ဓုတင္ဆုိတာ ဓုတဂၤဆုိတဲ့ ပါဠိစကားကုိ ျမန္မာမႈျပဳထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိေလသာကုိ ဖ်က္စီးေၾကာင္း ေခါင္းပါးေသာ အက်င့္လုိ႔ အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူႏုိင္ပါတယ္။ သူေတာ္ေကာင္းမ်ား အတြက္ အလုိနည္းေစျခင္း၊ ေရာင့္ရဲလြယ္ေစျခင္း၊ ကိေလသာေခါင္းပါးေစျခင္း၊ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈ ၀ီရိယရွိေစျခင္း၊ သီလစင္ၾကယ္ေစျခင္း စတဲ့ အက်ိဳးတရားမ်ားကုိ ေမွ်ာ္ကုိးကာ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္က ဒီဓုတင္အက်င့္ကုိ ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဓုတင္အက်င့္လုိ႔ ဆုိတဲ့အတြက္ ရဟန္းေတာ္မ်ားအတြက္ သီးသန္႔ခြင့္ျပဳခဲ့တယ္လုိ႔ ထင္စရာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလုိ မဟုတ္ပါဘူး။ ရဟန္း၊ သာမေဏ၊ လူပုဂၢိဳလ္အားလုံးကုိ ရည္ရြယ္ၿပီး ကုိယ့္အေနနဲ႔ သင့္ေလ်ာ္မယ့္၊ က်င့္လုိ႔ရမယ့္ ဓုတင္အက်င့္ကုိ က်င့္ႏုိင္ဖုိ႔ ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ အားလုံးအတြက္ ျမတ္ဗုဒၶက ဓုတင္အက်င့္ (၁၃)မ်ိဳးကုိ ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
ဒီဓုတင္ (၁၃)ပါးက ၁။ ပံသုကူလိကဂၤ ဓုတင္ ၂။ ေတစီ၀ရိကဂၤ ဓုတင္ ၃။ ပိ႑ပါတိကဂၤ ဓုတင္ ၄။ သပဒါန စာရိကဂၤ ဓုတင္ ၅။ ဧကာသနိကဂၤ ဓုတင္ ၆။ ပတၱပိ႑ိကဂၤ ဓုတင္ ၇။ ခလုပစၧာဘတၱကဂၤ ဓုတင္ ၈။ အာရညိကဂၤ ဓုတင္ ၉။ ႐ုကၡမူလိကဂၤ ဓုတင္ ၁၀။ အေမၻာကာသိကဂၤ ဓုတင္ ၁၁။ ေသာသာနိကဂၤ ဓုတင္ ၁၂။ ယထာသႏၲတိကဂၤ ဓုတင္ ၁၃။ ေနသဇၨိကဂၤ ဓုတင္ တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
၁။ ပံသုကူလိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ ျမန္မာလုိ အလြယ္ေျပာရရင္ေတာ့ ဒကာ၊ ဒကာမတုိ႔ လွဴဒါန္းေသာ သကၤန္းကုိ ပယ္ၿပီး အမ်ားသူငါ စြန္႔ပစ္ထားေသာ အ၀တ္အပုိင္းအစမ်ားကုိသာ ခ်ဳပ္စပ္၀တ္႐ုံ သုံးေဆာင္ေသာအက်င့္လုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ပံသုကူသကၤန္းကို ေဆာင္ေလ့ရွိတဲ့သူရဲ႕ အေၾကာင္း၊ ေစတနာကုိ ပံသုကူလိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ပံသုဆုိတာ ေျမမႈန္႔ကုိ ဆုိၿပီး ပံသုကူလိကဆုိတာ ေျမမႈန္႔ေပၚမွာ လႊမ္းမုိးက်ေရာက္ေနျခင္းလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဆုိလုိတာက လမ္းခရီးသုႆာန္ အမႈိက္ပုံစတဲ့ ေျမေပၚမွာ လႊတ္ပစ္ထားတဲ့ အ၀တ္အထည္ကုိ ပံသုကူလလုိ႔ ဆုိလုိတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ အ၀တ္သကၤန္းကုိ ေဆာင္ယူေလ့ရွိတဲ့သူကုိ ပံသုကူလိကလုိ႔ ေခၚပါတယ္။
၂။ ေတစိ၀ရိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ သကၤန္းကုိပယ္ၿပီး ႏွစ္ထပ္သကၤန္း၊ ကုိယ္႐ုံ၊ သင္းပုိင္ဟူေသာ သကၤန္းသုံးထည္ကုိသာ သြားေလရာယူေဆာင္ ၀တ္႐ုံသုံးေဆာင္ေသာ အက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ဒုကုဋ္၊ ကုိယ္၀တ္၊ သင္းပုိင္ဆုိတဲ့ သကၤန္းသုံးထည္ကုိသာ ေဆာင္ေလ့ရွိတဲ့အတြက္ အဲဒီပုဂၢိဳလ္ကုိ ေတစီ၀ရိကလုိ႔ေခၚၿပီး ဒီဓုတင္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ ေစတနာကုိ ေတစီ၀ရိကဂၤလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
၃။ ပိ႑ပါတိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာက့ လာဘ္ပုိလာဘ္လွ်ံကုိပယ္ၿပီး ဆြမ္းခံ၍ရေသာ ဆြမ္းကုိသာ စားေသာက္သုံးေဆာင္ေသာ အက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ သူတစ္ပါးတုိ႔ ေလာင္းလွဴေသာ ဆြမ္းအာမိသမ်ား သပိတ္ထဲကုိ ေရာက္လာျခင္းကုိ ပိ႑ပါတလုိ႔ဆုိၿပီး ထုိသုိ႔ေသာ ဆြမ္းကုိသာ ရွာမွီးေလ့ရွိတဲ့သူကုိ ပိ႑ပါတိကလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီဓုတင္အက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ပိ႑ပါတိကဂၤလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
၄။ သပဒါနစာရိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အိမ္စဥ္ေက်ာ္၍ ခံယူျခင္းကုိ ပယ္ၿပီး အိမ္စဥ္မေက်ာ္မလွပ္ ရပ္၍ရေသာ ဆြမ္းကုိသာ ခံယူသုံးေဆာင္ေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ အိမ္စဥ္ျပတ္ျခင္းကုိ ဒါနလုိ႔ဆုိၿပီး အိမ္စဥ္မျပတ္ျခင္းကုိ သပဒါနလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အိမ္စဥ္မျပတ္ လွည့္လည္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကုိ သပဒါနစာရိကလုိ႔ ဆုိၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ျဖစ္တဲ့ ေစတနာကုိေတာ့ သပဒါနစာရိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၅။ ဧကာသနိကဂၤ ဓုတယ္ဆုိတာ ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳး၌ စားျခင္းကုိပယ္ၿပီး တစ္ေနရာ တစ္ထုိင္တည္း၌သာ စားျခင္းျပဳေသာ အက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ တစ္ေနရာတည္း၌ သုံးေဆာင္စားေသာက္ျခင္းကုိ ဧကာသနဟုဆုိၿပီး ထုိသုိ႔ တစ္ေနရာတည္းမွာ စားေသာက္သုံးေဆာင္ေလ့ရွိသူကုိ ဧကာသနိကလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ဧကာသနိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၆။ ပတၱပိ႑ိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ ႏွစ္ခြက္ေျမာက္ေသာ ဆြမ္း၊ ဆြမ္းဟင္းကုိ ပယ္ၿပီး တစ္ခြက္တည္းကုိသာ ခံယူသုံးေဆာင္ေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ႏွစ္ခုေျမာက္ခြက္ကုိ ပယ္ၿပီး တစ္ခုေသာ သပိတ္၊ ခြက္ထဲမွာရွိတဲ့ ဆြမ္းကုိ ပတၱပိ႑လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီအက်င့္ကုိ က်င့္တဲ့သူကုိ ပတၱပိ႑ိကလုိ႔ ဆုိၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိေတာ့ ပတၱပိ႑ိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၇။ ခလုပစၧာဘတၱိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အတိရိက္၀ိနည္းကံ ဆြမ္းကုိ ပယ္ၿပီးဘုဥ္းေပးတဲ့ အက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ခလုဆုိတာ တာျမစ္ျခင္း အနက္ကုိ ေဟာတဲ့ ပုဒ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဆြမ္းစားေနစဥ္ ကပ္လွဴလာတဲ့ ေဘာဇဥ္ကုိ တားျမစ္မိတဲ့ ရဟန္းမွာ ပ၀ါရိတ္သင့္ပါတယ္။ ေနာက္ေရာက္လာတဲ့ ေဘာဇဥ္ကုိ ပစၧာဘတၱိလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီပစၧာဘတိၱေဘာဇဥ္ကုိ ၀ိနည္းကံျပဳၿပီး သုံးေဆာင္ႏုိင္ေသာ္လည္း မသုံးေဆာင္ဘဲ ပယ္ေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ ခလုပစၧာဘတၱိကလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ၀ါရိတ္သင့္ၿပီးေသာ ရဟန္းဟာ အတိရိတ္၀ိနည္းကံျပဳၿပီး စားေကာင္းေသာ ေဘာဇဥ္ကုိ မစားဘဲ ပယ္ေလ့ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ခလုပစၧာဘတၱိကမည္ေၾကာင္း၊ ဒီဓုတင္အက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာသည္ ခလုပစၧာဘတၱိကဂၤမည္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
၈။ အာရညိကဂၤ ဓုတင္ဆိုတာ ၿမိဳ႕ရြာေက်ာင္းကုိပယ္ၿပီး ေတာရေက်ာင္း၌သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ေတာ၌ေနေလ့ရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကုိ အာရညိကလုိ႔ေခၚၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ အာရညိကဂၤလုိ႔ ေခၚပါတယ္။
၉။ ႐ုကၡမူလိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အမုိးအကာရွိေသာ ေက်ာင္းကုိပယ္ၿပီး သစ္ပင္ရင္း၌သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ သစ္ပင္ရင္း၌ ေနေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ ႐ုကၡမူလိကလုိ႔ ေခၚၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိေတာ့ ႐ုကၡမူလိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၁၀။ အေဗၻာကာသိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အမုိးအကာရွိေသာေက်ာင္းႏွင့္ သစ္ပင္တုိ႔ကုိပယ္ၿပီး လြင္တီးေခါင္၌သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ လြင္တီးေခါင္၌ ေနေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ အေဗၻာကာသိကလုိ႔ဆုိၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ အေဗၻာကာသိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၁၁။ ေသာသာနိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ သုသာန္၌သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ သုႆာန္၌ ေန႔ေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ ေသာသာနိကလုိ႔ဆုိၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ေသာသာနိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၁၂။ ယထာသႏၲတိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ ေနရာေကာင္း ေက်ာင္းေကာင္းကုိ မေရြးျခယ္ဘဲ ျဖစ္စဥ္အတုိင္းသာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ေက်ာင္းေနရာ ညြန္ျပတဲ့ ပုဂၢိဳလ္က ဒီေနရာဟာ သင့္ေနရာပဲလုိ႔ လက္ဦးညြန္ျပတဲ့ ေက်ာင္းအိပ္ရာ ေနရာကုိ ယထာသႏၲတလုိ႔ဆုိပါတယ္။ တစ္ျခား ေနရာေကာင္း ေက်ာင္းေကာင္းေတြကုိ မေရြးခ်ယ္ဘဲ ညြန္ျပတဲ့ပုဂၢိဳလ္ ထားတဲ့အတုိင္း ေနေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ ယထာသႏၲိတိကလုိ႔ ေခၚၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ယထာသႏၲတိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၁၃။ ေနသဇၨိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အိပ္ျခင္းကုိ ပယ္ၿပီး ထျခင္း၊ ထုိင္ျခင္း၊ စႀကၤံသြားျခင္းဟူေသာ ဣရိယာပုတ္ျဖင့္သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ အိပ္ရာေခါင္းအုံးေပၚမွာ ေခါင္းခ်ၿပီး ေလ်ာင္းစက္အိပ္ျခင္းကုိပယ္ကာ ထုိင္ေနျခင္း အေလ့ရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကုိ ေနသဇၨိကလုိ႔ ေခၚၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ေနသဇၨိကဂၤလုိ႔ ေခၚပါတယ္။
ဒီဓုတင္အက်င့္ (၁၃)ပါးမွာ ဘိကၡဳ (ရဟန္းေယာက်ာ္း)မ်ား အတြက္ကေတာ့ အားလုံးက်င့္သုံးႏုိင္တဲ့ ဓုတင္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍ လြင္တီးေခါင္ အရပ္မွာ အာရညိကဂၤ ဓုတင္အား ေလ်ာက္ပတ္တဲ့ သုသာန္ျဖစ္ပါက တစ္ေနရာတည္းနဲ႔ ဓုတင္ ဆယ့္သုံးမ်ိဳးလုံးအထိ ေဆာက္တည္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဘိကၡဳနိမ (ရဟန္းမိန္းမ)မ်ားအတြက္ကေတာ့ ဓုတင္ဆယ့္သုံးပါးမွာ အာရညိကဂၤဓုတင္၊ ခလုပစၧာဘတၱိကဂၤဓုတင္၊ အေဗၻာကာသိကဂၤဓုတင္၊ ႐ုကၡမူလိကဂၤဓုတင္၊ ေသာသနိကဂၤဓုတင္ဆုိတဲ့ ဓုတင္ငါးပါးမွတပါး က်န္ဓုတင္ (၈)ပါးကုိ ေဆာက္တည္ႏုိင္ပါတယ္။ သာမေဏ (ကုိရင္)မ်ားကေတာ့ ေတစီ၀ရိကဂၤဓုတင္မွ တပါး က်န္ (၁၂)ပါးကုိ ေဆာက္တည္ႏုိင္ပါတယ္။ သာမေဏရီ (ကုိရင္မ)နဲ႔ သိကၡမာန္မ်ားကေတာ့ ဘိကၡဳနီမမ်ား က်င့္ႏုိင္တဲ့ ဓုတင္ (၈)ပါးထဲမွာ ေတစီ၀ရိကဂၤ ဓုတင္ကုိ ထပ္ပယ္ၿပီး က်န္ (၇)ပါးကုိ ေဆာက္တည္ႏုိင္ပါတယ္။ ဥပါသကာ (လူဒါယကာ)၊ ဥပါသိကာမ (လူဒါယိကာမ)တုိ႔ကေတာ့ ပတၱပိ႑ိကဂၤဓုတင္နဲ႔ ဧကာသနိကဂၤဓုတင္ ႏွစ္ပါးကုိပဲ ေဆာက္တည္က်င့္သုံးႏုိင္ပါတယ္။
တရားအားထုတ္တဲ့ ေယာဂီမ်ားအေနနဲ႔ အထက္မဂ္ဉာဏ္ကုိ ရဖုိ႔အတြက္ သီလစင္ၾကယ္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ဒီသီလစင္ၾကယ္ဖုိ႔ ဆုိတာ အလုိနည္းျခင္း၊ ေရာင့္ရဲျခင္းစတာေတြ ရွိမွလည္း သီလအက်င့္ ျဖဴစင္ေစပါတယ္။ ဒီလုိ အလုိနည္းျခင္း၊ ေရာင့္ရဲျခင္း ရွိဖုိ႔အတြက္ အလုိနည္းႏုိင္၊ ေရာင္ရဲ႕ႏုိင္၊ ကိေလသာ ေခါင္းပါးႏုိင္တဲ့ အက်င့္ေတြျဖစ္တဲ့ ဓုတင္အက်င့္ကုိ က်င့္ဖုိ႔လုိတယ္၊ က်င့္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ျမတ္စြာဘုရားရွင္က က်င့္ႏုိင္တဲ့သူေတြ၊ က်င့္လုိတဲ့သူေတြ က်င့္ႏုိင္ေအာင္ ဒီဓုတင္အက်င့္ ဆယ့္သုံးပါးကုိ ခြင့္ျပဳေတာ္ မူခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိေလသာကုိ ပါးေအာင္၊ နည္းေအာင္ လုပ္တဲ့နည္းေတြထဲမွာ ဒီဓုတင္အက်င့္နဲ႔လည္း ကိေလသာနည္းေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဓုတင္အက်င့္နဲ႔ ကိေလသာကုိ ပယ္ခြာလုိသူမ်ား၊ ဓုတင္အက်င့္ကုိ စိတ္၀င္စားသူမ်ား ဗဟုသုတျဖစ္ေစရန္နဲ႔ လက္ေတြ႕လုိက္နာ က်င့္သုံးလုိကလည္း က်င့္သုံးႏုိင္ေစရန္ ရည္ရြယ္ၿပီး ဓုတင္အေၾကာင္းကုိ တင္ျပလုိက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အက်ယ္ေလ့လာၿပီး လက္ေတြ႕က်င့္ႀကံလုိသူမ်ား အေနျဖင့္ ၀ိသုဒၶိဂဂ္ အ႒ကထာ၊ ပထမအုပ္၊ ဓုတဂၤ နိေဒၵသပိုင္းတြင္ ေလ့လာႏုိင္ပါေၾကာင္း အသိေပး တင္ျပလုိက္ရပါတယ္။
ဒီဓုတင္ (၁၃)ပါးက ၁။ ပံသုကူလိကဂၤ ဓုတင္ ၂။ ေတစီ၀ရိကဂၤ ဓုတင္ ၃။ ပိ႑ပါတိကဂၤ ဓုတင္ ၄။ သပဒါန စာရိကဂၤ ဓုတင္ ၅။ ဧကာသနိကဂၤ ဓုတင္ ၆။ ပတၱပိ႑ိကဂၤ ဓုတင္ ၇။ ခလုပစၧာဘတၱကဂၤ ဓုတင္ ၈။ အာရညိကဂၤ ဓုတင္ ၉။ ႐ုကၡမူလိကဂၤ ဓုတင္ ၁၀။ အေမၻာကာသိကဂၤ ဓုတင္ ၁၁။ ေသာသာနိကဂၤ ဓုတင္ ၁၂။ ယထာသႏၲတိကဂၤ ဓုတင္ ၁၃။ ေနသဇၨိကဂၤ ဓုတင္ တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
၁။ ပံသုကူလိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ ျမန္မာလုိ အလြယ္ေျပာရရင္ေတာ့ ဒကာ၊ ဒကာမတုိ႔ လွဴဒါန္းေသာ သကၤန္းကုိ ပယ္ၿပီး အမ်ားသူငါ စြန္႔ပစ္ထားေသာ အ၀တ္အပုိင္းအစမ်ားကုိသာ ခ်ဳပ္စပ္၀တ္႐ုံ သုံးေဆာင္ေသာအက်င့္လုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ပံသုကူသကၤန္းကို ေဆာင္ေလ့ရွိတဲ့သူရဲ႕ အေၾကာင္း၊ ေစတနာကုိ ပံသုကူလိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ပံသုဆုိတာ ေျမမႈန္႔ကုိ ဆုိၿပီး ပံသုကူလိကဆုိတာ ေျမမႈန္႔ေပၚမွာ လႊမ္းမုိးက်ေရာက္ေနျခင္းလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဆုိလုိတာက လမ္းခရီးသုႆာန္ အမႈိက္ပုံစတဲ့ ေျမေပၚမွာ လႊတ္ပစ္ထားတဲ့ အ၀တ္အထည္ကုိ ပံသုကူလလုိ႔ ဆုိလုိတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ အ၀တ္သကၤန္းကုိ ေဆာင္ယူေလ့ရွိတဲ့သူကုိ ပံသုကူလိကလုိ႔ ေခၚပါတယ္။
၂။ ေတစိ၀ရိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ သကၤန္းကုိပယ္ၿပီး ႏွစ္ထပ္သကၤန္း၊ ကုိယ္႐ုံ၊ သင္းပုိင္ဟူေသာ သကၤန္းသုံးထည္ကုိသာ သြားေလရာယူေဆာင္ ၀တ္႐ုံသုံးေဆာင္ေသာ အက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ဒုကုဋ္၊ ကုိယ္၀တ္၊ သင္းပုိင္ဆုိတဲ့ သကၤန္းသုံးထည္ကုိသာ ေဆာင္ေလ့ရွိတဲ့အတြက္ အဲဒီပုဂၢိဳလ္ကုိ ေတစီ၀ရိကလုိ႔ေခၚၿပီး ဒီဓုတင္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ ေစတနာကုိ ေတစီ၀ရိကဂၤလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
၃။ ပိ႑ပါတိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာက့ လာဘ္ပုိလာဘ္လွ်ံကုိပယ္ၿပီး ဆြမ္းခံ၍ရေသာ ဆြမ္းကုိသာ စားေသာက္သုံးေဆာင္ေသာ အက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ သူတစ္ပါးတုိ႔ ေလာင္းလွဴေသာ ဆြမ္းအာမိသမ်ား သပိတ္ထဲကုိ ေရာက္လာျခင္းကုိ ပိ႑ပါတလုိ႔ဆုိၿပီး ထုိသုိ႔ေသာ ဆြမ္းကုိသာ ရွာမွီးေလ့ရွိတဲ့သူကုိ ပိ႑ပါတိကလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီဓုတင္အက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ပိ႑ပါတိကဂၤလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
၄။ သပဒါနစာရိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အိမ္စဥ္ေက်ာ္၍ ခံယူျခင္းကုိ ပယ္ၿပီး အိမ္စဥ္မေက်ာ္မလွပ္ ရပ္၍ရေသာ ဆြမ္းကုိသာ ခံယူသုံးေဆာင္ေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ အိမ္စဥ္ျပတ္ျခင္းကုိ ဒါနလုိ႔ဆုိၿပီး အိမ္စဥ္မျပတ္ျခင္းကုိ သပဒါနလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အိမ္စဥ္မျပတ္ လွည့္လည္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကုိ သပဒါနစာရိကလုိ႔ ဆုိၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ျဖစ္တဲ့ ေစတနာကုိေတာ့ သပဒါနစာရိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၅။ ဧကာသနိကဂၤ ဓုတယ္ဆုိတာ ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳး၌ စားျခင္းကုိပယ္ၿပီး တစ္ေနရာ တစ္ထုိင္တည္း၌သာ စားျခင္းျပဳေသာ အက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ တစ္ေနရာတည္း၌ သုံးေဆာင္စားေသာက္ျခင္းကုိ ဧကာသနဟုဆုိၿပီး ထုိသုိ႔ တစ္ေနရာတည္းမွာ စားေသာက္သုံးေဆာင္ေလ့ရွိသူကုိ ဧကာသနိကလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ဧကာသနိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၆။ ပတၱပိ႑ိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ ႏွစ္ခြက္ေျမာက္ေသာ ဆြမ္း၊ ဆြမ္းဟင္းကုိ ပယ္ၿပီး တစ္ခြက္တည္းကုိသာ ခံယူသုံးေဆာင္ေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ႏွစ္ခုေျမာက္ခြက္ကုိ ပယ္ၿပီး တစ္ခုေသာ သပိတ္၊ ခြက္ထဲမွာရွိတဲ့ ဆြမ္းကုိ ပတၱပိ႑လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီအက်င့္ကုိ က်င့္တဲ့သူကုိ ပတၱပိ႑ိကလုိ႔ ဆုိၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိေတာ့ ပတၱပိ႑ိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၇။ ခလုပစၧာဘတၱိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အတိရိက္၀ိနည္းကံ ဆြမ္းကုိ ပယ္ၿပီးဘုဥ္းေပးတဲ့ အက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ခလုဆုိတာ တာျမစ္ျခင္း အနက္ကုိ ေဟာတဲ့ ပုဒ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဆြမ္းစားေနစဥ္ ကပ္လွဴလာတဲ့ ေဘာဇဥ္ကုိ တားျမစ္မိတဲ့ ရဟန္းမွာ ပ၀ါရိတ္သင့္ပါတယ္။ ေနာက္ေရာက္လာတဲ့ ေဘာဇဥ္ကုိ ပစၧာဘတၱိလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီပစၧာဘတိၱေဘာဇဥ္ကုိ ၀ိနည္းကံျပဳၿပီး သုံးေဆာင္ႏုိင္ေသာ္လည္း မသုံးေဆာင္ဘဲ ပယ္ေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ ခလုပစၧာဘတၱိကလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ၀ါရိတ္သင့္ၿပီးေသာ ရဟန္းဟာ အတိရိတ္၀ိနည္းကံျပဳၿပီး စားေကာင္းေသာ ေဘာဇဥ္ကုိ မစားဘဲ ပယ္ေလ့ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ခလုပစၧာဘတၱိကမည္ေၾကာင္း၊ ဒီဓုတင္အက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာသည္ ခလုပစၧာဘတၱိကဂၤမည္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
၈။ အာရညိကဂၤ ဓုတင္ဆိုတာ ၿမိဳ႕ရြာေက်ာင္းကုိပယ္ၿပီး ေတာရေက်ာင္း၌သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ေတာ၌ေနေလ့ရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကုိ အာရညိကလုိ႔ေခၚၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ အာရညိကဂၤလုိ႔ ေခၚပါတယ္။
၉။ ႐ုကၡမူလိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အမုိးအကာရွိေသာ ေက်ာင္းကုိပယ္ၿပီး သစ္ပင္ရင္း၌သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ သစ္ပင္ရင္း၌ ေနေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ ႐ုကၡမူလိကလုိ႔ ေခၚၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိေတာ့ ႐ုကၡမူလိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၁၀။ အေဗၻာကာသိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အမုိးအကာရွိေသာေက်ာင္းႏွင့္ သစ္ပင္တုိ႔ကုိပယ္ၿပီး လြင္တီးေခါင္၌သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ လြင္တီးေခါင္၌ ေနေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ အေဗၻာကာသိကလုိ႔ဆုိၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ အေဗၻာကာသိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၁၁။ ေသာသာနိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ သုသာန္၌သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ သုႆာန္၌ ေန႔ေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ ေသာသာနိကလုိ႔ဆုိၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ေသာသာနိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၁၂။ ယထာသႏၲတိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ ေနရာေကာင္း ေက်ာင္းေကာင္းကုိ မေရြးျခယ္ဘဲ ျဖစ္စဥ္အတုိင္းသာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ေက်ာင္းေနရာ ညြန္ျပတဲ့ ပုဂၢိဳလ္က ဒီေနရာဟာ သင့္ေနရာပဲလုိ႔ လက္ဦးညြန္ျပတဲ့ ေက်ာင္းအိပ္ရာ ေနရာကုိ ယထာသႏၲတလုိ႔ဆုိပါတယ္။ တစ္ျခား ေနရာေကာင္း ေက်ာင္းေကာင္းေတြကုိ မေရြးခ်ယ္ဘဲ ညြန္ျပတဲ့ပုဂၢိဳလ္ ထားတဲ့အတုိင္း ေနေလ့ရွိတဲ့ပုဂၢိဳလ္ကုိ ယထာသႏၲိတိကလုိ႔ ေခၚၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ယထာသႏၲတိကဂၤလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၁၃။ ေနသဇၨိကဂၤ ဓုတင္ဆုိတာ အိပ္ျခင္းကုိ ပယ္ၿပီး ထျခင္း၊ ထုိင္ျခင္း၊ စႀကၤံသြားျခင္းဟူေသာ ဣရိယာပုတ္ျဖင့္သာ ေနေသာအက်င့္ကုိ ဆုိပါတယ္။ အိပ္ရာေခါင္းအုံးေပၚမွာ ေခါင္းခ်ၿပီး ေလ်ာင္းစက္အိပ္ျခင္းကုိပယ္ကာ ထုိင္ေနျခင္း အေလ့ရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကုိ ေနသဇၨိကလုိ႔ ေခၚၿပီး ဒီအက်င့္ကုိ ေဆာက္တည္ေၾကာင္း ေစတနာကုိ ေနသဇၨိကဂၤလုိ႔ ေခၚပါတယ္။
ဒီဓုတင္အက်င့္ (၁၃)ပါးမွာ ဘိကၡဳ (ရဟန္းေယာက်ာ္း)မ်ား အတြက္ကေတာ့ အားလုံးက်င့္သုံးႏုိင္တဲ့ ဓုတင္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍ လြင္တီးေခါင္ အရပ္မွာ အာရညိကဂၤ ဓုတင္အား ေလ်ာက္ပတ္တဲ့ သုသာန္ျဖစ္ပါက တစ္ေနရာတည္းနဲ႔ ဓုတင္ ဆယ့္သုံးမ်ိဳးလုံးအထိ ေဆာက္တည္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဘိကၡဳနိမ (ရဟန္းမိန္းမ)မ်ားအတြက္ကေတာ့ ဓုတင္ဆယ့္သုံးပါးမွာ အာရညိကဂၤဓုတင္၊ ခလုပစၧာဘတၱိကဂၤဓုတင္၊ အေဗၻာကာသိကဂၤဓုတင္၊ ႐ုကၡမူလိကဂၤဓုတင္၊ ေသာသနိကဂၤဓုတင္ဆုိတဲ့ ဓုတင္ငါးပါးမွတပါး က်န္ဓုတင္ (၈)ပါးကုိ ေဆာက္တည္ႏုိင္ပါတယ္။ သာမေဏ (ကုိရင္)မ်ားကေတာ့ ေတစီ၀ရိကဂၤဓုတင္မွ တပါး က်န္ (၁၂)ပါးကုိ ေဆာက္တည္ႏုိင္ပါတယ္။ သာမေဏရီ (ကုိရင္မ)နဲ႔ သိကၡမာန္မ်ားကေတာ့ ဘိကၡဳနီမမ်ား က်င့္ႏုိင္တဲ့ ဓုတင္ (၈)ပါးထဲမွာ ေတစီ၀ရိကဂၤ ဓုတင္ကုိ ထပ္ပယ္ၿပီး က်န္ (၇)ပါးကုိ ေဆာက္တည္ႏုိင္ပါတယ္။ ဥပါသကာ (လူဒါယကာ)၊ ဥပါသိကာမ (လူဒါယိကာမ)တုိ႔ကေတာ့ ပတၱပိ႑ိကဂၤဓုတင္နဲ႔ ဧကာသနိကဂၤဓုတင္ ႏွစ္ပါးကုိပဲ ေဆာက္တည္က်င့္သုံးႏုိင္ပါတယ္။
တရားအားထုတ္တဲ့ ေယာဂီမ်ားအေနနဲ႔ အထက္မဂ္ဉာဏ္ကုိ ရဖုိ႔အတြက္ သီလစင္ၾကယ္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ဒီသီလစင္ၾကယ္ဖုိ႔ ဆုိတာ အလုိနည္းျခင္း၊ ေရာင့္ရဲျခင္းစတာေတြ ရွိမွလည္း သီလအက်င့္ ျဖဴစင္ေစပါတယ္။ ဒီလုိ အလုိနည္းျခင္း၊ ေရာင့္ရဲျခင္း ရွိဖုိ႔အတြက္ အလုိနည္းႏုိင္၊ ေရာင္ရဲ႕ႏုိင္၊ ကိေလသာ ေခါင္းပါးႏုိင္တဲ့ အက်င့္ေတြျဖစ္တဲ့ ဓုတင္အက်င့္ကုိ က်င့္ဖုိ႔လုိတယ္၊ က်င့္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ျမတ္စြာဘုရားရွင္က က်င့္ႏုိင္တဲ့သူေတြ၊ က်င့္လုိတဲ့သူေတြ က်င့္ႏုိင္ေအာင္ ဒီဓုတင္အက်င့္ ဆယ့္သုံးပါးကုိ ခြင့္ျပဳေတာ္ မူခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိေလသာကုိ ပါးေအာင္၊ နည္းေအာင္ လုပ္တဲ့နည္းေတြထဲမွာ ဒီဓုတင္အက်င့္နဲ႔လည္း ကိေလသာနည္းေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဓုတင္အက်င့္နဲ႔ ကိေလသာကုိ ပယ္ခြာလုိသူမ်ား၊ ဓုတင္အက်င့္ကုိ စိတ္၀င္စားသူမ်ား ဗဟုသုတျဖစ္ေစရန္နဲ႔ လက္ေတြ႕လုိက္နာ က်င့္သုံးလုိကလည္း က်င့္သုံးႏုိင္ေစရန္ ရည္ရြယ္ၿပီး ဓုတင္အေၾကာင္းကုိ တင္ျပလုိက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အက်ယ္ေလ့လာၿပီး လက္ေတြ႕က်င့္ႀကံလုိသူမ်ား အေနျဖင့္ ၀ိသုဒၶိဂဂ္ အ႒ကထာ၊ ပထမအုပ္၊ ဓုတဂၤ နိေဒၵသပိုင္းတြင္ ေလ့လာႏုိင္ပါေၾကာင္း အသိေပး တင္ျပလုိက္ရပါတယ္။
