ဘာရယ္မဟုတ္ပါဘူး။ အျမင္မေတာ္တာေလးေတြ ေတြ႕လာလုိ႔ အမုန္းခံၾကည့္မလားလုိ႔ပါ။ ဘုန္းဘုန္းက စာေပါင္းစုံဖတ္တတ္ေတာ့ ဟုိစာဆုိလည္း ဖတ္ျဖစ္၊ ဒီစာဆုိလည္း ဖတ္ျဖစ္၊ ဟုိပုိ႔စ္ဆုိလည္း ဖတ္ျဖစ္၊ ဒီပုိ႔စ္ဆုိလည္း ဖတ္ျဖစ္၊ ဟုိစီေဘာက္စ္ဆုိလည္း စပ္စုျဖစ္၊ ဒီစီေဘာက္စ္ဆုိလည္း စပ္စုျဖစ္ေနမိပါတယ္။ အဲလုိ ဟုိဟုိဒီဒီ ေရာက္တတ္ရာရာေတြ ဖတ္မိေတာ့ ဘာေတြေတြ႕လာလဲဆုိေတာ့ ဟုိေရးဒီေရး၊ ဟုိလူမေကာင္းေၾကာင္းေျပာ၊ ဒီလူ မေကာင္းေၾကာင္း ေျပာတာေလးေတြလည္း ေတြ႔ေနမိပါတယ္။ ဒါေတြ ေတြ႕ရေတာ့ ဘုန္းဘုန္းရဲ႕စိတ္မွာ ေျပာစရာေလးေတြ ေပၚလာျပန္ပါတယ္။ ကုိယ့္ဘာသာကုိယ္ေနရင္ ျဖစ္ရဲ႕သားနဲ႔ ဘုန္းဘုန္းကလည္း မေနတတ္ေတာ့ နည္းနည္းေတာ့ ေျပာၾကည့္ျဖစ္ပါတယ္။ မေနတတ္လုိ႔ ဆုိတာထက္ တတ္ႏုိင္သမွ် ျပဳျပင္ေပးၾကည့္ခ်င္တာပါ။ မခံယူတတ္တဲ့သူေတြအတြက္ ကဲ့ရဲ႕စရာ ေ၀ဘန္စရာ အျပစ္ေျပာစရာ ျဖစ္လာႏုိင္ေပမယ့္ ခံယူတတ္သူေတြအတြက္ အနည္းငယ္မွ် ျပဳျပင္သြားႏုိင္ပါေစဆုိတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ပဲ ဒီပုိ႔စ္ေလးကုိ ေရးျဖစ္တာပါ။
သိၾကတဲ့အတုိင္းပဲ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ အက်င့္က ဘယ္သူဘာေတြျဖစ္တယ္၊ ဘယ္လုိလုပ္တယ္ ဆုိတာေတြကုိ ၾကည့္ၿပီးတုန္႔ျပန္မႈေတြ လုပ္ၾက၊ ေ၀ဘန္ၾကတာေတြပါ။ တုန္႔ျပန္တာ ေ၀ဘန္တာ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေကာင္းတာေတြကုိေတာ့ မခ်ီးမြန္းၾက၊ မတုန္႔ျပန္ၾကဘဲ အဆုိးေတြ၊ အမွားေတြကုိပဲလုိက္ၿပီး ေ၀ဘန္ၾက၊ အျပစ္ေျပာၾက၊ ကဲ့ရဲ႕ၾကတာေတြေၾကာင့္ မေကာင္းျဖစ္ကုန္ၾကတာပါ။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ေတာ့ ဘာမွမလုပ္ဘဲ သူမ်ားလုပ္တာေတြၾကေတာ့ မေကာင္းတဲ့အျမင္နဲ႔ ၀ုိင္း၀န္းပုတ္ခက္ၾကတာေတြပါ။ ကုိယ့္အျပစ္ေတာ့ ကုိယ္မျမင္ၾကဘဲ သူမ်ားအျပစ္ေတြသာလုိက္ၿပီး ပုံႀကီးခ်ဲ႕ ကဲ့ရဲ႕ေနၾကတာေတြပါ။ သူမ်ားကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အျပစ္ေတြယူေနၾက၊ အကုသုိလ္ေတြ ျဖစ္ေနၾကတာေတြဟာ ကုိယ့္အတက္ ကုိယ္ျပန္ဆူးေနသလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္။ သူမ်ားကုိၾကည့္ရင္လည္း ေကာင္းတာေတြ၊ ကုသုိလ္ျဖစ္စရာေတြ၊ အတုယူစရာေတြ၊ လုိက္နာက်င့္သုံးစရာေတြ၊ ကုိယ့္အတြက္ ျပဳျပင္စရာေတြကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္အလွည့္က်ရင္ ဒီလုိမျဖစ္ေအာင္ေနမယ္၊ ေျပာမယ္၊ ႀကံမယ္ဆုိတဲ့ ခံယူခ်က္နဲ႔ ၾကည့္ရမယ့္အစား သူမ်ားရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အကုသုိလ္ အျဖစ္ခံေနၾကတာေတြကေတာ့ ကုိယ့္ထမင္းကုိယ္စားၿပီး ႀကီးေတာ္ႏြားေက်ာင္းရသလုိ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ ဘာမွမဟုတ္ဘဲ အကုသုိလ္ေတြကုိ လုိက္ယူေနသလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ကေရာ ေကာင္းသလားဆုိေတာ့ ``ဟင့္အင္း…``လုိ႔ ဆုိရမလုိပါ။
အမွန္ေတာ့ အဲလုိမျဖစ္သင့္ပါဘူး။ သူမ်ားကုိမၾကည့္ခင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အရင္ျပန္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ သူမ်ားကုိ မေ၀ဘန္ခင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အရင္ျပန္ေ၀ဘန္သင့္ပါတယ္။ သူမ်ားကုိ မေျပာခင္ ``သူ႔ေနရာမွာ ငါသာဆုိရင္`` ဆုိတဲ့ စိတ္ေလးနဲ႔ အစား၀င္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ သူမ်ားမွားတာကုိ ျမင္သည္ထားဦး ကုိယ္ကသူမ်ားအမွားကုိ လုိက္ၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အကုသုိလ္ေတြ ျဖစ္ေအာင္ မလုပ္သင့္ပါဘူး။ သူ႔အမွားက ကုိယ့္အမွားျဖစ္ေအာင္ မလုပ္သင့္ပါဘူး။ သူ႔အကုသုိလ္က ကုိယ့္အကုသုိလ္ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ ျဖစ္သင့္တာက သူမွားတာကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ္မမွားေအာင္၊ သူျဖစ္သလုိ ကုိယ္မျဖစ္ေအာင္၊ သူ႔ကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္မွာအကုသုိလ္ မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္တာပါ။ တစ္ေန႔တစ္ေန႔ ကုိယ္တစ္ေယာက္တည္းေတာင္ အကုသုိလ္ေတြက မေရတြက္ႏုိင္ေအာင္ ျဖစ္ေနတာ သူမ်ားကုိၾကည့္ၿပီး၊ သူမ်ားကုိအမွီျပဳၿပီး အကုသုိလ္ေတြထပ္ျဖစ္မယ္၊ အကုသုိလ္ေတြ ထပ္တုိးေနမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ေနရတဲ့ အခုိက္ဟာ အကုသုိလ္ေတြနဲ႔ခ်ည္း ျဖစ္ေနၾကေတာ့မွာပါ။ ကုိယ့္မွာရွိတဲ့ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကုိယ္၊ စိတ္ေတြကုိ အမွီျပဳၿပီး အကုသုိလ္ေတြ ျဖစ္ေနတာေတာင္ မတားျမစ္ႏုိင္ေသးဘဲ သူတစ္ပါးကုိ အမွီျပဳၿပီး အကုသုိလ္ေတြ ထပ္တုိးေနမယ္ဆုိရင္ တစ္ကုိယ္လုံး အကုသုိလ္အစုႀကီးသာ ျဖစ္ေနၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘယ္သူဘာျဖစ္တယ္၊ ဘာေျပာတယ္ဆုိတာေတြကုိ လုိက္ၾကည့္ၿပီး အကုသုိလ္ျဖစ္ေနၾကတာထက္ ကုိယ္ဘာျဖစ္တယ္၊ ကုိယ္ဘာလုပ္တယ္၊ ကုိယ္ဘယ္လုိ ေနထုိင္သင့္တယ္ စတာေတြကုိ အရင္သတိျပဳ ဆင္ျခင္ကာ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အကုသုိလ္မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ၾကပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ၾကည့္တတ္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ပါတယ္။ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကလည္း သူမ်ားကုိ မၾကည့္ဘဲ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိသာ ျပန္ၾကည့္ဖုိ႔ ေဟာေတာ္မူပါတယ္။ ဘုရားရွင္က
``န ပေရသံ ၀ိေလာမာနိ၊ န ပေရသံ ကတာကတံ။
အတၱေနာ၀ အေ၀ေကၡယ်၊ ကတာနိ အကတာနိ စ။ (ဓမၼ၊ ၅၀)
သူတပါးတုိ႔၏ မေလ်ာ္ေသာ အျပစ္အနာအဆာတုိ႔ကုိ မၾကည့္႐ႈရာ၊ သူတပါးတုိ႔၏ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ ျပဳမျပဳကုိ မၾကည့္႐ႈရာ၊ မိမိ၏ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ ျပဳမျပဳကုိသာလွ်င္ ၾကည့္႐ႈရာ၏။`` လုိ႔ ဓမၼပဒ၊ ပါေ၀ယ်အာဇီ၀က ၀တၳဳမွာ ေဟာထားေတာ္မူပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ေသခ်ာေတြးၾကည့္ရင္ ကုိယ္အပါ၀င္ ေလာကႀကီးမွာ ေျခာက္ျပစ္ကင္း ျပည့္စုံတဲ့သူဆုိတာ မရွိၾကပါဘူး။ မဟာဂႏၶာ႐ုံဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ စကားနဲ႔ ေျပာရရင္ ``သဗၺညဳတ ဉာဏ္ကုိမရေသးသမွ် သတၱ၀ါေတြဟာ အအေတြခ်ည္းပါပဲ`` တဲ့။ ဟုတ္တယ္။ အအေတြ၊ အကန္းေတြ ျဖစ္ေနၾကတဲ့အတြက္ ရမ္းျမင္၊ ရမ္းေျပာမိၾကတာပါ။ အဲလုိ ရမ္းမိၾကတဲ့အတြက္လည္း မေကာင္းတာေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီး အကုသုိလ္ေတြ ရကုန္ၾကပါတယ္။ ပုထုဇင္ေတြျဖစ္ေနသမွ် ရမ္းေနၾကမွာပါ။ ရမ္းေနသမွ် အျပစ္အနာအဆာေတြလည္း ရွိေနၾကမွာပါ။ ဒီေတာ့ကား ရမ္းေနၾကတဲ့သူခ်င္း အတူတူ ဘာျဖစ္လုိ႔ သူမ်ားရမ္းတာ၊ သူမ်ားအျပစ္အနာ အဆာျဖစ္တာ၊ သူမ်ားရဲ႕ မေလ်ာ္တာ၊ သူမ်ားရဲ႕ ေကာင္း၊ မေကာင္းတာေတြကို လုိက္ၾကည့္ေနၾကမွာလဲ… ဘုရားရွင္ မိန္႔ၾကားေတာ္မူသလုိ ကိုယ့္ရဲ႕ ေကာင္းမေကာင္းတာေတြကုိသာ ျမင္ေအာင္ၾကည့္၊ ကိုယ္ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ ျပဳမျပဳကုိသာၾကည့္ၿပီး ကုိယ္ေကာင္းေအာင္ အရင္လုပ္သင့္ၾကတာေပါ့။
ေကာင္းေအာင္လုပ္ဖုိ႔ဆုိတာ တစ္ခါတည္းေတာ့ မလြယ္ပါဘူး။ တျဖည္းျဖည္း ေလ့က်င့္ေပးမွ ရမွာပါ။ အဲလုိ ေလ့က်င့္တဲ့အခါ အရင္ဆုံး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ေလ့က်င့္ၾကည့္ရပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္စိစစ္ၿပီး ကိုယ္ဘယ္လုိ စ႐ုိက္ေတြ၊ ဘယ္လုိအက်င့္ေတြ ရွိတယ္ဆုိတာ အရင္ျမင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျမင္လာၿပီဆုိရင္ ေနာက္တစ္ဆင့္တက္ၿပီး ျပင္လာႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရပါမယ္။ ျပင္တယ္ဆုိတာက မေကာင္းလုိ႔သာ ျပင္ရတာပါ။ ေကာင္းေနတဲ့အရာဟာ ျပင္စရာမလုိပါဘူး။ ဒီအတုိင္း ဆက္ေကာင္းႏုိင္ေအာင္ပဲ ႀကိဳးစားရပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ၾကည့္လုိ႔ ဒါမေကာင္းဘူးဆုိတာ သိရင္ အဲဒီမေကာင္းတာကုိ ေနာက္ထပ္မျဖစ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ၾကည့္ရပါမယ္။ ဒီအက်င့္ဟာ မေကာင္းဘူး၊ ဒီလုိေျပာတာမေကာင္းဘူး၊ ဒီလုိေတြးတာ မေကာင္းဘူးဆုိတာကုိ ျမင္ေအာင္ၾကည့္ၿပီး ေနာက္တစ္ခါ ဒီလုိမျဖစ္ေအာင္ သတိထား ေလ့က်င့္ၾကည့္ရပါမယ္။ တစ္ခါမရရင္ ေနာက္တစ္ခါေပါ့။ ေနာက္တစ္ခါ မရေတာ့လည္း ေနာက္တစ္ခါေပါ့။ အဲလုိ ထပ္ခါထပ္ခါ သတိထားျပဳျပင္ သြားမယ္ဆုိရင္ မရဘူးဆုိတာ မရွိပါဘူး။ အဓိကကေတာ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျမင္ေအာင္ျပန္ၾကည့္တတ္ဖုိ႔ပါ။ ကုိယ္မေကာင္းတာကုိ သိေအာင္လုပ္ဖုိ႔ပါ။ သိလာ၊ ျမင္လာ ၾကည့္တတ္လာရင္ ေနာင္ျပင္လာတတ္လာပါလိမ့္မယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က အဲလုိကုိ မျမင္တတ္ၾက၊ မၾကည့္တတ္ၾကတာပါ။ သူမ်ားအျပစ္ကုိသာ ဆီလုိအေပါက္ရွာၿပီး ၾကည့္တတ္ျမင္တတ္ၾကတာပါ။ ကုိယ့္အျပစ္ၾကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွကုိ မျမင္တတ္ၾကပါဘူး။ ျမင္တယ္ပဲထားဦး ၀န္ခံဖုိ႔ ေတာ္ေတာ္၀န္ေလးတတ္ၾကပါတယ္။ ငါဆုိတဲ့မာနက ခံေနေလေတာ့ မွားမွန္းသိရက္နဲ႔ကုိ အဲဒီအမွားအတုိင္း ဇြတ္တင္းခံေနတတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါက အဆုိးဆုံးပါ။ အမွားကုိ မျပဳျပင္ၾကဘဲ ေနၾကတာက ဘ၀ဆက္တုိင္း နစ္သထက္နစ္ေနမယ့္ အျဖစ္ပါ။
ဒါေၾကာင့္ ကာမဂုဏ္အာ႐ုံေတြ အျပည့္ျဖစ္ေနတဲ့ ေလာကႀကီးမွာ အမွားအမွန္နဲ႔ ကုသုိလ္အကုသုိလ္ကုိ ခဲြျခားဖုိ႔ခက္တဲ့ ပုထုဇင္မ်ား ျဖစ္ေနၾကတဲ့အတြက္ အျပစ္ဆုိတာဟာ ကုိယ့္ကုိယ္အေၾကာင္းျပဳၿပီး ျဖစ္တတ္ၾကသလုိ သူမ်ားကုိ အေၾကာင္းျပဳၿပီးလည္း ျဖစ္တတ္တယ္ဆုိတာ သတိျပဳဆင္ျခင္သင့္ပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳၿပီး ျဖစ္တတ္တဲ့ အျပစ္ေတြကုိေတာင္ မျဖစ္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ေသးပဲနဲ႔ သူမ်ားအျပစ္ေတြကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ္မွာ အကုသုိလ္ အျပစ္ေတြ ထပ္တုိးေအာင္ မလုပ္သင့္ပါဘူး။ တကယ္အျပစ္ ကင္းခ်င္ရင္ အရင္ဆုံးကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျမင္ေအာင္ၾကည့္ၿပီး ျပင္တတ္ရပါမယ္။ သူမ်ားဘာျဖစ္တယ္ ဘာလုပ္တယ္ဆုိတာကုိ မၾကည့္ဘဲ ကုိယ္ေကာင္းတာလုပ္ မလုပ္ကုိသာ အရင္ၾကည့္တတ္ရပါတယ္။ အျပစ္မ်ားတဲ့ ေလာကႀကီးမွာ အတတ္ႏုိင္ဆုံး အျပစ္မျဖစ္ေအာင္ ေနႏုိင္မွ ေတာ္ကာက်ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူမ်ားရဲ႕ အျပစ္ေတြကုိ မၾကည့္ၾကဘဲ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိသာ ျပန္ၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္မွာအကုသုိလ္ အျဖစ္နည္းေအာင္ ႀကိဳးစားၾကဖုိ႔ အထူးတုိက္တြန္းရင္း ``ကုိယ့္ကုိယ္ကုိသာ ျပန္ၾကည့္ပါ``ဟု…
သိၾကတဲ့အတုိင္းပဲ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ အက်င့္က ဘယ္သူဘာေတြျဖစ္တယ္၊ ဘယ္လုိလုပ္တယ္ ဆုိတာေတြကုိ ၾကည့္ၿပီးတုန္႔ျပန္မႈေတြ လုပ္ၾက၊ ေ၀ဘန္ၾကတာေတြပါ။ တုန္႔ျပန္တာ ေ၀ဘန္တာ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေကာင္းတာေတြကုိေတာ့ မခ်ီးမြန္းၾက၊ မတုန္႔ျပန္ၾကဘဲ အဆုိးေတြ၊ အမွားေတြကုိပဲလုိက္ၿပီး ေ၀ဘန္ၾက၊ အျပစ္ေျပာၾက၊ ကဲ့ရဲ႕ၾကတာေတြေၾကာင့္ မေကာင္းျဖစ္ကုန္ၾကတာပါ။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ေတာ့ ဘာမွမလုပ္ဘဲ သူမ်ားလုပ္တာေတြၾကေတာ့ မေကာင္းတဲ့အျမင္နဲ႔ ၀ုိင္း၀န္းပုတ္ခက္ၾကတာေတြပါ။ ကုိယ့္အျပစ္ေတာ့ ကုိယ္မျမင္ၾကဘဲ သူမ်ားအျပစ္ေတြသာလုိက္ၿပီး ပုံႀကီးခ်ဲ႕ ကဲ့ရဲ႕ေနၾကတာေတြပါ။ သူမ်ားကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အျပစ္ေတြယူေနၾက၊ အကုသုိလ္ေတြ ျဖစ္ေနၾကတာေတြဟာ ကုိယ့္အတက္ ကုိယ္ျပန္ဆူးေနသလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္။ သူမ်ားကုိၾကည့္ရင္လည္း ေကာင္းတာေတြ၊ ကုသုိလ္ျဖစ္စရာေတြ၊ အတုယူစရာေတြ၊ လုိက္နာက်င့္သုံးစရာေတြ၊ ကုိယ့္အတြက္ ျပဳျပင္စရာေတြကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္အလွည့္က်ရင္ ဒီလုိမျဖစ္ေအာင္ေနမယ္၊ ေျပာမယ္၊ ႀကံမယ္ဆုိတဲ့ ခံယူခ်က္နဲ႔ ၾကည့္ရမယ့္အစား သူမ်ားရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အကုသုိလ္ အျဖစ္ခံေနၾကတာေတြကေတာ့ ကုိယ့္ထမင္းကုိယ္စားၿပီး ႀကီးေတာ္ႏြားေက်ာင္းရသလုိ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ ဘာမွမဟုတ္ဘဲ အကုသုိလ္ေတြကုိ လုိက္ယူေနသလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ကေရာ ေကာင္းသလားဆုိေတာ့ ``ဟင့္အင္း…``လုိ႔ ဆုိရမလုိပါ။
အမွန္ေတာ့ အဲလုိမျဖစ္သင့္ပါဘူး။ သူမ်ားကုိမၾကည့္ခင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အရင္ျပန္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ သူမ်ားကုိ မေ၀ဘန္ခင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အရင္ျပန္ေ၀ဘန္သင့္ပါတယ္။ သူမ်ားကုိ မေျပာခင္ ``သူ႔ေနရာမွာ ငါသာဆုိရင္`` ဆုိတဲ့ စိတ္ေလးနဲ႔ အစား၀င္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ သူမ်ားမွားတာကုိ ျမင္သည္ထားဦး ကုိယ္ကသူမ်ားအမွားကုိ လုိက္ၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အကုသုိလ္ေတြ ျဖစ္ေအာင္ မလုပ္သင့္ပါဘူး။ သူ႔အမွားက ကုိယ့္အမွားျဖစ္ေအာင္ မလုပ္သင့္ပါဘူး။ သူ႔အကုသုိလ္က ကုိယ့္အကုသုိလ္ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ ျဖစ္သင့္တာက သူမွားတာကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ္မမွားေအာင္၊ သူျဖစ္သလုိ ကုိယ္မျဖစ္ေအာင္၊ သူ႔ကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္မွာအကုသုိလ္ မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္တာပါ။ တစ္ေန႔တစ္ေန႔ ကုိယ္တစ္ေယာက္တည္းေတာင္ အကုသုိလ္ေတြက မေရတြက္ႏုိင္ေအာင္ ျဖစ္ေနတာ သူမ်ားကုိၾကည့္ၿပီး၊ သူမ်ားကုိအမွီျပဳၿပီး အကုသုိလ္ေတြထပ္ျဖစ္မယ္၊ အကုသုိလ္ေတြ ထပ္တုိးေနမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ေနရတဲ့ အခုိက္ဟာ အကုသုိလ္ေတြနဲ႔ခ်ည္း ျဖစ္ေနၾကေတာ့မွာပါ။ ကုိယ့္မွာရွိတဲ့ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကုိယ္၊ စိတ္ေတြကုိ အမွီျပဳၿပီး အကုသုိလ္ေတြ ျဖစ္ေနတာေတာင္ မတားျမစ္ႏုိင္ေသးဘဲ သူတစ္ပါးကုိ အမွီျပဳၿပီး အကုသုိလ္ေတြ ထပ္တုိးေနမယ္ဆုိရင္ တစ္ကုိယ္လုံး အကုသုိလ္အစုႀကီးသာ ျဖစ္ေနၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘယ္သူဘာျဖစ္တယ္၊ ဘာေျပာတယ္ဆုိတာေတြကုိ လုိက္ၾကည့္ၿပီး အကုသုိလ္ျဖစ္ေနၾကတာထက္ ကုိယ္ဘာျဖစ္တယ္၊ ကုိယ္ဘာလုပ္တယ္၊ ကုိယ္ဘယ္လုိ ေနထုိင္သင့္တယ္ စတာေတြကုိ အရင္သတိျပဳ ဆင္ျခင္ကာ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အကုသုိလ္မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ၾကပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ၾကည့္တတ္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ပါတယ္။ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကလည္း သူမ်ားကုိ မၾကည့္ဘဲ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိသာ ျပန္ၾကည့္ဖုိ႔ ေဟာေတာ္မူပါတယ္။ ဘုရားရွင္က
``န ပေရသံ ၀ိေလာမာနိ၊ န ပေရသံ ကတာကတံ။
အတၱေနာ၀ အေ၀ေကၡယ်၊ ကတာနိ အကတာနိ စ။ (ဓမၼ၊ ၅၀)
သူတပါးတုိ႔၏ မေလ်ာ္ေသာ အျပစ္အနာအဆာတုိ႔ကုိ မၾကည့္႐ႈရာ၊ သူတပါးတုိ႔၏ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ ျပဳမျပဳကုိ မၾကည့္႐ႈရာ၊ မိမိ၏ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ ျပဳမျပဳကုိသာလွ်င္ ၾကည့္႐ႈရာ၏။`` လုိ႔ ဓမၼပဒ၊ ပါေ၀ယ်အာဇီ၀က ၀တၳဳမွာ ေဟာထားေတာ္မူပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ေသခ်ာေတြးၾကည့္ရင္ ကုိယ္အပါ၀င္ ေလာကႀကီးမွာ ေျခာက္ျပစ္ကင္း ျပည့္စုံတဲ့သူဆုိတာ မရွိၾကပါဘူး။ မဟာဂႏၶာ႐ုံဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ စကားနဲ႔ ေျပာရရင္ ``သဗၺညဳတ ဉာဏ္ကုိမရေသးသမွ် သတၱ၀ါေတြဟာ အအေတြခ်ည္းပါပဲ`` တဲ့။ ဟုတ္တယ္။ အအေတြ၊ အကန္းေတြ ျဖစ္ေနၾကတဲ့အတြက္ ရမ္းျမင္၊ ရမ္းေျပာမိၾကတာပါ။ အဲလုိ ရမ္းမိၾကတဲ့အတြက္လည္း မေကာင္းတာေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီး အကုသုိလ္ေတြ ရကုန္ၾကပါတယ္။ ပုထုဇင္ေတြျဖစ္ေနသမွ် ရမ္းေနၾကမွာပါ။ ရမ္းေနသမွ် အျပစ္အနာအဆာေတြလည္း ရွိေနၾကမွာပါ။ ဒီေတာ့ကား ရမ္းေနၾကတဲ့သူခ်င္း အတူတူ ဘာျဖစ္လုိ႔ သူမ်ားရမ္းတာ၊ သူမ်ားအျပစ္အနာ အဆာျဖစ္တာ၊ သူမ်ားရဲ႕ မေလ်ာ္တာ၊ သူမ်ားရဲ႕ ေကာင္း၊ မေကာင္းတာေတြကို လုိက္ၾကည့္ေနၾကမွာလဲ… ဘုရားရွင္ မိန္႔ၾကားေတာ္မူသလုိ ကိုယ့္ရဲ႕ ေကာင္းမေကာင္းတာေတြကုိသာ ျမင္ေအာင္ၾကည့္၊ ကိုယ္ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ ျပဳမျပဳကုိသာၾကည့္ၿပီး ကုိယ္ေကာင္းေအာင္ အရင္လုပ္သင့္ၾကတာေပါ့။
ေကာင္းေအာင္လုပ္ဖုိ႔ဆုိတာ တစ္ခါတည္းေတာ့ မလြယ္ပါဘူး။ တျဖည္းျဖည္း ေလ့က်င့္ေပးမွ ရမွာပါ။ အဲလုိ ေလ့က်င့္တဲ့အခါ အရင္ဆုံး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ေလ့က်င့္ၾကည့္ရပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္စိစစ္ၿပီး ကိုယ္ဘယ္လုိ စ႐ုိက္ေတြ၊ ဘယ္လုိအက်င့္ေတြ ရွိတယ္ဆုိတာ အရင္ျမင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျမင္လာၿပီဆုိရင္ ေနာက္တစ္ဆင့္တက္ၿပီး ျပင္လာႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရပါမယ္။ ျပင္တယ္ဆုိတာက မေကာင္းလုိ႔သာ ျပင္ရတာပါ။ ေကာင္းေနတဲ့အရာဟာ ျပင္စရာမလုိပါဘူး။ ဒီအတုိင္း ဆက္ေကာင္းႏုိင္ေအာင္ပဲ ႀကိဳးစားရပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ၾကည့္လုိ႔ ဒါမေကာင္းဘူးဆုိတာ သိရင္ အဲဒီမေကာင္းတာကုိ ေနာက္ထပ္မျဖစ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ၾကည့္ရပါမယ္။ ဒီအက်င့္ဟာ မေကာင္းဘူး၊ ဒီလုိေျပာတာမေကာင္းဘူး၊ ဒီလုိေတြးတာ မေကာင္းဘူးဆုိတာကုိ ျမင္ေအာင္ၾကည့္ၿပီး ေနာက္တစ္ခါ ဒီလုိမျဖစ္ေအာင္ သတိထား ေလ့က်င့္ၾကည့္ရပါမယ္။ တစ္ခါမရရင္ ေနာက္တစ္ခါေပါ့။ ေနာက္တစ္ခါ မရေတာ့လည္း ေနာက္တစ္ခါေပါ့။ အဲလုိ ထပ္ခါထပ္ခါ သတိထားျပဳျပင္ သြားမယ္ဆုိရင္ မရဘူးဆုိတာ မရွိပါဘူး။ အဓိကကေတာ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျမင္ေအာင္ျပန္ၾကည့္တတ္ဖုိ႔ပါ။ ကုိယ္မေကာင္းတာကုိ သိေအာင္လုပ္ဖုိ႔ပါ။ သိလာ၊ ျမင္လာ ၾကည့္တတ္လာရင္ ေနာင္ျပင္လာတတ္လာပါလိမ့္မယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က အဲလုိကုိ မျမင္တတ္ၾက၊ မၾကည့္တတ္ၾကတာပါ။ သူမ်ားအျပစ္ကုိသာ ဆီလုိအေပါက္ရွာၿပီး ၾကည့္တတ္ျမင္တတ္ၾကတာပါ။ ကုိယ့္အျပစ္ၾကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွကုိ မျမင္တတ္ၾကပါဘူး။ ျမင္တယ္ပဲထားဦး ၀န္ခံဖုိ႔ ေတာ္ေတာ္၀န္ေလးတတ္ၾကပါတယ္။ ငါဆုိတဲ့မာနက ခံေနေလေတာ့ မွားမွန္းသိရက္နဲ႔ကုိ အဲဒီအမွားအတုိင္း ဇြတ္တင္းခံေနတတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါက အဆုိးဆုံးပါ။ အမွားကုိ မျပဳျပင္ၾကဘဲ ေနၾကတာက ဘ၀ဆက္တုိင္း နစ္သထက္နစ္ေနမယ့္ အျဖစ္ပါ။
ဒါေၾကာင့္ ကာမဂုဏ္အာ႐ုံေတြ အျပည့္ျဖစ္ေနတဲ့ ေလာကႀကီးမွာ အမွားအမွန္နဲ႔ ကုသုိလ္အကုသုိလ္ကုိ ခဲြျခားဖုိ႔ခက္တဲ့ ပုထုဇင္မ်ား ျဖစ္ေနၾကတဲ့အတြက္ အျပစ္ဆုိတာဟာ ကုိယ့္ကုိယ္အေၾကာင္းျပဳၿပီး ျဖစ္တတ္ၾကသလုိ သူမ်ားကုိ အေၾကာင္းျပဳၿပီးလည္း ျဖစ္တတ္တယ္ဆုိတာ သတိျပဳဆင္ျခင္သင့္ပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳၿပီး ျဖစ္တတ္တဲ့ အျပစ္ေတြကုိေတာင္ မျဖစ္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ေသးပဲနဲ႔ သူမ်ားအျပစ္ေတြကုိၾကည့္ၿပီး ကုိယ္မွာ အကုသုိလ္ အျပစ္ေတြ ထပ္တုိးေအာင္ မလုပ္သင့္ပါဘူး။ တကယ္အျပစ္ ကင္းခ်င္ရင္ အရင္ဆုံးကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျမင္ေအာင္ၾကည့္ၿပီး ျပင္တတ္ရပါမယ္။ သူမ်ားဘာျဖစ္တယ္ ဘာလုပ္တယ္ဆုိတာကုိ မၾကည့္ဘဲ ကုိယ္ေကာင္းတာလုပ္ မလုပ္ကုိသာ အရင္ၾကည့္တတ္ရပါတယ္။ အျပစ္မ်ားတဲ့ ေလာကႀကီးမွာ အတတ္ႏုိင္ဆုံး အျပစ္မျဖစ္ေအာင္ ေနႏုိင္မွ ေတာ္ကာက်ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူမ်ားရဲ႕ အျပစ္ေတြကုိ မၾကည့္ၾကဘဲ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိသာ ျပန္ၾကည့္ၿပီး ကုိယ့္မွာအကုသုိလ္ အျဖစ္နည္းေအာင္ ႀကိဳးစားၾကဖုိ႔ အထူးတုိက္တြန္းရင္း ``ကုိယ့္ကုိယ္ကုိသာ ျပန္ၾကည့္ပါ``ဟု…
