ကံဟူသည္ ပါဠိကမၼဟူေသာ စကားလုံးကုိ ျမန္မာမႈျပဳထားျခင္းျဖစ္၏။ အလုပ္ဟု တုိက္႐ုိက္အဓိပၸါယ္ ျပန္ဆုိႏုိင္၏။ ယင္းကံသည္ အက်ဥ္းအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးရွိ၏။ ကုသလကမၼ ေကာင္းသည့္အလုပ္ႏွင့္ အကုသလကမၼ မေကာင္းသည့္အလုပ္ဟူ၍ ျဖစ္၏။ မည္သူမဆုိ ေန႔စဥ္အလုပ္တစ္ခုခုကုိ လုပ္ေနၾကမည္သာျဖစ္၏။ ယင္းအလုပ္သည့္ ေကာင္းသည့္အလုပ္ သုိ႔မဟုတ္ မေကာင္းသည့္အလုပ္ တစ္ခုခုပင္ျဖစ္၏။ ပုထုဇင္ပုဂၢိဳလ္မွန္သမွ် ဤႏွစ္မ်ိဳးမွ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးလုပ္ေနၾကမည္မွာ ဧကန္မုခ်ပင္ျဖစ္၏။ အာသေ၀ါ ကုန္ခမ္းရဟႏၲာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္မွသာ ဤအလုပ္ႏွစ္မ်ိဳးမွ ကင္းလြတ္မည္ျဖစ္၏။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ ဤအလုပ္ႏွစ္မ်ိဳးမွ တစ္ခုခုကုိ လုပ္ေနသမွ် ယင္းအလုပ္၏ တန္ျပန္အက်ိဳးေပးမႈလည္း ဆက္ဆက္ျဖစ္ေပၚေနမည္သာ ျဖစ္၏။ ဗုဒၶဘာသာတုိ႔၏ ကမၼနိယာမသေဘာအရ ကံကံ၏အက်ိဳးဟူသည္ ရွိ၏။ ေကာင္းမႈျပဳသူသည္ ေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္ျဖစ္ၿပီး မေကာင္းမႈျပဳသူသည္ မေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္သာ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အလုပ္လုပ္သည့္အခါ မိမိလုပ္သည့္ကံ၏ အက်ိဳးေပးမႈသည္ မိမိထံသုိ႔ ျပန္လာမည္သာျဖစ္သည့္အတြက္ မိမိကုိယ္တုိင္ ေရြးခ်ယ္ၿပီး ျပဳလုပ္သင့္ေပ၏။ မိမိသည္ ေကာင္းသည့္အလုပ္ကုိ လုပ္မည္လား၊ မေကာင္းသည့္ အလုပ္ကုိ လုပ္မည္လား ဆုိသည္မွာ မိမိ၏ ေရြးခ်ယ္မႈအေပၚတြင္သာ ပဓာနျဖစ္ၿပီး ယင္းေရြးခ်ယ္မႈ၏ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈကုိလည္း မိမိသာလွ်င္ ခံရမည္သာျဖစ္၏။
ကံသည္ အက်ဥ္းအားျဖင့္ ေကာင္းကံႏွင့္ မေကာင္းကံဟု ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္ကုိ သိၾကၿပီးျဖစ္၏။ တစ္ဆင့္တက္၍ သိထားရန္လုိသည္မွာ ယင္းေကာင္းကံ မေကာင္းကံမ်ားတြင္လည္း ေနာက္ထပ္တစ္ဖန္ သံုးမ်ိဳးစီကဲြျပားေနမႈပင္ ျဖစ္၏။ ကုိယ္ျဖင့္လုပ္ရသည့္ ေကာင္းသည့္ကာယကံ၊ ႏႈတ္ျဖင့္ေျပာဆုိရသည့္ ေကာင္းသည့္၀စီကံ၊ စိတ္ျဖင့္ ၾကံစည္ေတြးေတာရသည့္ ေကာင္းသည့္မေနကံဟူသည့္ ကံသုံုးမ်ိဳးကုိ ေကာင္းကံသုံးမ်ိဳးဟု ဆုိလုိၿပီး ကုိယ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ရသည့္ မေကာင္းသည့္ကာယကံ၊ ႏႈတ္ျဖင့္ေျပာဆုိရသည့္ မေကာင္းသည့္၀စီကံ၊ စိတ္ျဖင့္ ႀကံစည္ေတြးေတာရသည့္ မေကာင္းသည့္မေနာကံဟူသည့္ ကံသုံုံးမ်ိဳးကုိ မေကာင္းကံသုံးမ်ိဳးဟု ဆုိလုိ၏။ အလြယ္နားလည္ေအာင္ ေျပာရလွ်င္ ကံသုံးပါးဟူသည္ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံတုိ႔ပင္ျဖစ္၏။ ယင္းကံသုံးပါးကုိပင္ ျပဳလုပ္သူ၏အလုပ္ကုိ လုိက္ၿပီး ေကာင္းကံသုံးပါး၊ မေကာင္းကံသုံးပါးဟု ထပ္ခဲြရျခင္းျဖစ္၏။
စင္စစ္ ကံသုံးပါးလုံသည္ဆုိသည္မွာ မေကာင္းသည့္ အကုသုိလ္ကံသုံးမ်ိဳးကုိ မက်ဴးလြန္မိေအာင္၊ လုံၿခံေအာင္ေစာင့္ထိန္းျခင္းကုိ ဆုိလုိ၏။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ ယင္းမေကာင္းသည့္ ကံသုံးမ်ိဳးတြင္ မေကာင္းသည့္ကာယကံ၊ မေကာင္းသည့္၀စီကံ၊ မေကာင္းသည့္ မေနာကံဟူသည္ မည္သုိ႔ေသာအရာမ်ားကုိ ဆုိေၾကာင္း သိထားရန္လုိအပ္ေပ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ယင္းတုိ႔ကုိလည္း အက်ဥ္းအားျဖင့္ ေအာက္ပါအတုိင္း ေဖာ္ျပလုိက္ေပသည္။
မေကာင္းသည့္ ကာယကံသုံးမ်ိဳး
၁။ ပါဏာတိပါတ = သူ႔အသက္ကုိသတ္ျခင္း
၂။ အဒိႏၷဒါန = သူ႔ဥစၥာကုိ ခုိးယူျခင္း
၃။ ကာေမသုမိစၦာစာရ = သူ႔သားမယားကုိ ေဖာက္ျပန္လြန္က်ဴးျခင္း
မေကာင္းသည့္ ၀စီကံေလးမ်ိဳး
၁။ မုသာ၀ါဒ = လိမ္ညာေျပာဆုိျခင္း
၂။ ပိသုဏ၀ါစာ = ေခ်ာပစ္ကုန္းတုိက္ျခင္း
၃။ ဖ႐ုသ၀ါစာ = ၾကမ္းတမ္းေငါက္ငမ္းဆဲေရးျခင္း
၄။ သမၹပၸလာပ = အေပါ့အဖ်င္းအႏွစ္ကင္းသည့္ သိမ္ဖ်င္းေသာစကားကုိ ေျပာဆုိျခင္း
မေကာင္းသည့္ မေနာကံသုံးမ်ိဳး
၁။ အဘိဇၥ်ာ = သူ၏ဥစၥာကုိ ငါ့ဥစၥာျဖစ္လွ်င္ ေကာင္းေလစြဟု စိတ္ကႀကံစီေအာက္ေမ့ျခင္း
၂။ ဗ်ာပါဒ = သူတစ္ပါးကုိ ၿငိဳးထားရန္မက္ ႏွိပ္စက္ရေအာင္ စိတ္ကႀကံစီေအာက္ေမ့ျခင္း
၃။ မိစၦာဒိ႒ိ = ဘုရားေဟာမွန္ က်မ္းဓမၼခန္ကုိ ပယ္လွန္စိတ္ထား အယူမွားျခင္း
ဤ ဆယ္ပါးကုိ ငရဲ၊ တိရိစၦာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကယ္ဟူေသာ အပါယ္ေလးပါးသုိ႔ လားေရာက္ေစတတ္ေသာေၾကာင့္ မေကာင္းသည့္ ဒုစ႐ုိက္တရားဆယ္ပါးဟုလည္း ဆုိ၏္။ ထုိ႔အတူ ေကာင္းသည့္ကံမ်ားတြင္လည္း မေကာင္းသည့္ ကာယကံသုံးပါး၊ မေကာင္းသည့္၀စီကံေလးပါး၊ မေကာင္းသည့္ မေနာကံသုံးပါးႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္အားျဖင့္ အသီးသီးရွိေလ၏္။ တိတိက်က် တင္ျပရလွ်င္ ေအာက္ပါအတုိင္း မွတ္သားႏုိင္ေပ၏။
ေကာင္းသည့္ ကာယကံသုံးမ်ိဳး
၁။ ပါဏာတိပါတ၀ိရတိ = သူ႔အသက္ကုိသတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၂။ အဒိႏၷာဒါန၀ိရတိ = သူ႔ဥစၥာကုိ ခိုးယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၃။ ကာေမသုမိစၦာစာရ၀ိရတိ = သူ႔သားအိမ္ယာကုိ လြန္က်ဴးျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
ေကာင္းသည့္ မေနာကံေလးမ်ိဳး
၁။ မုသာ၀ါဒ၀ိရတိ = လိမ္ညာေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၂။ ပိသုဏ၀ါစာ၀ိရတိ = ေခ်ာပစ္ကုန္းတုိက္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၃။ ဖ႐ုသ၀ါစာ၀ိရတိ = ၾကမ္းတမ္းေသာစကားကုိ ေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၄။ သမၹပၸလာပ၀ိရတိ = အႏွစ္မရွိသိမ္ဖ်င္းေသာ စကားကုိေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
ေကာင္းသည့္ မေနာကံသုံးမ်ိဳး
၁။ အနဘိဇၥ်ာ = အဘိဇၥ်ာမျဖစ္ေအာင္ ေစာင့္စည္းျခင္း
၂။ အဗ်ာပါဒ = ဗ်ာပါဒမျဖစ္ေအာင္ ေစာင့္စည္းျခင္း
၃။ သမၼာဒိ႒ိ = အယူ၀ါဒမွန္ကန္ျခင္း
ဤဆယ္ပါးကုိ အပါယ္ေလးပါးမွ ကင္းလြတ္ကာ ေကာင္းသည့္သုဂတိဘ၀သုိ႔ ေရာက္ေစတတ္ေသာေၾကာင့္ သုစ႐ုိက္တရားဆယ္ပါးဟု ဆုိသည္။
အထက္တြင္ ဆုိခဲ့သည့္အတုိင္း ကံသုံးပါးလုံသည္ဆုိသည္မွာ မေကာင္းသည့္အကုသုိလ္ကံမ်ားကုိ မက်ဴးလြန္မိေအာင္ ေစာင့္ထိန္းျခင္းကုိ ဆုိ၏။ စင္စစ္ မေကာင္းသည့္ အကုသုိလ္ကံမ်ားကုိ လုံၿခဳံေအာင္ ထိန္းသိမ္းလုိက္ျခင္းသည္ ေကာင္းသည့္ကံမ်ားကုိ ျပဳလုပ္လုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ မေကာင္းသည့္ ဒုစ႐ုိက္ကံမ်ားကုိ လုံၿခဳံေအာင္ထိန္းလုိက္ျခင္းသည္ ေကာင္းသည့္သုစ႐ုိက္ကံမ်ားကုိ ျပဳလုပ္လုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ သုိ႔ျဖစ္၍ ယခုဘ၀တြင္ နိဗၺာန္ေရာက္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ေသးသူမ်ားသည္ ေအာက္ထစ္ဆုံးအားျဖင့္ ကံသုံးပါးကုိ လုံၿခံဳေအာင္ ေစာင့္ထိန္းသင့္ေပ၏။ အကုသုိလ္ဒုစ႐ုိက္မ်ားကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး သုဂတိဘုံဘ၀တြင္ ျဖစ္ေပၚေစႏုိင္သည့္ သုစ႐ုိက္အမႈမ်ားကုိ ျပဳလုပ္သင့္ေပ၏။ သုိ႔မွသာ ဘုရားသာသနာႏွင့္ ႀကဳံေတြရက်ိဳး၊ လူ႔ဘ၀ရရက်ိဳးနပ္မည္ ျဖစ္ေပ၏။ ေနာက္ဆုံးအေနျဖင့္ တုိက္တြန္းလုိသည္မွာ ကံသုံးပါးလုံေအာင္ ႀကိဳးစားၾကပါဟူ၍ ျဖစ္၏။
ကံသည္ အက်ဥ္းအားျဖင့္ ေကာင္းကံႏွင့္ မေကာင္းကံဟု ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္ကုိ သိၾကၿပီးျဖစ္၏။ တစ္ဆင့္တက္၍ သိထားရန္လုိသည္မွာ ယင္းေကာင္းကံ မေကာင္းကံမ်ားတြင္လည္း ေနာက္ထပ္တစ္ဖန္ သံုးမ်ိဳးစီကဲြျပားေနမႈပင္ ျဖစ္၏။ ကုိယ္ျဖင့္လုပ္ရသည့္ ေကာင္းသည့္ကာယကံ၊ ႏႈတ္ျဖင့္ေျပာဆုိရသည့္ ေကာင္းသည့္၀စီကံ၊ စိတ္ျဖင့္ ၾကံစည္ေတြးေတာရသည့္ ေကာင္းသည့္မေနကံဟူသည့္ ကံသုံုးမ်ိဳးကုိ ေကာင္းကံသုံးမ်ိဳးဟု ဆုိလုိၿပီး ကုိယ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ရသည့္ မေကာင္းသည့္ကာယကံ၊ ႏႈတ္ျဖင့္ေျပာဆုိရသည့္ မေကာင္းသည့္၀စီကံ၊ စိတ္ျဖင့္ ႀကံစည္ေတြးေတာရသည့္ မေကာင္းသည့္မေနာကံဟူသည့္ ကံသုံုံးမ်ိဳးကုိ မေကာင္းကံသုံးမ်ိဳးဟု ဆုိလုိ၏။ အလြယ္နားလည္ေအာင္ ေျပာရလွ်င္ ကံသုံးပါးဟူသည္ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံတုိ႔ပင္ျဖစ္၏။ ယင္းကံသုံးပါးကုိပင္ ျပဳလုပ္သူ၏အလုပ္ကုိ လုိက္ၿပီး ေကာင္းကံသုံးပါး၊ မေကာင္းကံသုံးပါးဟု ထပ္ခဲြရျခင္းျဖစ္၏။
စင္စစ္ ကံသုံးပါးလုံသည္ဆုိသည္မွာ မေကာင္းသည့္ အကုသုိလ္ကံသုံးမ်ိဳးကုိ မက်ဴးလြန္မိေအာင္၊ လုံၿခံေအာင္ေစာင့္ထိန္းျခင္းကုိ ဆုိလုိ၏။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ ယင္းမေကာင္းသည့္ ကံသုံးမ်ိဳးတြင္ မေကာင္းသည့္ကာယကံ၊ မေကာင္းသည့္၀စီကံ၊ မေကာင္းသည့္ မေနာကံဟူသည္ မည္သုိ႔ေသာအရာမ်ားကုိ ဆုိေၾကာင္း သိထားရန္လုိအပ္ေပ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ယင္းတုိ႔ကုိလည္း အက်ဥ္းအားျဖင့္ ေအာက္ပါအတုိင္း ေဖာ္ျပလုိက္ေပသည္။
မေကာင္းသည့္ ကာယကံသုံးမ်ိဳး
၁။ ပါဏာတိပါတ = သူ႔အသက္ကုိသတ္ျခင္း
၂။ အဒိႏၷဒါန = သူ႔ဥစၥာကုိ ခုိးယူျခင္း
၃။ ကာေမသုမိစၦာစာရ = သူ႔သားမယားကုိ ေဖာက္ျပန္လြန္က်ဴးျခင္း
မေကာင္းသည့္ ၀စီကံေလးမ်ိဳး
၁။ မုသာ၀ါဒ = လိမ္ညာေျပာဆုိျခင္း
၂။ ပိသုဏ၀ါစာ = ေခ်ာပစ္ကုန္းတုိက္ျခင္း
၃။ ဖ႐ုသ၀ါစာ = ၾကမ္းတမ္းေငါက္ငမ္းဆဲေရးျခင္း
၄။ သမၹပၸလာပ = အေပါ့အဖ်င္းအႏွစ္ကင္းသည့္ သိမ္ဖ်င္းေသာစကားကုိ ေျပာဆုိျခင္း
မေကာင္းသည့္ မေနာကံသုံးမ်ိဳး
၁။ အဘိဇၥ်ာ = သူ၏ဥစၥာကုိ ငါ့ဥစၥာျဖစ္လွ်င္ ေကာင္းေလစြဟု စိတ္ကႀကံစီေအာက္ေမ့ျခင္း
၂။ ဗ်ာပါဒ = သူတစ္ပါးကုိ ၿငိဳးထားရန္မက္ ႏွိပ္စက္ရေအာင္ စိတ္ကႀကံစီေအာက္ေမ့ျခင္း
၃။ မိစၦာဒိ႒ိ = ဘုရားေဟာမွန္ က်မ္းဓမၼခန္ကုိ ပယ္လွန္စိတ္ထား အယူမွားျခင္း
ဤ ဆယ္ပါးကုိ ငရဲ၊ တိရိစၦာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကယ္ဟူေသာ အပါယ္ေလးပါးသုိ႔ လားေရာက္ေစတတ္ေသာေၾကာင့္ မေကာင္းသည့္ ဒုစ႐ုိက္တရားဆယ္ပါးဟုလည္း ဆုိ၏္။ ထုိ႔အတူ ေကာင္းသည့္ကံမ်ားတြင္လည္း မေကာင္းသည့္ ကာယကံသုံးပါး၊ မေကာင္းသည့္၀စီကံေလးပါး၊ မေကာင္းသည့္ မေနာကံသုံးပါးႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္အားျဖင့္ အသီးသီးရွိေလ၏္။ တိတိက်က် တင္ျပရလွ်င္ ေအာက္ပါအတုိင္း မွတ္သားႏုိင္ေပ၏။
ေကာင္းသည့္ ကာယကံသုံးမ်ိဳး
၁။ ပါဏာတိပါတ၀ိရတိ = သူ႔အသက္ကုိသတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၂။ အဒိႏၷာဒါန၀ိရတိ = သူ႔ဥစၥာကုိ ခိုးယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၃။ ကာေမသုမိစၦာစာရ၀ိရတိ = သူ႔သားအိမ္ယာကုိ လြန္က်ဴးျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
ေကာင္းသည့္ မေနာကံေလးမ်ိဳး
၁။ မုသာ၀ါဒ၀ိရတိ = လိမ္ညာေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၂။ ပိသုဏ၀ါစာ၀ိရတိ = ေခ်ာပစ္ကုန္းတုိက္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၃။ ဖ႐ုသ၀ါစာ၀ိရတိ = ၾကမ္းတမ္းေသာစကားကုိ ေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
၄။ သမၹပၸလာပ၀ိရတိ = အႏွစ္မရွိသိမ္ဖ်င္းေသာ စကားကုိေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း
ေကာင္းသည့္ မေနာကံသုံးမ်ိဳး
၁။ အနဘိဇၥ်ာ = အဘိဇၥ်ာမျဖစ္ေအာင္ ေစာင့္စည္းျခင္း
၂။ အဗ်ာပါဒ = ဗ်ာပါဒမျဖစ္ေအာင္ ေစာင့္စည္းျခင္း
၃။ သမၼာဒိ႒ိ = အယူ၀ါဒမွန္ကန္ျခင္း
ဤဆယ္ပါးကုိ အပါယ္ေလးပါးမွ ကင္းလြတ္ကာ ေကာင္းသည့္သုဂတိဘ၀သုိ႔ ေရာက္ေစတတ္ေသာေၾကာင့္ သုစ႐ုိက္တရားဆယ္ပါးဟု ဆုိသည္။
အထက္တြင္ ဆုိခဲ့သည့္အတုိင္း ကံသုံးပါးလုံသည္ဆုိသည္မွာ မေကာင္းသည့္အကုသုိလ္ကံမ်ားကုိ မက်ဴးလြန္မိေအာင္ ေစာင့္ထိန္းျခင္းကုိ ဆုိ၏။ စင္စစ္ မေကာင္းသည့္ အကုသုိလ္ကံမ်ားကုိ လုံၿခဳံေအာင္ ထိန္းသိမ္းလုိက္ျခင္းသည္ ေကာင္းသည့္ကံမ်ားကုိ ျပဳလုပ္လုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ မေကာင္းသည့္ ဒုစ႐ုိက္ကံမ်ားကုိ လုံၿခဳံေအာင္ထိန္းလုိက္ျခင္းသည္ ေကာင္းသည့္သုစ႐ုိက္ကံမ်ားကုိ ျပဳလုပ္လုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ သုိ႔ျဖစ္၍ ယခုဘ၀တြင္ နိဗၺာန္ေရာက္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ေသးသူမ်ားသည္ ေအာက္ထစ္ဆုံးအားျဖင့္ ကံသုံးပါးကုိ လုံၿခံဳေအာင္ ေစာင့္ထိန္းသင့္ေပ၏။ အကုသုိလ္ဒုစ႐ုိက္မ်ားကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး သုဂတိဘုံဘ၀တြင္ ျဖစ္ေပၚေစႏုိင္သည့္ သုစ႐ုိက္အမႈမ်ားကုိ ျပဳလုပ္သင့္ေပ၏။ သုိ႔မွသာ ဘုရားသာသနာႏွင့္ ႀကဳံေတြရက်ိဳး၊ လူ႔ဘ၀ရရက်ိဳးနပ္မည္ ျဖစ္ေပ၏။ ေနာက္ဆုံးအေနျဖင့္ တုိက္တြန္းလုိသည္မွာ ကံသုံးပါးလုံေအာင္ ႀကိဳးစားၾကပါဟူ၍ ျဖစ္၏။
