ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္ ခံယူထားသည့္ ဗုဒၶဘာသာ တစ္ေယာက္သည္ ရတနာသုံးပါး၊ ကံကံ၏ အက်ိဳးတရား၊ အေၾကာင္းအက်ိဳး ဆက္သြယ္မႈႏွင့္ မ်က္ေမွာက္ေလာက၊ တမလြန္ေလာက စသည္တုိ႔ကုိ ယုံၾကည္ၾကရေပမည္။
ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္သည္ မိမိတုိ႔ ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္သည့္ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါး အေပၚအမွန္တကယ္ ယုံၾကည္ရန္ လုိအပ္လွသည္။ ဘုရားဟုတ္ပါ့မလား၊ တရားဟုတ္ပါ့မလား စသည့္ သံသယမ်ား ကင္းရွင္းေစရန္ ရတနာသုံးပါးရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကုိ ေသခ်ာက်နစြာ သိရွိေအာင္ ႀကိဳးစားၿပီး ရတနာသုံးပါးအေပၚ ယုံၾကည္မႈ ခုိင္ၿမဲေစရမည္။
ထုိ႔အျပင္ ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္သည္ ကုသုိလ္ကံ၊ အကုသုိလ္ကံႏွင့္ ယင္းကံတုိ႔၏ ေကာင္းက်ိဳးဆုိးက်ိဳးကုိ လည္းေကာင္း၊ ပစၥဳပၸန္ေလာကႏွင့္ တမလြန္ေလာကကုိ လည္းေကာင္း ယုံၾကည္ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ “ေလာက၌ မည္သူမဆုိ ေကာင္းတာလုပ္လွ်င္ ေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္၊ မေကာင္းတာလုပ္လွ်င္ မေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္၊ မိမိျပဳလုပ္ေသာကံသည္ မိမိ၏ကုိယ္ပုိင္ဥစၥာ မည္သည္၊ မိမိျပဳလုပ္ေသာ ကံအရ ဆုိးေမြေကာင္းေမြကုိ ခံယူရမည္” စသည္ျဖင့္ ယုံၾကည္လက္ခံျခင္းကုိ ကမၼႆကတာ သမၼာဒိ႒ိဟု ေခၚသည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ တစ္ဦးသည္ ထုိသုိ႔လက္ခံ ယုံၾကည္ေနပါက အမွန္ကုိ လက္ခံယုံၾကည္ေနျခင္း ျဖစ္၍ အယူဝါဒ မွန္ကန္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။
ထုိ႔အျပင္ ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္သည္ အျမင္မွန္ဆယ္ခ်က္ (ဒသဝတၳဳက သမၼာဒိ႒ိ)ကုိလည္း လက္ခံယုံၾကည္ ထားရမည္ ျဖစ္သည္။ အျမင္မွန္ဆယ္ခ်က္မွာ
၁။ အလွဴဒါနျပဳလွ်င္ ေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံစားရ၏ဟု ယုံၾကည္ျခင္း
၂။ ပူေဇာ္မႈ၏ အက်ိဳးရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၃။ လက္ေဆာင္ေပးကမ္းပူေဇာ္ျခင္း၏ အက်ိဳးရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၄။ ကုသုိလ္ကံ၊ အကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ ေကာင္းက်ိဳးဆုိက်ိဳးႏွင့္ အက်ိဳးရင္း အက်ိဳးဆက္ရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၅။ မိခင္အေပၚ ျပဳစုလုပ္ေကၽြးျခင္း၏ ေကာင္းက်ိဳးႏွင့္ ျပစ္မွားျခင္း၏ ဆုိးက်ိဳးရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၆။ ဖခင္အေပၚ ျပဳစုလုပ္ေကၽြးျခင္း၏ ေကာင္းက်ိဳးႏွင့္ ျပစ္မွားျခင္း၏ ဆုိးက်ိဳးရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၇။ လူတုိ႔မျမင္ႏုိင္သည့္ ငရဲ၊ ၿပိတၱာ၊ နတ္သိၾကား ျဗဟၼာဟူေသာ (ၾသပပါတိက) သတၱဝါမ်ားရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၈။ ဤမ်က္ေမွာက္ေလာကရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၉။ ေသၿပီးေနာက္ဘဝ တမလြန္ေလာကရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၁၀။ ဤေလာက၌ ၿငိမ္သက္ေကာင္းမြန္စြာ က်င့္ႀကံၾကေသာ သမဏျဗဟၼဏတုိ႔ရွိေၾကာင္း၊ ယင္းတုိ႔က ဤေလာက တမလြန္ေလာကကုိ ကုိယ္တုိင္သိျမင္၍ လူအမ်ားကုိ ျပန္လည္ေဟာျပေပးေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း တုိ႔ျဖစ္သည္။
သုိ႔ေသာ္ ဗုဒၶဘာသာ တစ္ေယာက္သည္ အထက္ပါ ယုံၾကည္မႈတုိ႔ကုိ ယုံၾကည္လက္ခံမႈ မရွိေတာ့ဘဲ
(၁) ေလာက၌ ဖန္ဆင္းရွင္ရွိ၏၊ ေျမႀကီး၊ ေတာေတာင္၊ စၾကာဝဠာ၊ သမုဒၵရာတုိ႔ႏွင့္ သတၱဝါအားလုံးကုိ ထုိဖန္ဆင္းရွင္က ဖန္ဆင္း၏ဟု မွားယြင္းစြာ ယူဆသည့္ ဖန္ဆင္းရွင္ (ဣႆရနိမၼာန) ဝါဒ
(၂) ေလာက၌ ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံဟူသည္ မရွိ၊ ေကာင္းမႈကုိျပဳေသာ္လည္း ေကာင္းမႈကုသုိလ္မမည္၊ မေကာင္းမႈကုိ ျပဳေသာ္လည္း မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္မမည္ဟု ယူဆသည့္ အေၾကာင္းကုိပယ္ျခင္း အကိရိယဒိ႒ိ
(၃) ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အက်ိဳးတရားဟူသည္ မရွိ၊ ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံတုိ႔ကုိ ျပဳလုပ္ေသာ္လည္း မည္သည့္ေကာင္းက်ိဳး မေကာင္းက်ိဳးကုိမွ် မခံစားရဟု ယူဆသည့္ အက်ိဳးကုိပယ္ျခင္း နတၳိကဒိ႒ိ
(၄) ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံဟူသည္ မရွိ၊ ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အက်ိဳးဟူသည္လည္း မရွိဟု ယူဆသည့္ အေၾကာင္းအက်ိဳး ႏွစ္မ်ိဳးလုံးကုိပယ္ျခင္း အေဟတုကဒိ႒ိ
(၅) ေလာက၌ အရာအားလုံးသည္ ေနာင္ဘဝဟူသည္ မရွိ ဒီဘဝၿပီးလွ်င္ အကုန္ျပတ္သည္၊ ေကာင္းတာမေကာင္းတာ မွန္သမွ်သည္လည္း ဒီဘဝၿပီးလွ်င္ ဘာမွမရွိ အကုန္ျပတ္သည္ စသည္ျဖင့္ ယူဆသည့္ ဥေစၧဒဒိ႒ိ
ဤသုိ႔ စသည္ျဖင့္ အယူမွား (မိစၧာဒိ႒ိ) တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကုိ လက္ခံယုံၾကည္လုိက္လွ်င္ ထုိသူသည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္အျဖစ္မွ ပ်က္စီး႐ုံမွ်မက မူလကရွိေနေသာ မွန္ကန္သည့္ အယူဝါဒ (သမၼာဒိ႒ိ)သည္လည္း ပ်က္စီးေတာ့သည္သာ ျဖစ္ပါသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ဗုဒၶဘာသာဝင္အျဖစ္ လက္ခံယုံၾကည္ထားၾကသည့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားသည္ အထက္ေဖာ္ျပပါ ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္ ယုံၾကည္လက္ခံထားသင့္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ အယူဝါဒ ပ်က္စီးေစႏုိင္မည့္ လက္ခံမႈမ်ိဳးကုိ ေသခ်ာက်နစြာ ေလ့လာထားၿပီး မွန္ကန္သည့္ အယူဝါဒကုိ လက္ခံႏုိင္ေအာင္ႏွင့္ လက္ခံၿပီးသား အယူဝါဒ မပ်က္စီးေအာင္လည္း သဒၶါတရား၊ သတိတရားမ်ားနဲ႔ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ လုိအပ္လွေပသည္။
ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္သည္ မိမိတုိ႔ ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္သည့္ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါး အေပၚအမွန္တကယ္ ယုံၾကည္ရန္ လုိအပ္လွသည္။ ဘုရားဟုတ္ပါ့မလား၊ တရားဟုတ္ပါ့မလား စသည့္ သံသယမ်ား ကင္းရွင္းေစရန္ ရတနာသုံးပါးရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကုိ ေသခ်ာက်နစြာ သိရွိေအာင္ ႀကိဳးစားၿပီး ရတနာသုံးပါးအေပၚ ယုံၾကည္မႈ ခုိင္ၿမဲေစရမည္။
ထုိ႔အျပင္ ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္သည္ ကုသုိလ္ကံ၊ အကုသုိလ္ကံႏွင့္ ယင္းကံတုိ႔၏ ေကာင္းက်ိဳးဆုိးက်ိဳးကုိ လည္းေကာင္း၊ ပစၥဳပၸန္ေလာကႏွင့္ တမလြန္ေလာကကုိ လည္းေကာင္း ယုံၾကည္ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ “ေလာက၌ မည္သူမဆုိ ေကာင္းတာလုပ္လွ်င္ ေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္၊ မေကာင္းတာလုပ္လွ်င္ မေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္၊ မိမိျပဳလုပ္ေသာကံသည္ မိမိ၏ကုိယ္ပုိင္ဥစၥာ မည္သည္၊ မိမိျပဳလုပ္ေသာ ကံအရ ဆုိးေမြေကာင္းေမြကုိ ခံယူရမည္” စသည္ျဖင့္ ယုံၾကည္လက္ခံျခင္းကုိ ကမၼႆကတာ သမၼာဒိ႒ိဟု ေခၚသည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ တစ္ဦးသည္ ထုိသုိ႔လက္ခံ ယုံၾကည္ေနပါက အမွန္ကုိ လက္ခံယုံၾကည္ေနျခင္း ျဖစ္၍ အယူဝါဒ မွန္ကန္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။
ထုိ႔အျပင္ ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္သည္ အျမင္မွန္ဆယ္ခ်က္ (ဒသဝတၳဳက သမၼာဒိ႒ိ)ကုိလည္း လက္ခံယုံၾကည္ ထားရမည္ ျဖစ္သည္။ အျမင္မွန္ဆယ္ခ်က္မွာ
၁။ အလွဴဒါနျပဳလွ်င္ ေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံစားရ၏ဟု ယုံၾကည္ျခင္း
၂။ ပူေဇာ္မႈ၏ အက်ိဳးရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၃။ လက္ေဆာင္ေပးကမ္းပူေဇာ္ျခင္း၏ အက်ိဳးရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၄။ ကုသုိလ္ကံ၊ အကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ ေကာင္းက်ိဳးဆုိက်ိဳးႏွင့္ အက်ိဳးရင္း အက်ိဳးဆက္ရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၅။ မိခင္အေပၚ ျပဳစုလုပ္ေကၽြးျခင္း၏ ေကာင္းက်ိဳးႏွင့္ ျပစ္မွားျခင္း၏ ဆုိးက်ိဳးရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၆။ ဖခင္အေပၚ ျပဳစုလုပ္ေကၽြးျခင္း၏ ေကာင္းက်ိဳးႏွင့္ ျပစ္မွားျခင္း၏ ဆုိးက်ိဳးရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၇။ လူတုိ႔မျမင္ႏုိင္သည့္ ငရဲ၊ ၿပိတၱာ၊ နတ္သိၾကား ျဗဟၼာဟူေသာ (ၾသပပါတိက) သတၱဝါမ်ားရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၈။ ဤမ်က္ေမွာက္ေလာကရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၉။ ေသၿပီးေနာက္ဘဝ တမလြန္ေလာကရွိေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း
၁၀။ ဤေလာက၌ ၿငိမ္သက္ေကာင္းမြန္စြာ က်င့္ႀကံၾကေသာ သမဏျဗဟၼဏတုိ႔ရွိေၾကာင္း၊ ယင္းတုိ႔က ဤေလာက တမလြန္ေလာကကုိ ကုိယ္တုိင္သိျမင္၍ လူအမ်ားကုိ ျပန္လည္ေဟာျပေပးေၾကာင္း ယုံၾကည္ျခင္း တုိ႔ျဖစ္သည္။
သုိ႔ေသာ္ ဗုဒၶဘာသာ တစ္ေယာက္သည္ အထက္ပါ ယုံၾကည္မႈတုိ႔ကုိ ယုံၾကည္လက္ခံမႈ မရွိေတာ့ဘဲ
(၁) ေလာက၌ ဖန္ဆင္းရွင္ရွိ၏၊ ေျမႀကီး၊ ေတာေတာင္၊ စၾကာဝဠာ၊ သမုဒၵရာတုိ႔ႏွင့္ သတၱဝါအားလုံးကုိ ထုိဖန္ဆင္းရွင္က ဖန္ဆင္း၏ဟု မွားယြင္းစြာ ယူဆသည့္ ဖန္ဆင္းရွင္ (ဣႆရနိမၼာန) ဝါဒ
(၂) ေလာက၌ ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံဟူသည္ မရွိ၊ ေကာင္းမႈကုိျပဳေသာ္လည္း ေကာင္းမႈကုသုိလ္မမည္၊ မေကာင္းမႈကုိ ျပဳေသာ္လည္း မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္မမည္ဟု ယူဆသည့္ အေၾကာင္းကုိပယ္ျခင္း အကိရိယဒိ႒ိ
(၃) ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အက်ိဳးတရားဟူသည္ မရွိ၊ ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံတုိ႔ကုိ ျပဳလုပ္ေသာ္လည္း မည္သည့္ေကာင္းက်ိဳး မေကာင္းက်ိဳးကုိမွ် မခံစားရဟု ယူဆသည့္ အက်ိဳးကုိပယ္ျခင္း နတၳိကဒိ႒ိ
(၄) ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံဟူသည္ မရွိ၊ ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အက်ိဳးဟူသည္လည္း မရွိဟု ယူဆသည့္ အေၾကာင္းအက်ိဳး ႏွစ္မ်ိဳးလုံးကုိပယ္ျခင္း အေဟတုကဒိ႒ိ
(၅) ေလာက၌ အရာအားလုံးသည္ ေနာင္ဘဝဟူသည္ မရွိ ဒီဘဝၿပီးလွ်င္ အကုန္ျပတ္သည္၊ ေကာင္းတာမေကာင္းတာ မွန္သမွ်သည္လည္း ဒီဘဝၿပီးလွ်င္ ဘာမွမရွိ အကုန္ျပတ္သည္ စသည္ျဖင့္ ယူဆသည့္ ဥေစၧဒဒိ႒ိ
ဤသုိ႔ စသည္ျဖင့္ အယူမွား (မိစၧာဒိ႒ိ) တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကုိ လက္ခံယုံၾကည္လုိက္လွ်င္ ထုိသူသည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္အျဖစ္မွ ပ်က္စီး႐ုံမွ်မက မူလကရွိေနေသာ မွန္ကန္သည့္ အယူဝါဒ (သမၼာဒိ႒ိ)သည္လည္း ပ်က္စီးေတာ့သည္သာ ျဖစ္ပါသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ဗုဒၶဘာသာဝင္အျဖစ္ လက္ခံယုံၾကည္ထားၾကသည့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားသည္ အထက္ေဖာ္ျပပါ ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္ ယုံၾကည္လက္ခံထားသင့္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ အယူဝါဒ ပ်က္စီးေစႏုိင္မည့္ လက္ခံမႈမ်ိဳးကုိ ေသခ်ာက်နစြာ ေလ့လာထားၿပီး မွန္ကန္သည့္ အယူဝါဒကုိ လက္ခံႏုိင္ေအာင္ႏွင့္ လက္ခံၿပီးသား အယူဝါဒ မပ်က္စီးေအာင္လည္း သဒၶါတရား၊ သတိတရားမ်ားနဲ႔ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ လုိအပ္လွေပသည္။
