ေလာကီပညတ္နယ္မွာ ရွိေနပါလ်က္ မ်က္စီစုံမွိတ္ၿပီး ပညတ္ကုိပယ္ကာ ပရမတ္ပရမတ္လုိ႔ သံကုန္ဟစ္ေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးရဲ႕ ေဟာေျပာခ်က္မ်ား ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားကုိ နားေထာင္ရင္း အစြန္းေရာက္ေနတဲ့ သူ႔ရဲ႕ပညတ္ပယ္ အယူအဆအေပၚ စုိးရိမ္မိပါတယ္။ သူ႔အတြက္ သူ႔အယူအဆနဲ႔သူ ရွိပါေစလုိ႔ ထားႏုိင္ေပမယ့္ သူ႔ကုိအမွီျပဳကာ သူ႔ေနာက္လုိက္ေနတဲ့ သူေတြအထိပါ အလဲြေတြ ျဖစ္ကုန္၊ အလဲြေတြ ယူဆကုန္မွာကုိေတာ့ မလုိလားပါဘူး။ ဘုရားရွင္ေတာင္ ပညတ္ကုိ မပယ္ခဲ့ဘဲ ေ၀ါဟာရပညတ္ တစ္ခုအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳကာ သမၼဳတိသစၥာအေနျဖင့္ ေဟာေတာ္မူခဲ့တာနဲ႔ ဆန္႔က်င္ၿပီး သူက ၀ိနည္းေတာ္လည္း ပညတ္၊ သံဃာ့အဖဲြ႕အစည္းဆုိတာလည္း ပညတ္၊ သံဃာအဖဲြ႕အစည္းက ထုတ္ထားတာေတြလည္း ပညတ္စသျဖင့္ ေျပာဆုိေနတဲ့အျပင္ သူေျပာလုိ႔ မွားတာေတြကုိ ေထာက္ျပရင္လည္း သူကဒီစကားေတြကုိ အတည္မယူပါဘူး ပညတ္လုိ႔ သေဘာထားပါတယ္၊ အဓိကမက်တဲ့ အေခၚအေ၀ၚေတြမွာ အကန္႔ေတြ မထားပါနဲ႔ဆုိၿပီး အမွားကုိ ပညတ္နဲ႔ဖာေထးေနျပန္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဘုရားရွင္ရဲ႕ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ မဟုတ္ဘဲ အစြန္းေရာက္ေနတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခုခုကုိ စဲြကုိင္ၿပီး ဇြတ္အတင္း ျငင္းဆန္ေနမႈဟာ လဲြမွားမႈကုိ ရွည္ၾကာေစၿပီး အမွန္တရားနဲ႔ ေ၀းေနေစပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ အာသေ၀ါကုန္ခမ္း ရဟႏၲာျဖစ္ေရးနဲ႔ ကိေလသာကုန္ကာ ေလာကီနယ္မွ ထြက္ေျမာက္ေရးဟာ ပရမတ္ကုိ အမွန္နားလည္ၿပီး ဉာဏ္နဲ႔သိဖုိ႔က ပုိအေရးႀကီးတယ္ ဆုိေပမယ့္ သမၼဳတိသစၥာဆုိတဲ့ ေလာကေ၀ါဟာရမ်ား၊ ေလာကသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားဟာလည္း ပယ္ေကာင္းတဲ့ အရာမဟုတ္ပါဘူး။ ထာ၀ရမရွိႏုိင္ေပမယ့္ သမၼဳတိသစၥာဆုိတဲ့ ပညတ္အမွန္တရားဟာလည္း ေလာကမွာ တကယ္ရွိေနတဲ့ အမွန္တရားပါပဲ။ ဘုရားရွင္ကုိယ္ေတာ္တုိင္လည္း သစၥာေလးပါးကုိ သိၿပီးေနာက္ပုိင္း အတၱ၀ါဒ ႀကီးစုိးေနတဲ့ သူေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ၿပီး အနတၱ၀ါဒကုိ အစြမ္းကုန္ ထုတ္ေဖာ္ေဟာၾကားခဲ့တာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဘုရားရွင္ဟာ ပညတ္ေ၀ါဟာရကုိ မပယ္ခဲ့ပါဘူး။ သမၼဳတိသစၥာကုိ အသုံးခ်ကာ ပရမတၳသစၥာအျဖစ္ သေဘာေပါက္ေအာင္ သစၥာဉာဏ္နဲ႔ ထင္ရွားေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေလာကေၾကာင္းအရ လုိအပ္တဲ့ ေဟာေျပာမႈေတြ၊ ပညတ္မႈေတြ၊ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေတြ၊ ပစၥဳပၸန္ သံသရာႀကီးပြားေရး လမ္းစဥ္ေတြကုိ ခ်မွတ္ေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားရွင္ဟာ ပရမတၳသစၥာကုိ သိေအာင္ေဟာေျပာေပးခဲသလုိ သမၼဳတိသစၥာကုိလည္း လုိအပ္သလုိ ထုတ္ေဖာ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ပရမတၱသစၥာကုိပဲ တစ္ဘက္သတ္စဲြကုိင္ၿပီး သမၼဳတိသစၥာကုိ ပယ္ခဲ့႐ုိးမရွိခဲ့ပါဘူး။
ဒီလုိ ဘုရားရွင္ရဲ႕အလုိနဲ႔ ဆန္႔က်င္ၿပီး အရာရာ ပညတ္ေတြပါဆုိကာ ထင္ရာေဟာေျပာ ေနမိပါက လယ္တီဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး ဆုံမသလုိ “ပရမတ္ျပန္ အေၾကာင္သမားေတြမုိ႔ ေထာင္လႊားၾကသူ႔ထက္ငါ” ျဖစ္ကာ အပါယ္ေဘာင္လားၾကရမယ့္ ကိန္းဆုိက္ေနပါလိမ့္မယ္။ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ ၀ိပႆနာ ဒီပနီ၊ သစၥာကထာမွာ ရွင္းျပေတာ္မူခဲ့တဲ့ သစၥတရား ၂ပါးရွင္းတမ္းေလးကုိ ဖတ္မိေတာ့ ပရမတ္ျပန္ အေၾကာင္သမားေတြ သိထားသင့္တဲ့ အခ်က္ပါလားလုိ႔ ေတြးမိပါတယ္။ ဒီသစၥကထာမွာ ဆရာေတာ္ႀကီးက ေအာက္ပါအတုိင္း ရွင္းျပေတာ္မူပါတယ္။
“သစၥာဆုိသည္ကား သူ႔အမည္သညာႏွင့္ သူ႔သဘာ၀ အစဥ္ထာ၀ရ ညီညြတ္ေျဖာင့္မွန္သည္ကုိ ဆုိသတည္း။ ထုိသစၥာသည္ (၁) သမၼဳတိသစၥာတစ္ပါး၊ (၂) ပရမတၱသစၥာ တစ္ပါးဟူ၍ ႏွစ္ပါးအျပားရွိ၏။ ထုိႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ သမၼဳတိသစၥာဆုိသည္ကား ေလာကီဘုံသား လူအမ်ားတုိ႔၏ ေခၚ႐ုိးေျပာ႐ုိးျဖစ္ေသာ သမၼဳတိပညတ္တုိ႔၏ အလယ္၌ အေျဖာင့္အမွန္မ်ိဳးသည္ သမၼဳတိသစၥာမည္၏။ အတၱရွိ၏၊ ဇီ၀ရွိ၏၊ ပုဂၢိဳလ္ရွိ၏၊ သတၱ၀ါရွိ၏၊ လူရွိ၏၊ နတ္ရွိ၏၊ သိၾကားရွိ၏၊ ျဗဟၼာရွိ၏၊ ဆင္ျမင္းကၽြဲႏြားရွိ၏၊ ဦးေခါင္း လက္ ေျခစေသာ အဂၤါႀကီးငယ္ရွိ၏၊ ဆံပယ္အေမြး ေျခသည္းလက္သည္းရွိ၏ စသည္တုိ႔ေပတည္း။
ဤသမၼဳတိသစၥာသည္ မုသာ၀ါဒ၏ ဆန္႔က်င္ဖက္ေပတည္း။ မုသာ၀ါဒကုိ ပယ္ႏုိင္၏။ တစ္ဘ၀အတြင္းတြင္ အခါခါျဖစ္ျခင္း၊ အခါခါခ်ဳပ္ျခင္းဟူ၍ မရွိပဲ တစ္ခုတည္းႏွင့္ တစ္သက္လုံး ခုိင္ၿမဲေနေသာ အတၱမည္သည္ ဧကန္အမွန္ရွိ၏။ ဇီ၀မည္သည္ ဧကန္အမွန္ရွိ၏ဟု ေျပာဆုိၾကေသာ စကားမ်ိဳးတုိ႔သည္ ေလာကီဘုံသား လူအမ်ားတုိ႔၏ ေျပာ႐ုိးဆုိ႐ုိးအတုိင္း ေျပာဆုိၾကေသာ စကားျဖစ္၍ ေျပာဆုိေသာသူမွာ မုသာ၀ါဒမျဖစ္၊ ဘယ္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ လွည့္စားျခင္းမျဖစ္။ ပရမတၳသစၥာ အလုိအားျဖင့္မူကား ထုိစကားသည္ အနိစၥ၌ နိစၥဟူ၍ ေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ အနတၱ၌ အတၱဟူ၍ ေဖာက္ျပန္ျခင္းတည္းဟူေသာ ၀ိပလႅာသအမွန္ျဖစ္၏။ ထုိ၀ိပလႅာသတရားကုိ မယ္ႏုိင္ေသးသမွ် ကာလပတ္လုံး သံသရာ၀ဋ္ဒုကၡမွ မလြတ္ႏုိင္။
ပရမတၳသစၥာဆုိသည္ကား ဓာတ္သဘာ၀၊ ဓမၼသဘာ၀ အလုိအားျဖင့္ အလြန္ဟုတ္မွန္လွေသာ ရွိမရွိစကားမ်ိဳး တရားမ်ိဳးသည္ ပရမတၳသစၥာမည္၏။ ရွိမရွိႏွစ္ပါးတြင္ ရွိဆုိသည္ကား ပထ၀ီဓာတ္ရွိ၏၊ အာေပါဓာတ္ရွိ၏၊ ေတေဇာဓာတ္ရွိ၏၊ ၀ါေယာဓာတ္ရွိ၏၊ စိတ္၀ိညာဏ္ရွိ၏၊ ဖႆ ေ၀ဒနာ သညာ ေစတနာစသည္ရွိ၏။ ႐ုပ္ခႏၶာရွိ၏၊ နာမ္ခႏၶာရွိ၏ စသည္တုိ႔ေပတည္း။ မရွိဆုိသည္ကား အတၱမရွိ၊ ဇီ၀မရွိ၊ ပုဂၢိဳလ္မရွိ၊ သတၱ၀ါမရွိ၊ လူမရွိ၊ နတ္မရွိ၊ သိၾကားမရွိ၊ ျဗဟၼာမရွိ၊ ဆင္းျမင္းကၽြဲႏြားမရွိ၊ ဦးေခါင္းဟူ၍ မရွိ၊ လက္ေျခစေသာ အဂၤါႀကီးငယ္ဟူ၍ မရွိ၊ ဆံပင္အေမြး ေျခသည္းလက္သည္းဟူ၍ မရွိစသည္တုိ႔ေပတည္း။
သမၼဳတိသစၥာအလုိအားျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္ရွိ၏။ သတၱ၀ါရွိ၏။ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတုိ႔သည္ တစ္ဘ၀မွ တစ္ဘ၀သုိ႔ က်င္လည္ေျပာင္းသြား၍ ေနၾက၏။ ပရမတၳသစၥာ အလုိအားျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္မရွိ၊ သတၱ၀ါမရွိ၊ တစ္ဘ၀မွတစ္ဘ၀သုိ႔ က်င္လည္ေျပာင္းသြားသည္ဟူ၍ မရွိ။ သုိ႔ေသာ္ ဤသစၥာႏွစ္ပါးသည္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ဆန္႔က်င္ဖက္ ျဖစ္ေနဘိ၏တကားဟု ဆုိရန္ရွိ၏။ ေျဖာင္ေျဖာင့္ဆန္႔က်င္ဖက္ မျဖစ္ၾကေစရန္ အေျဖမွာကား သမၼဳတိသစၥာအလုိ ပရမတၳသစၥာအလုိဟူ၍ အလုိႏွစ္ပါးသီးသန္႔ျခားလ်က္ ရွိေလၿပီ။ သမၼဳတိသစၥာအလုိႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါစသည္ ရွိ၏ဟု ေျပာဆုိခဲ့ေသာ္ သမၼဳတိသစၥာအလုိ ဆုိေသာေၾကာင့္ ပရမတၳသစၥာဆရာက မျငင္းပယ္ရ။ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါဟု သမၼဳတိပညတ္ရွိသည္ကား အမွန္ပင္ျဖစ္၏။ ပရမတၳသစၥာအလုိအားျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါ မရွိဟူ၍ ေျပာဆုိခဲ့ေသာ္ ပရမတၳသစၥာအလုိ ဆုိေသာေၾကာင့္ သမၼဳတိသစၥာဆရာက မျငင္းပယ္ရ။ ပရမတၳသစၥာဟူသည္ ႐ုပ္တရား နာမ္တရားသည္သာ အမွန္ပင္ျဖစ္၏။ ပရမတၳသစၥာမွာ ပုဂၢိဳလ္ဟူ၍ မရွိသတၱ၀ါဟူ၍မရွိ။…”
ဒီမွာ ေဖာ္ျပေပးခဲ့တဲ့ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ သစၥာအဖြင့္ကုိ ၾကည့္ပါက ပရမတ္တစ္ခုတည္းကုိပဲ ဆဲြကုိင္ကာ ပညတ္မွန္သမွ်ကုိ ပယ္ဖုိ႔ႀကိဳးစားေနသူမ်ား အထူးသတိျပဳသင့္တဲ့ အခ်က္ကုိ ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ သစၥာႏွစ္မ်ိဳးလုံး သူ႔႐ႈေထာင့္နဲ႔သူ အမွန္ပင္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ တစ္မ်ိဳးတည္း ဆုတ္ကုိင္ၿပီး ကုိယ္ဆုတ္ကုိင္ထားတာကုိပဲ အမွန္လုိ႔ အတင္းမျငင္းပယ္သင့္တာကုိ သတိျပဳႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီလုိတစ္မ်ိဳးတည္း ဆုတ္ကုိင္ထားပါက ေလာကနဲ႔ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ဆန္႔က်င္ေနတဲ့အတြက္ အစြန္းေရာက္သြားတတ္တာကုိ သေဘာေပါက္ႏုိင္ပါတယ္။ အခ်ိန္အခါနဲ႔ ကာလေဒသအလုိက္ ပညတ္နဲ႔ ပရမတ္ကုိ ညီမွ်ေအာင္ အသုံးခ်တတ္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ အဲလုိမဟုတ္ဘဲ ဒါေတြဟာ ပညတ္ေတြပါဆုိၿပီး အရာရာ ပညတ္ကုိပုံခ်မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ေလာကနဲ႔ဆန္က်င္ကာ အစြန္းမလြတ္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဗုဒၶရဲ႕ လမ္းစဥ္ျဖစ္တဲ့ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ကုိ ပယ္ရာေရာက္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာမွာ ေျပာလုိတာက ပညတ္ကုိ ပယ္တယ္ဆုိတာ တစ္လဲြအျမင္ တစ္လဲြအေတြး တစ္လဲြနားလည္မႈနဲ႔ အစြန္းေရာက္တဲ့အထိ မျဖစ္ၾကဖုိ႔ပါ။ ပရမတ္က အဓိကက်ေပမယ့္ ပညတ္ကလည္း လုိက္နာက်င့္သုံးဖုိ႔ လုိျပန္ပါတယ္။ ပညတ္ေတြဟာ စဲြကုိင္ထားဖုိ႔ မဟုတ္ေပမယ့္ ေလာကေၾကာင္းအရ လုိအပ္တဲ့ အမွန္တရားေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ လစ္လ်ဴ႐ႈဖုိ႔လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အေခၚအေ၀ၚ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြဆုိေပမယ့္ ေလာကသားေတြရဲ႕ မေကာင္းတဲ့လုပ္ရပ္ေတြကုိ ထိန္းေပးတဲ့ အမွန္တရားမ်ား ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီသတ္မွတ္ခ်က္ေတြကုိလည္း လုိက္နာက်င့္သုံးဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ပညတ္နယ္က လြန္ၿပီး ပရမတ္နယ္ကုိ အလုံးစုံေရာက္သြားၾကတဲ့ ကိေလသာကုန္ခမ္း ရဟႏၲာမ်ားပင္ ေလာကေၾကာင္းအရ ပညတ္သတ္မွတ္ထားတဲ့ ၀ိနည္းသိကၡာပုဒ္စတဲ့ ပညတ္ခ်က္မ်ားကုိ လုိက္နာက်င့္သုံးၾကတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပရမတ္တစ္ခုတည္းကုိ ကုိင္စဲြၿပီး ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ပညတ္ေတြပါပဲလုိ႔ ပညတ္ကုိ ပယ္ေနသူမ်ား အေနျဖင့္ တစ္လဲြနားလည္မႈမ်ားနဲ႔ အစြန္းမေရာက္ေအာင္ သတိေဆာင္ၾကဖုိ႔ လုိပါတယ္။ အဆုံးစြန္ထိ မေရာက္ေသးဘဲ အနည္းငယ္ သိတာေလးမ်ားနဲ႔ ပရမတ္ျပန္ အေၾကာင္သမားမ်ား မျဖစ္ၾကဖုိ႔နဲ႔ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ မဇၥ်ိမပဋိပဒါျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကဖုိ႔ အထူးလုိအပ္ေၾကာင္း အသိေပးတင္ျပလုိက္ပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ အာသေ၀ါကုန္ခမ္း ရဟႏၲာျဖစ္ေရးနဲ႔ ကိေလသာကုန္ကာ ေလာကီနယ္မွ ထြက္ေျမာက္ေရးဟာ ပရမတ္ကုိ အမွန္နားလည္ၿပီး ဉာဏ္နဲ႔သိဖုိ႔က ပုိအေရးႀကီးတယ္ ဆုိေပမယ့္ သမၼဳတိသစၥာဆုိတဲ့ ေလာကေ၀ါဟာရမ်ား၊ ေလာကသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားဟာလည္း ပယ္ေကာင္းတဲ့ အရာမဟုတ္ပါဘူး။ ထာ၀ရမရွိႏုိင္ေပမယ့္ သမၼဳတိသစၥာဆုိတဲ့ ပညတ္အမွန္တရားဟာလည္း ေလာကမွာ တကယ္ရွိေနတဲ့ အမွန္တရားပါပဲ။ ဘုရားရွင္ကုိယ္ေတာ္တုိင္လည္း သစၥာေလးပါးကုိ သိၿပီးေနာက္ပုိင္း အတၱ၀ါဒ ႀကီးစုိးေနတဲ့ သူေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ၿပီး အနတၱ၀ါဒကုိ အစြမ္းကုန္ ထုတ္ေဖာ္ေဟာၾကားခဲ့တာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဘုရားရွင္ဟာ ပညတ္ေ၀ါဟာရကုိ မပယ္ခဲ့ပါဘူး။ သမၼဳတိသစၥာကုိ အသုံးခ်ကာ ပရမတၳသစၥာအျဖစ္ သေဘာေပါက္ေအာင္ သစၥာဉာဏ္နဲ႔ ထင္ရွားေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေလာကေၾကာင္းအရ လုိအပ္တဲ့ ေဟာေျပာမႈေတြ၊ ပညတ္မႈေတြ၊ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေတြ၊ ပစၥဳပၸန္ သံသရာႀကီးပြားေရး လမ္းစဥ္ေတြကုိ ခ်မွတ္ေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားရွင္ဟာ ပရမတၳသစၥာကုိ သိေအာင္ေဟာေျပာေပးခဲသလုိ သမၼဳတိသစၥာကုိလည္း လုိအပ္သလုိ ထုတ္ေဖာ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ပရမတၱသစၥာကုိပဲ တစ္ဘက္သတ္စဲြကုိင္ၿပီး သမၼဳတိသစၥာကုိ ပယ္ခဲ့႐ုိးမရွိခဲ့ပါဘူး။
ဒီလုိ ဘုရားရွင္ရဲ႕အလုိနဲ႔ ဆန္႔က်င္ၿပီး အရာရာ ပညတ္ေတြပါဆုိကာ ထင္ရာေဟာေျပာ ေနမိပါက လယ္တီဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး ဆုံမသလုိ “ပရမတ္ျပန္ အေၾကာင္သမားေတြမုိ႔ ေထာင္လႊားၾကသူ႔ထက္ငါ” ျဖစ္ကာ အပါယ္ေဘာင္လားၾကရမယ့္ ကိန္းဆုိက္ေနပါလိမ့္မယ္။ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ ၀ိပႆနာ ဒီပနီ၊ သစၥာကထာမွာ ရွင္းျပေတာ္မူခဲ့တဲ့ သစၥတရား ၂ပါးရွင္းတမ္းေလးကုိ ဖတ္မိေတာ့ ပရမတ္ျပန္ အေၾကာင္သမားေတြ သိထားသင့္တဲ့ အခ်က္ပါလားလုိ႔ ေတြးမိပါတယ္။ ဒီသစၥကထာမွာ ဆရာေတာ္ႀကီးက ေအာက္ပါအတုိင္း ရွင္းျပေတာ္မူပါတယ္။
“သစၥာဆုိသည္ကား သူ႔အမည္သညာႏွင့္ သူ႔သဘာ၀ အစဥ္ထာ၀ရ ညီညြတ္ေျဖာင့္မွန္သည္ကုိ ဆုိသတည္း။ ထုိသစၥာသည္ (၁) သမၼဳတိသစၥာတစ္ပါး၊ (၂) ပရမတၱသစၥာ တစ္ပါးဟူ၍ ႏွစ္ပါးအျပားရွိ၏။ ထုိႏွစ္ပါးတုိ႔တြင္ သမၼဳတိသစၥာဆုိသည္ကား ေလာကီဘုံသား လူအမ်ားတုိ႔၏ ေခၚ႐ုိးေျပာ႐ုိးျဖစ္ေသာ သမၼဳတိပညတ္တုိ႔၏ အလယ္၌ အေျဖာင့္အမွန္မ်ိဳးသည္ သမၼဳတိသစၥာမည္၏။ အတၱရွိ၏၊ ဇီ၀ရွိ၏၊ ပုဂၢိဳလ္ရွိ၏၊ သတၱ၀ါရွိ၏၊ လူရွိ၏၊ နတ္ရွိ၏၊ သိၾကားရွိ၏၊ ျဗဟၼာရွိ၏၊ ဆင္ျမင္းကၽြဲႏြားရွိ၏၊ ဦးေခါင္း လက္ ေျခစေသာ အဂၤါႀကီးငယ္ရွိ၏၊ ဆံပယ္အေမြး ေျခသည္းလက္သည္းရွိ၏ စသည္တုိ႔ေပတည္း။
ဤသမၼဳတိသစၥာသည္ မုသာ၀ါဒ၏ ဆန္႔က်င္ဖက္ေပတည္း။ မုသာ၀ါဒကုိ ပယ္ႏုိင္၏။ တစ္ဘ၀အတြင္းတြင္ အခါခါျဖစ္ျခင္း၊ အခါခါခ်ဳပ္ျခင္းဟူ၍ မရွိပဲ တစ္ခုတည္းႏွင့္ တစ္သက္လုံး ခုိင္ၿမဲေနေသာ အတၱမည္သည္ ဧကန္အမွန္ရွိ၏။ ဇီ၀မည္သည္ ဧကန္အမွန္ရွိ၏ဟု ေျပာဆုိၾကေသာ စကားမ်ိဳးတုိ႔သည္ ေလာကီဘုံသား လူအမ်ားတုိ႔၏ ေျပာ႐ုိးဆုိ႐ုိးအတုိင္း ေျပာဆုိၾကေသာ စကားျဖစ္၍ ေျပာဆုိေသာသူမွာ မုသာ၀ါဒမျဖစ္၊ ဘယ္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ လွည့္စားျခင္းမျဖစ္။ ပရမတၳသစၥာ အလုိအားျဖင့္မူကား ထုိစကားသည္ အနိစၥ၌ နိစၥဟူ၍ ေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ အနတၱ၌ အတၱဟူ၍ ေဖာက္ျပန္ျခင္းတည္းဟူေသာ ၀ိပလႅာသအမွန္ျဖစ္၏။ ထုိ၀ိပလႅာသတရားကုိ မယ္ႏုိင္ေသးသမွ် ကာလပတ္လုံး သံသရာ၀ဋ္ဒုကၡမွ မလြတ္ႏုိင္။
ပရမတၳသစၥာဆုိသည္ကား ဓာတ္သဘာ၀၊ ဓမၼသဘာ၀ အလုိအားျဖင့္ အလြန္ဟုတ္မွန္လွေသာ ရွိမရွိစကားမ်ိဳး တရားမ်ိဳးသည္ ပရမတၳသစၥာမည္၏။ ရွိမရွိႏွစ္ပါးတြင္ ရွိဆုိသည္ကား ပထ၀ီဓာတ္ရွိ၏၊ အာေပါဓာတ္ရွိ၏၊ ေတေဇာဓာတ္ရွိ၏၊ ၀ါေယာဓာတ္ရွိ၏၊ စိတ္၀ိညာဏ္ရွိ၏၊ ဖႆ ေ၀ဒနာ သညာ ေစတနာစသည္ရွိ၏။ ႐ုပ္ခႏၶာရွိ၏၊ နာမ္ခႏၶာရွိ၏ စသည္တုိ႔ေပတည္း။ မရွိဆုိသည္ကား အတၱမရွိ၊ ဇီ၀မရွိ၊ ပုဂၢိဳလ္မရွိ၊ သတၱ၀ါမရွိ၊ လူမရွိ၊ နတ္မရွိ၊ သိၾကားမရွိ၊ ျဗဟၼာမရွိ၊ ဆင္းျမင္းကၽြဲႏြားမရွိ၊ ဦးေခါင္းဟူ၍ မရွိ၊ လက္ေျခစေသာ အဂၤါႀကီးငယ္ဟူ၍ မရွိ၊ ဆံပင္အေမြး ေျခသည္းလက္သည္းဟူ၍ မရွိစသည္တုိ႔ေပတည္း။
သမၼဳတိသစၥာအလုိအားျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္ရွိ၏။ သတၱ၀ါရွိ၏။ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတုိ႔သည္ တစ္ဘ၀မွ တစ္ဘ၀သုိ႔ က်င္လည္ေျပာင္းသြား၍ ေနၾက၏။ ပရမတၳသစၥာ အလုိအားျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္မရွိ၊ သတၱ၀ါမရွိ၊ တစ္ဘ၀မွတစ္ဘ၀သုိ႔ က်င္လည္ေျပာင္းသြားသည္ဟူ၍ မရွိ။ သုိ႔ေသာ္ ဤသစၥာႏွစ္ပါးသည္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ဆန္႔က်င္ဖက္ ျဖစ္ေနဘိ၏တကားဟု ဆုိရန္ရွိ၏။ ေျဖာင္ေျဖာင့္ဆန္႔က်င္ဖက္ မျဖစ္ၾကေစရန္ အေျဖမွာကား သမၼဳတိသစၥာအလုိ ပရမတၳသစၥာအလုိဟူ၍ အလုိႏွစ္ပါးသီးသန္႔ျခားလ်က္ ရွိေလၿပီ။ သမၼဳတိသစၥာအလုိႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါစသည္ ရွိ၏ဟု ေျပာဆုိခဲ့ေသာ္ သမၼဳတိသစၥာအလုိ ဆုိေသာေၾကာင့္ ပရမတၳသစၥာဆရာက မျငင္းပယ္ရ။ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါဟု သမၼဳတိပညတ္ရွိသည္ကား အမွန္ပင္ျဖစ္၏။ ပရမတၳသစၥာအလုိအားျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါ မရွိဟူ၍ ေျပာဆုိခဲ့ေသာ္ ပရမတၳသစၥာအလုိ ဆုိေသာေၾကာင့္ သမၼဳတိသစၥာဆရာက မျငင္းပယ္ရ။ ပရမတၳသစၥာဟူသည္ ႐ုပ္တရား နာမ္တရားသည္သာ အမွန္ပင္ျဖစ္၏။ ပရမတၳသစၥာမွာ ပုဂၢိဳလ္ဟူ၍ မရွိသတၱ၀ါဟူ၍မရွိ။…”
ဒီမွာ ေဖာ္ျပေပးခဲ့တဲ့ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ သစၥာအဖြင့္ကုိ ၾကည့္ပါက ပရမတ္တစ္ခုတည္းကုိပဲ ဆဲြကုိင္ကာ ပညတ္မွန္သမွ်ကုိ ပယ္ဖုိ႔ႀကိဳးစားေနသူမ်ား အထူးသတိျပဳသင့္တဲ့ အခ်က္ကုိ ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ သစၥာႏွစ္မ်ိဳးလုံး သူ႔႐ႈေထာင့္နဲ႔သူ အမွန္ပင္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ တစ္မ်ိဳးတည္း ဆုတ္ကုိင္ၿပီး ကုိယ္ဆုတ္ကုိင္ထားတာကုိပဲ အမွန္လုိ႔ အတင္းမျငင္းပယ္သင့္တာကုိ သတိျပဳႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီလုိတစ္မ်ိဳးတည္း ဆုတ္ကုိင္ထားပါက ေလာကနဲ႔ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ဆန္႔က်င္ေနတဲ့အတြက္ အစြန္းေရာက္သြားတတ္တာကုိ သေဘာေပါက္ႏုိင္ပါတယ္။ အခ်ိန္အခါနဲ႔ ကာလေဒသအလုိက္ ပညတ္နဲ႔ ပရမတ္ကုိ ညီမွ်ေအာင္ အသုံးခ်တတ္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ အဲလုိမဟုတ္ဘဲ ဒါေတြဟာ ပညတ္ေတြပါဆုိၿပီး အရာရာ ပညတ္ကုိပုံခ်မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ေလာကနဲ႔ဆန္က်င္ကာ အစြန္းမလြတ္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဗုဒၶရဲ႕ လမ္းစဥ္ျဖစ္တဲ့ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ကုိ ပယ္ရာေရာက္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာမွာ ေျပာလုိတာက ပညတ္ကုိ ပယ္တယ္ဆုိတာ တစ္လဲြအျမင္ တစ္လဲြအေတြး တစ္လဲြနားလည္မႈနဲ႔ အစြန္းေရာက္တဲ့အထိ မျဖစ္ၾကဖုိ႔ပါ။ ပရမတ္က အဓိကက်ေပမယ့္ ပညတ္ကလည္း လုိက္နာက်င့္သုံးဖုိ႔ လုိျပန္ပါတယ္။ ပညတ္ေတြဟာ စဲြကုိင္ထားဖုိ႔ မဟုတ္ေပမယ့္ ေလာကေၾကာင္းအရ လုိအပ္တဲ့ အမွန္တရားေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ လစ္လ်ဴ႐ႈဖုိ႔လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အေခၚအေ၀ၚ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြဆုိေပမယ့္ ေလာကသားေတြရဲ႕ မေကာင္းတဲ့လုပ္ရပ္ေတြကုိ ထိန္းေပးတဲ့ အမွန္တရားမ်ား ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီသတ္မွတ္ခ်က္ေတြကုိလည္း လုိက္နာက်င့္သုံးဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ပညတ္နယ္က လြန္ၿပီး ပရမတ္နယ္ကုိ အလုံးစုံေရာက္သြားၾကတဲ့ ကိေလသာကုန္ခမ္း ရဟႏၲာမ်ားပင္ ေလာကေၾကာင္းအရ ပညတ္သတ္မွတ္ထားတဲ့ ၀ိနည္းသိကၡာပုဒ္စတဲ့ ပညတ္ခ်က္မ်ားကုိ လုိက္နာက်င့္သုံးၾကတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပရမတ္တစ္ခုတည္းကုိ ကုိင္စဲြၿပီး ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ပညတ္ေတြပါပဲလုိ႔ ပညတ္ကုိ ပယ္ေနသူမ်ား အေနျဖင့္ တစ္လဲြနားလည္မႈမ်ားနဲ႔ အစြန္းမေရာက္ေအာင္ သတိေဆာင္ၾကဖုိ႔ လုိပါတယ္။ အဆုံးစြန္ထိ မေရာက္ေသးဘဲ အနည္းငယ္ သိတာေလးမ်ားနဲ႔ ပရမတ္ျပန္ အေၾကာင္သမားမ်ား မျဖစ္ၾကဖုိ႔နဲ႔ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ မဇၥ်ိမပဋိပဒါျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကဖုိ႔ အထူးလုိအပ္ေၾကာင္း အသိေပးတင္ျပလုိက္ပါတယ္။
