ဘုန္းဘုန္းကုိ ဒကာေလးတစ္ေယာက္က “အရွင္ဘုရား တပည့္ေတာ္ အခုစိတ္ဓာတ္က်ေနလို႔ တရားတစ္ပုဒ္ေလာက္ ခ်ီးျမင့္ပါဘုရား”လုိ႔ ေတာင္းဆုိထားဖူးပါတယ္။ သူေတာင္းဆုိတဲ့အခ်ိန္က ဘုန္းဘုန္းမွာ အလုပ္နည္းနည္း႐ႈပ္ေနတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းအေၾကာင္းမျပန္ႏုိင္၊ သူေတာင္းဆုိထားတဲ့ တရားတစ္ပုဒ္ကုိလည္း အဲဒီတုန္းက မေဟာျပႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။ အခုမွပဲ သူေတာင္းဆုိထားတာေလးကုိ အေၾကာင္းျပန္ရင္း သူလုိ စိတ္ဓာတ္ေလးေတြ က်တတ္ၾကတဲ့ သူေတြအတြက္လည္း နည္းနည္းပဲျဖစ္ျဖစ္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ပါေစဆုိတဲ့ ဆႏၵနဲ႔ စာေလးတစ္ပုဒ္ ေရးထုတ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်တာကေတာ့ သူလုိေလာကီလူသားေတြ မေျပာနဲ႔ သာသနာ့ေဘာင္မွာ ေရာက္ေနၾကတဲ့ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔လုိ သာသနာ့ဝန္ထမ္းေတြလည္း ျဖစ္ၾကတာပါပဲ။ နာမ္႐ုပ္ႏွစ္ပါးကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားတဲ့ သာမန္ပုထုဇဥ္ေတြ ျဖစ္ေနသမွ်ေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်တာေတြ၊ စိတ္ဓာတ္တက္တာေတြ၊ စိတ္ညစ္တာေတြ၊ စိတ္ဖိစီးတာေတြ၊ စိတ္ဂေယာက္ဂယက္ ျဖစ္တာေတြဟာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ရွိေနၾကမွာ အမွန္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိအခါမ်ိဳးမွာ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္း ျဖစ္ေအာင္ႀကိဳးစား ေနထုိင္ႏုိင္တဲ့ သူေတြကေတာ့ ေအးေအးေဆးေဆး တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္နဲ႔ ဒီစိတ္ဓာတ္က်တာေတြကုိ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းႏုိင္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္ေလးေတြက်တဲ့အခါ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ သတိ၊ သမာဓိ၊ ပညာ၊ ဝိရိယတရားေလးေတြနဲ႔ ပဲ့ကုိင္ကာ ထိန္းေက်ာင္းေပးၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်တယ္ဆုိတာ စိတ္ကအာ႐ုံေတြေနာက္ကုိလုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိလုိက္ၿပီး ဓာတ္က်ေနသမွ် စိတ္မွာလည္း တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ အေနနဲ႔ အဲဒီဓာတ္ေတြ ကူးဆက္လာၿပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ က်လာေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ အခါမ်ိဳးမွာ စိတ္ဓာတ္က်တယ္၊ စိတ္ညစ္တယ္၊ စိတ္ဖိစီးတယ္ဆုိတာေတြ ျဖစ္လာၾကေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဆုိတဲ့ သေဘာက သတိနဲ႔ ထိန္းမထားဘူးဆုိရင္ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ လုိက္ခံစားၿပီး ျမင္သမွ်၊ ၾကားသမွ်၊ နံသမွ်၊ ခံသမွ်၊ ထိသမွ် အာ႐ုံစတာေတြမွာ စဲြေနေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စဲြတာမွ တႏုံ႔ႏုံ႔နဲ႔ကုိ စဲြေနတတ္တာပါ။ ေတြးတုိင္းေတြးတုိင္း ဒီအာ႐ုံေတြပဲ ထင္ထင္လာတဲ့အတြက္ အဲဒီအာ႐ုံေတြရဲ႕ ခ်ည္ေႏွာင္မႈေတြေၾကာင့္ စိတ္မွာ ႐ုန္းမထြက္ႏုိင္ေအာင္ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆုံး အားေတြပါ က်လာေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ စိတ္ကုိ အာ႐ုံေတြေနာက္မွာ လုိက္လုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနရာက စိတ္ဓာတ္ေတြ က်တယ္ဆုိတာ ျဖစ္လာတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
စိတ္ရဲ႕သေဘာက လႊတ္ထားရင္း လႊတ္ထားသေလာက္ သြားခ်င္ရာကုိသြားၿပီး ေရာက္ခ်င္ရာကုိ ေရာက္တတ္တဲ့အျပင္ စဲြခ်င္ရာကုိစဲြၿပီး က်ခ်င္ရာကုိ က်တတ္တဲ့ သေဘာလည္းရွိပါတယ္။ အဲဒီလုိ သြား၊ ေရာက္၊ စဲြ၊ က်တဲ့အခါေတြမွာလည္း ေကာင္းတဲ့အာ႐ုံေတြမွာ မျဖစ္တတ္ဘဲ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြမွာပဲ ျဖစ္တတ္တဲ့ သေဘာရွိပါတယ္။ စိတ္ဟာမေကာင္းမႈမွာ ေမြ႕ေလ်ာ္တတ္တယ္လုိ႔ ဆုိတဲ့အတုိင္း သတိမရွိတဲ့ စိတ္ဟာ မေကာင္းတဲ့အာ႐ုံေတြမွာပဲ ေပ်ာ္ေမြ႕ကာ ဓာတ္ေတြက်ေနတဲ့ သေဘာေတြရွိပါတယ္။ အာ႐ုံဆုိတာက ေကာင္းတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မေကာင္းတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စိတ္ကုိစဲြလန္းေစတတ္ပါတယ္။ စိတ္ကုိ သတိကပ္မထားရင္ အဲဒီစိတ္က အဆင္း၊ အသံ၊ အန႔ံ၊ အရသာ၊ အေတြ႕အထိ စတဲ့အာ႐ုံေတြမွာ စဲြလန္းမိၿပီး ေကာင္းရင္လည္း ေလာဘတဏွာျဖစ္လုိက္၊ မေကာင္းရင္လည္း ေဒါသမၾကည္သာျဖစ္လုိက္နဲ႔ စဲြေလေလ ဒုကၡျဖစ္ေလေလပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အာ႐ုံေနာက္ကုိ စိတ္လုိက္ရာက အစဲြမ်ားၿပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ တဏွာေတြရကာ ကုသုိလ္အားေတြ က်လာတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
လူအေတာ္မ်ားမ်ားက ကုိယ့္စိတ္ကုိ ကုိယ္မထိန္းႏုိင္ၾကတဲ့အတြက္ တစ္ေယာက္ေယာက္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ တစ္ခုခုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ “ငါ့ကုိ ဘယ္သူကေတာ့ ဘာေျပာလုိက္တာ၊ ဘယ္လုိဆက္ဆံလုိက္တာ၊ ဘာေပးလုိက္တာ၊ ငါ့ကုိမွ ဒီလုိလုပ္ရက္လုိက္တာ၊ ငါလုိခ်င္တဲ့ ဒီအဆင္း၊ ငါၾကားခ်င္တဲ့ ဒီအသံ၊ ငါနမ္းခ်င္တဲ့ ဒီအန႔ံ၊ ငါခံစားခ်င္တဲ့ ဒီအရသာ၊ ငါေတြ႕ထိခ်င္တဲ့ ဒီလုိအေတြ႕အထိမ်ိဳး ေတြ မဟုတ္ဘဲ ငါမလုိခ်င္တဲ့ ဒီအဆင္းအသံအနံ႔ စတာေတြမွ ငါ့ဆီကုိ ေရာက္မွ ေရာက္လာရတယ္လုိ႔…” စသျဖင့္ လုိခ်င္တဲ့အာ႐ုံ၊ မလုိခ်င္တဲ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္ကလုိက္သြားရင္း ၾကာေတာ့ ျဖစ္ခ်င္တုိင္းမျဖစ္ဘဲ မျဖစ္ခ်င္တာေတြ ျဖစ္ျဖစ္ေနရာက စိတ္ဓာတ္ေတြ က်တဲ့အထိ ျဖစ္ကုန္ေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္းစစ္ေတာ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိလုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနရာက စိတ္ေတြပါ က်လာတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိေတာ့ကား စိတ္ဓာတ္က်ရျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းကုိ ရွာၾကည့္လုိက္ေတာ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္ကလုိက္ေနၾကလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မေကာင္းတဲ့အာ႐ုံေတြမွာ စိတ္ကုိကပ္ထားၿပီး အဲဒီအာ႐ုံေတြပဲ စိတ္ထဲမွာေရာက္ေရာက္ေနၾကလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူကေတာ့ ဘာေျပာလုိက္လုိ႔၊ ဘယ္သူကေတာ့ ဘယ္လုိဆက္ဆံလုိက္လုိ႔ စတဲ့ အေတြးအာ႐ုံေတြ၊ အျမင္အာ႐ုံေတြ၊ အျပဳအမူအာ႐ုံေတြမွာ စိတ္က ႐ုန္းမထြက္ႏုိင္ၾကတဲ့အတြက္ အခုလုိ စိတ္ဓာတ္က်တာေတြ၊ စိတ္ညစ္တာေတြ ျဖစ္ေနၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိအခါမ်ိဳးမွာ ဒီလုိအာ႐ုံေတြကေန ႐ုန္းထြက္ႏုိင္ဖုိ႔ကေတာ့ အာ႐ုံေကာင္းေတြနဲ႔ ျပန္ၿပီးရယူၾကဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အာ႐ုံေကာင္းေတြ ရယူႏုိင္ဖုိ႔ဆုိတာလည္း ဘုရားအား၊ တရားအားကုိ ယူမွပဲ ျဖစ္မွာပါ။ ဘုရားနဲ႔ ဘုရားရဲ႕ဂုဏ္၊ ဘုရားေဟာတဲ့ တရားေတာ္ရဲ႕ လမ္းညႊန္မႈနဲ႔ စြမ္းအားေတြကပဲ က်ေနတဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြကုိ တက္လာေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိျဖစ္လာဖုိ႔ အတြက္ကလည္း ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ သတိတရား၊ သဒၶါတရား၊ ပညာတရား၊ သမာဓိတရား၊ ဝိရိယတရားေတြ အားေကာင္းလာေအာင္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့သူေတြ အေနနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်ေလေလ ဘုရားအားကုိ မ်ားမ်ားယူေလ၊ တရားအားကုိ မ်ားမ်ားယူေလလုပ္ၿပီး က်ေနတဲ့စိတ္ကုိ ျပန္တက္ေအာင္ လုပ္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ေနတဲ့အခါ အဲဒီစိတ္ဓာတ္က်စရာ အေၾကာင္းေတြကုိပဲ ေတြးေနမိတတ္ၿပီး ဘာမွမလုပ္ခ်င္ မကုိင္ခ်င္ေအာင္ ျဖစ္ေနတတ္ေပမယ့္ အဲဒီလုိအခါမ်ိဳးမွာ ရတနာသုံးပါးရဲ႕ အားကုိယူၿပီး ျပန္ထႏုိင္ေအာင္၊ စိတ္ဓာတ္ေလးေတြ ျပန္တက္လာေအာင္ ႀကိဳးစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဘုရားရွင္ရဲ႕ အႏႈိင္းမဲ့အားေတြကုိ ယူၿပီး ဘုရားဂုဏ္ကုိ မ်ားမ်ားပြားကာ ႏွလုံးသားထဲမွာ ဘုရားနဲ႔အတူ ရွိေနေအာင္ ႀကိဳးစားၾကည့္သင့္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ ဘုရားအားကုိ ယူထားမယ္ဆုိရင္ ဘုရားကုိ ကုိးကြယ္းထားတဲ့သူ တစ္ေယာက္အတြက္ မ်ားမ်ားကုိးစားေလ မ်ားမ်ားအကာအကြယ္ရေလ ျဖစ္ေနမွာ အမွန္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ေလ ဘုရားကုိမ်ားမ်ား ရွိခုိးေလ၊ ေမတၱာမ်ားမ်ားပြားေလ၊ ကုိယ့္စိတ္ကုိ ကုိယ္ျမင္ေအာင္ၾကည့္ၿပီး ဘာဝနာအလုပ္ မ်ားမ်ားအားထုတ္ေလ လုပ္ႏုိင္မယ္ဆုိရင္ က်ေနတဲ့စိတ္ဓာတ္ေတြဟာ သိသိသာသာကုိ ျပန္ၿပီးတက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်စရာ အေၾကာင္းေတြကုိ ေခါင္းထဲက ျမန္ျမန္ေပ်ာက္ေအာင္ထုတ္ပစ္ၿပီး ရထားတဲ့ ဘုရားရွိခုိးေတြ၊ ရထားတဲ့ ရြတ္ဖတ္စရာေတြ၊ သိထားတဲ့ သမထ ဝိပႆနာ အက်င့္ေလးေတြကုိ အခ်ိန္ယူအားစုိက္ၿပီး လုပ္လုိက္မယ္ဆုိရင္ အမွန္ပဲ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားေတြ တက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အာ႐ုံေတြမွာ စိတ္ကလုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနလုိ႔ စိတ္ပ်က္ေနတဲ့သူေတြ အေနနဲ႔ တစ္ခါျပန္ၿပီး ခြန္အားေတြ တက္ေစမယ့္ အေကာင္းဆုံးနည္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အသိဒကာေလးတစ္ေယာက္ဆုိရင္ စိတ္ညစ္စရာေတြ၊ စိတ္ဓာတ္က်စရာေတြနဲ႔ ႀကဳံတုိင္းသီလယူ၊ ဘုရားရွိခုိးၿပီး ပရိတ္ပ႒ာန္းစာအုပ္ကုိလွန္ၿပီး ရွိသမွ်ပရိတ္ေတြ၊ ရသမွ် ပ႒ာန္းေတြကုိ ရြတ္တတ္တဲ့အေလ့အက်င့္ကုိ လုပ္ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ သူ႔ကုိယ္ေတြ႕အရ ရြတ္ပါမ်ားလာေတာ့ အဓိပၸါယ္ကုိ အျပည့္အဝ မသိေပမယ့္ ေန႔စဥ္ဝတ္တစ္ခုလုိျဖစ္ကာ မပ်က္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနျဖစ္ၿပီး ဒီအလုပ္ေတြေၾကာင့္ပဲ စိတ္မွာဘာမွ အထူးတလည္ စုိးရိမ္မႈေတြ မရွိေတာ့တဲ့အျပင္ အရင္တုန္းက ခဏခဏ ျဖစ္တတ္တဲ့ စိတ္ဖိစီးတာတုိ႔၊ စိတ္ဓာတ္က်တာတုိ႔လည္း တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့လာတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ သူကေတာ့ သူ႔ကုိယ္ေတြ႕မုိ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အခါတုိင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈျဖစ္တဲ့အခါတုိင္း၊ အတုိက္အခုိက္ေတြ ျဖစ္တဲ့အခါတုိင္း ရတနာသုံးပါးရဲ႕ အားကုိယူၿပီး ကာကြယ္တာဟာ အေကာင္းဆုံးပဲလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ဟုတ္ပါတယ္။ ဒီဒကာေလး ေျပာသလုိပဲ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အခါ၊ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ ရွိတဲ့အခါ၊ အတုိက္အခုိက္ ေတြ႕နဲ႔ႀကဳံတဲ့အခါ၊ အတက္အက် အနိမ့္အျမင့္ ေလာကဓံေတြနဲ႔ ႀကဳံတဲ့အခါ အေကာင္းဆုံး စိတ္ခြန္အားကုိ ျဖစ္ေစမယ့္အရာေတြကေတာ့ ဘုရားအားနဲ႔ တရားအားကုိ ယူတာဟာ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားတစ္ခုခု ေဟာေပးေနတဲ့ သံဃာေတာ္မ်ားရဲ႕ တရားစကားကုိ နားေထာင္ၿပီး စိတ္ဓာတ္ေတြကုိ ျမင့္တင္ၾကည့္တာဟာ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းနဲ႔ပဲ က်ေနတဲ့ စိတ္ဓာတ္ကုိ ျပန္တက္ေအာင္ လုပ္သင့္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕က ဒီလုိအေကာင္းဆုံး နည္းေတြကုိ မသိေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အခါတုိင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ ရွိတဲ့အခါတုိင္း၊ ေလာကဓံေတြနဲ႔ ႀကဳံတဲ့အခါတုိင္း အေပါင္းအသင္းေတြနဲ႔ အရက္ဆုိင္သြား၊ ႏိႈက္ကလပ္သြား၊ အေပ်ာ္အပါးေတြ လုိက္စားၿပီးပဲ ကုစားေလ့ရွိတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိလုပ္ကာမွ စိတ္ဓာတ္ေတြ မတက္ဘဲ ျပႆနာမ်ိဳးစုံတက္ၿပီး ဒုကၡမ်ိဳးစုံနဲ႔ႀကဳံလုိ႔ ပုိၿပီးစိတ္ဓာတ္က်ရတဲ့ သူေတြကလည္း အမ်ားႀကီးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ မေကာင္းတာေတြႀကဳံရင္ ေကာင္းတာေတြနဲ႔ ကာကြယ္ေပးမွ၊ ေကာင္းတာေတြနဲ႔ ျဖည့္ေပးထားမွ အဲဒီမေကာင္းတာေတြလည္း ပေပ်ာက္သြားမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕က အဲဒီလုိ စိတ္ကူးမရွိဘဲ မေကာင္းတာေတြႀကဳံတုိင္း မေကာင္းတာေတြနဲ႔ပဲ ေျဖတတ္ၾကေတာ့ မေကာင္းတာေတြပဲ ထပ္ေရာက္ လာၾကေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ စိတ္ဓာတ္ေတြက ပုိၿပီးက်ကုန္ေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္သင့္တာက မေကာင္းတာေတြ မ်ားမ်ားႀကဳံေလ ေကာင္းတာေတြကုိ မ်ားမ်ားၿခဳံေလပဲ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ဒါမွ အေကာင္းေတြရဲ႕ အစြမ္းနဲ႔ အေကာင္းေတြျပန္စုံလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ မေကာင္းတာေတြ ေတြ႕ႀကဳံရလုိ႔ စိတ္ဓာတ္ေတြက်ေနၾကတဲ့ သူေတြအေနနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်တယ္ဆုိတယ္ အဲဒီလုိ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္ကလုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ပဲဆုိတာ သေဘာေပါက္သိျမင္ၿပီး မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္က လုိက္မသြားရေအာင္၊ က်ေနတဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြကုိ ျပန္ၿပီးတက္လာရေအာင္ စိတ္ဓာတ္ေတြက်တုိင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈေတြရွိတုိင္း၊ အတက္အက်ေလာကဓံေတြနဲ႔ ႀကဳံတုိင္း ဘုရားအား၊ တရားအားနဲ႔ သံဃာအားကုိယူၿပီး ဘုရားတရားအလုပ္ကုိသာ မ်ားမ်ားဖိလုပ္ၾကရင္း စိတ္ခြန္းအားေတြနဲ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ယုံၾကည္မႈကုိ တည္ေဆာက္ကာ စိတ္ဓာတ္ေတြကုိ အျမန္ဆုံး ျပန္တက္ေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကည့္ၾကပါလုိ႔ ေစတနာစကား၊ ေမတၱာအားနဲ႔ အေလးအနက္ တုိက္တြန္းသမႈ ျပဳလုိက္ရပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်တယ္ဆုိတာ စိတ္ကအာ႐ုံေတြေနာက္ကုိလုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိလုိက္ၿပီး ဓာတ္က်ေနသမွ် စိတ္မွာလည္း တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ အေနနဲ႔ အဲဒီဓာတ္ေတြ ကူးဆက္လာၿပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ က်လာေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ အခါမ်ိဳးမွာ စိတ္ဓာတ္က်တယ္၊ စိတ္ညစ္တယ္၊ စိတ္ဖိစီးတယ္ဆုိတာေတြ ျဖစ္လာၾကေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဆုိတဲ့ သေဘာက သတိနဲ႔ ထိန္းမထားဘူးဆုိရင္ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ လုိက္ခံစားၿပီး ျမင္သမွ်၊ ၾကားသမွ်၊ နံသမွ်၊ ခံသမွ်၊ ထိသမွ် အာ႐ုံစတာေတြမွာ စဲြေနေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စဲြတာမွ တႏုံ႔ႏုံ႔နဲ႔ကုိ စဲြေနတတ္တာပါ။ ေတြးတုိင္းေတြးတုိင္း ဒီအာ႐ုံေတြပဲ ထင္ထင္လာတဲ့အတြက္ အဲဒီအာ႐ုံေတြရဲ႕ ခ်ည္ေႏွာင္မႈေတြေၾကာင့္ စိတ္မွာ ႐ုန္းမထြက္ႏုိင္ေအာင္ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆုံး အားေတြပါ က်လာေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ စိတ္ကုိ အာ႐ုံေတြေနာက္မွာ လုိက္လုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနရာက စိတ္ဓာတ္ေတြ က်တယ္ဆုိတာ ျဖစ္လာတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
စိတ္ရဲ႕သေဘာက လႊတ္ထားရင္း လႊတ္ထားသေလာက္ သြားခ်င္ရာကုိသြားၿပီး ေရာက္ခ်င္ရာကုိ ေရာက္တတ္တဲ့အျပင္ စဲြခ်င္ရာကုိစဲြၿပီး က်ခ်င္ရာကုိ က်တတ္တဲ့ သေဘာလည္းရွိပါတယ္။ အဲဒီလုိ သြား၊ ေရာက္၊ စဲြ၊ က်တဲ့အခါေတြမွာလည္း ေကာင္းတဲ့အာ႐ုံေတြမွာ မျဖစ္တတ္ဘဲ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြမွာပဲ ျဖစ္တတ္တဲ့ သေဘာရွိပါတယ္။ စိတ္ဟာမေကာင္းမႈမွာ ေမြ႕ေလ်ာ္တတ္တယ္လုိ႔ ဆုိတဲ့အတုိင္း သတိမရွိတဲ့ စိတ္ဟာ မေကာင္းတဲ့အာ႐ုံေတြမွာပဲ ေပ်ာ္ေမြ႕ကာ ဓာတ္ေတြက်ေနတဲ့ သေဘာေတြရွိပါတယ္။ အာ႐ုံဆုိတာက ေကာင္းတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မေကာင္းတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စိတ္ကုိစဲြလန္းေစတတ္ပါတယ္။ စိတ္ကုိ သတိကပ္မထားရင္ အဲဒီစိတ္က အဆင္း၊ အသံ၊ အန႔ံ၊ အရသာ၊ အေတြ႕အထိ စတဲ့အာ႐ုံေတြမွာ စဲြလန္းမိၿပီး ေကာင္းရင္လည္း ေလာဘတဏွာျဖစ္လုိက္၊ မေကာင္းရင္လည္း ေဒါသမၾကည္သာျဖစ္လုိက္နဲ႔ စဲြေလေလ ဒုကၡျဖစ္ေလေလပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အာ႐ုံေနာက္ကုိ စိတ္လုိက္ရာက အစဲြမ်ားၿပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ တဏွာေတြရကာ ကုသုိလ္အားေတြ က်လာတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
လူအေတာ္မ်ားမ်ားက ကုိယ့္စိတ္ကုိ ကုိယ္မထိန္းႏုိင္ၾကတဲ့အတြက္ တစ္ေယာက္ေယာက္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ တစ္ခုခုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ “ငါ့ကုိ ဘယ္သူကေတာ့ ဘာေျပာလုိက္တာ၊ ဘယ္လုိဆက္ဆံလုိက္တာ၊ ဘာေပးလုိက္တာ၊ ငါ့ကုိမွ ဒီလုိလုပ္ရက္လုိက္တာ၊ ငါလုိခ်င္တဲ့ ဒီအဆင္း၊ ငါၾကားခ်င္တဲ့ ဒီအသံ၊ ငါနမ္းခ်င္တဲ့ ဒီအန႔ံ၊ ငါခံစားခ်င္တဲ့ ဒီအရသာ၊ ငါေတြ႕ထိခ်င္တဲ့ ဒီလုိအေတြ႕အထိမ်ိဳး ေတြ မဟုတ္ဘဲ ငါမလုိခ်င္တဲ့ ဒီအဆင္းအသံအနံ႔ စတာေတြမွ ငါ့ဆီကုိ ေရာက္မွ ေရာက္လာရတယ္လုိ႔…” စသျဖင့္ လုိခ်င္တဲ့အာ႐ုံ၊ မလုိခ်င္တဲ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္ကလုိက္သြားရင္း ၾကာေတာ့ ျဖစ္ခ်င္တုိင္းမျဖစ္ဘဲ မျဖစ္ခ်င္တာေတြ ျဖစ္ျဖစ္ေနရာက စိတ္ဓာတ္ေတြ က်တဲ့အထိ ျဖစ္ကုန္ေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္းစစ္ေတာ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိလုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနရာက စိတ္ေတြပါ က်လာတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိေတာ့ကား စိတ္ဓာတ္က်ရျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းကုိ ရွာၾကည့္လုိက္ေတာ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္ကလုိက္ေနၾကလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မေကာင္းတဲ့အာ႐ုံေတြမွာ စိတ္ကုိကပ္ထားၿပီး အဲဒီအာ႐ုံေတြပဲ စိတ္ထဲမွာေရာက္ေရာက္ေနၾကလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူကေတာ့ ဘာေျပာလုိက္လုိ႔၊ ဘယ္သူကေတာ့ ဘယ္လုိဆက္ဆံလုိက္လုိ႔ စတဲ့ အေတြးအာ႐ုံေတြ၊ အျမင္အာ႐ုံေတြ၊ အျပဳအမူအာ႐ုံေတြမွာ စိတ္က ႐ုန္းမထြက္ႏုိင္ၾကတဲ့အတြက္ အခုလုိ စိတ္ဓာတ္က်တာေတြ၊ စိတ္ညစ္တာေတြ ျဖစ္ေနၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိအခါမ်ိဳးမွာ ဒီလုိအာ႐ုံေတြကေန ႐ုန္းထြက္ႏုိင္ဖုိ႔ကေတာ့ အာ႐ုံေကာင္းေတြနဲ႔ ျပန္ၿပီးရယူၾကဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အာ႐ုံေကာင္းေတြ ရယူႏုိင္ဖုိ႔ဆုိတာလည္း ဘုရားအား၊ တရားအားကုိ ယူမွပဲ ျဖစ္မွာပါ။ ဘုရားနဲ႔ ဘုရားရဲ႕ဂုဏ္၊ ဘုရားေဟာတဲ့ တရားေတာ္ရဲ႕ လမ္းညႊန္မႈနဲ႔ စြမ္းအားေတြကပဲ က်ေနတဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြကုိ တက္လာေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိျဖစ္လာဖုိ႔ အတြက္ကလည္း ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ သတိတရား၊ သဒၶါတရား၊ ပညာတရား၊ သမာဓိတရား၊ ဝိရိယတရားေတြ အားေကာင္းလာေအာင္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့သူေတြ အေနနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်ေလေလ ဘုရားအားကုိ မ်ားမ်ားယူေလ၊ တရားအားကုိ မ်ားမ်ားယူေလလုပ္ၿပီး က်ေနတဲ့စိတ္ကုိ ျပန္တက္ေအာင္ လုပ္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ေနတဲ့အခါ အဲဒီစိတ္ဓာတ္က်စရာ အေၾကာင္းေတြကုိပဲ ေတြးေနမိတတ္ၿပီး ဘာမွမလုပ္ခ်င္ မကုိင္ခ်င္ေအာင္ ျဖစ္ေနတတ္ေပမယ့္ အဲဒီလုိအခါမ်ိဳးမွာ ရတနာသုံးပါးရဲ႕ အားကုိယူၿပီး ျပန္ထႏုိင္ေအာင္၊ စိတ္ဓာတ္ေလးေတြ ျပန္တက္လာေအာင္ ႀကိဳးစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဘုရားရွင္ရဲ႕ အႏႈိင္းမဲ့အားေတြကုိ ယူၿပီး ဘုရားဂုဏ္ကုိ မ်ားမ်ားပြားကာ ႏွလုံးသားထဲမွာ ဘုရားနဲ႔အတူ ရွိေနေအာင္ ႀကိဳးစားၾကည့္သင့္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ ဘုရားအားကုိ ယူထားမယ္ဆုိရင္ ဘုရားကုိ ကုိးကြယ္းထားတဲ့သူ တစ္ေယာက္အတြက္ မ်ားမ်ားကုိးစားေလ မ်ားမ်ားအကာအကြယ္ရေလ ျဖစ္ေနမွာ အမွန္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ေလ ဘုရားကုိမ်ားမ်ား ရွိခုိးေလ၊ ေမတၱာမ်ားမ်ားပြားေလ၊ ကုိယ့္စိတ္ကုိ ကုိယ္ျမင္ေအာင္ၾကည့္ၿပီး ဘာဝနာအလုပ္ မ်ားမ်ားအားထုတ္ေလ လုပ္ႏုိင္မယ္ဆုိရင္ က်ေနတဲ့စိတ္ဓာတ္ေတြဟာ သိသိသာသာကုိ ျပန္ၿပီးတက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်စရာ အေၾကာင္းေတြကုိ ေခါင္းထဲက ျမန္ျမန္ေပ်ာက္ေအာင္ထုတ္ပစ္ၿပီး ရထားတဲ့ ဘုရားရွိခုိးေတြ၊ ရထားတဲ့ ရြတ္ဖတ္စရာေတြ၊ သိထားတဲ့ သမထ ဝိပႆနာ အက်င့္ေလးေတြကုိ အခ်ိန္ယူအားစုိက္ၿပီး လုပ္လုိက္မယ္ဆုိရင္ အမွန္ပဲ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားေတြ တက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အာ႐ုံေတြမွာ စိတ္ကလုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနလုိ႔ စိတ္ပ်က္ေနတဲ့သူေတြ အေနနဲ႔ တစ္ခါျပန္ၿပီး ခြန္အားေတြ တက္ေစမယ့္ အေကာင္းဆုံးနည္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အသိဒကာေလးတစ္ေယာက္ဆုိရင္ စိတ္ညစ္စရာေတြ၊ စိတ္ဓာတ္က်စရာေတြနဲ႔ ႀကဳံတုိင္းသီလယူ၊ ဘုရားရွိခုိးၿပီး ပရိတ္ပ႒ာန္းစာအုပ္ကုိလွန္ၿပီး ရွိသမွ်ပရိတ္ေတြ၊ ရသမွ် ပ႒ာန္းေတြကုိ ရြတ္တတ္တဲ့အေလ့အက်င့္ကုိ လုပ္ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ သူ႔ကုိယ္ေတြ႕အရ ရြတ္ပါမ်ားလာေတာ့ အဓိပၸါယ္ကုိ အျပည့္အဝ မသိေပမယ့္ ေန႔စဥ္ဝတ္တစ္ခုလုိျဖစ္ကာ မပ်က္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနျဖစ္ၿပီး ဒီအလုပ္ေတြေၾကာင့္ပဲ စိတ္မွာဘာမွ အထူးတလည္ စုိးရိမ္မႈေတြ မရွိေတာ့တဲ့အျပင္ အရင္တုန္းက ခဏခဏ ျဖစ္တတ္တဲ့ စိတ္ဖိစီးတာတုိ႔၊ စိတ္ဓာတ္က်တာတုိ႔လည္း တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့လာတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ သူကေတာ့ သူ႔ကုိယ္ေတြ႕မုိ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အခါတုိင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈျဖစ္တဲ့အခါတုိင္း၊ အတုိက္အခုိက္ေတြ ျဖစ္တဲ့အခါတုိင္း ရတနာသုံးပါးရဲ႕ အားကုိယူၿပီး ကာကြယ္တာဟာ အေကာင္းဆုံးပဲလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ဟုတ္ပါတယ္။ ဒီဒကာေလး ေျပာသလုိပဲ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အခါ၊ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ ရွိတဲ့အခါ၊ အတုိက္အခုိက္ ေတြ႕နဲ႔ႀကဳံတဲ့အခါ၊ အတက္အက် အနိမ့္အျမင့္ ေလာကဓံေတြနဲ႔ ႀကဳံတဲ့အခါ အေကာင္းဆုံး စိတ္ခြန္အားကုိ ျဖစ္ေစမယ့္အရာေတြကေတာ့ ဘုရားအားနဲ႔ တရားအားကုိ ယူတာဟာ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားတစ္ခုခု ေဟာေပးေနတဲ့ သံဃာေတာ္မ်ားရဲ႕ တရားစကားကုိ နားေထာင္ၿပီး စိတ္ဓာတ္ေတြကုိ ျမင့္တင္ၾကည့္တာဟာ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းနဲ႔ပဲ က်ေနတဲ့ စိတ္ဓာတ္ကုိ ျပန္တက္ေအာင္ လုပ္သင့္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕က ဒီလုိအေကာင္းဆုံး နည္းေတြကုိ မသိေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အခါတုိင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ ရွိတဲ့အခါတုိင္း၊ ေလာကဓံေတြနဲ႔ ႀကဳံတဲ့အခါတုိင္း အေပါင္းအသင္းေတြနဲ႔ အရက္ဆုိင္သြား၊ ႏိႈက္ကလပ္သြား၊ အေပ်ာ္အပါးေတြ လုိက္စားၿပီးပဲ ကုစားေလ့ရွိတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိလုပ္ကာမွ စိတ္ဓာတ္ေတြ မတက္ဘဲ ျပႆနာမ်ိဳးစုံတက္ၿပီး ဒုကၡမ်ိဳးစုံနဲ႔ႀကဳံလုိ႔ ပုိၿပီးစိတ္ဓာတ္က်ရတဲ့ သူေတြကလည္း အမ်ားႀကီးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ မေကာင္းတာေတြႀကဳံရင္ ေကာင္းတာေတြနဲ႔ ကာကြယ္ေပးမွ၊ ေကာင္းတာေတြနဲ႔ ျဖည့္ေပးထားမွ အဲဒီမေကာင္းတာေတြလည္း ပေပ်ာက္သြားမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕က အဲဒီလုိ စိတ္ကူးမရွိဘဲ မေကာင္းတာေတြႀကဳံတုိင္း မေကာင္းတာေတြနဲ႔ပဲ ေျဖတတ္ၾကေတာ့ မေကာင္းတာေတြပဲ ထပ္ေရာက္ လာၾကေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ စိတ္ဓာတ္ေတြက ပုိၿပီးက်ကုန္ေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္သင့္တာက မေကာင္းတာေတြ မ်ားမ်ားႀကဳံေလ ေကာင္းတာေတြကုိ မ်ားမ်ားၿခဳံေလပဲ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ဒါမွ အေကာင္းေတြရဲ႕ အစြမ္းနဲ႔ အေကာင္းေတြျပန္စုံလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ မေကာင္းတာေတြ ေတြ႕ႀကဳံရလုိ႔ စိတ္ဓာတ္ေတြက်ေနၾကတဲ့ သူေတြအေနနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်တယ္ဆုိတယ္ အဲဒီလုိ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္ကလုိက္ၿပီး ဓာတ္ေတြက်ေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ပဲဆုိတာ သေဘာေပါက္သိျမင္ၿပီး မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္က လုိက္မသြားရေအာင္၊ က်ေနတဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြကုိ ျပန္ၿပီးတက္လာရေအာင္ စိတ္ဓာတ္ေတြက်တုိင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈေတြရွိတုိင္း၊ အတက္အက်ေလာကဓံေတြနဲ႔ ႀကဳံတုိင္း ဘုရားအား၊ တရားအားနဲ႔ သံဃာအားကုိယူၿပီး ဘုရားတရားအလုပ္ကုိသာ မ်ားမ်ားဖိလုပ္ၾကရင္း စိတ္ခြန္းအားေတြနဲ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ယုံၾကည္မႈကုိ တည္ေဆာက္ကာ စိတ္ဓာတ္ေတြကုိ အျမန္ဆုံး ျပန္တက္ေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကည့္ၾကပါလုိ႔ ေစတနာစကား၊ ေမတၱာအားနဲ႔ အေလးအနက္ တုိက္တြန္းသမႈ ျပဳလုိက္ရပါတယ္။
အရွင္ဘုရားရဲ့ ပို့စ္ေလးက စိတ္ဓာတ္က်ေနတဲ့ တပည့္ေတာ္အတြက္ အားေဆးတစ္ခြက္ ျဖစ္လာပါတယ္ဘုရား။ ဘုရားဂုဏ္၊ တရားဂုဏ္၊ သံဃာဂုဏ္ေတာ္ေတြနဲ့ အားယူျပီး က်ေနတဲ့စိတ္ဓာတ္ကို ျပန္ျမွင့္တင္ဖို့ ၾကိဳးစားပါ့မယ္ဘုရား။ ေက်းဇူးတင္လို့ သာဓုသံုးၾကိမ္ေခၚဆိုပါရေစပါဘုရား။