ဘုန္းႀကီးေတြနဲ႔ ေတြ႕ရမွာ ရွက္သလုိလုိ၊ ဘုန္းႀကီးေတြနဲ႔ စကားေျပာရမွာ ေၾကာက္သလုိလုိ ျဖစ္ေနတဲ့ သူတစ္ခ်ိဳ႕ကုိ ေတြ႕ရေတာ့ ငယ္ငယ္စာသင္သား ဘ၀က အျဖစ္ေလးကုိ သတိရမိပါတယ္။ စာသင္သားဘ၀ သာသနာ့၀န္ထမ္း ဆုိေပမယ့္ လူငယ္စိတ္က ပုိမ်ားေနတဲ့အတြက္ လူပရိတ္သတ္ေရွ႕မွာ ဆြမ္းစားရတာ၊ သီလေပးရတာ၊ ပရိတ္ရြတ္ေပးရတာ၊ တရားေဟာေပးရတာေတြဆုိ အလုိလုိ ရွက္ေနၿပီး ပရိတ္သတ္ကုိ ေၾကာက္တဲ့စိတ္နဲ႔ သီလေပးတာေတာင္ ေရွ႕ေနာက္အၿမီးအေမာက္ မတည့္ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဆရာဘုန္းႀကီးေတြနဲ႔ ဆြမ္းစားသြားလုိ႔ ပရိတ္ရြတ္ရင္လည္း ပရိတ္သတ္အရွိန္ေၾကာင့္ ပရိတ္ရြတ္တာ အသံေတာင္ မထြက္ပါဘူး။
အဲဒါ ေက်ာင္းျပန္ေရာက္ေတာ့ ဆရာဘုန္းႀကီးက “မင္းက ဘာျဖစ္လုိ႔ ပရိတ္ရြတ္တာ အသံမထြက္တာလဲ…၊ သူမ်ား လွဴတာတမ္းတာစာၿပီး ကုိယ့္ဘက္က ဒီလုိ တရားနဲ႔ ျပန္ခ်ီးေျမွာက္တာေတာင္ အသံမထြက္ ျဖစ္ေနရင္ ေရွ႕ဆက္ဘယ္လုိ လုပ္မွာလဲ…၊ သာသနာ့၀န္ထမ္းဆုိတာ သူမ်ားလွဴတာ မ်ားမ်ားစာရင္း မ်ားမ်ားျပန္ၿပီး ေမတၱာပုိ႔ေပးရတယ္၊ ေမတၱာစိတ္နဲ႔ ပရိတ္ပ႒ာန္း မ်ားမ်ားပြားေပးရတယ္၊ ခုေတာ့ မင္းတုိ႔ဟာက မရွက္မေၾကာက္ရမယ့္ အရာေတြေတာ့ ရွက္ေၾကာက္ေနၿပီး၊ ရွက္ေၾကာက္ရမယ့္ အရာက်ေတာ့ မရွက္မေၾကာက္ အားရပါးရလုပ္ေနၾကတယ္၊ မင္းတုိ႔ေတာ့ ေသရင္အပါယ္လားမယ့္ ေကာင္ေတြပဲ…”ဆုိၿပီး က႐ုဏာ ေဒါသနဲ႔ ေျပာဆုိႀကိမ္းေမာင္းပါေတာ့တယ္။ ဆရာဘုန္းႀကီး ဆူၿပီးမွ ေသခ်ာေတြးၾကည့္ေတာ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အရွက္လဲြေနတာကုိ သတိျပဳမိၿပီး အခ်ိန္မီ ျပင္မွျဖစ္မယ္ဆုိတာ သေဘာေပါက္သြားခဲ့ပါတယ္။
ငယ္ငယ္တုန္းက သိခဲ့တဲ့ အရွက္နဲ႔ အရြယ္ေလးရလာ စာေလးဘာေလး ဖတ္မွတ္လာေတာ့ သိလာတဲ့ အရွက္ တစ္ျခားစီ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ငယ္တုန္းကေတာ့ ဟုိလူနဲ႔ေတြ႕ရမွာ ရွက္သလုိလုိ၊ ဒီလူနဲ႔ေတြ႕ရမွာ ရွက္သလုိလုိ၊ ဟုိဟာသင္ရမွာ ရွက္သလုိလုိ၊ ဒါသင္ရမွာ ရွက္သလုိလုိနဲ႔ အရွက္ေတြကလည္း မနည္းခဲ့ပါဘူး။ ဗုဒၶစာေပမွာ ေဖာ္ျပတဲ့ အရွက္ဆုိတာကုိ တိတိက်က် သိလုိက္ရေတာ့မွ ကုိယ္ရွက္ခဲ့တဲ့ အရွက္ေတြဟာ အရွက္လဲြေတြပါလားလုိ႔ သေဘာေပါက္ခဲ့ရပါတယ္။ ဗုဒၶစာေပက အရွက္ကုိ ဟိရီလုိ႔ဆုိပါတယ္။ ဒီဟိရီဟာ ဟုိဟိုဒီဒီအရွက္ေတြကုိ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ မေကာင္းမႈလုပ္ရမွာ ရွက္ျခင္းဆုိတဲ့ အရွက္ကုိ ေျပာပါတယ္။ မဟုတ္တာလုပ္ရမွာ၊ မဟုတ္တာေျပာရမွာ၊ မဟုတ္တာႀကံရမွာကုိ ရွက္တဲ့အရွက္ကုိ ဆုိလုိတာပါ။ ဒီစကားက ေျပာတဲ့အရွက္ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကုိ သိမွပဲ ကုိယ္ရွက္ခဲ့တာေတြကုိ ျပန္ၿပီး ရွက္ေနမိျပန္ပါတယ္။ လဲြလုိက္တဲ့ အရွက္ရယ္လုိ႔ေတာင္ ေတြးရင္းျပဳံးမိပါတယ္။
ဟုတ္တယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာ ဆန္းစစ္ၾကည့္ေတာ့ လူအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အရွက္တကယ္လဲြေနတာ အမွန္ပါပဲ။ ရွက္ရေၾကာက္ရမွာက တစ္ျခား၊ မရွက္မေၾကာက္ရမွာက တစ္ျခားျဖစ္ေနတာကုိ တစ္လဲြအျမင္နဲ႔ အလြဲထင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မေကာင္းမႈဒုစ႐ုိက္ လုပ္ရမွာကုိ ရွက္ရမယ့္အစား မရွက္ရမယ့္ အရာေတြမွာ သြားၿပီး ရွက္ေနတတ္ၾကပါတယ္။ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္က်ေတာ့ ရွက္ရေကာင္းမွန္းမသိ အားရပါရ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးကုိ လုပ္ေနမိၿပီး မရွက္ရမယ့္ အရာေတြက်ေတာ့ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ ဘယ္၀ါေၾကာင့္ ဘာျဖစ္လုိ႔ ညာျဖစ္လုိ႔ စတဲ့ အေတြးေတြနဲ႔ ရွက္ေနတတ္ၾကတာေတြပါ။
ေက်ာင္းမွာ စာခ်ေပးတုန္းက တပည့္တစ္ေယာက္ဟာ အသံထြက္ၿပီး စာဖတ္ရမွာ၊ စာက်က္ရမွာကုိ ရွက္ေနတဲ့အတြက္ သူ႔ကုိ “စာသင္တာ၊ စာအံတာေတြဟာ ရွက္ရမယ့္ အရာေတြ မဟုတ္ဘူး”လုိ႔ ေျပာၿပီး ေလာကမွာ မရွက္ရမယ့္ အရေတြ ရွိတယ္ဆုိကာ ရထားတဲ့ ကဗ်ာေလးတစ္ခုကုိ ရြတ္ျပလုိက္ပါတယ္။
“ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကား
သင္ၾကားပညာ
ခဲဖြယ္ဟာရ စားၾကတစ္ျဖာ
ခ်စ္သူဓေလ့ ေပ်ာ္ေမြ႕သည့္ခါ
မရွက္ရ
ေလာကဤေလးျဖာ…” ဒီကဗ်ာေလးကုိ ရြတ္ျပၿပီး ေလာကမွာ မရွက္ရမယ့္ အရာေတြက
၁။ ေစ်းေရာင္းတဲ့အခါ
၂။ ပညာသင္တဲ့အခါ
၃။ အစားအေသာက္ စားေသာက္တဲ့အခါ
၄။ ခ်စ္သူနဲ႔ ေပ်ာ္ပါးတဲ့အခါ ဆုိတဲ့ ေလးမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ ငါ့တပည့္အေနနဲ႔ ပညာသင္တာဟာ ရွက္စရာမဟုတ္တဲ့အတြက္ အသံထြက္ၿပီး စာအံတာလည္း ရွက္စရာမလုိေၾကာင္း ေျပာျပျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ေလာကနီတိအဆုိအရ မရွက္ရမယ့္ အရာေလးမ်ိဳးပါ။
ဒီေလးမ်ိဳးထဲမွာ အစားအေသာက္စားတဲ့အခါ မရွက္ရဘူးဆုိလုိ႔ တစ္ခ်ိဳ႕က လုိတာဆဲြၿပီး ေသာက္တာဟာ ရွက္စရာ မဟုတ္ဘူးလုိ ယူသြားမွာလည္း စုိးရေသးတယ္။ သူတုိ႔လုိခ်င္တဲ့ အေသာက္က အရက္ေသစာ ေသာက္တာကုိ လုိခ်င္ၾကတာေနမွာ။ အစားကုိေျပာတာ အေသာက္ကုိ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ အရက္ေသစာ ေသာက္စားတာကေတာ့ ငါးပါးသီလမွာပါတဲ့ သီလသိကၡာပုဒ္ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ေသာက္တဲ့သူေတြ အေနနဲ႔ တကယ္ရွက္သင့္တဲ့ အရာပါ။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒါကုိပဲ အားရပါးရ ရွက္ရေကာင္းမွန္းမသိ ေသာက္ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ေဟာေတာ့လည္း ေဟာတာပဲ။ ဘုန္းႀကီးေတြက ဘယ္ေလာက္ပဲ ေဟာေဟာ ကာယကံရွင္ကုိယ္တုိင္က ျပဳျပင္မွ ရမွာဆုိေတာ့ သူတုိ႔ျပဳျပင္မယ့္ အခ်ိန္၊ သူတုိ႔ ရွက္လာမယ့္ အခ်ိန္ကုိပဲ ေစာင့္ရေတာ့မွာပါ။ အင္း… ေျပာမယ့္သာေျပာတာ အရက္ေသာက္တာ ရွက္စရာမဟုတ္ဘဲ အရက္အေသာက္ေကာင္းတာကုိပဲ ခ်ီးက်ဴးေလ့ရွိၾကတဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ ေရာက္ေနျပန္ေတာ့ တစ္ခ်ိဳ႕က ေရနစ္တဲ့သူ ေရတြင္းထဲ ျပဳတ္က်သလုိမ်ား ျဖစ္ေနျပန္လား မသိပါဘူး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူတုိ႔ရွက္လာမယ့္ေန႔ေတာ့ ေရာက္လာမွာပါလုိ႔ ေျဖရင္း၊ ေဟာရင္း၊ ေစာင့္ရင္းေပါ့။
တကယ္ေတာ့ ရွက္တတ္မယ္ဆုိရင္ အရက္ေသာက္တာမွ မဟုတ္ပါဘူး။ မေကာင္းမႈမွန္သမွ် ရွက္ရမယ့္ အရာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔မ်ားအသက္သတ္တာ၊ သူမ်ားပစၥည္းခုိးတာ၊ သူမ်ားသားမယား ျပစ္မွားတာ၊ အိမ္ေေထာင္ေရးေဖာက္ျပန္တာ၊ လိမ္ညာေျပာဆုိတာ စတာေတြဟာလည္း ရွက္ရမယ့္ အရာေတြပါပဲ။ ဒါတင္ပဲလားဆုိေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ လူတစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦးအဆင္မေျပျဖစ္ေအာင္ ဂုံးတုိက္တာ၊ ယုတ္မာ႐ုိင္းစုိင္းၿပီး ၾကမ္းတမ္းတဲ့ စကားကုိေျပာဆုိတာ၊ သူ႔အတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိ ကုိယ့္အတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိတဲ့ စကားမ်ိဳးကုိ ေျပာဆုိတာ စတာေတြကလည္း ရွက္စရာေတြပါပဲ။ ၿပီးေတာ့ သူတပါးအေပၚ အဘိဇၥ်ာပြားတာ၊ သူတပါးစည္းစိမ္ ဥစၥာ ပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း ႀကံစည္တာ၊ အယူ၀ါဒ လဲြမွားတာေတြဟာလည္း ရွက္စရာေတြထဲမွာ ပါေနပါတယ္။ ဒီလုိ မေကာင္းတဲ့ အလုပ္ေတြနဲ႔ ေပ်ာ္ေမြ႕ေနတာေတြကမွ တကယ့္ရွက္စရာေတြ ျဖစ္ေနတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ကုိယ္တကယ္ ရွက္ရမယ့္ အရာေတြမွာ မရွက္ဘဲ မရွက္ရမယ့္ အရာေတြမွာ ရွက္ေနတတ္တဲ့ အရွက္လဲြေနသူေတြ အေနနဲ႔ လဲြေနတာေတြကုိ အခ်ိန္မီ အသိ၀င္ကာ ရွက္သင့္တာေတြကုိ ရွက္ၿပီးေရွာင္ရွားႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ခါက ဒကာေလးတစ္ေယာက္ လြန္ခဲ့တဲ့ ငါးႏွစ္ေလာက္ကတည္းက သူ႔ရင္ထဲ ရွိေနတဲ့ မသိတဲ့ အခ်က္ကုိ ေမးခ်င္ေနခဲ့တာ ေမးရမွာ ရွက္လုိ႔မေမးျဖစ္ဘဲ အခု အရွင္ဘုရားနဲ႔ ေတြ႕မွပဲ ေမးျဖစ္ေတာ့တယ္ဘုရား ဆုိၿပီး သူသိခ်င္တဲ့ အရာကုိ မရွက္ေတာ့ဘဲ ေမးျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ မသိတာကုိ ေမးရမွာ ရွက္စရာ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕အရာေတြဟာ ေမးမွပဲ အေျဖရမယ့္ အရာေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ ေမးကုိေမးရပါမယ္။ ဒါကုိ ငါေမးလုိက္ရင္ ငါ့ကုိ အထင္ေသးသြားႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အေတြးေတြနဲ႔ မေမးဘဲ ထားခဲ့မယ္ဆုိရင္ အဲဒီသုိ႔ေလာသုိ႔ေလာ အရာေတြနဲ႔ ဟုိလုိလုိဒီလုိ ျဖစ္ေနတာက ပုိၿပီးရွက္စရာ ေကာင္းပါတယ္။ မသိလုိ႔ ေမးတာ ရွက္စရာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔က တရားပဲြေတြ လုပ္တဲ့အခါမွာ တရားပဲြၿပီးရင္ ေမးခြန္းေတြ ေမးၾကဖုိ႔ ဖိတ္ေခၚရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ မသိတာကုိ ေမးၾကဖုိ႔ ကမ္းလွမ္းရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ မသိတာကုိ ေမးရမွာ ရွက္လုိ႔မေမးဘဲ အမွားကုိ လက္ခံသြားခဲ့မယ္ဆုိရင္ အဲဒါကမွ တကယ့္ရွက္စရာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ေျပာခ်င္တာက အရွက္လဲြေနတာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေျပာခ်င္တာပါ။ ရွက္စရာ မဟုတ္တဲ့အရာေတြမွာ ရွက္ေနၿပီး ရွက္ရမယ့္အရာေတြက်ေတာ့ မရွက္ဘဲ ျဖစ္ေနတတ္တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဓိကေျပာခ်င္တာပါ။ ေလာကီနယ္ပယ္မွာ ရွိေနၾကတဲ့ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ျပည့္စုံမႈ၊ မျပည့္စုံမႈ၊ ပညာတတ္မႈ၊ မတတ္မႈ၊ ဂုဏ္ရွိမႈ မရွိမႈေတြဟာ ရွက္စရာေတြ မဟုတ္ဘဲ ကုိယ္က်င့္တရားေတြ ပ်က္စီးတာ၊ ေလာက၀တ္ေတြ ေဖာက္ပ်က္တာ၊ ဓမၼ၀တ္ေတြ ခၽြတ္ယြင္းတာ စတာေတြကသာ တကယ့္ရွက္စရာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုိၿပီး ရွက္စရာေကာင္းတာက ကုိယ္အမွားလုပ္မိတာကုိ မသိဘဲ အမွားကုိ အမွန္လုိ႔ ထင္ၿပီး ဘယ္သူဘာေျပာေျပာ ကုိယ္ကအမွန္ဆုိတဲ့ တစ္ယူသန္ အစဲြနဲ႔ ဇြတ္အတင္း မဟုတ္တာကုိ ကုိင္စဲြထားတဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ရွက္တတ္မယ္ဆုိရင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ၿပီး ရွက္သင့္ပါတယ္။ ကုိယ္လုပ္တာ ကုိယ္အသိဆုံး ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကုိယ္မေကာင္းတာ လုပ္တဲ့အခါလည္း ဘယ္သူမွ မသိဘူးဆုိေပမယ့္ ေသခ်ာေတြးၾကည့္ရင္ ကုိယ္ကိုယ္တုိင္က သိေနတာျဖစ္လုိ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ရွက္ေနရမယ့္ အျဖစ္ပါ။
ဒါေၾကာင့္ ေလာကမွာ ရွက္ရမယ့္အရာနဲ႔ မရွက္ရမယ့္အရာလုိ႔ ရွိတတ္ရာမွာ မရွက္ရမယ့္ အရာေတြအေပၚမွာ ရွက္ေနၿပီး ရွက္ရမယ့္ အရာေတြျဖစ္တဲ့ မေကာင္းမႈ ဒုစ႐ုိက္မ်ား အေပၚမွာ မရွက္ၾကဘဲ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး လုိက္စားလုပ္ေဆာင္ေနၾကတဲ့ သူေတြအေနနဲ႔ မေကာင္းမႈေတြေၾကာင့္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ရွက္ရမယ့္ အျဖစ္မ်ိဳးမွ ကင္းေ၀းရေလေအာင္ အခ်ိန္မေႏွာင္းခင္ ျပဳျပင္လုိ႔ ရတဲ့အခ်ိန္မွာ အျမန္ဆုံး ျပဳျပင္ၿပီး အရွက္တရားမွ ေရွာင္ရွားၾကဖုိ႔ လုိေၾကာင္း၊ တကယ့္ရွက္စရာေတြျဖစ္တဲ့ မေကာင္းတဲ့အလုပ္၊ မေကာင္းတဲ့အေျပာ၊ မေကာင္းတဲ့အႀကံေတြကုိ အျမန္ဆုံးျပဳျပင္ၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ရွက္ရမယ့္ အျဖစ္ေတြက အျမန္႐ုန္းထြက္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ေၾကာင္း တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အေကာင္းဆုံးကေတာ့ အရွက္တရားအားလုံးမွ ကင္းေ၀းႏုိင္ေစဖုိ႔ ဘုရားရွင္တုိ႔ရဲ႕ အဆုံးအမျဖစ္တဲ့ မေကာင္းမႈကုိေရွာင္ကာ ေကာင္းမႈကုိေဆာင္ၿပီး ကုိယ့္စိတ္ကုိ ျဖဴစင္ေအာင္ ျပဳမူေနထုိင္ျခင္းကသာ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ အားလုံး အရွက္ကင္းႏုိင္ၾကပါေစ…
အဲဒါ ေက်ာင္းျပန္ေရာက္ေတာ့ ဆရာဘုန္းႀကီးက “မင္းက ဘာျဖစ္လုိ႔ ပရိတ္ရြတ္တာ အသံမထြက္တာလဲ…၊ သူမ်ား လွဴတာတမ္းတာစာၿပီး ကုိယ့္ဘက္က ဒီလုိ တရားနဲ႔ ျပန္ခ်ီးေျမွာက္တာေတာင္ အသံမထြက္ ျဖစ္ေနရင္ ေရွ႕ဆက္ဘယ္လုိ လုပ္မွာလဲ…၊ သာသနာ့၀န္ထမ္းဆုိတာ သူမ်ားလွဴတာ မ်ားမ်ားစာရင္း မ်ားမ်ားျပန္ၿပီး ေမတၱာပုိ႔ေပးရတယ္၊ ေမတၱာစိတ္နဲ႔ ပရိတ္ပ႒ာန္း မ်ားမ်ားပြားေပးရတယ္၊ ခုေတာ့ မင္းတုိ႔ဟာက မရွက္မေၾကာက္ရမယ့္ အရာေတြေတာ့ ရွက္ေၾကာက္ေနၿပီး၊ ရွက္ေၾကာက္ရမယ့္ အရာက်ေတာ့ မရွက္မေၾကာက္ အားရပါးရလုပ္ေနၾကတယ္၊ မင္းတုိ႔ေတာ့ ေသရင္အပါယ္လားမယ့္ ေကာင္ေတြပဲ…”ဆုိၿပီး က႐ုဏာ ေဒါသနဲ႔ ေျပာဆုိႀကိမ္းေမာင္းပါေတာ့တယ္။ ဆရာဘုန္းႀကီး ဆူၿပီးမွ ေသခ်ာေတြးၾကည့္ေတာ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အရွက္လဲြေနတာကုိ သတိျပဳမိၿပီး အခ်ိန္မီ ျပင္မွျဖစ္မယ္ဆုိတာ သေဘာေပါက္သြားခဲ့ပါတယ္။
ငယ္ငယ္တုန္းက သိခဲ့တဲ့ အရွက္နဲ႔ အရြယ္ေလးရလာ စာေလးဘာေလး ဖတ္မွတ္လာေတာ့ သိလာတဲ့ အရွက္ တစ္ျခားစီ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ငယ္တုန္းကေတာ့ ဟုိလူနဲ႔ေတြ႕ရမွာ ရွက္သလုိလုိ၊ ဒီလူနဲ႔ေတြ႕ရမွာ ရွက္သလုိလုိ၊ ဟုိဟာသင္ရမွာ ရွက္သလုိလုိ၊ ဒါသင္ရမွာ ရွက္သလုိလုိနဲ႔ အရွက္ေတြကလည္း မနည္းခဲ့ပါဘူး။ ဗုဒၶစာေပမွာ ေဖာ္ျပတဲ့ အရွက္ဆုိတာကုိ တိတိက်က် သိလုိက္ရေတာ့မွ ကုိယ္ရွက္ခဲ့တဲ့ အရွက္ေတြဟာ အရွက္လဲြေတြပါလားလုိ႔ သေဘာေပါက္ခဲ့ရပါတယ္။ ဗုဒၶစာေပက အရွက္ကုိ ဟိရီလုိ႔ဆုိပါတယ္။ ဒီဟိရီဟာ ဟုိဟိုဒီဒီအရွက္ေတြကုိ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ မေကာင္းမႈလုပ္ရမွာ ရွက္ျခင္းဆုိတဲ့ အရွက္ကုိ ေျပာပါတယ္။ မဟုတ္တာလုပ္ရမွာ၊ မဟုတ္တာေျပာရမွာ၊ မဟုတ္တာႀကံရမွာကုိ ရွက္တဲ့အရွက္ကုိ ဆုိလုိတာပါ။ ဒီစကားက ေျပာတဲ့အရွက္ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကုိ သိမွပဲ ကုိယ္ရွက္ခဲ့တာေတြကုိ ျပန္ၿပီး ရွက္ေနမိျပန္ပါတယ္။ လဲြလုိက္တဲ့ အရွက္ရယ္လုိ႔ေတာင္ ေတြးရင္းျပဳံးမိပါတယ္။
ဟုတ္တယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာ ဆန္းစစ္ၾကည့္ေတာ့ လူအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အရွက္တကယ္လဲြေနတာ အမွန္ပါပဲ။ ရွက္ရေၾကာက္ရမွာက တစ္ျခား၊ မရွက္မေၾကာက္ရမွာက တစ္ျခားျဖစ္ေနတာကုိ တစ္လဲြအျမင္နဲ႔ အလြဲထင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မေကာင္းမႈဒုစ႐ုိက္ လုပ္ရမွာကုိ ရွက္ရမယ့္အစား မရွက္ရမယ့္ အရာေတြမွာ သြားၿပီး ရွက္ေနတတ္ၾကပါတယ္။ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္က်ေတာ့ ရွက္ရေကာင္းမွန္းမသိ အားရပါရ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးကုိ လုပ္ေနမိၿပီး မရွက္ရမယ့္ အရာေတြက်ေတာ့ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ ဘယ္၀ါေၾကာင့္ ဘာျဖစ္လုိ႔ ညာျဖစ္လုိ႔ စတဲ့ အေတြးေတြနဲ႔ ရွက္ေနတတ္ၾကတာေတြပါ။
ေက်ာင္းမွာ စာခ်ေပးတုန္းက တပည့္တစ္ေယာက္ဟာ အသံထြက္ၿပီး စာဖတ္ရမွာ၊ စာက်က္ရမွာကုိ ရွက္ေနတဲ့အတြက္ သူ႔ကုိ “စာသင္တာ၊ စာအံတာေတြဟာ ရွက္ရမယ့္ အရာေတြ မဟုတ္ဘူး”လုိ႔ ေျပာၿပီး ေလာကမွာ မရွက္ရမယ့္ အရေတြ ရွိတယ္ဆုိကာ ရထားတဲ့ ကဗ်ာေလးတစ္ခုကုိ ရြတ္ျပလုိက္ပါတယ္။
“ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကား
သင္ၾကားပညာ
ခဲဖြယ္ဟာရ စားၾကတစ္ျဖာ
ခ်စ္သူဓေလ့ ေပ်ာ္ေမြ႕သည့္ခါ
မရွက္ရ
ေလာကဤေလးျဖာ…” ဒီကဗ်ာေလးကုိ ရြတ္ျပၿပီး ေလာကမွာ မရွက္ရမယ့္ အရာေတြက
၁။ ေစ်းေရာင္းတဲ့အခါ
၂။ ပညာသင္တဲ့အခါ
၃။ အစားအေသာက္ စားေသာက္တဲ့အခါ
၄။ ခ်စ္သူနဲ႔ ေပ်ာ္ပါးတဲ့အခါ ဆုိတဲ့ ေလးမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ ငါ့တပည့္အေနနဲ႔ ပညာသင္တာဟာ ရွက္စရာမဟုတ္တဲ့အတြက္ အသံထြက္ၿပီး စာအံတာလည္း ရွက္စရာမလုိေၾကာင္း ေျပာျပျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ေလာကနီတိအဆုိအရ မရွက္ရမယ့္ အရာေလးမ်ိဳးပါ။
ဒီေလးမ်ိဳးထဲမွာ အစားအေသာက္စားတဲ့အခါ မရွက္ရဘူးဆုိလုိ႔ တစ္ခ်ိဳ႕က လုိတာဆဲြၿပီး ေသာက္တာဟာ ရွက္စရာ မဟုတ္ဘူးလုိ ယူသြားမွာလည္း စုိးရေသးတယ္။ သူတုိ႔လုိခ်င္တဲ့ အေသာက္က အရက္ေသစာ ေသာက္တာကုိ လုိခ်င္ၾကတာေနမွာ။ အစားကုိေျပာတာ အေသာက္ကုိ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ အရက္ေသစာ ေသာက္စားတာကေတာ့ ငါးပါးသီလမွာပါတဲ့ သီလသိကၡာပုဒ္ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ေသာက္တဲ့သူေတြ အေနနဲ႔ တကယ္ရွက္သင့္တဲ့ အရာပါ။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒါကုိပဲ အားရပါးရ ရွက္ရေကာင္းမွန္းမသိ ေသာက္ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ေဟာေတာ့လည္း ေဟာတာပဲ။ ဘုန္းႀကီးေတြက ဘယ္ေလာက္ပဲ ေဟာေဟာ ကာယကံရွင္ကုိယ္တုိင္က ျပဳျပင္မွ ရမွာဆုိေတာ့ သူတုိ႔ျပဳျပင္မယ့္ အခ်ိန္၊ သူတုိ႔ ရွက္လာမယ့္ အခ်ိန္ကုိပဲ ေစာင့္ရေတာ့မွာပါ။ အင္း… ေျပာမယ့္သာေျပာတာ အရက္ေသာက္တာ ရွက္စရာမဟုတ္ဘဲ အရက္အေသာက္ေကာင္းတာကုိပဲ ခ်ီးက်ဴးေလ့ရွိၾကတဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ ေရာက္ေနျပန္ေတာ့ တစ္ခ်ိဳ႕က ေရနစ္တဲ့သူ ေရတြင္းထဲ ျပဳတ္က်သလုိမ်ား ျဖစ္ေနျပန္လား မသိပါဘူး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူတုိ႔ရွက္လာမယ့္ေန႔ေတာ့ ေရာက္လာမွာပါလုိ႔ ေျဖရင္း၊ ေဟာရင္း၊ ေစာင့္ရင္းေပါ့။
တကယ္ေတာ့ ရွက္တတ္မယ္ဆုိရင္ အရက္ေသာက္တာမွ မဟုတ္ပါဘူး။ မေကာင္းမႈမွန္သမွ် ရွက္ရမယ့္ အရာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔မ်ားအသက္သတ္တာ၊ သူမ်ားပစၥည္းခုိးတာ၊ သူမ်ားသားမယား ျပစ္မွားတာ၊ အိမ္ေေထာင္ေရးေဖာက္ျပန္တာ၊ လိမ္ညာေျပာဆုိတာ စတာေတြဟာလည္း ရွက္ရမယ့္ အရာေတြပါပဲ။ ဒါတင္ပဲလားဆုိေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ လူတစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦးအဆင္မေျပျဖစ္ေအာင္ ဂုံးတုိက္တာ၊ ယုတ္မာ႐ုိင္းစုိင္းၿပီး ၾကမ္းတမ္းတဲ့ စကားကုိေျပာဆုိတာ၊ သူ႔အတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိ ကုိယ့္အတြက္လည္း အက်ိဳးမရွိတဲ့ စကားမ်ိဳးကုိ ေျပာဆုိတာ စတာေတြကလည္း ရွက္စရာေတြပါပဲ။ ၿပီးေတာ့ သူတပါးအေပၚ အဘိဇၥ်ာပြားတာ၊ သူတပါးစည္းစိမ္ ဥစၥာ ပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း ႀကံစည္တာ၊ အယူ၀ါဒ လဲြမွားတာေတြဟာလည္း ရွက္စရာေတြထဲမွာ ပါေနပါတယ္။ ဒီလုိ မေကာင္းတဲ့ အလုပ္ေတြနဲ႔ ေပ်ာ္ေမြ႕ေနတာေတြကမွ တကယ့္ရွက္စရာေတြ ျဖစ္ေနတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ကုိယ္တကယ္ ရွက္ရမယ့္ အရာေတြမွာ မရွက္ဘဲ မရွက္ရမယ့္ အရာေတြမွာ ရွက္ေနတတ္တဲ့ အရွက္လဲြေနသူေတြ အေနနဲ႔ လဲြေနတာေတြကုိ အခ်ိန္မီ အသိ၀င္ကာ ရွက္သင့္တာေတြကုိ ရွက္ၿပီးေရွာင္ရွားႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ခါက ဒကာေလးတစ္ေယာက္ လြန္ခဲ့တဲ့ ငါးႏွစ္ေလာက္ကတည္းက သူ႔ရင္ထဲ ရွိေနတဲ့ မသိတဲ့ အခ်က္ကုိ ေမးခ်င္ေနခဲ့တာ ေမးရမွာ ရွက္လုိ႔မေမးျဖစ္ဘဲ အခု အရွင္ဘုရားနဲ႔ ေတြ႕မွပဲ ေမးျဖစ္ေတာ့တယ္ဘုရား ဆုိၿပီး သူသိခ်င္တဲ့ အရာကုိ မရွက္ေတာ့ဘဲ ေမးျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ မသိတာကုိ ေမးရမွာ ရွက္စရာ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕အရာေတြဟာ ေမးမွပဲ အေျဖရမယ့္ အရာေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ ေမးကုိေမးရပါမယ္။ ဒါကုိ ငါေမးလုိက္ရင္ ငါ့ကုိ အထင္ေသးသြားႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အေတြးေတြနဲ႔ မေမးဘဲ ထားခဲ့မယ္ဆုိရင္ အဲဒီသုိ႔ေလာသုိ႔ေလာ အရာေတြနဲ႔ ဟုိလုိလုိဒီလုိ ျဖစ္ေနတာက ပုိၿပီးရွက္စရာ ေကာင္းပါတယ္။ မသိလုိ႔ ေမးတာ ရွက္စရာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔က တရားပဲြေတြ လုပ္တဲ့အခါမွာ တရားပဲြၿပီးရင္ ေမးခြန္းေတြ ေမးၾကဖုိ႔ ဖိတ္ေခၚရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ မသိတာကုိ ေမးၾကဖုိ႔ ကမ္းလွမ္းရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ မသိတာကုိ ေမးရမွာ ရွက္လုိ႔မေမးဘဲ အမွားကုိ လက္ခံသြားခဲ့မယ္ဆုိရင္ အဲဒါကမွ တကယ့္ရွက္စရာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ေျပာခ်င္တာက အရွက္လဲြေနတာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေျပာခ်င္တာပါ။ ရွက္စရာ မဟုတ္တဲ့အရာေတြမွာ ရွက္ေနၿပီး ရွက္ရမယ့္အရာေတြက်ေတာ့ မရွက္ဘဲ ျဖစ္ေနတတ္တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဓိကေျပာခ်င္တာပါ။ ေလာကီနယ္ပယ္မွာ ရွိေနၾကတဲ့ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ျပည့္စုံမႈ၊ မျပည့္စုံမႈ၊ ပညာတတ္မႈ၊ မတတ္မႈ၊ ဂုဏ္ရွိမႈ မရွိမႈေတြဟာ ရွက္စရာေတြ မဟုတ္ဘဲ ကုိယ္က်င့္တရားေတြ ပ်က္စီးတာ၊ ေလာက၀တ္ေတြ ေဖာက္ပ်က္တာ၊ ဓမၼ၀တ္ေတြ ခၽြတ္ယြင္းတာ စတာေတြကသာ တကယ့္ရွက္စရာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုိၿပီး ရွက္စရာေကာင္းတာက ကုိယ္အမွားလုပ္မိတာကုိ မသိဘဲ အမွားကုိ အမွန္လုိ႔ ထင္ၿပီး ဘယ္သူဘာေျပာေျပာ ကုိယ္ကအမွန္ဆုိတဲ့ တစ္ယူသန္ အစဲြနဲ႔ ဇြတ္အတင္း မဟုတ္တာကုိ ကုိင္စဲြထားတဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ရွက္တတ္မယ္ဆုိရင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ၿပီး ရွက္သင့္ပါတယ္။ ကုိယ္လုပ္တာ ကုိယ္အသိဆုံး ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကုိယ္မေကာင္းတာ လုပ္တဲ့အခါလည္း ဘယ္သူမွ မသိဘူးဆုိေပမယ့္ ေသခ်ာေတြးၾကည့္ရင္ ကုိယ္ကိုယ္တုိင္က သိေနတာျဖစ္လုိ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ရွက္ေနရမယ့္ အျဖစ္ပါ။
ဒါေၾကာင့္ ေလာကမွာ ရွက္ရမယ့္အရာနဲ႔ မရွက္ရမယ့္အရာလုိ႔ ရွိတတ္ရာမွာ မရွက္ရမယ့္ အရာေတြအေပၚမွာ ရွက္ေနၿပီး ရွက္ရမယ့္ အရာေတြျဖစ္တဲ့ မေကာင္းမႈ ဒုစ႐ုိက္မ်ား အေပၚမွာ မရွက္ၾကဘဲ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး လုိက္စားလုပ္ေဆာင္ေနၾကတဲ့ သူေတြအေနနဲ႔ မေကာင္းမႈေတြေၾကာင့္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ရွက္ရမယ့္ အျဖစ္မ်ိဳးမွ ကင္းေ၀းရေလေအာင္ အခ်ိန္မေႏွာင္းခင္ ျပဳျပင္လုိ႔ ရတဲ့အခ်ိန္မွာ အျမန္ဆုံး ျပဳျပင္ၿပီး အရွက္တရားမွ ေရွာင္ရွားၾကဖုိ႔ လုိေၾကာင္း၊ တကယ့္ရွက္စရာေတြျဖစ္တဲ့ မေကာင္းတဲ့အလုပ္၊ မေကာင္းတဲ့အေျပာ၊ မေကာင္းတဲ့အႀကံေတြကုိ အျမန္ဆုံးျပဳျပင္ၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ရွက္ရမယ့္ အျဖစ္ေတြက အျမန္႐ုန္းထြက္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ေၾကာင္း တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အေကာင္းဆုံးကေတာ့ အရွက္တရားအားလုံးမွ ကင္းေ၀းႏုိင္ေစဖုိ႔ ဘုရားရွင္တုိ႔ရဲ႕ အဆုံးအမျဖစ္တဲ့ မေကာင္းမႈကုိေရွာင္ကာ ေကာင္းမႈကုိေဆာင္ၿပီး ကုိယ့္စိတ္ကုိ ျဖဴစင္ေအာင္ ျပဳမူေနထုိင္ျခင္းကသာ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ အားလုံး အရွက္ကင္းႏုိင္ၾကပါေစ…
