ေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းဟူေသာ စကားမ်ားတြင္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္ အလုိအေလ်ာက္ သဘာဝအတုိင္း ျဖစ္ေပၚလာသည့္ သေဘာကုိေဆာင္ၿပီး ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းသည္ကား လု႔ံလပေယာဂျပဳမႈ သေဘာကုိေဆာင္၏။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္ အက်ိဳးရလာဘ္တစ္ခုခု အသြင္ကုိေဆာင္ၿပီး ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းသည္ကား အေၾကာင္းဖန္တီးမႈ တစ္ခုခုကုိ ညြန္းဆုိ၏။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အေၾကာင္းေၾကာင့္ အက်ိဳးျဖစ္ေပၚျခင္း သေဘာမ်ိဳးဟု ဆုိလုိက ဆုိႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ မည္သုိ႔ပင္ဆုိေစ ထုိေဖာက္ျပန္ျခင္းႏွင့္ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းႏွစ္မ်ိဳးလုံးသည့္ မေကာင္းသည့္ အရာမ်ားသာ ျဖစ္ေနေပ၏။ ေဖာက္ျပန္လ်င္လည္း မေကာင္းသကဲ့သုိ႔ ေဖာက္ဖ်က္လ်င္လည္း မေကာင္းသည္သာ ျဖစ္၏။ ေဖာက္ျပန္ျခင္းဟူေသာ ထုိစကားကုိ စာသံေပသံျဖင့့္ ေျပာဆုိေသာ္ ဝိပတၱိဟူေသာ စကားျဖင့္ ေျပာဆုိႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ ဝိပတၱိဟုဆုိလွ်င္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အားလုံးနီးပါး ရင္းႏွီးၿပီးသား၊ သိၿပီးသား စကားပင္ျဖစ္၏။ ရွိခုိးကန္ေတာ့ေနက် ၾသကာသ ကန္ေတာ့ခ်ိဳး၏ ဆုေတာင္းပုိင္းတြင္ ပါဝင္ေနသည့္ စကားလုံးျဖစ္၍လည္း အျပည့္အစုံမသိေသာ္လည္း အလြန္စိမ္းေနသည့္ စကားမဟုတ္သည္ကား ေသခ်ာလွ၏။
ျမန္မာအမ်ား မရလုိ၊ မေတြ႕လုိလွသည့္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းေခၚ ထုိဝိပတၱိတရားသည္ အေရအတြက္အားျဖင့္ (၄)ပါးရွိ၏။ ထုိေလးပါးမွာ
၁။ ဂတိ၀ိပတၱိ = လားရာဂတိေဖာက္ျပန္ျခင္း (မေကာင္းသည့္ ဘုံဘဝ၌ျဖစ္ျခင္း)
၂။ ဥပဓိ၀ိပတၱိ = ဥပဓိရုပ္ေဖာက္ျပန္ျခင္း (႐ုပ္ဆင္းအဂၤါခ်ိဳ႕ယြင္း ပ်က္စီးျခင္း)
၃။ ကာလ၀ိပတၱိ = ေခတ္ကာလေဖာက္ျပန္ျခင္း (တရားျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ကင္းမဲ့သည့္ အခ်ိန္ကာလ၌ျဖစ္ျခင္း)
၄။ ပေယာဂ၀ိပတၱိ= လုပ္ေဆာင္အားထုတ္မႈ မမွန္မကန္ ေဖာက္ျပန္ျခင္း ( လုပ္မွားကိုင္မွားျဖစ္ျခင္း၊ အျပစ္က်ဴးလြန္မိျခင္း၊ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ျဖင့္သာ အသက္ေမြးမႈ ျပဳေနရျခင္း) တုိ႔ပင္ ျဖစ္၏။
ဤေဖာက္ျပန္ျခင္းမ်ားသည္ သတၱဝါတုိင္း မေတြ႕ခ်င္၊ မျမင္ခ်င္၊ မရခ်င္သည့္ အရာမ်ားပင္ ျဖစ္၏။ မည္သူမဆုိ မေကာင္းသည့္ ဘုံဘဝတြင္ ျဖစ္ၾကရမည္ကုိ မလုိလားၾကသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ရာဘဝတြင္လည္း ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ မလွမပ ခ်ိဳ႕တဲ့ၾကမည္ကို မလုိလားၾကေပ။ ထုိ႔အတူ မင္းမဲ့စ႐ုိက္ျဖစ္ေနၿပီး တရားမဲ့ေနသည့္ တုိင္းျပည္ႏုိင္ငံ၊ ေခတ္ကာလ အေျခအေနမ်ိဳးကုိလည္း အလုိမရွိၾကသကဲ့သုိ႔ မိမိတုိ႔ မလုပ္ခ်င္သည့္၊ လုပ္သင့္သည့္အရာကုိ မလုပ္ရဘဲ မလုပ္သင့္သည့္ အရာမ်ိဳးကုိ လုပ္ေနရျခင္းမ်ိဳးကုိလည္း အလုိရွိၾကမည္ မဟုတ္လွေပ။ အခ်ဳပ္ေျပာရလွ်င္ မည္ကဲ့သုိ႔ေသာ ဝိပတၱိမ်ိဳးကိုမွ် အလုိမရွိၾကျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း ေကာင္းမႈအစုေလးမ်ားကုိျပဳတုိင္း ဤအက်ိဳးေၾကာင့္ အပါယ္ေလးပါး၊ ကပ္သုံးပါး၊ ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး၊ ရန္သူမ်ိဳးငါးပါး၊ ဝိပတၱိတရားေလးပါး၊ ဗ်သနတရား ငါးပါးတုိ႔မွ ကင္းပါရေစေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ ဆုမြန္ေကာင္းမ်ား ေတာင္းေနၾကျခင္း ျဖစ္၏။
ဤေနရာ၌ ေတာင္းဆုေခၽြၾကသည္ဟု စကားအျဖစ္ ဆုိလုိက္ရေသာ္လည္း ဝိပတၱိဟူေသာ ေဖာက္ျပန္ျခင္း တရားမ်ားက ဆုေတာင္းေန႐ုံျဖင့္ ေရာက္မလာသည့္ တရားမ်ားကား မဟုတ္လွေပ။ ေရွာင္ၾကဥ္မွသာ ေပ်ာက္ေစပါသည့္ တရားမ်ား ျဖစ္ပါ၏။ ေဖာက္ျပန္ျခင္းကုိ မလုိလွ်င္ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းကုိ မျပဳမွသာ ေရာက္မလာဘဲ ေပ်ာက္ပ်က္ေစသည့္ တရားမ်ား ျဖစ္၏။ ေဖာက္ျပန္ျခင္းဟူေသာ အက်ိဳးရလာဘ္ကုိ မလုိခ်င္လွ်င္ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းဟူေသာ အေၾကာင္းတရားကုိ ေကာင္းသြားေစရန္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။ ေဖာက္ဖ်က္လွ်င္ ေပ်ာက္ပ်က္မည္ျဖစ္ၿပီး ေပ်ာက္ပ်က္ျခင္းသည္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းပင္ ျဖစ္သျဖင့္ မေဖာက္ဖ်က္မိေစရန္ မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္ႏႈတ္ႏွလုံးကုိ ေစာင့္က်က္ၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။
ဝိပတၱိတရားေလးပါးတုိ႔တြင္ လားရာဂတိ ေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္ အပါယ္ေလးဘုံ၌ ျဖစ္ၾကရျခင္းကုိ ဆုိလုိ၏။ ထုိသုိ႔အပါယ္ေလးဘုံ၌ က်ေရာက္ရျခင္းကုိပင္ ဂတိေဖာက္ျပန္ျခင္းဟုဆုိသျဖင့္ အပါယ္ေလးပါးလားရျခင္း၏ အေၾကာင္းကုိလည္း ေကာင္းစြာသိရွိႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ မေကာင္းသည့္ ဘုံဘဝတြင္ ျဖစ္ရျခင္းသည္ မေကာင္းသည့္ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္မွာ အထင္အရွားပင္ ျဖစ္၏။ အထူးသျဖင့္ လားရာဂတိ မေကာင္းျခင္းသည္ မေကာင္းသည့္ ဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ားေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္၏။ မေကာင္းသည့္ ကာယဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ား၊ မေကာင္းသည့္ ဝစီဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ား၊ မေကာင္းသည့္ မေနာဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ားက ျပဳလုပ္သူကုိ မေကာင္းသည့္ ဘုံဘဝသုိ႔ေရာက္ေအာင္ သက္ေရာက္မႈကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္၏။ ထုိသက္ေရာက္မႈအား အရင္းစစ္ေသာ္ မိမိကုိယ္တုိင္ လုပ္ခဲ့သည့္ မိမိ၏ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ပင္ျဖစ္၏။ မိမိက ေဖာက္ဖ်က္မိသျဖင့္ မိမိဘဝသည္လည္း ေဖာက္ျပန္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဂတိေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္ မိမိကုိယ္တုိင္ မေကာင္းသည့္ ဒုစ႐ုိက္အမႈ၊ အလုပ္အကုိင္မ်ားတြင္ ေဖာက္ျပန္စြာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္၏။
ထုိ႔အတူ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ ခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္း၊ ေဖာက္ျပန္ျခင္းဟူသည့္ ဥပဓိဝိပတၱိသည္လည္း ျပဳလုပ္သူ၏ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းေၾကာင့္ ရရွိလာသည့္ အက်ိဳးရလာဘ္ တစ္ခုပင္ျဖစ္၏။ ဥပဓိေဖာက္ျပန္မႈကုိ ျဖစ္ေစသည့္ မိမိ၏ ေဖာက္ျပန္သည့္ အလုပ္မ်ားေၾကာင့္ ထုိအလုပ္မ်ားႏွင့္အညီ တူေသာအက်ိဳးကုိ ေပးလာျခင္း သေဘာပင္ ျဖစ္၏။ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ လွပျပည့္စုံမႈမရွိ၊ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္အတိ ျဖစ္ေနၾကသည့္ သူအခ်ိဳ႕ကုိ ၾကည့္ပါက ထုိသူမ်ား၏ အတိတ္က ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားကုိ အလြယ္တကူ သိရွိႏုိင္ၾကမည္ ျဖစ္၏။ ကံတရား၏သေဘာသည္ နားရြတ္ျပတ္ေအာင္ လုပ္ခဲ့သူအား နားရြတ္ျပတ္ေစသည့္ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ၊ မ်က္စိကန္းေအာင္ လုပ္ခဲ့သူအား မ်က္စိမျမင္မႈ၊ ကုိယ္လက္အဂၤါ ခ်ိဳ႕တဲ့ေအာင္ လုပ္ခဲ့သူအား ကုိယ္လက္အဂၤါ မျပည္စုံမႈ စသည္ျဖင့္ မိမိကုိယ္တုိင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ လုပ္ရပ္ႏွင့္ညီစြာ တူညီသည့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကုိ ျဖစ္ေစသည့္ သေဘာရွိ၏။ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ ခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္းဟူသည့္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္ ထုိသုိ႔ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ ျပဳလုပ္သူ၏ အက်င့္သီလ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ ဤေလာကႀကီး၌ လူခ်င္းတူေသာ္လည္း လူစဥ္မမီသူမ်ား၊ ကုိယ္လက္အဂၤါ မျပည့္စုံသူမ်ား စသည္ျဖင့္ ေတြ႕ေနၾကရျခင္း ျဖစ္၏။ ဤသည္မွာ မိမိကုိယ္တုိင္ ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့သည့္ လုပ္ရပ္မ်ား၏ ေဖာက္ျပန္သည့္ အက်ိဳးဆက္မ်ားပင္ ျဖစ္၏။
ေခတ္ကာလ ေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္လည္း ထုိနည္းအတူပင္ျဖစ္၏။ ေဖာက္ျပန္ေနသည့္ ေခတ္ကာလတြင္ လူလာျဖစ္ရၿပီး၊ အဆုိးဆုံးအေျခအေန၊ အဆုံးဆုံးေနရာ၊ အဆုိးဆုံး သူမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ျဖစ္ေနရျခင္းကပင္ မိမိ၏ ကာလေဖာက္ျပန္ျခင္း ကာလဝိပတၱိ၏ သေဘာပင္ ျဖစ္၏။ သံသရာအဆက္ဆက္ ေခတ္အဆက္ဆက္ က်င္လည္ခဲ့ၾကရေသာ္လည္း ထုိေခတ္ေကာင္းသံသရာေကာင္း ဘဝေကာင္းတြင္ ရသင့္ ရထုိက္သည့္တရား၊ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထုိက္သည့္ ဘဝတြင္ မရမျဖစ္ခဲ့ျခင္းကပင္ မိမိ၏ အေၾကာင္းတရား ေဖာက္ဖ်က္သြားျခင္း ျဖစ္ၿပီး ထုိေဖာက္ဖ်က္မႈကပင္ မေကာင္းသည့္ေခတ္ကာလ အေနအထားတြင္ ဘဝသစ္ကုိ ျဖစ္ေစျခင္းဟူသည့္ ေဖာက္ျပန္မႈ အက်ိဳးဆက္ကုိ ျဖစ္ပြားေစခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ လုပ္ရပ္မွန္ကန္၊ အက်င့္မွန္ကန္ၿပီး အသိမွန္ကန္ခဲ့သူမ်ားကား လုပ္သင့္လုပ္ထုိက္သည့္ အလုပ္မ်ားကုိ ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္မႈ မရွိဘဲ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသျဖင့္ ဘဝေကာင္းၿပီး ေခတ္ေကာင္းႀကဳံၾကရေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕အခ်ိဳ႕သည္ကား ေခတ္ဆုိးစနစ္ဆုိး၊ အရပ္ဆုိး၊ ပုဂၢိဳလ္ဆုိးၿပီး အဓမၼဝါဒ လႊမ္းမုိးမႈေအာက္တြင္ေရာက္ကာ ေကာင္းမႈကုသုိလ္ႏွင့္ ေဝးၾကရသည့္ အခါကာလတြင္ ေခတ္ေဖာက္ျပန္ျခင္းႏွင့္ ႀကဳံၾကရသည္မ်ားလည္း ရွိတတ္၏။ ဤသေဘာသည္လည္း မိမိ၏ ဘဝတစ္ခုခုတြင္ မိမိကုိယ္တုိင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ မေကာင္းသည့္ အကုသုိလ္ လုပ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ ကာလဝိပတၱိ၏ သေဘာပင္ ျဖစ္၏။
စတုတၳေျမာက္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းျဖစ္သည့္ ပေယာဂဝိပတၱိေခၚ လုပ္ေဆာင္အားထုတ္မႈ မမွန္မကန္ ေဖာက္ျပန္ျခင္း သည္လည္း သတၱဝါမ်ား မလုိလားသည့္ ဝိပတၱိတစ္မ်ိဳးပင္ ျဖစ္၏။ ပေယာဂဝိပတၱိ၏ သေဘာသည္ အလြန္က်ယ္ျပန္႔လွ၏။ ပေယာဂဟူေသာ စကားလုံး၏ ဆုိလုိရင္း အဓိပၸါယ္မွာ လုံ႔လအားထုတ္မႈ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ဟူေသာ အဓိပၸါယ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ထုိလုပ္ေဆာင္ခ်က္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းကုိပင္ ပေယာဂဝိပတၱိဟု ဆုိျခင္းျဖစ္၏။ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ မမွန္ကန္ျခင္းဟူသည္မွာလည္း လုပ္သင့္လုပ္ထုိက္သည့္ ေကာင္းသည့္၊ အျပစ္မရွိသည့္ အလုပ္မ်ားကုိ လုပ္ခြင့္မရဘဲ အျပစ္ႏွင့္တကြ ျဖစ္ေနသည့္ မေကာင္းသည့္ အလုပ္မ်ားကုိ လုပ္ေဆာင္ေနရျခင္း သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္၏။ အလြယ္ေျပာရလွ်င္ အျခားေကာင္းသည့္ အလုပ္မ်ားျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း မျပဳႏုိင္ဘဲ မေကာင္းမႈျဖင့္သာ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပဳလုပ္ေနရသည့္ ေရြးခ်ယ္စရာ မရွိသည့္ သတၱဝါမ်ား၏ ဘဝအေျခအေန လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားပင္ ျဖစ္၏။ လက္ေတြ႕ဘဝတြင္လည္း အခ်ိဳ႕ႏုိင္ငံ၊ အခ်ိဳ႕ေဒသ၊ အခ်ိဳ႕လူမ်ိဳးမ်ားသည္ မေကာင္းသည့္ အမွားအလုပ္မ်ားမွတပါး အျခားေရြးခ်ယ္စရာမရွိသည့္ ဘဝမ်ိဳးျဖင့္ ျဖတ္သန္းေနၾကရသူမ်ား ရွိတတ္၏။ လုပ္သမွ် ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံမ်ားသည္ အျပစ္ႏွင့္တကြ ျဖစ္ေနသည့္ မေကာင္းသည့္ အလုပ္မ်ားသာ ျဖစ္ေနၾကသူမ်ားလည္း ရွိတတ္၏။ အခ်ိဳ႕လည္း မေကာင္းမႈကုိ မေကာင္းမႈဟု မသိဘဲ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးျဖင့္ မိမိတုိ႔၏ လုံ႔လပေယာဂမ်ားကုိ အသုံးခ်ေနၾကရသူမ်ားလည္း ရွိေနျပန္၏။ မည္သုိ႔ပင္ ျဖစ္ပါေစ မိမိ၏ လုပ္ေဆာင္အားထုတ္မႈ မမွန္မကန္ ေဖာက္ျပန္ရျခင္းသည္ စင္စစ္ မိမိကုိယ္တုိင္က ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့ဖူးသည့္ အလုပ္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေဖာက္ျပန္မႈပင္ ျဖစ္ပါေပ၏။
အရင္းစစ္ေသာ္ ဝိပတၱိေခၚ ေဖာက္ျပန္မႈ အားလုံးတုိ႔၏ တရားခံသည္ မိမိတုိ႔ ကုိယ္တုိင္ မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္ႏႈတ္ႏွလုံး သုံးမ်ိဳးလုံးကုိ မေကာင္းသည့္ အကုသုိလ္ ဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ားတြင္ မွားယြင္းစြာ ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့သည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟူသည့္ အခ်က္ကုိ ေတြ႕သိၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။ ေဖာက္ျပန္ျခင္း အားလုံး၏ အေၾကာင္းရင္းမွာ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းေၾကာင့္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေကာင္းစြာသိရွိၾကရမည္ ျဖစ္၏။ ေဖာက္ျပန္မႈမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ႀကဳံေနသမွ် ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ား၏ အက်ိဳးဆက္မ်ားအျဖစ္ သတိသံေဝဂ ယူၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။ သတိသံေဝဂ ယူၿပီးလွ်င္လည္း လက္ရွိႀကဳံေတြ႕ႏုိင္သည့္ ေဖာက္ျပန္မႈမ်ားကုိ ဓမၼအားျဖင့္ ေက်ာ္လႊားႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားကာ ေနာင္သံသရာတြင္ မည္သုိ႔ေသာ ေဖာက္ျပန္မႈမ်ိဳးမွ ေတြႀကဳံမႈ မရွိႏုိင္ေစရန္ ယခုလက္ရွိ အေျခအေန၌ မိမိတုိ႔၏ အက်င့္သီလႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကုိ ေဖာက္ဖ်က္မႈ မရွိၾကရေအာင္ သတိတရား ဝိရိယအားျဖင့္ ထိန္းသိမ္းၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဝိပတၱိဟူေသာ ေဖာက္ျပန္ျခင္းကုိ အလုိမရွိၾကေသာ သူမ်ားအေနျဖင့္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းဟူသည္ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အက်ိဳးတရားအျဖစ္ သတိျပဳဆင္ခ်င္ကာ မိမိတုိ႔ အလုိမရွိအပ္သည့္ ဝိပတၱိတရားမ်ား မိမိတုိ႔ထံသုိ႔ မေရာက္လာေစရန္ ယခုလက္ရွိ အခ်ိန္မွာပင္ မိမိတုိ႔၏ ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံမ်ားကုိ အက်င့္တရားပုိင္း၊ လုပ္ေဆာင္မႈအပုိင္းႏွင့္ က်င့္သုံးမႈအပုိင္းမ်ားတြင္ မွားယြင္းသည့္ ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ သတိတရားလက္ကုိင္ထားၿပီး ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ၾကရမည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း အသိေပးတင္ျပရင္း ေဖာက္ဖ်က္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေဖာက္ျပန္မႈမ်ားမွ ေရွာင္ၾကဥ္ကာ မေဖာက္မျပန္ မွန္ကန္သည့္ လမ္းမွန္ကုိသာ ေလွ်ာက္လမ္းၾကဖုိ႔ အေလးအနက္ တုိက္တြန္းလုိက္ရပါသည္။
ျမန္မာအမ်ား မရလုိ၊ မေတြ႕လုိလွသည့္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းေခၚ ထုိဝိပတၱိတရားသည္ အေရအတြက္အားျဖင့္ (၄)ပါးရွိ၏။ ထုိေလးပါးမွာ
၁။ ဂတိ၀ိပတၱိ = လားရာဂတိေဖာက္ျပန္ျခင္း (မေကာင္းသည့္ ဘုံဘဝ၌ျဖစ္ျခင္း)
၂။ ဥပဓိ၀ိပတၱိ = ဥပဓိရုပ္ေဖာက္ျပန္ျခင္း (႐ုပ္ဆင္းအဂၤါခ်ိဳ႕ယြင္း ပ်က္စီးျခင္း)
၃။ ကာလ၀ိပတၱိ = ေခတ္ကာလေဖာက္ျပန္ျခင္း (တရားျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ကင္းမဲ့သည့္ အခ်ိန္ကာလ၌ျဖစ္ျခင္း)
၄။ ပေယာဂ၀ိပတၱိ= လုပ္ေဆာင္အားထုတ္မႈ မမွန္မကန္ ေဖာက္ျပန္ျခင္း ( လုပ္မွားကိုင္မွားျဖစ္ျခင္း၊ အျပစ္က်ဴးလြန္မိျခင္း၊ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ျဖင့္သာ အသက္ေမြးမႈ ျပဳေနရျခင္း) တုိ႔ပင္ ျဖစ္၏။
ဤေဖာက္ျပန္ျခင္းမ်ားသည္ သတၱဝါတုိင္း မေတြ႕ခ်င္၊ မျမင္ခ်င္၊ မရခ်င္သည့္ အရာမ်ားပင္ ျဖစ္၏။ မည္သူမဆုိ မေကာင္းသည့္ ဘုံဘဝတြင္ ျဖစ္ၾကရမည္ကုိ မလုိလားၾကသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ရာဘဝတြင္လည္း ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ မလွမပ ခ်ိဳ႕တဲ့ၾကမည္ကို မလုိလားၾကေပ။ ထုိ႔အတူ မင္းမဲ့စ႐ုိက္ျဖစ္ေနၿပီး တရားမဲ့ေနသည့္ တုိင္းျပည္ႏုိင္ငံ၊ ေခတ္ကာလ အေျခအေနမ်ိဳးကုိလည္း အလုိမရွိၾကသကဲ့သုိ႔ မိမိတုိ႔ မလုပ္ခ်င္သည့္၊ လုပ္သင့္သည့္အရာကုိ မလုပ္ရဘဲ မလုပ္သင့္သည့္ အရာမ်ိဳးကုိ လုပ္ေနရျခင္းမ်ိဳးကုိလည္း အလုိရွိၾကမည္ မဟုတ္လွေပ။ အခ်ဳပ္ေျပာရလွ်င္ မည္ကဲ့သုိ႔ေသာ ဝိပတၱိမ်ိဳးကိုမွ် အလုိမရွိၾကျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း ေကာင္းမႈအစုေလးမ်ားကုိျပဳတုိင္း ဤအက်ိဳးေၾကာင့္ အပါယ္ေလးပါး၊ ကပ္သုံးပါး၊ ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး၊ ရန္သူမ်ိဳးငါးပါး၊ ဝိပတၱိတရားေလးပါး၊ ဗ်သနတရား ငါးပါးတုိ႔မွ ကင္းပါရေစေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ ဆုမြန္ေကာင္းမ်ား ေတာင္းေနၾကျခင္း ျဖစ္၏။
ဤေနရာ၌ ေတာင္းဆုေခၽြၾကသည္ဟု စကားအျဖစ္ ဆုိလုိက္ရေသာ္လည္း ဝိပတၱိဟူေသာ ေဖာက္ျပန္ျခင္း တရားမ်ားက ဆုေတာင္းေန႐ုံျဖင့္ ေရာက္မလာသည့္ တရားမ်ားကား မဟုတ္လွေပ။ ေရွာင္ၾကဥ္မွသာ ေပ်ာက္ေစပါသည့္ တရားမ်ား ျဖစ္ပါ၏။ ေဖာက္ျပန္ျခင္းကုိ မလုိလွ်င္ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းကုိ မျပဳမွသာ ေရာက္မလာဘဲ ေပ်ာက္ပ်က္ေစသည့္ တရားမ်ား ျဖစ္၏။ ေဖာက္ျပန္ျခင္းဟူေသာ အက်ိဳးရလာဘ္ကုိ မလုိခ်င္လွ်င္ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းဟူေသာ အေၾကာင္းတရားကုိ ေကာင္းသြားေစရန္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။ ေဖာက္ဖ်က္လွ်င္ ေပ်ာက္ပ်က္မည္ျဖစ္ၿပီး ေပ်ာက္ပ်က္ျခင္းသည္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းပင္ ျဖစ္သျဖင့္ မေဖာက္ဖ်က္မိေစရန္ မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္ႏႈတ္ႏွလုံးကုိ ေစာင့္က်က္ၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။
ဝိပတၱိတရားေလးပါးတုိ႔တြင္ လားရာဂတိ ေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္ အပါယ္ေလးဘုံ၌ ျဖစ္ၾကရျခင္းကုိ ဆုိလုိ၏။ ထုိသုိ႔အပါယ္ေလးဘုံ၌ က်ေရာက္ရျခင္းကုိပင္ ဂတိေဖာက္ျပန္ျခင္းဟုဆုိသျဖင့္ အပါယ္ေလးပါးလားရျခင္း၏ အေၾကာင္းကုိလည္း ေကာင္းစြာသိရွိႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ မေကာင္းသည့္ ဘုံဘဝတြင္ ျဖစ္ရျခင္းသည္ မေကာင္းသည့္ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္မွာ အထင္အရွားပင္ ျဖစ္၏။ အထူးသျဖင့္ လားရာဂတိ မေကာင္းျခင္းသည္ မေကာင္းသည့္ ဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ားေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္၏။ မေကာင္းသည့္ ကာယဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ား၊ မေကာင္းသည့္ ဝစီဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ား၊ မေကာင္းသည့္ မေနာဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ားက ျပဳလုပ္သူကုိ မေကာင္းသည့္ ဘုံဘဝသုိ႔ေရာက္ေအာင္ သက္ေရာက္မႈကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္၏။ ထုိသက္ေရာက္မႈအား အရင္းစစ္ေသာ္ မိမိကုိယ္တုိင္ လုပ္ခဲ့သည့္ မိမိ၏ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ပင္ျဖစ္၏။ မိမိက ေဖာက္ဖ်က္မိသျဖင့္ မိမိဘဝသည္လည္း ေဖာက္ျပန္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဂတိေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္ မိမိကုိယ္တုိင္ မေကာင္းသည့္ ဒုစ႐ုိက္အမႈ၊ အလုပ္အကုိင္မ်ားတြင္ ေဖာက္ျပန္စြာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္၏။
ထုိ႔အတူ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ ခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္း၊ ေဖာက္ျပန္ျခင္းဟူသည့္ ဥပဓိဝိပတၱိသည္လည္း ျပဳလုပ္သူ၏ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းေၾကာင့္ ရရွိလာသည့္ အက်ိဳးရလာဘ္ တစ္ခုပင္ျဖစ္၏။ ဥပဓိေဖာက္ျပန္မႈကုိ ျဖစ္ေစသည့္ မိမိ၏ ေဖာက္ျပန္သည့္ အလုပ္မ်ားေၾကာင့္ ထုိအလုပ္မ်ားႏွင့္အညီ တူေသာအက်ိဳးကုိ ေပးလာျခင္း သေဘာပင္ ျဖစ္၏။ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ လွပျပည့္စုံမႈမရွိ၊ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္အတိ ျဖစ္ေနၾကသည့္ သူအခ်ိဳ႕ကုိ ၾကည့္ပါက ထုိသူမ်ား၏ အတိတ္က ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားကုိ အလြယ္တကူ သိရွိႏုိင္ၾကမည္ ျဖစ္၏။ ကံတရား၏သေဘာသည္ နားရြတ္ျပတ္ေအာင္ လုပ္ခဲ့သူအား နားရြတ္ျပတ္ေစသည့္ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ၊ မ်က္စိကန္းေအာင္ လုပ္ခဲ့သူအား မ်က္စိမျမင္မႈ၊ ကုိယ္လက္အဂၤါ ခ်ိဳ႕တဲ့ေအာင္ လုပ္ခဲ့သူအား ကုိယ္လက္အဂၤါ မျပည္စုံမႈ စသည္ျဖင့္ မိမိကုိယ္တုိင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ လုပ္ရပ္ႏွင့္ညီစြာ တူညီသည့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကုိ ျဖစ္ေစသည့္ သေဘာရွိ၏။ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ ခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္းဟူသည့္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္ ထုိသုိ႔ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ ျပဳလုပ္သူ၏ အက်င့္သီလ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ ဤေလာကႀကီး၌ လူခ်င္းတူေသာ္လည္း လူစဥ္မမီသူမ်ား၊ ကုိယ္လက္အဂၤါ မျပည့္စုံသူမ်ား စသည္ျဖင့္ ေတြ႕ေနၾကရျခင္း ျဖစ္၏။ ဤသည္မွာ မိမိကုိယ္တုိင္ ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့သည့္ လုပ္ရပ္မ်ား၏ ေဖာက္ျပန္သည့္ အက်ိဳးဆက္မ်ားပင္ ျဖစ္၏။
ေခတ္ကာလ ေဖာက္ျပန္ျခင္းသည္လည္း ထုိနည္းအတူပင္ျဖစ္၏။ ေဖာက္ျပန္ေနသည့္ ေခတ္ကာလတြင္ လူလာျဖစ္ရၿပီး၊ အဆုိးဆုံးအေျခအေန၊ အဆုံးဆုံးေနရာ၊ အဆုိးဆုံး သူမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ျဖစ္ေနရျခင္းကပင္ မိမိ၏ ကာလေဖာက္ျပန္ျခင္း ကာလဝိပတၱိ၏ သေဘာပင္ ျဖစ္၏။ သံသရာအဆက္ဆက္ ေခတ္အဆက္ဆက္ က်င္လည္ခဲ့ၾကရေသာ္လည္း ထုိေခတ္ေကာင္းသံသရာေကာင္း ဘဝေကာင္းတြင္ ရသင့္ ရထုိက္သည့္တရား၊ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထုိက္သည့္ ဘဝတြင္ မရမျဖစ္ခဲ့ျခင္းကပင္ မိမိ၏ အေၾကာင္းတရား ေဖာက္ဖ်က္သြားျခင္း ျဖစ္ၿပီး ထုိေဖာက္ဖ်က္မႈကပင္ မေကာင္းသည့္ေခတ္ကာလ အေနအထားတြင္ ဘဝသစ္ကုိ ျဖစ္ေစျခင္းဟူသည့္ ေဖာက္ျပန္မႈ အက်ိဳးဆက္ကုိ ျဖစ္ပြားေစခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ လုပ္ရပ္မွန္ကန္၊ အက်င့္မွန္ကန္ၿပီး အသိမွန္ကန္ခဲ့သူမ်ားကား လုပ္သင့္လုပ္ထုိက္သည့္ အလုပ္မ်ားကုိ ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္မႈ မရွိဘဲ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသျဖင့္ ဘဝေကာင္းၿပီး ေခတ္ေကာင္းႀကဳံၾကရေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕အခ်ိဳ႕သည္ကား ေခတ္ဆုိးစနစ္ဆုိး၊ အရပ္ဆုိး၊ ပုဂၢိဳလ္ဆုိးၿပီး အဓမၼဝါဒ လႊမ္းမုိးမႈေအာက္တြင္ေရာက္ကာ ေကာင္းမႈကုသုိလ္ႏွင့္ ေဝးၾကရသည့္ အခါကာလတြင္ ေခတ္ေဖာက္ျပန္ျခင္းႏွင့္ ႀကဳံၾကရသည္မ်ားလည္း ရွိတတ္၏။ ဤသေဘာသည္လည္း မိမိ၏ ဘဝတစ္ခုခုတြင္ မိမိကုိယ္တုိင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ မေကာင္းသည့္ အကုသုိလ္ လုပ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ ကာလဝိပတၱိ၏ သေဘာပင္ ျဖစ္၏။
စတုတၳေျမာက္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းျဖစ္သည့္ ပေယာဂဝိပတၱိေခၚ လုပ္ေဆာင္အားထုတ္မႈ မမွန္မကန္ ေဖာက္ျပန္ျခင္း သည္လည္း သတၱဝါမ်ား မလုိလားသည့္ ဝိပတၱိတစ္မ်ိဳးပင္ ျဖစ္၏။ ပေယာဂဝိပတၱိ၏ သေဘာသည္ အလြန္က်ယ္ျပန္႔လွ၏။ ပေယာဂဟူေသာ စကားလုံး၏ ဆုိလုိရင္း အဓိပၸါယ္မွာ လုံ႔လအားထုတ္မႈ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ဟူေသာ အဓိပၸါယ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ထုိလုပ္ေဆာင္ခ်က္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းကုိပင္ ပေယာဂဝိပတၱိဟု ဆုိျခင္းျဖစ္၏။ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ မမွန္ကန္ျခင္းဟူသည္မွာလည္း လုပ္သင့္လုပ္ထုိက္သည့္ ေကာင္းသည့္၊ အျပစ္မရွိသည့္ အလုပ္မ်ားကုိ လုပ္ခြင့္မရဘဲ အျပစ္ႏွင့္တကြ ျဖစ္ေနသည့္ မေကာင္းသည့္ အလုပ္မ်ားကုိ လုပ္ေဆာင္ေနရျခင္း သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္၏။ အလြယ္ေျပာရလွ်င္ အျခားေကာင္းသည့္ အလုပ္မ်ားျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း မျပဳႏုိင္ဘဲ မေကာင္းမႈျဖင့္သာ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပဳလုပ္ေနရသည့္ ေရြးခ်ယ္စရာ မရွိသည့္ သတၱဝါမ်ား၏ ဘဝအေျခအေန လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားပင္ ျဖစ္၏။ လက္ေတြ႕ဘဝတြင္လည္း အခ်ိဳ႕ႏုိင္ငံ၊ အခ်ိဳ႕ေဒသ၊ အခ်ိဳ႕လူမ်ိဳးမ်ားသည္ မေကာင္းသည့္ အမွားအလုပ္မ်ားမွတပါး အျခားေရြးခ်ယ္စရာမရွိသည့္ ဘဝမ်ိဳးျဖင့္ ျဖတ္သန္းေနၾကရသူမ်ား ရွိတတ္၏။ လုပ္သမွ် ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံမ်ားသည္ အျပစ္ႏွင့္တကြ ျဖစ္ေနသည့္ မေကာင္းသည့္ အလုပ္မ်ားသာ ျဖစ္ေနၾကသူမ်ားလည္း ရွိတတ္၏။ အခ်ိဳ႕လည္း မေကာင္းမႈကုိ မေကာင္းမႈဟု မသိဘဲ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးျဖင့္ မိမိတုိ႔၏ လုံ႔လပေယာဂမ်ားကုိ အသုံးခ်ေနၾကရသူမ်ားလည္း ရွိေနျပန္၏။ မည္သုိ႔ပင္ ျဖစ္ပါေစ မိမိ၏ လုပ္ေဆာင္အားထုတ္မႈ မမွန္မကန္ ေဖာက္ျပန္ရျခင္းသည္ စင္စစ္ မိမိကုိယ္တုိင္က ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့ဖူးသည့္ အလုပ္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေဖာက္ျပန္မႈပင္ ျဖစ္ပါေပ၏။
အရင္းစစ္ေသာ္ ဝိပတၱိေခၚ ေဖာက္ျပန္မႈ အားလုံးတုိ႔၏ တရားခံသည္ မိမိတုိ႔ ကုိယ္တုိင္ မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္ႏႈတ္ႏွလုံး သုံးမ်ိဳးလုံးကုိ မေကာင္းသည့္ အကုသုိလ္ ဒုစ႐ုိက္အမႈမ်ားတြင္ မွားယြင္းစြာ ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့သည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟူသည့္ အခ်က္ကုိ ေတြ႕သိၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။ ေဖာက္ျပန္ျခင္း အားလုံး၏ အေၾကာင္းရင္းမွာ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းေၾကာင့္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေကာင္းစြာသိရွိၾကရမည္ ျဖစ္၏။ ေဖာက္ျပန္မႈမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ႀကဳံေနသမွ် ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ား၏ အက်ိဳးဆက္မ်ားအျဖစ္ သတိသံေဝဂ ယူၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။ သတိသံေဝဂ ယူၿပီးလွ်င္လည္း လက္ရွိႀကဳံေတြ႕ႏုိင္သည့္ ေဖာက္ျပန္မႈမ်ားကုိ ဓမၼအားျဖင့္ ေက်ာ္လႊားႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားကာ ေနာင္သံသရာတြင္ မည္သုိ႔ေသာ ေဖာက္ျပန္မႈမ်ိဳးမွ ေတြႀကဳံမႈ မရွိႏုိင္ေစရန္ ယခုလက္ရွိ အေျခအေန၌ မိမိတုိ႔၏ အက်င့္သီလႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကုိ ေဖာက္ဖ်က္မႈ မရွိၾကရေအာင္ သတိတရား ဝိရိယအားျဖင့္ ထိန္းသိမ္းၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဝိပတၱိဟူေသာ ေဖာက္ျပန္ျခင္းကုိ အလုိမရွိၾကေသာ သူမ်ားအေနျဖင့္ ေဖာက္ျပန္ျခင္းဟူသည္ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အက်ိဳးတရားအျဖစ္ သတိျပဳဆင္ခ်င္ကာ မိမိတုိ႔ အလုိမရွိအပ္သည့္ ဝိပတၱိတရားမ်ား မိမိတုိ႔ထံသုိ႔ မေရာက္လာေစရန္ ယခုလက္ရွိ အခ်ိန္မွာပင္ မိမိတုိ႔၏ ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံမ်ားကုိ အက်င့္တရားပုိင္း၊ လုပ္ေဆာင္မႈအပုိင္းႏွင့္ က်င့္သုံးမႈအပုိင္းမ်ားတြင္ မွားယြင္းသည့္ ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ သတိတရားလက္ကုိင္ထားၿပီး ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ၾကရမည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း အသိေပးတင္ျပရင္း ေဖာက္ဖ်က္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေဖာက္ျပန္မႈမ်ားမွ ေရွာင္ၾကဥ္ကာ မေဖာက္မျပန္ မွန္ကန္သည့္ လမ္းမွန္ကုိသာ ေလွ်ာက္လမ္းၾကဖုိ႔ အေလးအနက္ တုိက္တြန္းလုိက္ရပါသည္။
