လူတုိင္းလူတုိင္း စကားေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ မွန္တဲ့စကားလည္း ေျပာတတ္ၾကသလုိ မမွန္တဲ့ စကားလည္း ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ ေကာင္းတဲ့စကားလည္း ေျပာတတ္ၾကသလုိ မေကာင္းတဲ့ စကားလည္း ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ အႏွစ္ရွိတဲ့စကားလည္း ေျပာတတ္ၾကသလုိ အႏွစ္မရွိတဲ့ စကားလည္း ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ ဘယ္လုိစကားမ်ိဳးပဲ ေျပာေျပာ စကားဟာ ေျပာပါမ်ားလာရင္ အဲဒီစကားေနာက္ကုိ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈေတြက ေရာက္လာတတ္ပါတယ္။ ေကာင္းတဲ့စကား အေျပာမ်ားရင္လည္း ေကာင္းတဲ့ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈေတြ ေရာက္လာတတ္သလုိ မေကာင္းတဲ့ စကား အေျပာမ်ားရင္လည္း မေကာင္းတဲ့ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈေတြ ေရာက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ စကားေနာက္ တရားပါတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စကားေျပာတဲ့အခါ အစစ္အမွန္ တရားေတြပါရေအာင္ ေကာင္းတဲ့စကားေတြ ေျပာၾကဖုိ႔ ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ “စကားေနာက္ တရားပါ”ဆုိတဲ့ ဒီဆုိ႐ုိးစကားရဲ႕ ဆုိလုိရင္းက စကားေကာင္းပဲျဖစ္ျဖစ္၊ စကားဆုိးပဲျဖစ္ျဖစ္ ေျပာပါမ်ားရင္ အဲဒီစကားရဲ႕ တန္ျပန္အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈဟာ ေျပာတဲ့သူထံ ျပန္ေရာက္တတ္ေၾကာင္း ဆုိလုိတာျဖစ္ပါတယ္။ စကားအေျပာမ်ားရင္ တရားသေဘာအရ အမွားေရာ မမွားေရာအတြက္ မတရားတာေတြေရာ တရားတာပါ အမွန္ေရာက္လာမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း သိေစလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ကား စကားေျပာတဲ့သူေတြ ေရြးခ်ယ္ရမွာက တရားတာေတြ ေရာက္လာေစခ်င္တာလား၊ မတရားတာေတြ ေရာက္လာေစခ်င္တာလား ဆုိတဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားတာေတြ ေရာက္လာေစခ်င္ရင္ေတာ့ စကားေျပာတဲ့အခါ တရားတဲ့ စကားေတြ ေျပာဆုိၾကဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗုဒၶစာေပမွာေတာ့ စကားေျပာတဲ့အခါ တရားတဲ့ စကားေတြ ျဖစ္ေစဖုိ႔ ေျပာသင့္တဲ့ စကားေတြ၊ ေရွာင္ၾကဥ္ရမယ့္ စကားေတြကုိ ရွင္းလင္းေဖာ္ျပပါတယ္။ စကားေျပာတဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့စကား သမၼာ၀ါစာ ျဖစ္ေစဖုိ႔
၁။ လိမ္ညာေျပာဆုိတဲ့ စကားမ်ိဳး
၂။ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး အဆင္မေျပေအာင္ ေခ်ာပစ္ကုန္းတုိက္တဲ့ စကားမ်ိဳး
၃။ ယုတ္မာ႐ုိင္းစုိင္းၿပီး ၾကမ္းတမ္းတဲ့ စကားမ်ိဳး
၄။ ကုိယ့္အတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိ သူမ်ားအတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိတဲ့ အခ်ဥ္းႏွီးၿပီး သိမ္ဖ်င္းတဲ့ စကားမ်ိဳးကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ၾကရမယ္လုိ႔ စာေပက ဆုိပါတယ္။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ကေတာ့ လူအမ်ား ေျပာဆုိသုံးႏႈန္းေလ့ရွိတဲ့ စကား (၆)ခြန္းျဖစ္တဲ့
၁။ ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးရွိ၊ သူတပါးလည္း ၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၂။ ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးရွိ၊ သူတပါး မၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၃။ ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးမရွိ၊ သူတပါး မၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၄။ မဟုတ္မမွန္ အက်ိဳးရွိကာ သူတပါး ၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၅။ မဟုတ္မမွန္ အက်ိဳးမရွိ၊ သူတပါး ၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၆။ မဟုတ္မမွန္ အက်ိဳးလည္းမရွိ သူတပါးလည္း မၾကားနာလုိတဲ့ စကား ဆုိတာေတြထဲက ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးရွိကာ သူတပါးလည္း ၾကားနာလုိတဲ့ စကားနဲ႔ သူတပါး မၾကားနာလုိေပမယ့္ ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးရွိတဲ့ စကားဆုိတဲ့ ဒီစကားႏွစ္မ်ိဳးကုိပဲ ေျပာဆုိေတာ္မူပါတယ္။ ဘုရားရွင္ဟာ စကားေနာက္မွာ ေကာင္းတဲ့ တရားေတြပါဖုိ႔ စကားေျခာက္ခြန္းထဲက ေလးခြန္းကုိပယ္ၿပီး ႏွစ္ခြန္းကုိပဲ မိန္႔ေတာ္မူပါတယ္။ ဒါဟာ သူေတာ္ေကာင္းေတြရဲ႕ စကားေနာက္ အမွန္တရားပါဖုိ႔ က်င့္သုံးေတာ္မူတဲ့ လမ္းစဥ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ပုထုဇင္ေတြကေတာ့ ဒီလုိမဟုတ္ပါဘူး။ စကားကုိ အထိမ္းအကြပ္မရွိ၊ ေစာင့္စည္းမႈမရွိဘဲ လုိရင္လုိသလုိ မလုိရင္ မလုိသလုိ ေျပာဆုိတတ္ၾကပါတယ္။ တရားတဲ့စကား၊ မတရားတဲ့ စကားေတြ နားမလည္ဘဲ ေျပာခ်င္သလုိ လက္လြတ္စပယ္ ေျပာေလ့ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ လုိခ်င္တာရွိရင္ လိမ္ေျပာရမွာလည္း ၀န္မေလးသလုိ ေျမႇာက္ေျပာရမွာလည္း ၀န္မေလးတတ္ပါဘူး။ ကုိယ္နဲ႔အဆင္မေျပရင္ အျပစ္ေျပာရမွာလည္း ၀န္မေလးတတ္သလုိ ဆဲဆုိႀကိမ္းေမာင္းကာ အပုတ္ခ်ရမွာလည္း ၀န္မေလးတတ္ပါဘူး။ ဒီလုိ စကားကုိ ေပါ့ေပါ့တန္တန္ အလြယ္တကူ ေျပာဆုိတတ္တဲ့ အတြက္လည္း မဟုတ္မတရားတဲ့ စကား အေျပာမ်ားလာျခင္းရဲ႕ ရလာဘ္အျဖစ္ ေနာက္ပုိင္း ဒီလုိေျပာဆုိရတာကုိ အျပစ္တစ္ခုလုိ မျမင္ေတာ့ဘဲ မဟုတ္တာ၊ မေကာင္းတာမွန္သမွ် ပါးစပ္က အလြယ္တကူ ေျပာဆုိျဖစ္ကုန္ပါတယ္။ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ရဲ႕ သေဘာကလည္း အဲဒီမေကာင္းတဲ့အလုပ္ကုိ လုပ္ပါမ်ားလာတဲ့အခါ မေကာင္းမႈကုိ မေကာင္းမႈလုိ႔ မျမင္ေတာ့ဘဲ သာမန္ေန႔စဥ္ ထမင္းစား ေရေသာက္အလုပ္တစ္ခု အျဖစ္ ထင္လာတတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ဟာ အေသးေလးဆုိၿပီး အထင္မေသးပါနဲ႔လုိ႔ ဗုဒၶဘုရားရွင္ မိန္႔ေတာ္မူတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အခုလည္း ဒီလုိပါပဲ။ စကားကုိ အလြယ္တကူ အထိန္းအကြပ္မရွိ ေျပာတတ္တဲ့အတြက္ မတရားတဲ့ စကားေတြ ျဖစ္တတ္ကာ အဲဒီစကားေနာက္ မတရားတဲ့ အရာေတြ ပါကုန္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သာမန္ပုထုဇင္ေတြ အေနနဲ႔ ေန႔စဥ္ေစာင့္ထိန္းၾကတဲ့ ငါးပါးသီလထဲမွာ အထိန္းရအခက္ဆုံး သီလသိကၡာပုဒ္ဟာ မုသာ၀ါဒ သိကၡာပုဒ္လုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ပါးစပ္ကုိ ေစာင့္ထိန္းေစလုိတဲ့အတြက္ သီလသိကၡာပုဒ္ တစ္ခုအေနနဲ႔ ထိန္းေစလုိရင္း ျဖစ္ေပမယ့္ ဒီပါးစပ္တစ္ခုကုိ ထိန္းဖုိ႔ဟာ အေတာ္မလြယ္တဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာစကားမွာ “အေပါက္တစ္ရာကုိ ပိတ္လုိ႔လြယ္တယ္၊ ပါးစပ္ေပါက္တစ္ေပါက္ကုိ ပိတ္ဖုိ႔မလြယ္ဘူး” လုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ကုိယ့္ကုိကုိယ္ သတိထားၾကည့္မိရင္ ေန႔စဥ္ပါးစပ္က ေျပာတဲ့အရာေတြမွာ ေကာင္းတာထက္ မေကာင္းတာက မ်ားတတ္တာကုိ သတိျပဳမိၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပါးစပ္က ကုသုိလ္နဲ႔စပ္တဲ့ စကား၊ ေကာင္းတဲ့စကား၊ ရတနာသုံးပါးနဲ႔စပ္တဲ့ စကားေတြ ေျပာျဖစ္ၾကတာထက္ ဘယ္သူက ဘာျဖစ္တယ္၊ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ဘာျဖစ္တယ္ စတဲ့ သူမ်ားမေကာင္းေျပာတဲ့ စကား၊ အတင္းေျပာတဲ့စကား၊ အျပစ္ေျပာတဲ့ စကားေတြပဲ မ်ားေနတတ္တာကုိ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ မေကာင္းတဲ့ စကားစတာေတြ ေျပာျဖစ္လာၿပီဆုိရင္ ဒီလူတစ္ေယာက္ဟာ မေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြမွာလည္း လုပ္ဖုိ႔ ၀န္မေလးေတာ့ပါဘူး။
မဟုတ္တာကုိ ေျပာတတ္တဲ့သူတစ္ေယာက္ဟာ မလုပ္ႏုိင္တဲ့ အကုသုိလ္ဆုိတာ မရွိဘူးလုိ႔ ဆုိသလုိ ပါးစပ္က မဟုတ္တာေတြ ေျပာလာတတ္ၿပီဆုိရင္ အဲဒီသူဟာ မေကာင္းတဲ့ အလုပ္ကုိလည္း အလြယ္တကူ လုပ္ျဖစ္တတ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရားရွင္က သားေတာ္ ရာဟုလာကုိ “ခ်စ္သား ရာဟုလာ မုသားဆုိလ်င္ ရယ္ဖြယ္မွ်ပင္ မေျပာနဲ႔” လုိ႔ မိန္႔ေတာ္မူတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ ႏႈတ္ကုိမေစာင့္စည္းဘဲ အလြယ္တကူ က်ဴးလြန္တတ္တဲ့သူေတြဟာ သူ႔စကားနဲ႔သူ႔ကုိျပန္ၿပီး ထိခုိက္ေစကာ စကားေနာက္ တရားပါကုန္တတ္တဲ့အတြက္ စကားေျပာတဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့တရားေတြပါေအာင္ ေျပာဆုိၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ ပါးစပ္က ေျပာတဲ့စကားဟာ မမွန္တဲ့ စကားေတြမ်ားေန၊ အက်ိဳးမရွိတဲ့ စကားေတြ မ်ားေနတဲ့အခါ အဲဒီသူေတြရဲ႕ ပါးစပ္ဟာ အနံ႔အသက္မေကာင္းဘဲ စကားမပီ သြားလည္းမညီ ျဖစ္တတ္ေၾကာင္း စသျဖင့္ စာေပအဖြင့္ေတြမွာ ဆုိပါတယ္။ အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသရဲ႕ ရတနာ့ဂုဏ္ရည္ စာအုပ္မွာလည္း ဆရာေတာ္က “မုသားစကား၊ ေျပာဆုိျငားမူ၊ စကားမပီ၊ သြားမညီတည္း၊ ပုတ္ညႇီပါးစပ္၊ ေျခာက္ကပ္ကုိယ္ေရ၊ ဣေျႏၵေနာက္၊ ပုံယြင္းေဖာက္၏၊ မေရာက္ၾသဇာ၊ ႏႈတ္လွ်ာၾကမ္းေထာ္၊ လွ်ပ္ေပၚေလာ္လီ၊ စိတ္မတည္သည္၊ ေရွာင္ၾကဥ္အျပန္ အက်ိဳးတည္း”လုိ႔ ေဆာင္ပုဒ္ကဗ်ာ ဖဲြ႕သီထားပါတယ္။ ဒါဟာ မဟုတ္မမွန္တဲ့ စကားကုိ ေျပာဆုိတတ္တဲ့ သူေတြထံ ေရာက္လာႏုိင္တဲ့ သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးတရားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိပဲ မွန္ကန္တဲ့ စကားေျပာဆုိတဲ့ သူေတြက်ျပန္ေတာ့ စကားပီၿပီး သြားညီကာ ခံတြင္းအနံ႔ေကာင္းျခင္း စတဲ့ ေကာင္းတဲ့တန္ျပန္ သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးတရားေတြကုိ ျဖစ္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အရွင္မဟာေမဂၢလာန္မေထရ္ျမတ္ နတ္ျပည္ကုိၾကြေတာ့ နတ္ျပည္မွာ နတ္သားတစ္ေယာက္နဲ႔ ေတြ႕ပါတယ္။ ဒီနတ္သားနဲ႔ေတြ႕ေတာ့ အရွင္ျမတ္က “နတ္သား… သင္နတ္ျပည္ေရာက္လာတာ ဘယ္လုိေကာင္းမႈေတြ လုပ္ခဲ့လုိ႔လဲ”လုိ႔ ေမးေတာ္မူတဲ့အခါ အေမးခံရတဲ့ နတ္သားက “အရွင္ဘုရား… တပည့္ေတာ္ ေျပာရမွေတာင္ ရွက္လွပါတယ္ဘုရား…၊ တပည့္ေတာ္ လူ႔ျပည္မွာတုန္းက တစ္ျခားကုသုိလ္ေကာင္းမႈေတြ ဘာမွ မလုပ္ခဲ့ပါဘူးဘုရား၊ ဒါေပမယ့္ မုသားမေျပာဘဲ အမွန္ကုိသာ ေျပာခဲ့တဲ့ သစၥာအလုပ္တစ္ခုေတာ့ လုပ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္၊ အဲဒီ အမွန္ကုိေျပာခဲ့ျခင္း ဆုိတဲ့ ဒီကုသုိလ္ေလး တစ္ခုနဲ႔ပဲ တပည့္ေတာ္ နတ္ျပည္ကုိ ေရာက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္ဘုရား…”လုိ႔ ျပန္ေလွ်ာက္ပါတယ္။ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့စကားကုိ ေျပာဆုိရျခင္းရဲ႕ ေကာင္းတဲ့တန္ျပန္ သက္ေရာက္မႈရဲ႕ စကားေနာက္ တရားပါခဲ့ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စကားဆုိတာ တရားပါမွ မတရားတာကုိ ပယ္ႏုိင္ၿပီး ေကာင္းတဲ့အရာေတြ ပါမွာလုိ႔ ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိလုိတာက စကားေနာက္ တရားပါဆုိတဲ့ ဆုိ႐ုိးအတုိင္း ဘယ္သူပဲျဖစ္ျဖစ္ စကားေျပာတဲ့အခါ စကားေနာက္ကုိ တရားေတြက ပါေနၾကမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေကာင္းတဲ့အက်ိဳးေတြနဲ႔ ေကာင္းတဲ့တရားေတြ ပါလာေစဖုိ႔ စကားေျပာတဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့စကားေတြ ေျပာႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကဖုိ႔ ဆုိလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေကာင္းလည္းေျပာတတ္ မေကာင္းလည္း ေဟာတတ္တဲ့ ဒီပါးစပ္ဟာ အေကာင္းေျပာရင္ အေကာင္းရမွာျဖစ္ၿပီး မေကာင္းေဟာရင္ မေကာင္းရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေကာင္းလည္းေျပာ အေကာင္းလည္းေဟာရင္း ေကာင္းက်ိဳးေတြနဲ႔ စကားေနာက္ကုိ ေကာင္းတဲ့တရားေတြ ေရာက္ေအာင္ ေလ့က်င့္ၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ပါးစပ္ဆုိတာ ေျပာဖုိ႔နဲ႔ စားဖုိ႔အတြက္ သဘာ၀က ဖန္တီးေပးတာ ျဖစ္ေပမယ့္ ေျပာခ်င္ရာေျပာ စားခ်င္ရာစား မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ကုိယ္ေျပာတဲ့စကား၊ ကုိယ္စားတဲ့ အစားေတြေၾကာင့္ပဲ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးတရားေတြ ျဖစ္ေစတတ္တဲ့အတြက္ အေကာင္းေျပာၿပီး အေကာင္းစားႏုိင္ေအာင္ ေျပာသမွ်စကားေတြမွာ ေကာင္းတာေတြ ျဖစ္ေစဖုိ႔နဲ႔ စားသမွ်အစားေတြမွာလည္း ေလာဘတဏွာေတြ မျဖစ္ေစဖုိ႔ စကားေနာက္မွာ တကယ့္အစစ္အမွန္ တရားေတြ ပါေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကပါလုိ႔ ေစတာနာထား ေမတၱာအားျဖင့္ တုိက္တြန္းသမႈ ျပဳလုိက္ရပါတယ္။ အားလုံး စကားေနာက္ကုိ တကယ့္တရားေတြ ပါႏုိင္ၾကပါေစ…။
မွန္ပါတယ္။ “စကားေနာက္ တရားပါ”ဆုိတဲ့ ဒီဆုိ႐ုိးစကားရဲ႕ ဆုိလုိရင္းက စကားေကာင္းပဲျဖစ္ျဖစ္၊ စကားဆုိးပဲျဖစ္ျဖစ္ ေျပာပါမ်ားရင္ အဲဒီစကားရဲ႕ တန္ျပန္အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈဟာ ေျပာတဲ့သူထံ ျပန္ေရာက္တတ္ေၾကာင္း ဆုိလုိတာျဖစ္ပါတယ္။ စကားအေျပာမ်ားရင္ တရားသေဘာအရ အမွားေရာ မမွားေရာအတြက္ မတရားတာေတြေရာ တရားတာပါ အမွန္ေရာက္လာမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း သိေစလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ကား စကားေျပာတဲ့သူေတြ ေရြးခ်ယ္ရမွာက တရားတာေတြ ေရာက္လာေစခ်င္တာလား၊ မတရားတာေတြ ေရာက္လာေစခ်င္တာလား ဆုိတဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားတာေတြ ေရာက္လာေစခ်င္ရင္ေတာ့ စကားေျပာတဲ့အခါ တရားတဲ့ စကားေတြ ေျပာဆုိၾကဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗုဒၶစာေပမွာေတာ့ စကားေျပာတဲ့အခါ တရားတဲ့ စကားေတြ ျဖစ္ေစဖုိ႔ ေျပာသင့္တဲ့ စကားေတြ၊ ေရွာင္ၾကဥ္ရမယ့္ စကားေတြကုိ ရွင္းလင္းေဖာ္ျပပါတယ္။ စကားေျပာတဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့စကား သမၼာ၀ါစာ ျဖစ္ေစဖုိ႔
၁။ လိမ္ညာေျပာဆုိတဲ့ စကားမ်ိဳး
၂။ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး အဆင္မေျပေအာင္ ေခ်ာပစ္ကုန္းတုိက္တဲ့ စကားမ်ိဳး
၃။ ယုတ္မာ႐ုိင္းစုိင္းၿပီး ၾကမ္းတမ္းတဲ့ စကားမ်ိဳး
၄။ ကုိယ့္အတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိ သူမ်ားအတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိတဲ့ အခ်ဥ္းႏွီးၿပီး သိမ္ဖ်င္းတဲ့ စကားမ်ိဳးကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ၾကရမယ္လုိ႔ စာေပက ဆုိပါတယ္။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ကေတာ့ လူအမ်ား ေျပာဆုိသုံးႏႈန္းေလ့ရွိတဲ့ စကား (၆)ခြန္းျဖစ္တဲ့
၁။ ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးရွိ၊ သူတပါးလည္း ၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၂။ ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးရွိ၊ သူတပါး မၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၃။ ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးမရွိ၊ သူတပါး မၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၄။ မဟုတ္မမွန္ အက်ိဳးရွိကာ သူတပါး ၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၅။ မဟုတ္မမွန္ အက်ိဳးမရွိ၊ သူတပါး ၾကားနာလုိတဲ့ စကား
၆။ မဟုတ္မမွန္ အက်ိဳးလည္းမရွိ သူတပါးလည္း မၾကားနာလုိတဲ့ စကား ဆုိတာေတြထဲက ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးရွိကာ သူတပါးလည္း ၾကားနာလုိတဲ့ စကားနဲ႔ သူတပါး မၾကားနာလုိေပမယ့္ ဟုတ္မွန္ၿပီး အက်ိဳးရွိတဲ့ စကားဆုိတဲ့ ဒီစကားႏွစ္မ်ိဳးကုိပဲ ေျပာဆုိေတာ္မူပါတယ္။ ဘုရားရွင္ဟာ စကားေနာက္မွာ ေကာင္းတဲ့ တရားေတြပါဖုိ႔ စကားေျခာက္ခြန္းထဲက ေလးခြန္းကုိပယ္ၿပီး ႏွစ္ခြန္းကုိပဲ မိန္႔ေတာ္မူပါတယ္။ ဒါဟာ သူေတာ္ေကာင္းေတြရဲ႕ စကားေနာက္ အမွန္တရားပါဖုိ႔ က်င့္သုံးေတာ္မူတဲ့ လမ္းစဥ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ပုထုဇင္ေတြကေတာ့ ဒီလုိမဟုတ္ပါဘူး။ စကားကုိ အထိမ္းအကြပ္မရွိ၊ ေစာင့္စည္းမႈမရွိဘဲ လုိရင္လုိသလုိ မလုိရင္ မလုိသလုိ ေျပာဆုိတတ္ၾကပါတယ္။ တရားတဲ့စကား၊ မတရားတဲ့ စကားေတြ နားမလည္ဘဲ ေျပာခ်င္သလုိ လက္လြတ္စပယ္ ေျပာေလ့ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ လုိခ်င္တာရွိရင္ လိမ္ေျပာရမွာလည္း ၀န္မေလးသလုိ ေျမႇာက္ေျပာရမွာလည္း ၀န္မေလးတတ္ပါဘူး။ ကုိယ္နဲ႔အဆင္မေျပရင္ အျပစ္ေျပာရမွာလည္း ၀န္မေလးတတ္သလုိ ဆဲဆုိႀကိမ္းေမာင္းကာ အပုတ္ခ်ရမွာလည္း ၀န္မေလးတတ္ပါဘူး။ ဒီလုိ စကားကုိ ေပါ့ေပါ့တန္တန္ အလြယ္တကူ ေျပာဆုိတတ္တဲ့ အတြက္လည္း မဟုတ္မတရားတဲ့ စကား အေျပာမ်ားလာျခင္းရဲ႕ ရလာဘ္အျဖစ္ ေနာက္ပုိင္း ဒီလုိေျပာဆုိရတာကုိ အျပစ္တစ္ခုလုိ မျမင္ေတာ့ဘဲ မဟုတ္တာ၊ မေကာင္းတာမွန္သမွ် ပါးစပ္က အလြယ္တကူ ေျပာဆုိျဖစ္ကုန္ပါတယ္။ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ရဲ႕ သေဘာကလည္း အဲဒီမေကာင္းတဲ့အလုပ္ကုိ လုပ္ပါမ်ားလာတဲ့အခါ မေကာင္းမႈကုိ မေကာင္းမႈလုိ႔ မျမင္ေတာ့ဘဲ သာမန္ေန႔စဥ္ ထမင္းစား ေရေသာက္အလုပ္တစ္ခု အျဖစ္ ထင္လာတတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ဟာ အေသးေလးဆုိၿပီး အထင္မေသးပါနဲ႔လုိ႔ ဗုဒၶဘုရားရွင္ မိန္႔ေတာ္မူတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အခုလည္း ဒီလုိပါပဲ။ စကားကုိ အလြယ္တကူ အထိန္းအကြပ္မရွိ ေျပာတတ္တဲ့အတြက္ မတရားတဲ့ စကားေတြ ျဖစ္တတ္ကာ အဲဒီစကားေနာက္ မတရားတဲ့ အရာေတြ ပါကုန္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သာမန္ပုထုဇင္ေတြ အေနနဲ႔ ေန႔စဥ္ေစာင့္ထိန္းၾကတဲ့ ငါးပါးသီလထဲမွာ အထိန္းရအခက္ဆုံး သီလသိကၡာပုဒ္ဟာ မုသာ၀ါဒ သိကၡာပုဒ္လုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ပါးစပ္ကုိ ေစာင့္ထိန္းေစလုိတဲ့အတြက္ သီလသိကၡာပုဒ္ တစ္ခုအေနနဲ႔ ထိန္းေစလုိရင္း ျဖစ္ေပမယ့္ ဒီပါးစပ္တစ္ခုကုိ ထိန္းဖုိ႔ဟာ အေတာ္မလြယ္တဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာစကားမွာ “အေပါက္တစ္ရာကုိ ပိတ္လုိ႔လြယ္တယ္၊ ပါးစပ္ေပါက္တစ္ေပါက္ကုိ ပိတ္ဖုိ႔မလြယ္ဘူး” လုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ကုိယ့္ကုိကုိယ္ သတိထားၾကည့္မိရင္ ေန႔စဥ္ပါးစပ္က ေျပာတဲ့အရာေတြမွာ ေကာင္းတာထက္ မေကာင္းတာက မ်ားတတ္တာကုိ သတိျပဳမိၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပါးစပ္က ကုသုိလ္နဲ႔စပ္တဲ့ စကား၊ ေကာင္းတဲ့စကား၊ ရတနာသုံးပါးနဲ႔စပ္တဲ့ စကားေတြ ေျပာျဖစ္ၾကတာထက္ ဘယ္သူက ဘာျဖစ္တယ္၊ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ဘာျဖစ္တယ္ စတဲ့ သူမ်ားမေကာင္းေျပာတဲ့ စကား၊ အတင္းေျပာတဲ့စကား၊ အျပစ္ေျပာတဲ့ စကားေတြပဲ မ်ားေနတတ္တာကုိ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ မေကာင္းတဲ့ စကားစတာေတြ ေျပာျဖစ္လာၿပီဆုိရင္ ဒီလူတစ္ေယာက္ဟာ မေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြမွာလည္း လုပ္ဖုိ႔ ၀န္မေလးေတာ့ပါဘူး။
မဟုတ္တာကုိ ေျပာတတ္တဲ့သူတစ္ေယာက္ဟာ မလုပ္ႏုိင္တဲ့ အကုသုိလ္ဆုိတာ မရွိဘူးလုိ႔ ဆုိသလုိ ပါးစပ္က မဟုတ္တာေတြ ေျပာလာတတ္ၿပီဆုိရင္ အဲဒီသူဟာ မေကာင္းတဲ့ အလုပ္ကုိလည္း အလြယ္တကူ လုပ္ျဖစ္တတ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရားရွင္က သားေတာ္ ရာဟုလာကုိ “ခ်စ္သား ရာဟုလာ မုသားဆုိလ်င္ ရယ္ဖြယ္မွ်ပင္ မေျပာနဲ႔” လုိ႔ မိန္႔ေတာ္မူတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ ႏႈတ္ကုိမေစာင့္စည္းဘဲ အလြယ္တကူ က်ဴးလြန္တတ္တဲ့သူေတြဟာ သူ႔စကားနဲ႔သူ႔ကုိျပန္ၿပီး ထိခုိက္ေစကာ စကားေနာက္ တရားပါကုန္တတ္တဲ့အတြက္ စကားေျပာတဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့တရားေတြပါေအာင္ ေျပာဆုိၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ ပါးစပ္က ေျပာတဲ့စကားဟာ မမွန္တဲ့ စကားေတြမ်ားေန၊ အက်ိဳးမရွိတဲ့ စကားေတြ မ်ားေနတဲ့အခါ အဲဒီသူေတြရဲ႕ ပါးစပ္ဟာ အနံ႔အသက္မေကာင္းဘဲ စကားမပီ သြားလည္းမညီ ျဖစ္တတ္ေၾကာင္း စသျဖင့္ စာေပအဖြင့္ေတြမွာ ဆုိပါတယ္။ အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသရဲ႕ ရတနာ့ဂုဏ္ရည္ စာအုပ္မွာလည္း ဆရာေတာ္က “မုသားစကား၊ ေျပာဆုိျငားမူ၊ စကားမပီ၊ သြားမညီတည္း၊ ပုတ္ညႇီပါးစပ္၊ ေျခာက္ကပ္ကုိယ္ေရ၊ ဣေျႏၵေနာက္၊ ပုံယြင္းေဖာက္၏၊ မေရာက္ၾသဇာ၊ ႏႈတ္လွ်ာၾကမ္းေထာ္၊ လွ်ပ္ေပၚေလာ္လီ၊ စိတ္မတည္သည္၊ ေရွာင္ၾကဥ္အျပန္ အက်ိဳးတည္း”လုိ႔ ေဆာင္ပုဒ္ကဗ်ာ ဖဲြ႕သီထားပါတယ္။ ဒါဟာ မဟုတ္မမွန္တဲ့ စကားကုိ ေျပာဆုိတတ္တဲ့ သူေတြထံ ေရာက္လာႏုိင္တဲ့ သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးတရားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိပဲ မွန္ကန္တဲ့ စကားေျပာဆုိတဲ့ သူေတြက်ျပန္ေတာ့ စကားပီၿပီး သြားညီကာ ခံတြင္းအနံ႔ေကာင္းျခင္း စတဲ့ ေကာင္းတဲ့တန္ျပန္ သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးတရားေတြကုိ ျဖစ္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အရွင္မဟာေမဂၢလာန္မေထရ္ျမတ္ နတ္ျပည္ကုိၾကြေတာ့ နတ္ျပည္မွာ နတ္သားတစ္ေယာက္နဲ႔ ေတြ႕ပါတယ္။ ဒီနတ္သားနဲ႔ေတြ႕ေတာ့ အရွင္ျမတ္က “နတ္သား… သင္နတ္ျပည္ေရာက္လာတာ ဘယ္လုိေကာင္းမႈေတြ လုပ္ခဲ့လုိ႔လဲ”လုိ႔ ေမးေတာ္မူတဲ့အခါ အေမးခံရတဲ့ နတ္သားက “အရွင္ဘုရား… တပည့္ေတာ္ ေျပာရမွေတာင္ ရွက္လွပါတယ္ဘုရား…၊ တပည့္ေတာ္ လူ႔ျပည္မွာတုန္းက တစ္ျခားကုသုိလ္ေကာင္းမႈေတြ ဘာမွ မလုပ္ခဲ့ပါဘူးဘုရား၊ ဒါေပမယ့္ မုသားမေျပာဘဲ အမွန္ကုိသာ ေျပာခဲ့တဲ့ သစၥာအလုပ္တစ္ခုေတာ့ လုပ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္၊ အဲဒီ အမွန္ကုိေျပာခဲ့ျခင္း ဆုိတဲ့ ဒီကုသုိလ္ေလး တစ္ခုနဲ႔ပဲ တပည့္ေတာ္ နတ္ျပည္ကုိ ေရာက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္ဘုရား…”လုိ႔ ျပန္ေလွ်ာက္ပါတယ္။ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့စကားကုိ ေျပာဆုိရျခင္းရဲ႕ ေကာင္းတဲ့တန္ျပန္ သက္ေရာက္မႈရဲ႕ စကားေနာက္ တရားပါခဲ့ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စကားဆုိတာ တရားပါမွ မတရားတာကုိ ပယ္ႏုိင္ၿပီး ေကာင္းတဲ့အရာေတြ ပါမွာလုိ႔ ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိလုိတာက စကားေနာက္ တရားပါဆုိတဲ့ ဆုိ႐ုိးအတုိင္း ဘယ္သူပဲျဖစ္ျဖစ္ စကားေျပာတဲ့အခါ စကားေနာက္ကုိ တရားေတြက ပါေနၾကမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေကာင္းတဲ့အက်ိဳးေတြနဲ႔ ေကာင္းတဲ့တရားေတြ ပါလာေစဖုိ႔ စကားေျပာတဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့စကားေတြ ေျပာႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကဖုိ႔ ဆုိလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေကာင္းလည္းေျပာတတ္ မေကာင္းလည္း ေဟာတတ္တဲ့ ဒီပါးစပ္ဟာ အေကာင္းေျပာရင္ အေကာင္းရမွာျဖစ္ၿပီး မေကာင္းေဟာရင္ မေကာင္းရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေကာင္းလည္းေျပာ အေကာင္းလည္းေဟာရင္း ေကာင္းက်ိဳးေတြနဲ႔ စကားေနာက္ကုိ ေကာင္းတဲ့တရားေတြ ေရာက္ေအာင္ ေလ့က်င့္ၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ပါးစပ္ဆုိတာ ေျပာဖုိ႔နဲ႔ စားဖုိ႔အတြက္ သဘာ၀က ဖန္တီးေပးတာ ျဖစ္ေပမယ့္ ေျပာခ်င္ရာေျပာ စားခ်င္ရာစား မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ကုိယ္ေျပာတဲ့စကား၊ ကုိယ္စားတဲ့ အစားေတြေၾကာင့္ပဲ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးတရားေတြ ျဖစ္ေစတတ္တဲ့အတြက္ အေကာင္းေျပာၿပီး အေကာင္းစားႏုိင္ေအာင္ ေျပာသမွ်စကားေတြမွာ ေကာင္းတာေတြ ျဖစ္ေစဖုိ႔နဲ႔ စားသမွ်အစားေတြမွာလည္း ေလာဘတဏွာေတြ မျဖစ္ေစဖုိ႔ စကားေနာက္မွာ တကယ့္အစစ္အမွန္ တရားေတြ ပါေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကပါလုိ႔ ေစတာနာထား ေမတၱာအားျဖင့္ တုိက္တြန္းသမႈ ျပဳလုိက္ရပါတယ္။ အားလုံး စကားေနာက္ကုိ တကယ့္တရားေတြ ပါႏုိင္ၾကပါေစ…။
