"ကတိသစၥာ၊ တည္ေသာခါ၌၊
ၾသဇာေလးနက္၊ ေပၚစီတက္၍၊
ႏြယ္ျမက္သစ္ပင္၊ ေဆးဘက္၀င္၏။"
(႐ွင္မဟာသီလ၀ံသ)
ကတိတည္ျခင္း၊ သစၥာရွိျခင္းဟူေသာ အက်င့္တရားမ်ားသည္ ေလာကလူသားမ်ားအတြက္ အလြန္အေရးႀကီးၿပီး တန္ဖုိးထားသင့္သည့္ ဂုဏ္သိကၡာမ်ားျဖစ္၏။ ကတိတည္ျခင္း၊ သစၥာရွိျခင္းမ်ားသည္ ကုိယ္က်င့္သိကၡာ အပုိင္းႏွင့္လည္း ဆက္စပ္ေနသကဲ့သုိ႔ ကတိတည္သူ၊ သစၥာရွိသူမ်ားသည္လည္း အက်င့္သီလၿမဲသူမ်ားအျဖစ္ ဂုဏ္တင့္ႏုိင္ၾကမည္ ျဖစ္၏။ ကတိသစၥာ တည္ေနသမွ် အခက္အခဲမွန္သမွ်ကုိလည္း ထုိအက်င့္တရားမ်ားျဖင့္ ရင္ဆုိင္ေက်ာ္လႊားႏုိင္ၾကမည္သာ ျဖစ္၏။ အထူးသျဖင့္ သစၥာတရားသည္ ေမတၱာအားျဖင့္ ေပါင္းစပ္ႏုိင္လွ်င္ မျဖစ္ႏုိင္သည္မ်ားပင္ ျဖစ္လာႏုိင္ၿပီး သက္ရွိသက္မဲ့အားလုံးတုိ႔၏ အေျပာင္းအလဲျဖင့္ အေကာင္းမ်ားပင္ တဲြလာႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူေတာ္ေကာင္းမ်ားက ကတိသစၥာတည္လာပါက သက္မဲ့ျဖစ္သည့္ ႏြယ္ျမက္သစ္ပင္ စသည္မ်ားပင္ ေဆးဘက္ဝင္လာတတ္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္၏။
မွန္၏။ ကတိသစၥာသည္ တည္တ့ံလွ်င္ တည္တံ့ႏုိင္သည္ႏွင့္အမွ် အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ေကာင္းမ်ားကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္ေပ၏။ မိမိ၏ ကတိသစၥာ တည္တ့ံမႈကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍ မိမိလည္း အေကာင္းမ်ား စုႏုိင္သကဲ့သုိ႔ သူတပါးကုိလည္း ေကာင္းမႈအစုမ်ား ျပဳေပးႏုိင္ေပ၏။ သစၥာစကားျဖင့္ အျပစ္အနာအဆာမ်ားကုိပင္ ေပ်ာက္ေပးေစႏုိင္၏။ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ပင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ သစၥာစကားမ်ားကုိ တုိင္တည္မႈျပဳကာ သတၱဝါအမ်ား၏ ဒုကၡအေပါင္းကုိ ကယ္တင္ေပးဖူး၏။ သတၱဝါအမ်ား၏ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ားကုိ အရံအတားျပဳကာ အကာအကြယ္ျပဳေပးထားသည့္ ဘုရားရွင္၏ ပရိတ္ေဒသနာမ်ားတြင္ ထုိသုိ႔ေသာ သစၥာျပဳခ်က္မ်ားကုိ အမ်ားအျပား ေတြ႕ရမည္ျဖစ္၏။ ဗုဒၶ၏ ပရိတ္ေဒသနာေတာ္မ်ားတြင္ “ဧေတန သစၥဝေစၥန ေသာတၳိေတ ေဟာတု သဗၺဒါ” ဟူေသာ စကားမ်ားကုိ အမ်ားအျပား ေတြ႕ရမည္ျဖစ္၏။ ထုိစကား၏ အဓိပၸါယ္မွာ “ဤမွန္ေသာ သစၥာစကားေၾကာင့္ သတၱဝါမ်ားအား အခါခပ္သိမ္း ခ်မ္းသာျခင္းကုိ ျဖစ္ပါေစ”ဟူ၍ ျဖစ္၏။ ဤသည္မွာ မွန္ကန္သည့္သစၥာ၊ တည္တ့ံသည့္ ကတိစကားမ်ားသည္ သတၱဝါမ်ားအား အားအသစ္ကုိျဖစ္ေစၿပီး ထုိအားမ်ားကပင္ သတၱဝါမ်ား၏ အခက္အခဲမ်ားကုိ ေျဖရွင္းေပးႏုိသည့္ သေဘာမ်ိဳးျဖစ္၏။
အားဟုဆုိေသာ္လည္း စင္စစ္ထုိအားမ်ားသည္ မည့္သည့္တန္ခုိးရွင္၊ ဖန္တီးရွင္ကမွ် ျဖည့္ေပးႏုိင္သည့္ အားမ်ားမဟုတ္ဘဲ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္သာလွ်င္ ကတိတည္ျခင္း၊ သစၥာရွိျခင္းဟူသည့္ အက်င့္သိကၡာ တရားမ်ားျဖင့္သာ ျပည့္ေစရမည့္အားမ်ား ျဖစ္ပါ၏။ ကတိမ်ားမ်ားတည္လွ်င္၊ သစၥာမ်ားမ်ားရွိလွ်င္ မိမိသႏၲန္တြင္ ထုိကတိသစၥာ တရားမ်ား၏ စြမ္းအားမ်ားသည္လည္း ပုိမိုတုိးပြားကာ လုိအပ္သည့္ အက်ိဳးတရားမ်ားကုိ ၿပီးေျမာက္ေစႏုိင္မည္ ျဖစ္သျဖင့္ သက္ရွိသက္မဲ့ အရာအားလုံးတုိ႔၏ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးေကာင္းမ်ားကုိ ရယူလုိသူမ်ားသည္ ကတိသစၥာတရားမ်ားကုိ အခုိင္မာဆုံးျဖစ္ေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကရမည္ ျဖစ္ပါ၏။
အမွန္အားျဖင့္ ကတိသစၥာတည္ျခင္းဟူသည္ အျခားမဟုတ္၊ ကုိယ္က်င့္သိကၡာလုံေနျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ သီလလုံေနသူ တစ္ေယာက္သည္ စကားကုိအလြယ္ေျပာ၊ ကတိကုိ အလြယ္ေပးၿပီး ေစာင့္ထိန္းရမည့္ သစၥာတရားကုိ ခ်ိဳးေဖာက္သူ အျဖစ္မွလည္း ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီးသား ျဖစ္ေနေပ၏။ သာမန္လူမ်ား အေနျဖင့္ ေန႔စဥ္ေစာင့္ထိန္းရသည့္ ငါးပါးသီလကုိသာ မက်ိဳးမေပါက္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းထားႏုိင္လွ်င္ ကတိလည္း တည္ေနမည္ျဖစ္ၿပီး သစၥာလည္းရွိေနမည္သာ ျဖစ္၏။ ဥပမာအားျဖင့္ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္သည္ မိမိ၏ အိမ္ေထာင္သည္ အေပၚမွာ သစၥာရွိျခင္း၊ သူတပါးအက်ိဳး ယုတ္ေစမည့္ မဟုတ္မမွန္သည့္ စကားမ်ားကုိ ေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ေနျခင္းသည္ ငါးပါးသီလထဲမွ ကာေမသုမိစၧာစာရႏွင့္ မုသာဝါဒ သိကၡာပုဒ္မ်ားကုိ ေစာင့္ထိန္းေနျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ အျပန္အေနျဖင့္ ထုိသီလမ်ားကုိ ေစာင့္ထိန္းေနသမွ် ကတိသစၥာမ်ားလည္း တည္ေနၾကၿပီးသား ျဖစ္ပါ၏။ ထုိသုိ႔ အက်င့္သိကၡာလုံသျဖင့္ ကတိသစၥာတည္ေနသူမ်ားသည္ ေလာကဓံ အလွည့္အေျပာင္းမ်ားေၾကာင့္ ဘဝအတက္အက်မ်ားႏွင့္ ႀကဳံႏုိင္ျငားေသာ္လည္း အေရးႀကီးသည့္အခါ မိမိတုိ႔၏ သီလတရားကုိ သက္ေသထားကာ သစၥာျပဳမည္ဆုိပါက ထုိသစၥာတရား၏ အားမ်ားျဖင့္ အခက္အခဲမ်ားကုိ ေက်ာ္လႊားႏုိင္မည္မွာ အမွန္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။ မိမိက အက်င့္သိကၡာ ျမင့္မားစြာျဖင့္ ကတိသစၥာ တည္ထားလွ်င္ မိမိသာလွ်င္မဟုတ္ မိမိႏွင့္ ပတ္သက္သူမ်ားကုိပင္ သစၥာစကားျဖင့္ ဒုကၡအစုကုိ ေက်ာ္လႊားႏုိင္မည္မွာ အေသအခ်ာပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာအမ်ား ရင္းႏွီးၿပီးသားျဖစ္သည့္ အဂၤုလိမာလ ပရိတ္ေတာ္ကုိ ၾကည့္ပါက အဂၤုလိမာလ မေထရ္ႀကီးသည္ မိမိ၏ ကတိသစၥာစကားျဖင့္ မီးမဖြားႏုိင္သည့္ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးအား အလြယ္တကူ မီးဖြားႏုိင္ေစရန္ သစၥာျပဳကာ ေဘးရန္ကာေပးႏုိင္ခဲ့သည္ကုိ အထင္အရွား ေတြ႕ၾကရမည္ျဖစ္၏။ အဂၤုလိမာလ ပရိတ္ေတာ္၏ အဓိကအပုိင္းတြင္ အဂၤုလိမာလ မေထရ္ႀကီး သစၥာျပဳသည့္ စကားေတာ္မွာ “ႏွမ ငါသည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ သာဝက အရိယာ ျဖစ္ေတာ္မူၿပီးခ်ိန္မွစ၍ ေသေစလုိေသာ ေစတနာျဖင့္ သူတပါးအသက္ကုိ သတ္ျဖတ္ျခင္းကုိ ျပဳလည္းမျပဳ၊ သိလည္းမသိေတာ့ေပ၊ ဤမွန္ေသာ သစၥာစကားေၾကာင့္ မီးဖြားရန္ အခက္အခဲျဖစ္ေနေသာ ခ်စ္ႏွမအား ခ်မ္းသာမႈျဖစ္ပါေစ”ဟူ၍ ျဖစ္၏။ အဂၤုလိမာလ မေထရ္ႀကီး၏ ထုိသစၥာစကားမွာ မိမိကုိယ္တုိင္ အက်င့္သီလပုိင္းကုိ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းၿပီး ထုိအက်င့္သီလ ေကာင္းကုိသက္ေသျပဳ႕ကာ အမ်ားတကာ ခ်မ္းသာေရး သစၥာဆုိေပးထားသည့္ စကားျဖစ္သျဖင့္ ထုိအက်င့္သစၥာ အစြမ္းအားမ်ားသည္လည္း လက္ေတြ႕တြင္ သတၱဝါမ်ားအား ခ်မ္းသာမႈကုိ ျဖစ္ေစခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ အရင္းစစ္ေသာ္ အက်င့္သိကၡာေကာင္းသည္ သစၥာအားအျဖစ္ ေကာင္းျမတ္သည့္ ၾသဇာကုိ သက္ေရာက္ေပးျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိသူတပါး ခ်မ္းသာေရးအတြက္ အေကာင္းဆုံး သက္ေရာက္မႈကုိ ေပးလုိသူမ်ားသည္ ကုိယ္က်င့္သီလကုိ လုံၿခဳံေအာင္ေစာင့္ထိမ္းျခင္းဟူသည့္ ကတိသစၥာကုိ တည္တံ့ေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကရန္လုိေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္ပါ၏။
စင္စစ္ ကတိသစၥာတရားသည္ အက်င့္သိကၡာ အားေကာင္းေနသမွ် အစြမ္းအာနိသင္မ်ားလည္း တုိးပြားေနမည္သာ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိအခ်က္ကုိ ဘုရားလက္ထက္မွစ၍ ေရွးေရွးသူေတာ္ေကာင္းမ်ား၏ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကုိ ၾကည့္ပါက လက္ေတြ႕အားျဖင့္ သိႏုိင္မည္သာ ျဖစ္၏။ အက်င့္သီလ အားေကာင္းစြာျဖင့္ ဆုိခဲ့ၾကသည့္ သစၥာစကားမ်ားသည္ သူေတာ္ေကာင္းမ်ား၊ နတ္ေကာင္းနတ္ျမတ္မ်ား၏ အထံသုိ႔ပင္ ျပန္႔ႏွံ႔ကာ ထုိထုိသူေတာ္ေကာင္းမ်ား၊ နတ္ေကာင္းနတ္ျမတ္မ်ား၏ ေစာင့္ေရွာက္မႈျဖင့္ သတၱဝါမ်ားအား ခ်မ္းသာမႈကုိ ျဖစ္ေစခဲ့ၾကသည္မွာ အထင္အရွားပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ကတိသစၥာတည္ျခင္းဟူေသာ အက်င့္သီလေကာင္းသည္ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ားအေပၚတြင္ သက္ေရာက္မႈျဖစ္ကာ ယုတ္စြာအဆုံး ႏြယ္ျမက္သစ္ပင္မ်ားသည္ပင္ အစြမ္းထက္သည္အထိ အက်ိဳးရွိေစခဲ့သည္မွာ အမွန္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
သုိ႔ေသာ္ သဒၶါတရား၊ သီလတရား၊ ဝီရိယတရား၊ ပညာတရား၊ သတိတရားမ်ား ယုတ္ေလ်ာ့လာသည့္ ယေန႔ေခတ္ကာလတြင္ကား လူအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ကတိတရားမ်ား ေဖာက္ဖ်က္ေနၾကသကဲ့သုိ႔ သစၥာတရားမ်ားလည္း ေပ်ာက္ပ်က္ေနၾကသျဖင့္ ထုိကတိသစၥာတရား၏ စြမ္းပကားမ်ားမွာ ထင္သေလာက္ အစြမ္းမေရာက္ဘဲ ျဖစ္ေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ေနရ၏။ လူအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ကတိကုိ အလြယ္ေပးကာ အလြယ္ဖ်က္ေနတတ္ၾကသကဲ့သုိ႔ ေစာင့္ထိန္းရမည့္ သစၥာတရားမ်ားကုိလည္း မေစာင့္ထိန္းဘဲ အလြယ္တကူပင္ ေဖာက္ဖ်က္ေနတတ္ၾက၏။ တဒဂၤအခုိက္အတန္႔ အေရးကုိသာ ဦးစားေပးေနၿပီး ထုိအခုိက္အတန္႔ အဆင္ေျပေရးအတြက္ဆုိလွ်င္ လိမ္ေျပာရမွာလည္း ဝန္မေလး၊ မသိမသာတစ္မ်ိဳး၊ သိသိသာသာတစ္ဖုံ ခုိးဝွက္ရမည္ကုိလည္း မေၾကာက္လန္႔၊ အိမ္ေထာင္ရွိေနသူေရာ၊ မရွိသူမ်ားပါမက်န္ အိမ္ေထာင္ေရး ေဖာက္ျပန္ကာ သစၥာဖ်က္ရမည္ကုိလည္း အေလးမထား၊ ေသာက္ေသာက္စားစား လုပ္ရမွာလည္း ေပါ့ေပါ့ပါးပါးပင္ ျဖစ္ေနတတ္ၾက၏။ ထုိသုိ႔အက်င့္တရားကုိ အေျခခံထားသည့္ ကတိသစၥာတရားမ်ား မတည္ဘဲ သြားေနၾကသျဖင့္ သတၱဝါမ်ားအား ဒုကၡတရားမ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည့္အခါတြင္လည္း သစၥာတရား၏ အစြမ္းအာနိသင္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမွာလည္း ထင္သေလာက္ အစြမ္းမထက္ဘဲ ျဖစ္ေနၾကျခင္း ျဖစ္၏။
အရင္းစစ္ေသာ္ သစၥာတရားက အစြမ္းမထက္ျခင္းမဟုတ္၊ မိမိတုိ႔၏ အက်င့္တရားမ်ားက အစြမ္းထက္ေအာင္ မေထာက္ပံ့ႏုိင္ျခင္းသာ ျဖစ္၏။ အကယ္၍သာ အက်င့္တရားကုိ ေကာင္းေအာင္ေနထုိင္ၾကမည္ဆုိလွ်င္ အက်င့္ေကာင္းသျဖင့္ ကတိလည္းေကာင္းမည္ျဖစ္ၿပီး သစၥာလည္းေကာင္းေနမည္ျဖစ္ကာ ကတိသစၥာ ေကာင္းလာလွ်င္ ထုိအေကာင္းမ်ား၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈသည္လည္း ၾသဇာေကာင္းမ်ားအျဖစ္ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ကာ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ားအထိ သက္ေရာက္မႈျဖစ္ေစလ်က္ အက်ိဳးေကာင္းမ်ားကုိ ျဖစ္လာေစမည္မွာ မလဲြဧကန္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ဆုိလုိသည္မွာ ယေန႔ေခတ္တြင္ လူအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ကုိယ္က်င့္သိကၡာအပုိင္းတြင္ တျဖည္းျဖည္း ဆုတ္ယုတ္လာေနသည္ႏွင့္အမွ် ကတိမတည္ျခင္း၊ သစၥာမရွိျခင္းမ်ားသည္လည္း ပုိမိုမ်ားျပားလာကာ ထုိကတိသစၥာ ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ားကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ား၏ အစြမ္းသတၱိမ်ားသည္လည္း တျဖည္းျဖည္း ဆုတ္ယုတ္လာေနၾကျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ ထုိအခ်က္ကုိ သတိျပဳဆင္ျခင္ကာ ေလာကသားမ်ား အေနျဖင့္ မိမိတုိ႔၏ သႏၲာန္တြင္ ကတိသစၥာတည္တံ့ေစလ်က္ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ားအထိ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစကာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေကာင္းမ်ား ရရွိႏုိင္ၾကေစရန္ မိမိတုိ႔၏ အက်င့္သိကၡာကုိသာ ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းၾကရမွာျဖစ္ေၾကာင္း ဆုိလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလာကဘုံသား လူအမ်ားအေနျဖင့္ အပ်က္တရားမ်ား မ်ားမ်ားလာသည့္ ယေန႔ေခတ္တြင္ မည္သူ တရားပ်က္ပ်က္ မိမိတုိ႔မပ်က္ေအာင္၊ မည္သူ ကတိသစၥာပ်က္ပ်က္ မိမိတုိ႔မပ်က္ေအာင္ ကတိသစၥာတည္တံ့ျခင္း၏ အေျခခံအေၾကာင္းျဖစ္သည့္ အက်င့္သိကၡာပုိင္းကုိသာ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနထုိင္ရင္း မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္သာ သဒၶါ၊ သီလ၊ သတိ၊ ပညာ၊ ဝိရီယတရားမ်ားျဖင့္ မိမိတုိ႔၏အစြမ္းကုိ ထုတ္ႏုိင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ၾကဖုိ႔ သတိေပးတုိက္တြန္းလုိက္ရပါသည္။
ၾသဇာေလးနက္၊ ေပၚစီတက္၍၊
ႏြယ္ျမက္သစ္ပင္၊ ေဆးဘက္၀င္၏။"
(႐ွင္မဟာသီလ၀ံသ)
ကတိတည္ျခင္း၊ သစၥာရွိျခင္းဟူေသာ အက်င့္တရားမ်ားသည္ ေလာကလူသားမ်ားအတြက္ အလြန္အေရးႀကီးၿပီး တန္ဖုိးထားသင့္သည့္ ဂုဏ္သိကၡာမ်ားျဖစ္၏။ ကတိတည္ျခင္း၊ သစၥာရွိျခင္းမ်ားသည္ ကုိယ္က်င့္သိကၡာ အပုိင္းႏွင့္လည္း ဆက္စပ္ေနသကဲ့သုိ႔ ကတိတည္သူ၊ သစၥာရွိသူမ်ားသည္လည္း အက်င့္သီလၿမဲသူမ်ားအျဖစ္ ဂုဏ္တင့္ႏုိင္ၾကမည္ ျဖစ္၏။ ကတိသစၥာ တည္ေနသမွ် အခက္အခဲမွန္သမွ်ကုိလည္း ထုိအက်င့္တရားမ်ားျဖင့္ ရင္ဆုိင္ေက်ာ္လႊားႏုိင္ၾကမည္သာ ျဖစ္၏။ အထူးသျဖင့္ သစၥာတရားသည္ ေမတၱာအားျဖင့္ ေပါင္းစပ္ႏုိင္လွ်င္ မျဖစ္ႏုိင္သည္မ်ားပင္ ျဖစ္လာႏုိင္ၿပီး သက္ရွိသက္မဲ့အားလုံးတုိ႔၏ အေျပာင္းအလဲျဖင့္ အေကာင္းမ်ားပင္ တဲြလာႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူေတာ္ေကာင္းမ်ားက ကတိသစၥာတည္လာပါက သက္မဲ့ျဖစ္သည့္ ႏြယ္ျမက္သစ္ပင္ စသည္မ်ားပင္ ေဆးဘက္ဝင္လာတတ္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္၏။
မွန္၏။ ကတိသစၥာသည္ တည္တ့ံလွ်င္ တည္တံ့ႏုိင္သည္ႏွင့္အမွ် အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ေကာင္းမ်ားကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္ေပ၏။ မိမိ၏ ကတိသစၥာ တည္တ့ံမႈကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍ မိမိလည္း အေကာင္းမ်ား စုႏုိင္သကဲ့သုိ႔ သူတပါးကုိလည္း ေကာင္းမႈအစုမ်ား ျပဳေပးႏုိင္ေပ၏။ သစၥာစကားျဖင့္ အျပစ္အနာအဆာမ်ားကုိပင္ ေပ်ာက္ေပးေစႏုိင္၏။ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ပင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ သစၥာစကားမ်ားကုိ တုိင္တည္မႈျပဳကာ သတၱဝါအမ်ား၏ ဒုကၡအေပါင္းကုိ ကယ္တင္ေပးဖူး၏။ သတၱဝါအမ်ား၏ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ားကုိ အရံအတားျပဳကာ အကာအကြယ္ျပဳေပးထားသည့္ ဘုရားရွင္၏ ပရိတ္ေဒသနာမ်ားတြင္ ထုိသုိ႔ေသာ သစၥာျပဳခ်က္မ်ားကုိ အမ်ားအျပား ေတြ႕ရမည္ျဖစ္၏။ ဗုဒၶ၏ ပရိတ္ေဒသနာေတာ္မ်ားတြင္ “ဧေတန သစၥဝေစၥန ေသာတၳိေတ ေဟာတု သဗၺဒါ” ဟူေသာ စကားမ်ားကုိ အမ်ားအျပား ေတြ႕ရမည္ျဖစ္၏။ ထုိစကား၏ အဓိပၸါယ္မွာ “ဤမွန္ေသာ သစၥာစကားေၾကာင့္ သတၱဝါမ်ားအား အခါခပ္သိမ္း ခ်မ္းသာျခင္းကုိ ျဖစ္ပါေစ”ဟူ၍ ျဖစ္၏။ ဤသည္မွာ မွန္ကန္သည့္သစၥာ၊ တည္တ့ံသည့္ ကတိစကားမ်ားသည္ သတၱဝါမ်ားအား အားအသစ္ကုိျဖစ္ေစၿပီး ထုိအားမ်ားကပင္ သတၱဝါမ်ား၏ အခက္အခဲမ်ားကုိ ေျဖရွင္းေပးႏုိသည့္ သေဘာမ်ိဳးျဖစ္၏။
အားဟုဆုိေသာ္လည္း စင္စစ္ထုိအားမ်ားသည္ မည့္သည့္တန္ခုိးရွင္၊ ဖန္တီးရွင္ကမွ် ျဖည့္ေပးႏုိင္သည့္ အားမ်ားမဟုတ္ဘဲ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္သာလွ်င္ ကတိတည္ျခင္း၊ သစၥာရွိျခင္းဟူသည့္ အက်င့္သိကၡာ တရားမ်ားျဖင့္သာ ျပည့္ေစရမည့္အားမ်ား ျဖစ္ပါ၏။ ကတိမ်ားမ်ားတည္လွ်င္၊ သစၥာမ်ားမ်ားရွိလွ်င္ မိမိသႏၲန္တြင္ ထုိကတိသစၥာ တရားမ်ား၏ စြမ္းအားမ်ားသည္လည္း ပုိမိုတုိးပြားကာ လုိအပ္သည့္ အက်ိဳးတရားမ်ားကုိ ၿပီးေျမာက္ေစႏုိင္မည္ ျဖစ္သျဖင့္ သက္ရွိသက္မဲ့ အရာအားလုံးတုိ႔၏ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးေကာင္းမ်ားကုိ ရယူလုိသူမ်ားသည္ ကတိသစၥာတရားမ်ားကုိ အခုိင္မာဆုံးျဖစ္ေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကရမည္ ျဖစ္ပါ၏။
အမွန္အားျဖင့္ ကတိသစၥာတည္ျခင္းဟူသည္ အျခားမဟုတ္၊ ကုိယ္က်င့္သိကၡာလုံေနျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ သီလလုံေနသူ တစ္ေယာက္သည္ စကားကုိအလြယ္ေျပာ၊ ကတိကုိ အလြယ္ေပးၿပီး ေစာင့္ထိန္းရမည့္ သစၥာတရားကုိ ခ်ိဳးေဖာက္သူ အျဖစ္မွလည္း ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီးသား ျဖစ္ေနေပ၏။ သာမန္လူမ်ား အေနျဖင့္ ေန႔စဥ္ေစာင့္ထိန္းရသည့္ ငါးပါးသီလကုိသာ မက်ိဳးမေပါက္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းထားႏုိင္လွ်င္ ကတိလည္း တည္ေနမည္ျဖစ္ၿပီး သစၥာလည္းရွိေနမည္သာ ျဖစ္၏။ ဥပမာအားျဖင့္ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္သည္ မိမိ၏ အိမ္ေထာင္သည္ အေပၚမွာ သစၥာရွိျခင္း၊ သူတပါးအက်ိဳး ယုတ္ေစမည့္ မဟုတ္မမွန္သည့္ စကားမ်ားကုိ ေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ေနျခင္းသည္ ငါးပါးသီလထဲမွ ကာေမသုမိစၧာစာရႏွင့္ မုသာဝါဒ သိကၡာပုဒ္မ်ားကုိ ေစာင့္ထိန္းေနျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ အျပန္အေနျဖင့္ ထုိသီလမ်ားကုိ ေစာင့္ထိန္းေနသမွ် ကတိသစၥာမ်ားလည္း တည္ေနၾကၿပီးသား ျဖစ္ပါ၏။ ထုိသုိ႔ အက်င့္သိကၡာလုံသျဖင့္ ကတိသစၥာတည္ေနသူမ်ားသည္ ေလာကဓံ အလွည့္အေျပာင္းမ်ားေၾကာင့္ ဘဝအတက္အက်မ်ားႏွင့္ ႀကဳံႏုိင္ျငားေသာ္လည္း အေရးႀကီးသည့္အခါ မိမိတုိ႔၏ သီလတရားကုိ သက္ေသထားကာ သစၥာျပဳမည္ဆုိပါက ထုိသစၥာတရား၏ အားမ်ားျဖင့္ အခက္အခဲမ်ားကုိ ေက်ာ္လႊားႏုိင္မည္မွာ အမွန္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။ မိမိက အက်င့္သိကၡာ ျမင့္မားစြာျဖင့္ ကတိသစၥာ တည္ထားလွ်င္ မိမိသာလွ်င္မဟုတ္ မိမိႏွင့္ ပတ္သက္သူမ်ားကုိပင္ သစၥာစကားျဖင့္ ဒုကၡအစုကုိ ေက်ာ္လႊားႏုိင္မည္မွာ အေသအခ်ာပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာအမ်ား ရင္းႏွီးၿပီးသားျဖစ္သည့္ အဂၤုလိမာလ ပရိတ္ေတာ္ကုိ ၾကည့္ပါက အဂၤုလိမာလ မေထရ္ႀကီးသည္ မိမိ၏ ကတိသစၥာစကားျဖင့္ မီးမဖြားႏုိင္သည့္ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးအား အလြယ္တကူ မီးဖြားႏုိင္ေစရန္ သစၥာျပဳကာ ေဘးရန္ကာေပးႏုိင္ခဲ့သည္ကုိ အထင္အရွား ေတြ႕ၾကရမည္ျဖစ္၏။ အဂၤုလိမာလ ပရိတ္ေတာ္၏ အဓိကအပုိင္းတြင္ အဂၤုလိမာလ မေထရ္ႀကီး သစၥာျပဳသည့္ စကားေတာ္မွာ “ႏွမ ငါသည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ သာဝက အရိယာ ျဖစ္ေတာ္မူၿပီးခ်ိန္မွစ၍ ေသေစလုိေသာ ေစတနာျဖင့္ သူတပါးအသက္ကုိ သတ္ျဖတ္ျခင္းကုိ ျပဳလည္းမျပဳ၊ သိလည္းမသိေတာ့ေပ၊ ဤမွန္ေသာ သစၥာစကားေၾကာင့္ မီးဖြားရန္ အခက္အခဲျဖစ္ေနေသာ ခ်စ္ႏွမအား ခ်မ္းသာမႈျဖစ္ပါေစ”ဟူ၍ ျဖစ္၏။ အဂၤုလိမာလ မေထရ္ႀကီး၏ ထုိသစၥာစကားမွာ မိမိကုိယ္တုိင္ အက်င့္သီလပုိင္းကုိ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းၿပီး ထုိအက်င့္သီလ ေကာင္းကုိသက္ေသျပဳ႕ကာ အမ်ားတကာ ခ်မ္းသာေရး သစၥာဆုိေပးထားသည့္ စကားျဖစ္သျဖင့္ ထုိအက်င့္သစၥာ အစြမ္းအားမ်ားသည္လည္း လက္ေတြ႕တြင္ သတၱဝါမ်ားအား ခ်မ္းသာမႈကုိ ျဖစ္ေစခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ အရင္းစစ္ေသာ္ အက်င့္သိကၡာေကာင္းသည္ သစၥာအားအျဖစ္ ေကာင္းျမတ္သည့္ ၾသဇာကုိ သက္ေရာက္ေပးျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိသူတပါး ခ်မ္းသာေရးအတြက္ အေကာင္းဆုံး သက္ေရာက္မႈကုိ ေပးလုိသူမ်ားသည္ ကုိယ္က်င့္သီလကုိ လုံၿခဳံေအာင္ေစာင့္ထိမ္းျခင္းဟူသည့္ ကတိသစၥာကုိ တည္တံ့ေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကရန္လုိေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္ပါ၏။
စင္စစ္ ကတိသစၥာတရားသည္ အက်င့္သိကၡာ အားေကာင္းေနသမွ် အစြမ္းအာနိသင္မ်ားလည္း တုိးပြားေနမည္သာ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိအခ်က္ကုိ ဘုရားလက္ထက္မွစ၍ ေရွးေရွးသူေတာ္ေကာင္းမ်ား၏ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကုိ ၾကည့္ပါက လက္ေတြ႕အားျဖင့္ သိႏုိင္မည္သာ ျဖစ္၏။ အက်င့္သီလ အားေကာင္းစြာျဖင့္ ဆုိခဲ့ၾကသည့္ သစၥာစကားမ်ားသည္ သူေတာ္ေကာင္းမ်ား၊ နတ္ေကာင္းနတ္ျမတ္မ်ား၏ အထံသုိ႔ပင္ ျပန္႔ႏွံ႔ကာ ထုိထုိသူေတာ္ေကာင္းမ်ား၊ နတ္ေကာင္းနတ္ျမတ္မ်ား၏ ေစာင့္ေရွာက္မႈျဖင့္ သတၱဝါမ်ားအား ခ်မ္းသာမႈကုိ ျဖစ္ေစခဲ့ၾကသည္မွာ အထင္အရွားပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ကတိသစၥာတည္ျခင္းဟူေသာ အက်င့္သီလေကာင္းသည္ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ားအေပၚတြင္ သက္ေရာက္မႈျဖစ္ကာ ယုတ္စြာအဆုံး ႏြယ္ျမက္သစ္ပင္မ်ားသည္ပင္ အစြမ္းထက္သည္အထိ အက်ိဳးရွိေစခဲ့သည္မွာ အမွန္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
သုိ႔ေသာ္ သဒၶါတရား၊ သီလတရား၊ ဝီရိယတရား၊ ပညာတရား၊ သတိတရားမ်ား ယုတ္ေလ်ာ့လာသည့္ ယေန႔ေခတ္ကာလတြင္ကား လူအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ကတိတရားမ်ား ေဖာက္ဖ်က္ေနၾကသကဲ့သုိ႔ သစၥာတရားမ်ားလည္း ေပ်ာက္ပ်က္ေနၾကသျဖင့္ ထုိကတိသစၥာတရား၏ စြမ္းပကားမ်ားမွာ ထင္သေလာက္ အစြမ္းမေရာက္ဘဲ ျဖစ္ေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ေနရ၏။ လူအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ကတိကုိ အလြယ္ေပးကာ အလြယ္ဖ်က္ေနတတ္ၾကသကဲ့သုိ႔ ေစာင့္ထိန္းရမည့္ သစၥာတရားမ်ားကုိလည္း မေစာင့္ထိန္းဘဲ အလြယ္တကူပင္ ေဖာက္ဖ်က္ေနတတ္ၾက၏။ တဒဂၤအခုိက္အတန္႔ အေရးကုိသာ ဦးစားေပးေနၿပီး ထုိအခုိက္အတန္႔ အဆင္ေျပေရးအတြက္ဆုိလွ်င္ လိမ္ေျပာရမွာလည္း ဝန္မေလး၊ မသိမသာတစ္မ်ိဳး၊ သိသိသာသာတစ္ဖုံ ခုိးဝွက္ရမည္ကုိလည္း မေၾကာက္လန္႔၊ အိမ္ေထာင္ရွိေနသူေရာ၊ မရွိသူမ်ားပါမက်န္ အိမ္ေထာင္ေရး ေဖာက္ျပန္ကာ သစၥာဖ်က္ရမည္ကုိလည္း အေလးမထား၊ ေသာက္ေသာက္စားစား လုပ္ရမွာလည္း ေပါ့ေပါ့ပါးပါးပင္ ျဖစ္ေနတတ္ၾက၏။ ထုိသုိ႔အက်င့္တရားကုိ အေျခခံထားသည့္ ကတိသစၥာတရားမ်ား မတည္ဘဲ သြားေနၾကသျဖင့္ သတၱဝါမ်ားအား ဒုကၡတရားမ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည့္အခါတြင္လည္း သစၥာတရား၏ အစြမ္းအာနိသင္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမွာလည္း ထင္သေလာက္ အစြမ္းမထက္ဘဲ ျဖစ္ေနၾကျခင္း ျဖစ္၏။
အရင္းစစ္ေသာ္ သစၥာတရားက အစြမ္းမထက္ျခင္းမဟုတ္၊ မိမိတုိ႔၏ အက်င့္တရားမ်ားက အစြမ္းထက္ေအာင္ မေထာက္ပံ့ႏုိင္ျခင္းသာ ျဖစ္၏။ အကယ္၍သာ အက်င့္တရားကုိ ေကာင္းေအာင္ေနထုိင္ၾကမည္ဆုိလွ်င္ အက်င့္ေကာင္းသျဖင့္ ကတိလည္းေကာင္းမည္ျဖစ္ၿပီး သစၥာလည္းေကာင္းေနမည္ျဖစ္ကာ ကတိသစၥာ ေကာင္းလာလွ်င္ ထုိအေကာင္းမ်ား၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈသည္လည္း ၾသဇာေကာင္းမ်ားအျဖစ္ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ကာ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ားအထိ သက္ေရာက္မႈျဖစ္ေစလ်က္ အက်ိဳးေကာင္းမ်ားကုိ ျဖစ္လာေစမည္မွာ မလဲြဧကန္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ဆုိလုိသည္မွာ ယေန႔ေခတ္တြင္ လူအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ကုိယ္က်င့္သိကၡာအပုိင္းတြင္ တျဖည္းျဖည္း ဆုတ္ယုတ္လာေနသည္ႏွင့္အမွ် ကတိမတည္ျခင္း၊ သစၥာမရွိျခင္းမ်ားသည္လည္း ပုိမိုမ်ားျပားလာကာ ထုိကတိသစၥာ ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ားကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ား၏ အစြမ္းသတၱိမ်ားသည္လည္း တျဖည္းျဖည္း ဆုတ္ယုတ္လာေနၾကျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ ထုိအခ်က္ကုိ သတိျပဳဆင္ျခင္ကာ ေလာကသားမ်ား အေနျဖင့္ မိမိတုိ႔၏ သႏၲာန္တြင္ ကတိသစၥာတည္တံ့ေစလ်က္ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ားအထိ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစကာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေကာင္းမ်ား ရရွိႏုိင္ၾကေစရန္ မိမိတုိ႔၏ အက်င့္သိကၡာကုိသာ ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းၾကရမွာျဖစ္ေၾကာင္း ဆုိလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလာကဘုံသား လူအမ်ားအေနျဖင့္ အပ်က္တရားမ်ား မ်ားမ်ားလာသည့္ ယေန႔ေခတ္တြင္ မည္သူ တရားပ်က္ပ်က္ မိမိတုိ႔မပ်က္ေအာင္၊ မည္သူ ကတိသစၥာပ်က္ပ်က္ မိမိတုိ႔မပ်က္ေအာင္ ကတိသစၥာတည္တံ့ျခင္း၏ အေျခခံအေၾကာင္းျဖစ္သည့္ အက်င့္သိကၡာပုိင္းကုိသာ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနထုိင္ရင္း မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္သာ သဒၶါ၊ သီလ၊ သတိ၊ ပညာ၊ ဝိရီယတရားမ်ားျဖင့္ မိမိတုိ႔၏အစြမ္းကုိ ထုတ္ႏုိင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ၾကဖုိ႔ သတိေပးတုိက္တြန္းလုိက္ရပါသည္။
