``တစ္စုံတစ္ေယာက္၊ တစ္စုံတစ္ခု၏ တန္ဘုိးကုိ ေ၀းေနသည့္အခါ၊ မရွိသည့္အခါမွ ပုိၿပီးသိရ၏`` ဟု ေျပာေလ့ရွိၾက၏။ မွန္ပါသည္။ တန္ဘုိးသိမွ တန္ဘုိးရွိ၏ဟု ဆုိသည့္အတုိင္းပင္ တန္ဘုိးဟူသည္ ထုိတန္ဘုိးကုိ မသိနားမလည္ပါက အနီးကပ္ေနေသာ္လည္း အေလးမထားမိ၊ ဂ႐ုမျပဳမိပဲ ရွိတတ္ကာ ေ၀းေနသက့ဲသုိ႔ ျဖစ္တတ္၏။ ေ၀းေနေသာ္လည္း တန္ဘုိးကုိသိသျဖင့္ နီးေအာင္လုပ္ကာ အေလးဂ႐ုျပဳၾကသျဖင့္ နီးေနသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္တတ္၏။ ဤေနရာတြင္ ေျပာလုိသည့္ တန္ဘုိးဟူသည္ ဘ၀တန္ဘုိး၊ စစ္မွန္သည့္အမွန္တရား၏ တန္ဘုိး၊ ကုိးကြယ္ခံထုိက္၊ အားကုိးထုိက္သည့္ ရတနာတုိ႔၏ တန္ဘုိးကုိ ဆုိလုိ၏။ ထုိတန္ဘုိးမ်ားသည္ မိမိတုိ႔အနီးတြင္ ရွိေနေသာ္လည္း အေလးမထားမိ၊ တန္ဘုိးမထားမိ၊ ရယူရေကာင္းမွန္း မသိမႈ စသည္စသည့္ မသိမႈမ်ားေၾကာင့္ နီးကားနီး၏ သုိ႔ေသာ္ေ၀းေန၏ဟု ဆုိရျခင္းျဖစ္၏။
ထုိသေဘာသည္ အျခားအရာမ်ားထက္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အမ်ားအတြက္ ပုိ၍မွန္ေနသည္ဟုပင္ ဆုိရမလုိ ျဖစ္ေန၏။ ေခတ္ကာလ ေျပာင္းလဲမႈအေန အထားအရ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစုတုိ႔သည္ အႏွစ္သာရ တန္ဘုိးမ်ားႏွင့္ နီးလ်က္နဲ႔ေ၀းေနသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနၾက၏။ အူမေတာင့္မွ သီလေစာင့္၏ဟူေသာ စကားအတုိင္းလုိက္ကာ အူမေတာင့္ေအာင္ ႀကိဳးစားရင္း အခ်ိန္ကုန္ေကာင္းေနၾက၏။ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာေနာက္ကုိ လုိက္ရင္း အႏွစ္သာရမ်ားႏွင့္ ေ၀းေ၀းလာၾက၏။ အူမေတာင့္ေအာင္ ႀကိဳးစားၿပီးရင္ သီလေစာင့္မယ္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ ႀကိဳးစားေနၾကသည္ဆုိက မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ အူမေတာင့္ၾကမည္နည္း။ ထုိသုိ႔ႀကိဳးစားရင္းျဖင့္ သီလေစာင့္ခ်ိန္ မေရာက္ေတာ့ဘဲ ဘ၀ေျပာင္းသြားၾကသည္ မွာလည္း မေရမတြက္ႏုိင္ေအာင္ ရွိေနၾက၏။ အရာအားလုံးသည္ အၿမဲတမ္းမတည္ၿမဲ ေျပာင္းလဲေနသည္ကုိ သတိျပဳၿပီး ယခုလုိ နီးေနသည့္အခုိက္တြင္ တန္ဘုိးကုိသိကာ အရယူရမည့္အခ်ိန္တြင္ ႐ုပ္ပုိင္ဆုိင္ရာေနာက္ကုိ လုိက္ေနၾကသျဖင့္ အႏွစ္သာရ တန္ဘုိးမ်ားႏွင့္ ေ၀းေနၾကျခင္းျဖစ္၏။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ အလုိျပည့္မည္နည္း၊ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ အႏွစ္သာရ တန္ဘုိးေတြဘက္ကုိ လွည့္ၾကမည္နည္းဟု မိမိတုိ႔ကုိယ္ကုိ ျပန္လည္ေမးစိစစ္ရန္ လုိအပ္လာေပ၏။ မဆုံးႏုိင္သည့္ ေလာဘအလုိကုိ လုိက္ေနမည္ဆုိပါက အႏွစ္သာရမ်ားႏွင့္ နီးေနေသာ္လည္း တေျဖးေျဖးေ၀းေနၾကမည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္၏။
အမွန္စင္စစ္ စာေရးသူတုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ က်န္သည့္အရာမ်ားတြင္ ဂုဏ္ယူႏုိင္စရာ မရွိေသာ္လည္း ဘာသာတရားႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ကမၻာမွာ ျမန္မာဟု လက္မေထာင္ႏုိင္၏။ အထူးသျဖင့္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ေထရ၀ါဒႏုိင္ငံခ်င္းတူသည့္ သီရိလကၤာ၊ ထုိင္း၊ ကေမၻာဒီယား၊ လာအုိႏုိင္ငံတုိ႕ထက္ အစစအရာရာ ျပည့္စုံသည့္အျပင္ ကမၻာတြင္လည္း ထင္ရွားသည့္ ႏုိင္ငံျဖစ္၏။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္မ်ားကုိ ေျပာင္းလဲျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ျဖည့္စြပ္ျခင္းမျပဳ တစ္သမတ္တည္း ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ ထားသည့္ႏုိင္ငံအျဖစ္၊ ျမတ္ဗုဒၶသက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္ကအတုိင္း လုိက္နာက်င့္သုံး ေနထုိင္သည့္ႏုိင္ငံအျဖစ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္သာ ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္အျဖစ္ တင္စားရေလာက္ေအာင္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ထင္ရွားသည့္ ႏုိင္ငံျဖစ္၏။ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ သြားေရာက္ကာ ျပန္လာၾကသည့္ ႏုိင္ငံျခားသားမ်ားကဆုိလွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္သာ အမွန္တကယ္ ခ်မ္းသာသည့္ႏုိင္ငံျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏုိင္သားတုိ႔သည္ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ခ်ိဳ႕တဲ့ဆင္းရဲၾကေသာ္လည္း စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာတြင္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားထက္သာေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ ဂုဏ္ယူစြာ ေျပာဆုိေလ့ရွိတတ္ၾက၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း ၎တုိ႔ကုိယ္တုိင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ သြားေရာက္ကာ အပင္ပန္းအဆင္းရဲခံၿပီး တရားဓမၼမ်ား က်င့္ႀကံအားထုတ္ၾက၏။ ဓမၼအႏွစ္သာရမ်ားကုိ ေတြ႕ရွိကာ ရဟန္းဘ၀ကုိ ခံယူသည္အထိ ၎တုိ႔ဘ၀ကုိ ေျပာင္းလဲလုိက္ၾက၏။ အခ်ိဳ႕မဟာယာနရဟန္းေတာ္မ်ား ဆုိလွ်င္လည္း မိမိတု႔ိမဟာယာန ရဟန္းအျဖစ္ကုိ စြန္႔လြတ္ကာ ေထရ၀ါဒ ရဟန္းအျဖစ္ခံယူ၍ ၀ိနည္းသိကၡာ အက်င့္တရားမ်ားကုိ ေစာင့္ထိမ္းကုန္ၾက၏။ ထုိ႔အျပင္ မိမိတုိ႔ဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံအသီးသီးသုိ႔ ျပန္ေရာက္သည့္အခါတြင္လည္း မိမိတို႔ရရွိခဲ့သည့္ အႏွစ္သာရတန္ဘုိးမ်ားကုိ တစ္ဆင့္ ျပန္လည္ ျဖန္႔ေ၀ေပးေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရ၏။ ထုိသူတုိ႔၏ လက္ေတြ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကုိ ၾကည့္ပါက ေ၀းေနေသာ္လည္း နီးေနၾကသူမ်ားျဖစ္ေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရမည္ျဖစ္၏။ တန္ဘုိးကုိသိသျဖင့္ တန္ဘုိးရွိသူမ်ား ျဖစ္ေနၾက၏။
တစ္ဘက္ကျပန္ၾကည့္လွ်င္ စာေရးသူတုိ႔ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာမ်ားသည္ ထုိသူတုိ႔ထင္သကဲ့သုိ႔ လက္ေတြ႕ဘ၀မွာ အမွန္တကယ္ခ်မ္းသာသူမ်ား ျဖစ္ၾက၏လားဟု မိမိကုိယ္ကုိ မိမိစစ္တမ္းထုတ္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ ႏုိင္ငံျခားသားမ်ား ေကာက္ခ်က္ခ်သကဲ့သုိ႔ မိမိတုိ႔ႏုိင္ငံသည္ အႏွစ္သာရရွိ၊ တန္ဘုိးရွိသည့္ ဗုဒၶႏုိင္ငံျဖစ္ေနေသာ္လည္း မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ထုိအႏွစ္သာရမ်ားကုိ ရရွိေနၾကၿပီလားဟု ျပန္လည္သုံးသပ္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ စင္စစ္ လက္ေတြ႕မ်က္ေမွာက္ ဘ၀တြင္ ထုိသုိ႔မဟုတ္ၾကေပ။ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားစုသည္ အမည္ခံဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားစုသာ ျဖစ္ေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရ၏။ ဗုဒၶဘာသာဟု အမည္ခံထားေသာ္လည္း မိ႐ုိးဖလာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသာ တျဖည္းျဖည္းမ်ားလာၾက၏။ ဗုဒၶဘာသာဟု ဆုိေသာ္လည္း ဗုဒၶအေၾကာင္းမသိ၊ ဗုဒၶ၏အဆုံးအမကုိ နားမလည္၊ ဗုဒၶ၏ ညႊန္ၾကားခ်က္ကုိ မလုိက္နာသည္မ်ားက မ်ားေန၏။ ထုိသုိ႔ မသိမႈမ်ားေနသည္ကုိ တတ္သိနားလည္သည့္ ရဟန္းသံဃာ၊ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားထံ ေမးျမန္းရန္လည္း အားမထုတ္ၾကဘဲ ျဖစ္ေနၾက၏။ သိတတ္နားလည္မႈ ပညာအားနည္းလာ ၾကသျဖင့္ ကုိယ္က်င့္သီလ ေစာင့္ထိမ္းမႈမ်ားလည္း ခ်ိဳ႕တဲ့လာၾက၏။ တစ္ဘက္ကျပန္ၾကည့္လွ်င္ တုိင္းျပည္မျပည့္စုံမႈေၾကာင့္ လူေတြကုိယ္က်င့္သီလ ပ်က္ဆီးၾကသည္ဟု ဆုိႏုိင္ေသာ္လည္း ကုိယ္က်င့္သီလဟူသည္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က်င့္ရသည့္ သီလျဖစ္သျဖင့္ မည္သူတရား ပ်က္ပ်က္ကုိယ္မပ်က္ေအာင္ ေနမည္ဆိုသည့္ ခံယူခ်က္ထားမည္ဆုိက အထုိက္အေလ်ာက္ ထိမ္းႏုိင္ၾကမည္ျဖစ္၏။ တုိင္းျပည္မဲြသည့္အတြက္ ကုိယ္က်င့္သီလပ်က္ၾကသည္ဟု ဆုိလွ်င္ ခ်မ္းသာသည့္ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္လည္း ကုိယ္က်င့္သီလ ပ်က္ေနၾကသည္ပဲ မဟုတ္လားဟု ေစာဒကတက္ႏုိင္၏။ မည္သုိ႔ဆုိေစ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ က်င့္ႏုိင္ပါက ပ်က္စရာအေၾကာင္း နည္းႏုိင္၏။ တစ္ဘ၀ တစ္နပ္စား မလုပ္မိရန္သာ အေရးႀကီး၏။
စင္စစ္ အေျခခံအားျဖင့္ ၾကည့္ပါက ဘာသာတရားအေပၚ မသိမႈမ်ားလာျခင္းသည္ အေၾကာင္းေပါင္း စုံသြား၍သာ ျဖစ္၏။ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ တုိးတက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ယခင္က မခံစားဖူးေသးသည့္ အသစ္အဆန္း ႐ုပ္၀တၳဳမ်ားေနာက္ကုိ လုိက္ေနၾကသည္က တစ္ေၾကာင္း၊ မိဘဆရာသမားမ်ား၏ သြန္သြင္သင္ဆုံးမမႈကုိ ခံယူရန္လုိအပ္ေသာ္လည္း မိဘမ်ားမွာ စား၀တ္ေနေရးအတြက္ ႀကိဳးစားရွာေဖြေနရသျဖင့္ အခ်ိန္မေပးႏုိင္သည္က တစ္ေၾကာင္း၊ မညွာတမ္းေျပာရလွ်င္ ယေန႔ေခတ္ မိဘမ်ားကုိယ္တုိင္ ဘာသာတရား အႏွစ္သာရမ်ားႏွင့္ မသိေ၀းကြာလာေနသည္က တစ္ေၾကာင္း၊ လူငယ္မ်ားကုိယ္တုိင္ကပင္ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရား နည္းလာၾကသျဖင့္ ဘာသာတရားရဲ႕ အားနည္းခ်က္မ်ားကုိ ၾကည့္ကာ ဘာသာတရား မရွိလည္းျဖစ္သည္ ဟူသည့္ အေတြးမ်ား၀င္လာသည္က တစ္ေၾကာင္း စသည့္စသည့္ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ဆုိႏုိင္၏။
သုိ႔ေသာ္ ေျဖသာစရာ ေကာင္းသည္မွာ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ျပည္ပႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနၾကသည့္ ျမန္မာလူငယ္မ်ားသည္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ႀကဳံေတြ႕ၾကရသည့္ ေလာကဓံအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္အမ်ိဳးမ်ိဳက်လာရာက ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကုိရွာရင္း ဘာသာတရား၏ အႏွစ္သာရမ်ားကုိ ေတြ႕ရသျဖင့္ ဘာသာတရားအေပၚ တျဖည္းျဖည္းျပန္လည္ စိတ္၀င္တစား ေလ့လာ အားထုတ္လာၾကည့္သည့္အျပင္ မိမိတုိ႔သိသမွ်ကုိ တစ္ဆင့္ျပန္၍ မွ်ေ၀ေပးလာၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရသည့္ အခ်က္ပင္ျဖစ္၏။ ခလုပ္ထိမွ အမိတၾကသည္ဟုပဲ ေျပာေျပာ၊ ေ၀းမွတန္ဘုိး သိသည္ဟုပဲ ဆုိဆုိ ဤကဲ့သုိ႔ ဘာသာတရား အေပၚစိတ္၀င္တစား ရွိလာၾကသည္ကပင္ ေျဖသာစရာ တစ္ခုျဖစ္လာမိ၏။ မေျဖႏုိင္သည္က ျပည္တြင္းရွိ နီးၿပီးေ၀းေနၾကသူမ်ားႏွင့္ ျပည္ပေရာက္ေနေသာ္လည္း အေပ်ာ္အပါး၊ အေသာက္အစား၊ အေလာင္းအစားမ်ားႏွင့္ အခ်ိန္ကုန္ေနၾကသူမ်ား အတြက္ျဖစ္၏။ ထုိသူမ်ားအတြက္ ရင္ေလးလာမိ၏။ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ အႏွစ္သာရမ်ား ေနာက္ကုိလုိက္ၾကမည္နည္းဟု ေမးခြန္းထုတ္လာမိ၏။ ငယ္ပါေသးသည္ ေနာက္မွေလ့လာ က်င့္ႀကံအားထုတ္ၾကတာေပါ့ဟု ဆုိပါက အဲဒီအခ်ိန္မေရာက္မီ ေသသြားပါက မည္ကဲ့သုိ႔ေျဖၾကမည္နည္းဟု ေတြးကာ က႐ုဏာသက္လာမိ၏။ ေနာင္တရသည့္အခ်ိန္သည္ ေနာက္က်သြားသည့္ အခ်ိန္မျဖစ္ပါေစႏွင့္ဟု ဆုေတာင္းေနမိ၏။ အားလုံးသိၾကသည့္အတုိင္း ေသျခင္းတရားဟူသည္ အခ်ိန္၊ အရြယ္သတ္မွတ္ခ်က္မရွိ အၿမဲလာေနတတ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ မေသမီ မိမိဘ၀အတြက္ ဘာလုပ္ၿပီးၿပီလဲဟု ေမးၾကည့္ရန္ လိုအပ္၏။ မလုပ္ရေသးလွ်င္ အခ်ိန္မရွိေတာ့သျဖင့္ ယခုထလုပ္ရန္ လုိအပ္ေနၿပီျဖစ္၏။
အျခားသူမ်ား၊ အျခားႏုိင္ငံသားမ်ားႏွင့္ စာလွ်င္ မိမိတုိ႔ျမန္မာ ႏုိင္ငံသားမ်ားမွာ စစ္မွန္သည့္ အႏွစ္သာရမ်ား အဆင္သင့္ရွိ၏။ အနီးေလးမွာ ရွိ၏။ သုိ႔ျဖစ္လွ်က္ မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေ၀းေအာင္လုပ္ေနၾကသနည္းဟု မိမိကုိယ္ကုိ ေမးခြန္းထုတ္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ အေ၀းမွာ ရွိသူမ်ားက စစ္မွန္သည့္အႏွစ္သာရ အတြက္ မုိင္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ ေ၀းကြာသည့္အရပ္မွလာ၍ ေငြကုန္၊ အခ်ိန္ကုန္၊ လူပင္ပန္းခံကာ လာေရာက္ေလ့လာေနၾကပါလ်က္ အနီးေလးမွာရွိသည့္ မိမိတုိ႔က မည္သည့္အတြက္ ေ၀းေနၾကသနည္းဟု မိမိကုိယ္ကုိ စိစစ္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ အျခားဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆုံစကား ေျပာၾကသည့္အခါ မိမိတုိ႔က မိမိတုိ႔ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာ အေၾကာင္းဘာမွ မသိမေျပာတတ္သည့္အခါ မိမိတုိ႔ဘာေတြ လုိအပ္ေနသည္ကုိ ဆင္ျခင္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ အတုိဆုံးႏွင့္ အလြယ္ဆုံး ေျပာရလွ်င္ နီးလ်က္နဲ႔ ေ၀းေနၾကေသာေၾကာင့္သာ ျဖစ္၏ဟု ဆုိႏုိင္၏။
သုိ႔ျဖစ္၍ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ သတိျပဳရန္မွာ မိမိတုိ႔သည္ အႏွစ္သာရမ်ားကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားသည့္ သူမ်ားျဖစ္သည္ကုိ မေမ့ၾကရန္ႏွင့္ ယင္းအႏွစ္သာရ အဆုံးအမမ်ားကုိ သိေအာင္ေလ့လာ ႀကိဳးစားၿပီး အနီးေလးမွာ ရွိသည့္ အႏွစ္သာရ သစၥာတရားမ်ားကုိ ေ၀းမသြားရန္၊ နီးလ်က္နဲ႔ မေ၀းၾကေစရန္ အခ်ိန္ရွိသည့္ အခုိက္ ႀကိဳးစားလုိက္ၾကရန္ လုိအပ္ေနၿပီ ဟူသည့္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း သတိေပးတုိက္တြန္း လုိက္ရေပသည္။
ထုိသေဘာသည္ အျခားအရာမ်ားထက္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အမ်ားအတြက္ ပုိ၍မွန္ေနသည္ဟုပင္ ဆုိရမလုိ ျဖစ္ေန၏။ ေခတ္ကာလ ေျပာင္းလဲမႈအေန အထားအရ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစုတုိ႔သည္ အႏွစ္သာရ တန္ဘုိးမ်ားႏွင့္ နီးလ်က္နဲ႔ေ၀းေနသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနၾက၏။ အူမေတာင့္မွ သီလေစာင့္၏ဟူေသာ စကားအတုိင္းလုိက္ကာ အူမေတာင့္ေအာင္ ႀကိဳးစားရင္း အခ်ိန္ကုန္ေကာင္းေနၾက၏။ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာေနာက္ကုိ လုိက္ရင္း အႏွစ္သာရမ်ားႏွင့္ ေ၀းေ၀းလာၾက၏။ အူမေတာင့္ေအာင္ ႀကိဳးစားၿပီးရင္ သီလေစာင့္မယ္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ ႀကိဳးစားေနၾကသည္ဆုိက မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ အူမေတာင့္ၾကမည္နည္း။ ထုိသုိ႔ႀကိဳးစားရင္းျဖင့္ သီလေစာင့္ခ်ိန္ မေရာက္ေတာ့ဘဲ ဘ၀ေျပာင္းသြားၾကသည္ မွာလည္း မေရမတြက္ႏုိင္ေအာင္ ရွိေနၾက၏။ အရာအားလုံးသည္ အၿမဲတမ္းမတည္ၿမဲ ေျပာင္းလဲေနသည္ကုိ သတိျပဳၿပီး ယခုလုိ နီးေနသည့္အခုိက္တြင္ တန္ဘုိးကုိသိကာ အရယူရမည့္အခ်ိန္တြင္ ႐ုပ္ပုိင္ဆုိင္ရာေနာက္ကုိ လုိက္ေနၾကသျဖင့္ အႏွစ္သာရ တန္ဘုိးမ်ားႏွင့္ ေ၀းေနၾကျခင္းျဖစ္၏။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ အလုိျပည့္မည္နည္း၊ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ အႏွစ္သာရ တန္ဘုိးေတြဘက္ကုိ လွည့္ၾကမည္နည္းဟု မိမိတုိ႔ကုိယ္ကုိ ျပန္လည္ေမးစိစစ္ရန္ လုိအပ္လာေပ၏။ မဆုံးႏုိင္သည့္ ေလာဘအလုိကုိ လုိက္ေနမည္ဆုိပါက အႏွစ္သာရမ်ားႏွင့္ နီးေနေသာ္လည္း တေျဖးေျဖးေ၀းေနၾကမည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္၏။
အမွန္စင္စစ္ စာေရးသူတုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ က်န္သည့္အရာမ်ားတြင္ ဂုဏ္ယူႏုိင္စရာ မရွိေသာ္လည္း ဘာသာတရားႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ကမၻာမွာ ျမန္မာဟု လက္မေထာင္ႏုိင္၏။ အထူးသျဖင့္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ေထရ၀ါဒႏုိင္ငံခ်င္းတူသည့္ သီရိလကၤာ၊ ထုိင္း၊ ကေမၻာဒီယား၊ လာအုိႏုိင္ငံတုိ႕ထက္ အစစအရာရာ ျပည့္စုံသည့္အျပင္ ကမၻာတြင္လည္း ထင္ရွားသည့္ ႏုိင္ငံျဖစ္၏။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္မ်ားကုိ ေျပာင္းလဲျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ျဖည့္စြပ္ျခင္းမျပဳ တစ္သမတ္တည္း ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ ထားသည့္ႏုိင္ငံအျဖစ္၊ ျမတ္ဗုဒၶသက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္ကအတုိင္း လုိက္နာက်င့္သုံး ေနထုိင္သည့္ႏုိင္ငံအျဖစ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္သာ ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္အျဖစ္ တင္စားရေလာက္ေအာင္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ထင္ရွားသည့္ ႏုိင္ငံျဖစ္၏။ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ သြားေရာက္ကာ ျပန္လာၾကသည့္ ႏုိင္ငံျခားသားမ်ားကဆုိလွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္သာ အမွန္တကယ္ ခ်မ္းသာသည့္ႏုိင္ငံျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏုိင္သားတုိ႔သည္ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ခ်ိဳ႕တဲ့ဆင္းရဲၾကေသာ္လည္း စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာတြင္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားထက္သာေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ ဂုဏ္ယူစြာ ေျပာဆုိေလ့ရွိတတ္ၾက၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း ၎တုိ႔ကုိယ္တုိင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ သြားေရာက္ကာ အပင္ပန္းအဆင္းရဲခံၿပီး တရားဓမၼမ်ား က်င့္ႀကံအားထုတ္ၾက၏။ ဓမၼအႏွစ္သာရမ်ားကုိ ေတြ႕ရွိကာ ရဟန္းဘ၀ကုိ ခံယူသည္အထိ ၎တုိ႔ဘ၀ကုိ ေျပာင္းလဲလုိက္ၾက၏။ အခ်ိဳ႕မဟာယာနရဟန္းေတာ္မ်ား ဆုိလွ်င္လည္း မိမိတု႔ိမဟာယာန ရဟန္းအျဖစ္ကုိ စြန္႔လြတ္ကာ ေထရ၀ါဒ ရဟန္းအျဖစ္ခံယူ၍ ၀ိနည္းသိကၡာ အက်င့္တရားမ်ားကုိ ေစာင့္ထိမ္းကုန္ၾက၏။ ထုိ႔အျပင္ မိမိတုိ႔ဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံအသီးသီးသုိ႔ ျပန္ေရာက္သည့္အခါတြင္လည္း မိမိတို႔ရရွိခဲ့သည့္ အႏွစ္သာရတန္ဘုိးမ်ားကုိ တစ္ဆင့္ ျပန္လည္ ျဖန္႔ေ၀ေပးေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရ၏။ ထုိသူတုိ႔၏ လက္ေတြ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကုိ ၾကည့္ပါက ေ၀းေနေသာ္လည္း နီးေနၾကသူမ်ားျဖစ္ေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရမည္ျဖစ္၏။ တန္ဘုိးကုိသိသျဖင့္ တန္ဘုိးရွိသူမ်ား ျဖစ္ေနၾက၏။
တစ္ဘက္ကျပန္ၾကည့္လွ်င္ စာေရးသူတုိ႔ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာမ်ားသည္ ထုိသူတုိ႔ထင္သကဲ့သုိ႔ လက္ေတြ႕ဘ၀မွာ အမွန္တကယ္ခ်မ္းသာသူမ်ား ျဖစ္ၾက၏လားဟု မိမိကုိယ္ကုိ မိမိစစ္တမ္းထုတ္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ ႏုိင္ငံျခားသားမ်ား ေကာက္ခ်က္ခ်သကဲ့သုိ႔ မိမိတုိ႔ႏုိင္ငံသည္ အႏွစ္သာရရွိ၊ တန္ဘုိးရွိသည့္ ဗုဒၶႏုိင္ငံျဖစ္ေနေသာ္လည္း မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ထုိအႏွစ္သာရမ်ားကုိ ရရွိေနၾကၿပီလားဟု ျပန္လည္သုံးသပ္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ စင္စစ္ လက္ေတြ႕မ်က္ေမွာက္ ဘ၀တြင္ ထုိသုိ႔မဟုတ္ၾကေပ။ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားစုသည္ အမည္ခံဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားစုသာ ျဖစ္ေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရ၏။ ဗုဒၶဘာသာဟု အမည္ခံထားေသာ္လည္း မိ႐ုိးဖလာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသာ တျဖည္းျဖည္းမ်ားလာၾက၏။ ဗုဒၶဘာသာဟု ဆုိေသာ္လည္း ဗုဒၶအေၾကာင္းမသိ၊ ဗုဒၶ၏အဆုံးအမကုိ နားမလည္၊ ဗုဒၶ၏ ညႊန္ၾကားခ်က္ကုိ မလုိက္နာသည္မ်ားက မ်ားေန၏။ ထုိသုိ႔ မသိမႈမ်ားေနသည္ကုိ တတ္သိနားလည္သည့္ ရဟန္းသံဃာ၊ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားထံ ေမးျမန္းရန္လည္း အားမထုတ္ၾကဘဲ ျဖစ္ေနၾက၏။ သိတတ္နားလည္မႈ ပညာအားနည္းလာ ၾကသျဖင့္ ကုိယ္က်င့္သီလ ေစာင့္ထိမ္းမႈမ်ားလည္း ခ်ိဳ႕တဲ့လာၾက၏။ တစ္ဘက္ကျပန္ၾကည့္လွ်င္ တုိင္းျပည္မျပည့္စုံမႈေၾကာင့္ လူေတြကုိယ္က်င့္သီလ ပ်က္ဆီးၾကသည္ဟု ဆုိႏုိင္ေသာ္လည္း ကုိယ္က်င့္သီလဟူသည္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က်င့္ရသည့္ သီလျဖစ္သျဖင့္ မည္သူတရား ပ်က္ပ်က္ကုိယ္မပ်က္ေအာင္ ေနမည္ဆိုသည့္ ခံယူခ်က္ထားမည္ဆုိက အထုိက္အေလ်ာက္ ထိမ္းႏုိင္ၾကမည္ျဖစ္၏။ တုိင္းျပည္မဲြသည့္အတြက္ ကုိယ္က်င့္သီလပ်က္ၾကသည္ဟု ဆုိလွ်င္ ခ်မ္းသာသည့္ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္လည္း ကုိယ္က်င့္သီလ ပ်က္ေနၾကသည္ပဲ မဟုတ္လားဟု ေစာဒကတက္ႏုိင္၏။ မည္သုိ႔ဆုိေစ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ က်င့္ႏုိင္ပါက ပ်က္စရာအေၾကာင္း နည္းႏုိင္၏။ တစ္ဘ၀ တစ္နပ္စား မလုပ္မိရန္သာ အေရးႀကီး၏။
စင္စစ္ အေျခခံအားျဖင့္ ၾကည့္ပါက ဘာသာတရားအေပၚ မသိမႈမ်ားလာျခင္းသည္ အေၾကာင္းေပါင္း စုံသြား၍သာ ျဖစ္၏။ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ တုိးတက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ယခင္က မခံစားဖူးေသးသည့္ အသစ္အဆန္း ႐ုပ္၀တၳဳမ်ားေနာက္ကုိ လုိက္ေနၾကသည္က တစ္ေၾကာင္း၊ မိဘဆရာသမားမ်ား၏ သြန္သြင္သင္ဆုံးမမႈကုိ ခံယူရန္လုိအပ္ေသာ္လည္း မိဘမ်ားမွာ စား၀တ္ေနေရးအတြက္ ႀကိဳးစားရွာေဖြေနရသျဖင့္ အခ်ိန္မေပးႏုိင္သည္က တစ္ေၾကာင္း၊ မညွာတမ္းေျပာရလွ်င္ ယေန႔ေခတ္ မိဘမ်ားကုိယ္တုိင္ ဘာသာတရား အႏွစ္သာရမ်ားႏွင့္ မသိေ၀းကြာလာေနသည္က တစ္ေၾကာင္း၊ လူငယ္မ်ားကုိယ္တုိင္ကပင္ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရား နည္းလာၾကသျဖင့္ ဘာသာတရားရဲ႕ အားနည္းခ်က္မ်ားကုိ ၾကည့္ကာ ဘာသာတရား မရွိလည္းျဖစ္သည္ ဟူသည့္ အေတြးမ်ား၀င္လာသည္က တစ္ေၾကာင္း စသည့္စသည့္ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ဆုိႏုိင္၏။
သုိ႔ေသာ္ ေျဖသာစရာ ေကာင္းသည္မွာ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ျပည္ပႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနၾကသည့္ ျမန္မာလူငယ္မ်ားသည္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ႀကဳံေတြ႕ၾကရသည့္ ေလာကဓံအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္အမ်ိဳးမ်ိဳက်လာရာက ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကုိရွာရင္း ဘာသာတရား၏ အႏွစ္သာရမ်ားကုိ ေတြ႕ရသျဖင့္ ဘာသာတရားအေပၚ တျဖည္းျဖည္းျပန္လည္ စိတ္၀င္တစား ေလ့လာ အားထုတ္လာၾကည့္သည့္အျပင္ မိမိတုိ႔သိသမွ်ကုိ တစ္ဆင့္ျပန္၍ မွ်ေ၀ေပးလာၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရသည့္ အခ်က္ပင္ျဖစ္၏။ ခလုပ္ထိမွ အမိတၾကသည္ဟုပဲ ေျပာေျပာ၊ ေ၀းမွတန္ဘုိး သိသည္ဟုပဲ ဆုိဆုိ ဤကဲ့သုိ႔ ဘာသာတရား အေပၚစိတ္၀င္တစား ရွိလာၾကသည္ကပင္ ေျဖသာစရာ တစ္ခုျဖစ္လာမိ၏။ မေျဖႏုိင္သည္က ျပည္တြင္းရွိ နီးၿပီးေ၀းေနၾကသူမ်ားႏွင့္ ျပည္ပေရာက္ေနေသာ္လည္း အေပ်ာ္အပါး၊ အေသာက္အစား၊ အေလာင္းအစားမ်ားႏွင့္ အခ်ိန္ကုန္ေနၾကသူမ်ား အတြက္ျဖစ္၏။ ထုိသူမ်ားအတြက္ ရင္ေလးလာမိ၏။ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ အႏွစ္သာရမ်ား ေနာက္ကုိလုိက္ၾကမည္နည္းဟု ေမးခြန္းထုတ္လာမိ၏။ ငယ္ပါေသးသည္ ေနာက္မွေလ့လာ က်င့္ႀကံအားထုတ္ၾကတာေပါ့ဟု ဆုိပါက အဲဒီအခ်ိန္မေရာက္မီ ေသသြားပါက မည္ကဲ့သုိ႔ေျဖၾကမည္နည္းဟု ေတြးကာ က႐ုဏာသက္လာမိ၏။ ေနာင္တရသည့္အခ်ိန္သည္ ေနာက္က်သြားသည့္ အခ်ိန္မျဖစ္ပါေစႏွင့္ဟု ဆုေတာင္းေနမိ၏။ အားလုံးသိၾကသည့္အတုိင္း ေသျခင္းတရားဟူသည္ အခ်ိန္၊ အရြယ္သတ္မွတ္ခ်က္မရွိ အၿမဲလာေနတတ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ မေသမီ မိမိဘ၀အတြက္ ဘာလုပ္ၿပီးၿပီလဲဟု ေမးၾကည့္ရန္ လိုအပ္၏။ မလုပ္ရေသးလွ်င္ အခ်ိန္မရွိေတာ့သျဖင့္ ယခုထလုပ္ရန္ လုိအပ္ေနၿပီျဖစ္၏။
အျခားသူမ်ား၊ အျခားႏုိင္ငံသားမ်ားႏွင့္ စာလွ်င္ မိမိတုိ႔ျမန္မာ ႏုိင္ငံသားမ်ားမွာ စစ္မွန္သည့္ အႏွစ္သာရမ်ား အဆင္သင့္ရွိ၏။ အနီးေလးမွာ ရွိ၏။ သုိ႔ျဖစ္လွ်က္ မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေ၀းေအာင္လုပ္ေနၾကသနည္းဟု မိမိကုိယ္ကုိ ေမးခြန္းထုတ္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ အေ၀းမွာ ရွိသူမ်ားက စစ္မွန္သည့္အႏွစ္သာရ အတြက္ မုိင္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ ေ၀းကြာသည့္အရပ္မွလာ၍ ေငြကုန္၊ အခ်ိန္ကုန္၊ လူပင္ပန္းခံကာ လာေရာက္ေလ့လာေနၾကပါလ်က္ အနီးေလးမွာရွိသည့္ မိမိတုိ႔က မည္သည့္အတြက္ ေ၀းေနၾကသနည္းဟု မိမိကုိယ္ကုိ စိစစ္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ အျခားဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆုံစကား ေျပာၾကသည့္အခါ မိမိတုိ႔က မိမိတုိ႔ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာ အေၾကာင္းဘာမွ မသိမေျပာတတ္သည့္အခါ မိမိတုိ႔ဘာေတြ လုိအပ္ေနသည္ကုိ ဆင္ျခင္ရန္ လုိအပ္လာ၏။ အတုိဆုံးႏွင့္ အလြယ္ဆုံး ေျပာရလွ်င္ နီးလ်က္နဲ႔ ေ၀းေနၾကေသာေၾကာင့္သာ ျဖစ္၏ဟု ဆုိႏုိင္၏။
သုိ႔ျဖစ္၍ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ သတိျပဳရန္မွာ မိမိတုိ႔သည္ အႏွစ္သာရမ်ားကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားသည့္ သူမ်ားျဖစ္သည္ကုိ မေမ့ၾကရန္ႏွင့္ ယင္းအႏွစ္သာရ အဆုံးအမမ်ားကုိ သိေအာင္ေလ့လာ ႀကိဳးစားၿပီး အနီးေလးမွာ ရွိသည့္ အႏွစ္သာရ သစၥာတရားမ်ားကုိ ေ၀းမသြားရန္၊ နီးလ်က္နဲ႔ မေ၀းၾကေစရန္ အခ်ိန္ရွိသည့္ အခုိက္ ႀကိဳးစားလုိက္ၾကရန္ လုိအပ္ေနၿပီ ဟူသည့္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း သတိေပးတုိက္တြန္း လုိက္ရေပသည္။
