လူအေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔ ေတြ႕ဆုံမိတဲ့အခါတုိင္း သူတုိ႔ဆီက မၾကာမၾကာ ၾကားရတတ္တဲ့ စကားေလးေတြက “စိတ္မေကာင္းဘူး၊ စိတ္ညစ္တယ္၊ စိတ္ဓာတ္က်တယ္၊ စိတ္ပင္ပန္းတယ္၊ စိတ္ဖိစီးတယ္၊ စိတ္႐ႈတ္တယ္” စတာေတြပဲ မ်ားေနတတ္ပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္ေလ။ ေကာင္းေနတယ္ဆုိရင္လည္း ဒီအေၾကာင္းေတြက ေျပာစရာမွ မဟုတ္ေတာ့တာ။ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ အားလုံးေကာင္းေနရင္ အေတာ္မ်ားမ်ားက ဘုရားေက်ာင္းကန္နဲ႔ ဘုန္းႀကီးအနား ကပ္ဖုိ႔ကုိ သတိေတာင္မွ မရတတ္ဘူး မဟုတ္လား။ ဒီလုိ စိတ္ဒုကၡေလးေတြ၊ ေသာကေလးေတြရွိမွပဲ အားကုိရာ ေက်ာင္းကန္ဘုရား၊ ဆရာသမားမ်ားကုိ ရွာတတ္ၾကတာ ဆုိေတာ့ က်န္တာေတြနဲ႔ မေျဖဘဲ ဘာသာတရား အဆုံးအမနဲ႔ ေျဖဆည္ဖုိ႔ ခ်ည္းကပ္လာတာကုိပဲ ရွာႀကံၿပီး ေက်းဇူးတင္ရပါဦးမယ္။
ဟုတ္ပါတယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႕ ဒုကၡမွန္သမွ်ဟာ စိတ္ကုိ အေျခခံၿပီးပဲ ျဖစ္ေလ့ရွိၾကတာဆုိေတာ့ ေျပာရင္လည္း စိတ္အေၾကာင္းကုိပဲ ေျပာရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆုိးအေကာင္း ရလာဘ္အားလုံးရဲ႕ တရားခံဟာ စိတ္ေၾကာင့္ပဲျဖစ္သလုိ အရာအားလုံးကုိ ဦးေဆာင္ထားလည္း ဒီစိတ္ပဲျဖစ္တဲ့အတြက္ ေကာင္း၊ မေကာင္းတဲ့ ရလာဘ္ေတြ အေပၚမွာ လုိက္ခံစားတာလည္း စိတ္ကပဲ ျဖစ္ေနေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ စိတ္ရွိသမွ် လုိက္ခံစားမိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္လည္း ခုနေျပာခဲ့တဲ့ စိတ္ညစ္တာ၊ စိတ္ဓာတ္က်တာ၊ စိတ္ပင္ပန္းတာ၊ စိတ္ဖိစီးတာ စတာေတြလည္း ျဖစ္လာၾကေတာ့ ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္းစစ္ေတာ့ အရာအားလုံးဟာ စိတ္ေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္တယ္ဆုိတာ အထင္အရွား ေတြ႕ျမင္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
“စိတ္ေထာင္းေတာ့ ကုိယ္ေက်၊ စိတ္ပ်ိဳေတာ့ ကုိယ္ႏု” ဆုိတဲ့ စကားအတုိင္း စိတ္ဟာ႐ုပ္တရားကုိလည္း ေျပာင္းလဲေထာက္ပံ့ ေပးႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ုပ္ကုိေဖာက္ျပန္ေစတတ္တဲ့ ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရ ဆုိတဲ့ ဒီအေၾကာင္းတရား ေလးပါးမွာ စိတ္ေၾကာင့္ ႐ုပ္တရား ေျပာင္းလဲေဖာက္ျပန္မႈဟာလည္း သတၱဝါအမ်ား အမ်ားဆုံး ႀကဳံေတြ႕ၾကရတတ္တဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ခံစားမႈ မ်ားတဲ့သူေတြ၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားတဲ့ သူေတြ၊ စိတ္ေသာကေတြနဲ႔ မျပတ္ႀကဳံေနရတဲ့ သူေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ မ်က္ႏွာေပၚမွာ သူတုိ႔ရဲ႕ ခံစားမႈေတြက အလုိလုိ ထင္ဟပ္ျပေနသလုိ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလုိပဲ စိတ္အစဥ္ ၾကည္လင္ေနတဲ့သူေတြ၊ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ေနတဲ့ သူေတြ၊ စိတ္မွာ အပူအပင္ ကင္းေနတဲ့သူေတြရဲ႕ မ်က္ႏွာအမူအရာေတြက်ျပန္ေတာ့ ေအးခ်မ္းၾကည္လင္ေနတဲ့ အသြင္ကုိ ေဆာင္ေနတတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ စိတ္ေဆာင္လုိ႔ ႐ုပ္ေျပာင္တဲ့သေဘာ၊ စိတ္ေထာင္းလုိ႔ ႐ုပ္ေျပာင္းတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္က “စိေတၱန နိယ်ေတ ေလာေကာ = စိတ္ဟာ ေလာကကုိ ေဆာင္တယ္”လုိ႔ ေဟာေတာ္မူပါတယ္။ သက္ရွိသက္မဲ့ အရာအားလုံးမွာ စိတ္ကအခရာက်ၿပီး ေလာကႀကီးတစ္ခုလုံးကုိ စိတ္ကေရွ႕ေဆာင္ ျပဳထားေၾကာင္း ဆုိလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလာကတစ္ခု အေနနဲ႔ ေျပာရင္ သတၱဝါ တစ္ဦးဦးရဲ႕ ႐ုပ္နာမ္အစု ခႏၶာကုိယ္ တစ္ခုလုံးဟာ ေလာကတစ္ခုပဲ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သတၱဝါတုိင္းရဲ႕ ကုိယ္အမူအရာ၊ ႏႈတ္အမူအရာ၊ စိတ္အမူအရာ အားလုံးမွာ စိတ္ကအဓိက ဦးေဆာင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအမူအရာ အားလုံးမွာ ေစတနာေကာင္းပါတဲ့စိတ္၊ ေစတနာဆုိးပါတဲ့ စိတ္ေတြက အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကုိ ျဖစ္ေစတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အလုပ္လုပ္တဲ့အခါမွာ စိတ္ေစတနာကုိ အထူးသတိျပဳ လုပ္ေဆာင္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
စိတ္ရဲ႕သေဘာကလည္း အာ႐ုံနဲ႔ ထိေတြ႕တဲ့အခါ အလြယ္တကူ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ့ သေဘာရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြနဲ႔ေတြတဲ့အခါ အဲဒီအာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္က အလြယ္တကူ လုိက္သြားတတ္ၿပီး ခံစားမႈကုိလည္း အလြယ္တကူ ျဖစ္ေပၚေစေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေကာင္းတဲ့အာ႐ုံ တစ္ခုခုမွာ စိတ္အစဥ္ တည္တံ့ေနေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ဖုိ႔ ခက္ခဲတတ္ေပမယ့္ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံမွာဆုိရင္ေတာ့ အလုိလုိကုိ ေပ်ာ္ေနမိေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေကာင္းတဲ့အာ႐ုံေတြဟာ သီးသန္႔ႀကိဳးစား အားထုတ္ယူမွ ရတတ္ေပမယ့္ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြကေတာ့ တစ္ေယာက္တည္းေနလည္း ျဖစ္ေနတတ္သလုိ အမ်ားနဲ႔ေနလည္း ျဖစ္ေနေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္းစစ္ေတာ့ အေကာင္းအဆုိး အမ်ိဳးမ်ိဳးဟာ အာ႐ုံေတြမွာ စိတ္ကပါေနၾကလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိေတာ့ကား စိတ္ညစ္တာတုိ႔၊ စိတ္ဓာတ္က်တာတုိ႔၊ စိတ္ဖိစီးတာတုိ႔ စတာေတြဟာ ကုိယ့္စိတ္ကုိ အာ႐ုံေတြမွာ လုိက္ၿပီး ခံစားေနမိၾကလုိ႔ဆုိတာ အထင္အရွားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမင္ရတဲ့အာ႐ုံ၊ ၾကားရတဲ့အာ႐ုံ စတဲ့ အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အေတြ႕အထိေတြမွာ စိတ္ကလုိက္ၿပီး ခံစားေနမိတတ္တဲ့အတြက္ မျမင္ခ်င္တာကုိ ျမင္ရတဲ့အခါ၊ မၾကားခ်င္တာကုိ ၾကားရတဲ့အခါ၊ မခံစားခ်င္တာကုိ ခံစားရတဲ့အခါ စတာေတြမွာ အဲဒီအာ႐ုံေတြရဲ႕ ဆဲြရာကုိ ပါသြားတဲ့ စိတ္အစဥ္မွာလည္း မေက်နပ္မႈေတြ၊ မၾကည္လင္မႈေတြ၊ မေပ်ာ္ရႊင္မႈေတြ စသျဖင့္ ျဖစ္လာေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာ႐ုံေတြရဲ႕ ဆဲြရာေနာက္ကုိ စိတ္ကာ ၾကာၾကာလုိက္သြားမိေလ ကုိယ့္မွာစိတ္ခံစားမႈေတြ ၾကာၾကာျဖစ္ေလ၊ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္က မ်ားမ်ားလုိက္ၿပီး ခံစားေလေလ ကုိယ့္မွာ စိတ္ခံစားမႈေတြ မ်ားေလပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဟာ ေကာင္းတဲ့အာ႐ုံေတြကုိ လိုက္ဖုိ႔ခက္ေပမယ့္ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံေတြဆုိရင္ေတာ့ အလ်ဥ္အျမန္ ထုတ္ပစ္ဖုိ႔ ခက္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း လူအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ စိတ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မေကာင္းတဲ့ ခံစားမႈေတြ မ်ားမ်ားျဖစ္ေနတတ္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလုိဆုိေတာ့ အေျဖက ရွင္းပါတယ္။ စိတ္ညစ္တာတုိ႔၊ စိတ္ဓာတ္က်တာတုိ႔၊ စိတ္ဖိစီးတာတုိ႔ စတာေတြ မျဖစ္ခ်င္ဘူးဆုိရင္ ကုိယ့္စိတ္ကုိ အာ႐ုံေတြေနာက္မွာ လုိက္မခံစားမိဖုိ႔၊ အာ႐ုံေတြရဲ႕ ဆဲြရာေနာက္ကုိ ပါမသြားမိဖုိ႔ပဲ ေလက်င့္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ ေလက်င့္ဖုိ႔ဆုိတာကလည္း ကုိယ့္စိတ္ကုိ သိမွပဲ ေလ့က်င့္လုိ႔ ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သိဖုိ႔ဆုိတာကလည္း သတိရွိမွပဲ ျဖစ္မွာပါ။ သတိရွိဖုိ႔အတြက္ကေတာ့ သမာဓိကုိ အေျခခံတဲ့ အာ႐ုံေကာင္းေတြမွာ စိတ္အစဥ္ တည္ေနႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဟာ မေကာင္းတက္ဘက္မွာပဲ ေပ်ာ္ေမြ႕တတ္တာမ်ားတဲ့အတြက္ အာ႐ုံေကာင္းေတြနဲ႔ ေပ်ာ္ေမြ႕ႏုိင္ဖုိ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ျပဳျပင္ႏုိင္တဲ့၊ ျပဳျပင္ခ်င္တဲ့ စိတ္ေစတနာ၊ ထက္သန္တဲ့ သဒၶါတရား၊ ႀကိဳးစားအားထုတ္လုိတဲ့ ဝိရီယတရား၊ အေၾကာင္းအက်ိဳးကုိ ဆင္ျခင္တတ္တဲ့ ပညာတရားနဲ႔ အရာအားလုံးမွာ အခ်ဳပ္ျဖစ္တဲ့ သတိတရားေတြ ပုိမိုတုိးပြားလာေအာင္ ေလ့က်င့္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ မေမ့မေလ်ာ့ သတိရွိေနဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သတိရွိေနရမယ္ဆုိတာက ကုိယ့္စိတ္ကုိ သိႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အမွန္ေတာ့ စိတ္မွာမေကာင္းတဲ့ ခံစားခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနၾကတာ၊ အဲဒီခံစားမႈေနာက္ကုိ အခ်ိန္အၾကာႀကီး လုိက္ခံစားေနၾကတာေတြဟာ ကုိယ့္သႏၲာမွာ သတိမရွိလုိ႔ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ့္စိတ္မွာရွိတဲ့ ခံစားခ်က္ကုိ မသိလုိ႔ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ခံစားခ်က္ရဲ႕ သေဘာကလည္း အဲဒီခံစားခ်က္ကုိ မသိဘူးဆုိရင္ ဆက္ကာဆက္ကာ လုိက္ၿပီးခံစားေနတတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လုိအာ႐ုံမ်ိဳးေလးပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္လုိစကားမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ထစ္ခနဲဆုိ လုိက္ခံစားေနတတ္တဲ့အတြက္ ခံစားလြယ္တာနဲ႔အမွ် စိတ္ပင္ပန္းမႈေတြလည္း ျဖစ္ေနၾကေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာ႐ုံေတြေနာက္ကုိ စိတ္ကလုိက္ခံစားေနတာကုိ သတိမမူမိဘဲ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ လုိက္ခံစားေနမိတဲ့အခါ ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ စိတ္ရဲ႕ပင္ပန္းမႈေတြဟာလည္း ပုိမုိျပင္းထန္ေနေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သတိကင္းေလး ခံစားမႈျပင္းေလ၊ မသိမႈမ်ားေလ ခံစားမႈမ်ားေလပဲ ျဖစ္ေနေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီသေဘာေတြ ေလ်ာ့နည္းလာဖုိ႔ ခံစားခ်က္ကုိ သိေအာင္ႀကိဳးစားၾကစုိ႔လုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ခံစားမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တစ္ခါတေလ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ သတိထားၾကည့္ရင္ သိႏုိင္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ စိတ္ရဲ႕မေကာင္းတဲ့ ခံစားခ်က္ေတြဟာ သိလုိ႔ျဖစ္တာလား၊ မသိလုိ႔ ျဖစ္တာလားဆုိရင္ မသိလုိ႔ကုိ ျဖစ္ေနၾကေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မသိလုိ႔ဘဲ “ဘယ္သူကေတာ့ ငါ့ကုိ ဘယ္လုိေျပာလုိက္တာ၊ ဘယ္သူကေတာ့ ငါ့ကုိ ဘယ္လုိဆက္ဆံလုိက္တာ၊ ငါ့ကုိမွ ဒီလုိလာၿပီး လုပ္ရက္ပါေပ့” စသျဖင့္ တႏုံ႔ႏံု႔ေတြးရင္း တစိမ့္စိမ့္ လုိက္ခံစားေနမိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ လုိက္ခံစားေနသမွ် ကုိယ့္စိတ္ရဲ႕ အေတြးခံစားခ်က္ေတြဟာ ေပ်ာက္ပ်က္မသြားဘဲ ခံစားခ်က္ကုိ ပုိမုိၿပီး အားေကာင္းေနေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အကယ္၍ အဲလုိခံစားခ်က္ကုိ မသိလုိက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ ကုိယ့္စိတ္မွာ ခံစားသမွ်ကုိ ခံစားတဲ့အခုိက္မွာ အသိကပ္ၿပီး ဘာခံစားတယ္ဆုိတာ သိလုိက္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ အဲဒီခံစားခ်က္ဟာ ေပ်ာက္သြားၿပီး သိတယ္ဆုိတဲ့ သိစိတ္ေလးက ေရာက္လာေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီသိစိတ္ကုိလည္း ေနာက္ေနာက္စိတ္ေလးေတြက သတိကပ္ၿပီး လုိက္လုိက္သိေပးေနရင္ စိတ္မွာအစဲြဆုိတာလည္း ေလ်ာ့ေလ်ာ့လာေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူက ဘာေျပာလုိက္တာ ဆုိတဲ့ မသိမႈအစဲြေလးေတြကုိ စိတ္မွာခံစားတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းသိလုိက္မယ္ဆုိရင္ အဲဒီအစဲြဟာလည္း ခ်က္ခ်င္းေပ်ာက္သြားေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ စိတ္မွာတစ္ခုခု ခံစားတုိင္း အသိစိတ္က လုိက္ၿပီး သိေနႏုိင္မယ္ဆုိရင္ ဘယ္ခံစားမႈမ်ိဳးမွ ကုိယ့္စိတ္ကုိ လႊမ္းမုိးၿပီး အၾကာႀကီး ခံစားေနမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ စိတ္မွာ အေကာင္းအဆုိး ခံစားမႈေတြ ကင္းေနမယ္ဆုိရင္ ခံစားမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ စိတ္အစဥ္ ပင္ပန္းမႈ ဆုိတာေတြလည္း ရွိလာႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ခံစားမႈ ကင္းေနတဲ့စိတ္ဟာ အခုိက္အတန္႔ အားျဖင့္ေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေနမွာ အမွန္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အရင္းစစ္ေတာ့ သတၱဝါတုိင္း၊ သတၱဝါတုိင္း စိတ္အစဥ္ မၿငိမ္းခ်မ္းၾကျခင္းဟာ သတိမရွိၾကလုိ႔၊ ခံစားမႈကုိ မသိၾကလုိ႔ဘဲ ဆုိတာ အထင္အရွားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမသိမႈဟာ သူမ်ားကုိ မသိမႈထက္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ မသိၾကလုိ႔ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ မသိတာဟာ ကိုယ့္စိတ္ကုိ မစစ္မိၾကလုိ႔ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ မစိစစ္ဘဲ သူမ်ားကုိ လုိက္ၿပီးစိစစ္ေန၊ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ မျမင္ဘဲ သူမ်ားကုိ လုိက္ျမင္ေန၊ ကုိယ့္ခံစားခ်က္ကုိ မဆင္ျခင္ဘဲ သူမ်ားခံစားခ်က္ကုိ လုိက္ၿပီးထင္ျမင္ေနၾကလုိ႔ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိမျမင္၊ ကုိယ့္ခံစားခ်က္ကုိ မျပင္၊ ကုိယ့္စိတ္ကုိ မဆင္ျခင္၊ ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ အသိမဝင္ဘဲ ေနမိေနသမွ် စိတ္အစဥ္ ပင္ပန္းမႈေတြဟာ ရွိကုိရွိေနၾကေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျပာင္းျပန္အေနနဲ႔ ဒီလုိ စိတ္ပင္ပန္းမႈေတြ မရွိခ်င္ရင္၊ ေလ်ာ့နည္းသြားေစခ်င္ရင္ေတာ့ ကိုယ့္ကုိယ္ဆင္ျခင္၊ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အသိဝင္ၿပီး ကုိယ့္စိတ္ကုိ ကုိယ္ျပင္ႏုိင္ေအာင္ပဲ ႀကိဳးစားၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ စိတ္ကုိအေၾကာင္းျပဳၿပီး စိတ္ခံစားမႈ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႀကဳံေနၾကရတဲ့ သူေတြအေနနဲ႔ ဒီစိတ္ခံစားခ်က္ကုိ ကုစားရာမွာ စိတ္ကုိ စိတ္နဲ႔ပဲ ကုစားႏုိင္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘယ္လုိခံစားမႈမ်ိဳးပဲ ခံစားခံစား အဲဒီခံစားမႈမ်ားကုိ သတိကပ္ၿပီး ကုိယ့္ရဲ႕ခံစားခ်က္ကုိ ျမင္ေအာင္ၾကည့္ကာ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိစစ္ၿပီး ေကာင္းတဲ့စိတ္၊ ျဖဴစင္သန္႔ရွင္းတဲ့စိတ္နဲ႔ မေကာင္းတဲ့စိတ္ ညစ္ႏြမ္းတဲ့စိတ္ကုိ အစားထုိးႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရင္း သူမ်ားကုိ မစစ္ဘဲ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ စစ္ႏုိင္ေအာင္သာ အပၸမာဒတရား လက္ကုိင္ထားၾကဖုိ႔ အေလးအနက္ထား တုိက္တြန္းလုိက္ရပါတယ္။
ေက်းဇူးၾကီးလွပါတယ္ဘုရားစာမ်ားမ်ားေရးေစလိုပါတယ္ဘုရား