တစ္ေလာက ဒကာေလးတစ္ေယာက္နဲ႔ေတြ႕ေတာ့ သူက “ဘုန္းဘုန္းဘုရား.. ၿပီးခဲ့တဲ့ တစ္ရက္ႏွစ္ေရာက္ ေလာက္က တပည့္ေတာ္တုိ႔ သူငယ္ခ်င္းတစ္စု ကံအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္၊ သူငယ္ခ်င္းေတြထဲက တစ္ေယာက္က ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံ သုံးမ်ိဳးထဲမွာ ကာယကံက အဓိကက်ေၾကာင္း ေျပာဆုိၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕က ကာယကံထက္ မေနာကံက ပုိၿပီးအေရးႀကီးေၾကာင္း ေျပာဆုိရင္းက ေဆြးေႏြးပဲြက အားပါလာၿပီး သူမွန္ကုိယ္မွန္ ျငင္းၾကတဲ့အထိ ေျပာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္၊ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ဘုန္းဘုန္းကုိပဲ ေမးၾကမယ္ဆုိၿပီး တပည့္ေတာ္တုိ႔ ေဆြးေႏြးပဲြကုိ ရပ္လုိက္ခဲ့ပါတယ္၊ အဲဒါ ဘုန္းဘုန္းအေနနဲ႔ တပည့္ေတာ္တုိ႔ကုိ စာတစ္ပုဒ္ေလာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ပုိ႔စ္ေရးၿပီး ရွင္းလင္းေပးပါဦးဘုရား”လုိ႔ ေျပာဆုိ ေလွ်ာက္ထားလာပါတယ္။ သူ႔ေလွ်ာက္ထားခ်က္ကုိ အခ်ိန္ယူကာ ေရးေပးမယ့္အေၾကာင္း ေျပာဆုိၿပီး စိတ္ထဲမွာလည္း အခုေခတ္မွာ သူတုိ႔ေလးေတြ ဒီလုိ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးျဖစ္ၾကတယ္ ဆုိတာကုိေတာင္ က်ိတ္ၿပီး ခ်ီးက်ဴးေနမိပါေသးတယ္။
သူတုိ႔ ေဆြးေႏြးမယ္ဆုိလည္း ေဆြးေႏြးစရာပါပဲ။ ကံကံရဲ႕အက်ိဳးကုိ အဓိက ေဟာေျပာေပးထားတဲ့ ဗုဒၶစာေပေတြမွာ တစ္ခါတစ္ရံ ဘယ္လုိကာယကံေၾကာင့္ ဘယ္လုိဆုိးက်ိဳးေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္၊ ဘယ္လုိဝစီကံေၾကာင့္ ဘယ္လုိအျပစ္ေတြ ရခဲ့တယ္၊ ဘယ္လုိမေနာကံေၾကာင့္ ဘယ္လုိ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ ရွိခဲ့တယ္ ဆုိတဲ့အေၾကာင္းဇာတ္လမ္းေတြ၊ သက္ေသသာဓကေတြကလည္း ရွိေနၾကတာဆုိေတာ့ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ကုိယ္ဖတ္မွတ္ဖူးသေလာက္၊ ကုိယ္သိသေလာက္နဲ႔ အခုလုိ ေျပာဆုိျဖစ္ၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ကုိယ္သိထားသေလာက္၊ ကုိယ္မွတ္ထားသေလာက္နဲ႔ ေဆြးေႏြးၾကတာဆုိေတာ့ တိက်တဲ့ သာဓကကုိေတာ့ တိတိက်က် ေထာက္မျပႏုိင္ၾကေပဘူးေပါ့။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူတုိ႔ေတြရဲ႕ ေဆြးေႏြးလာတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘုန္းဘုန္းအတြက္ေတာ့ ေရးစရာ စာတစ္ပုဒ္ရသြားျပန္ပါတယ္။
သူတုိ႔ေလးေတြ ေဆြးေႏြးၾကတဲ့အတုိင္း ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံ သုံးပါးမွာ ဘယ္ကံက အေရးႀကီးဆုံးလဲ၊ ဘယ္ကံက အဓိက အက်ဆုံးလဲလုိ႔ ေမးလာခဲ့ရင္ ဘယ္ကံကပုိၿပီး အေရးႀကီးတယ္၊ အဓိက က်တယ္ဆုိတာထက္ ျပဳလုပ္တဲ့သူရဲ႕ ေစတနာက အဓိကအက်ဆုံးလုိ႔ပဲ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဆုိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကံဆုိတာ အလုပ္ကုိ ဆုိတာျဖစ္ၿပီး အလုပ္ဆုိရာမွာလည္း ေစတနာက အဓိကျပ႒ာန္းထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အလုပ္လုပ္တဲ့ သူေတြရဲ႕ ေစတနာကုိလုိက္ၿပီး အက်ိဳးႀကီးမႈ၊ မႀကီးမႈ ကြားျခားသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ကာယကံနဲ႔ က်ဴးလြန္လုိက္တဲ့ အလုပ္ေတြ၊ ဝစီကံနဲ႔ က်ဴးလြန္လုိက္တဲ့ အလုပ္ေတြ ရွိေပမယ့္ ေစတနာ မပါတဲ့အတြက္ တန္ျပန္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မရွိတာေတြ ရွိတတ္တာကုိ သတိျပဳမိၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံလည္း လက္ေတြ႕ျဖစ္တဲ့ ကာယကံအမႈ၊ ဝစီကံအမႈေတြ မလုပ္ျဖစ္ဘဲ ေစတနာပါတဲ့ မေနာကံ အားေကာင္းမႈေၾကာင့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ အားေကာင္းတဲ့ အျဖစ္ေတြလည္း ရွိေနတတ္ျပန္ပါတယ္။
အရွင္းဆုံးကေတာ့ ဘယ္အလုပ္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ျပဳလုပ္သူရဲ႕ ေစတနာက ပုိၿပီးအေရးႀကီးတယ္ဆုိတာ အလြယ္နားလည္ ထားႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ္အမူအရာနဲ႔ လုပ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏႈတ္နဲ႔ ေျပာဆုိတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စိတ္နဲ႔ၾကံစည္တာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေစတနာက တြဲဖက္ၿပီး ပါေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေတြ႕ဘဝေတြမွာလည္း အလုပ္လုပ္တဲ့အခါ၊ စကားေျပာတဲ့အခါ၊ ေတြးေတာႀကံစည္တဲ့အခါ စိတ္မပါဘူး၊ ေစတနာ မပါဘူးဆုိရင္ လုပ္သမွ်အလုပ္၊ ေျပာသေျပာအေျပာ စတာေတြဟာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မရွိတာကုိ ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေစတနာက အဓိကပံ့ပုိး လႈံေဆာ္ေပးတာဟာ စိတ္ပဲျဖစ္တဲ့အတြက္ သြယ္ဝုိက္တဲ့အေနနဲ႔ ေစတနာကုိ မေနာကံလုိ႔ ဆုိမယ္ဆုိရင္လည္း ဆုိႏုိင္သလုိ တျခားကံေတြကုိ လုပ္မိတဲ့အခါမွာလည္း ေစတနာရဲ႕ ေထာက္ပ့ံမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့စိတ္ကပဲ အဓိက ပံ့ပုိးေပးတာျဖစ္ၿပီး ဘယ္ကံပဲလုပ္လုပ္ စိတ္ေစတနာက ဆက္စပ္ပါဝင္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အရာအားလုံးမွာ စိတ္ေစတနာက အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ဆုိမယ္ဆုိလည္း ဆုိႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အလုပ္လုပ္တဲ့အခါ ေစတနာပါျခင္း မပါျခင္းကုိ အေၾကာင္းျပဳၿပီး အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိျခင္းမရွိျခင္း၊ အားႀကီးျခင္းမႀကီးျခင္း စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လက္ေတြ႕ဘုရားေဟာ ေဒသနာေတြလည္း ဗုဒၶစာေပေတြမွာ အမ်ားႀကီးေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ သာဓကအျဖစ္နဲ႔ တစ္ခုခုႏွစ္ခု ထုတ္ႏႈတ္ျပရရင္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ လက္ထက္ေတာ္အခါက မ်က္စိမျမင္တဲ့ စကၡဳပါလ မေထရ္ဟာ စႀကၤံေလွ်ာက္ရင္း ပုိးမြားေတြကုိ နင္းမိလုိ႔ ပုိးေတြေသေၾကခဲ့တဲ့ ကာယကံအမႈ ရွိခဲ့ေပမယ့္ စိတ္ေစတနာ မပါတဲ့အတြက္ အျပစ္မရွိဘူးလုိ႔ ဘုရားရွင္က မိန္႔ေတာ္မူခဲ့တဲ့ သာဓက၊ ပိလိႏၵဝစၧ အမည္ေတာ္ရတဲ့ ရဟန္းတစ္ပါးဟာလည္း ႏႈတ္ထြက္အလြန္ ၾကမ္းတမ္းေပမယ့္ ေစတနာမပါတဲ့အတြက္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မရွိတဲ့ အျဖစ္၊ ေသလုေမ်ာပါးျဖစ္ေနတဲ့ မဒၵကု႑လိ အမည္ရတဲ့ သူငယ္တစ္ေယာက္ဟာ အသက္ဆုံးခါနီး ဘုရားရွင္ကုိ အာ႐ုံျပဳမိတဲ့ စိတ္အစဥ္ေၾကာင့္ ေသၿပီးေနာက္ နတ္ျပည္ေရာက္ရတဲ့ အေၾကာင္း စတာေတြဟာ ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံေတြမွာ ေစတနာရွိျခင္း၊ မရွိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ထင္ရွားတဲ့ သာဓကအခ်ိဳ႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိလုိတာက ဗုဒၶဘာသာမွာ သီလပုိင္းဆုိင္ရာ၊ သမာဓိပုိင္းဆုိင္ရာ၊ ပညာပုိင္းဆုိင္ရာ ဆုိတဲ့အက်င့္သိကၡာ သုံးရပ္အေနနဲ႔ ေျပာၾကတဲ့အခါ သီလက ကာယကံနဲ႔ ဝစီကံကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးတယ္၊ သမာဓိနဲ႔ ပညာက စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးတယ္လုိ႔ ဆုိေပမယ့္ သီလသိကၡာပုဒ္ ေစာင့္ထိန္းတဲ့အခါ တုိက္႐ုိက္အေနနဲ႔ ကုိယ္အမူအရာနဲ႔ ႏႈတ္အမူအရာေတြ မက်ဴးလြန္ျဖစ္ေအာင္ စိတ္ေစတနာကလည္း ပါဝင္ပတ္သက္ေပးေနရတာ ေတြရွိတဲ့အျပင္ စိတ္အစဥ္မွာ သတိကပ္ၿပီး ေနတဲ့အခါမွာ လက္ေတြ႕က်ဴးလြန္ႏုိင္တဲ့ ကာယကံ၊ ဝစီကံေတြကုိ မက်ဴးလြန္ျဖစ္တာေတြလည္း ရွိတဲ့အတြက္ ဘယ္လုိကံမ်ိဳးမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စိတ္ေစတနာက အဓိက အခန္းက႑က ပါဝင္ပတ္သက္ေနေၾကာင္း ဆုိလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ္ထိလက္ေရာက္ လုပ္မိတဲ့အလုပ္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏႈတ္ကေျပာဆုိတဲ့ စကားပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ စိတ္ကေတြးေတာႀကံစည္တဲ့ အႀကံအစည္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေစတနာပါမႈ၊ မပါမႈ၊ ေစတနာအားႀကီးမႈ၊ မႀကီးမႈကုိလုိက္ၿပီး အက်ိဳးႀကီးမႈ မႀကီးမႈေတြ ျဖစ္ႏုိင္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံဆုိတဲ့ ကံသုံးပါးမွာ ဘယ္ကံကပုိၿပီး အေရးႀကီးတယ္၊ အဓိကက်တယ္ဆုိတာထက္ ျပဳလုပ္တဲ့အခုိက္မွာ ျပဳလုပ္သူရဲ႕ ေစတနာကအေရးႀကီးၿပီး အဓိကက်တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ကုိ သိေစခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးနဲ႔ အလုပ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကုိ လုပ္ေနၾကရတဲ့ သူေတြအေနနဲ႔ အလုပ္လုပ္တဲ့အခါမွာ ေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြအေပၚမွာ ေစတနာအားေကာင္းေအာင္ ႀကိဳးစားၿပီး မေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြကုိေတာ့ ေရွာင္ႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆုံး ျဖစ္ေပမယ့္ မေရွာင္ႏုိင္လုိ႔ လုပ္ျဖစ္ခဲ့ရင္လည္း ေစတနာမပါမိၾကေစဖုိ႔သာ အေရးႀကီးတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကုိ သတိျပဳဆင္ျခင္ၿပီး ကံသုံးပါးလုံးမွာ ေစတနာအားႀကီးတဲ့ ကံက အေရးႀကီးဆုံး ကံျဖစ္တဲ့အတြက္ ကုိယ္လုပ္တဲ့အလုပ္ေတြမွာ လဲြမွားေနတဲ့ ေစတနာမ်ိဳး မျဖစ္ဖုိ႔သာ သတိပညာ ေပါင္းစပ္ၿပီး လုပ္ၾကပါလုိ႔ပဲ အသိေပးတုိက္တြန္းလုိက္ရပါတယ္။
သူတုိ႔ ေဆြးေႏြးမယ္ဆုိလည္း ေဆြးေႏြးစရာပါပဲ။ ကံကံရဲ႕အက်ိဳးကုိ အဓိက ေဟာေျပာေပးထားတဲ့ ဗုဒၶစာေပေတြမွာ တစ္ခါတစ္ရံ ဘယ္လုိကာယကံေၾကာင့္ ဘယ္လုိဆုိးက်ိဳးေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္၊ ဘယ္လုိဝစီကံေၾကာင့္ ဘယ္လုိအျပစ္ေတြ ရခဲ့တယ္၊ ဘယ္လုိမေနာကံေၾကာင့္ ဘယ္လုိ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ ရွိခဲ့တယ္ ဆုိတဲ့အေၾကာင္းဇာတ္လမ္းေတြ၊ သက္ေသသာဓကေတြကလည္း ရွိေနၾကတာဆုိေတာ့ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ကုိယ္ဖတ္မွတ္ဖူးသေလာက္၊ ကုိယ္သိသေလာက္နဲ႔ အခုလုိ ေျပာဆုိျဖစ္ၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ကုိယ္သိထားသေလာက္၊ ကုိယ္မွတ္ထားသေလာက္နဲ႔ ေဆြးေႏြးၾကတာဆုိေတာ့ တိက်တဲ့ သာဓကကုိေတာ့ တိတိက်က် ေထာက္မျပႏုိင္ၾကေပဘူးေပါ့။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူတုိ႔ေတြရဲ႕ ေဆြးေႏြးလာတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘုန္းဘုန္းအတြက္ေတာ့ ေရးစရာ စာတစ္ပုဒ္ရသြားျပန္ပါတယ္။
သူတုိ႔ေလးေတြ ေဆြးေႏြးၾကတဲ့အတုိင္း ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံ သုံးပါးမွာ ဘယ္ကံက အေရးႀကီးဆုံးလဲ၊ ဘယ္ကံက အဓိက အက်ဆုံးလဲလုိ႔ ေမးလာခဲ့ရင္ ဘယ္ကံကပုိၿပီး အေရးႀကီးတယ္၊ အဓိက က်တယ္ဆုိတာထက္ ျပဳလုပ္တဲ့သူရဲ႕ ေစတနာက အဓိကအက်ဆုံးလုိ႔ပဲ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဆုိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကံဆုိတာ အလုပ္ကုိ ဆုိတာျဖစ္ၿပီး အလုပ္ဆုိရာမွာလည္း ေစတနာက အဓိကျပ႒ာန္းထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အလုပ္လုပ္တဲ့ သူေတြရဲ႕ ေစတနာကုိလုိက္ၿပီး အက်ိဳးႀကီးမႈ၊ မႀကီးမႈ ကြားျခားသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ကာယကံနဲ႔ က်ဴးလြန္လုိက္တဲ့ အလုပ္ေတြ၊ ဝစီကံနဲ႔ က်ဴးလြန္လုိက္တဲ့ အလုပ္ေတြ ရွိေပမယ့္ ေစတနာ မပါတဲ့အတြက္ တန္ျပန္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မရွိတာေတြ ရွိတတ္တာကုိ သတိျပဳမိၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံလည္း လက္ေတြ႕ျဖစ္တဲ့ ကာယကံအမႈ၊ ဝစီကံအမႈေတြ မလုပ္ျဖစ္ဘဲ ေစတနာပါတဲ့ မေနာကံ အားေကာင္းမႈေၾကာင့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ အားေကာင္းတဲ့ အျဖစ္ေတြလည္း ရွိေနတတ္ျပန္ပါတယ္။
အရွင္းဆုံးကေတာ့ ဘယ္အလုပ္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ျပဳလုပ္သူရဲ႕ ေစတနာက ပုိၿပီးအေရးႀကီးတယ္ဆုိတာ အလြယ္နားလည္ ထားႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ္အမူအရာနဲ႔ လုပ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏႈတ္နဲ႔ ေျပာဆုိတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စိတ္နဲ႔ၾကံစည္တာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေစတနာက တြဲဖက္ၿပီး ပါေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေတြ႕ဘဝေတြမွာလည္း အလုပ္လုပ္တဲ့အခါ၊ စကားေျပာတဲ့အခါ၊ ေတြးေတာႀကံစည္တဲ့အခါ စိတ္မပါဘူး၊ ေစတနာ မပါဘူးဆုိရင္ လုပ္သမွ်အလုပ္၊ ေျပာသေျပာအေျပာ စတာေတြဟာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မရွိတာကုိ ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေစတနာက အဓိကပံ့ပုိး လႈံေဆာ္ေပးတာဟာ စိတ္ပဲျဖစ္တဲ့အတြက္ သြယ္ဝုိက္တဲ့အေနနဲ႔ ေစတနာကုိ မေနာကံလုိ႔ ဆုိမယ္ဆုိရင္လည္း ဆုိႏုိင္သလုိ တျခားကံေတြကုိ လုပ္မိတဲ့အခါမွာလည္း ေစတနာရဲ႕ ေထာက္ပ့ံမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့စိတ္ကပဲ အဓိက ပံ့ပုိးေပးတာျဖစ္ၿပီး ဘယ္ကံပဲလုပ္လုပ္ စိတ္ေစတနာက ဆက္စပ္ပါဝင္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အရာအားလုံးမွာ စိတ္ေစတနာက အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ဆုိမယ္ဆုိလည္း ဆုိႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အလုပ္လုပ္တဲ့အခါ ေစတနာပါျခင္း မပါျခင္းကုိ အေၾကာင္းျပဳၿပီး အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိျခင္းမရွိျခင္း၊ အားႀကီးျခင္းမႀကီးျခင္း စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လက္ေတြ႕ဘုရားေဟာ ေဒသနာေတြလည္း ဗုဒၶစာေပေတြမွာ အမ်ားႀကီးေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ သာဓကအျဖစ္နဲ႔ တစ္ခုခုႏွစ္ခု ထုတ္ႏႈတ္ျပရရင္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ လက္ထက္ေတာ္အခါက မ်က္စိမျမင္တဲ့ စကၡဳပါလ မေထရ္ဟာ စႀကၤံေလွ်ာက္ရင္း ပုိးမြားေတြကုိ နင္းမိလုိ႔ ပုိးေတြေသေၾကခဲ့တဲ့ ကာယကံအမႈ ရွိခဲ့ေပမယ့္ စိတ္ေစတနာ မပါတဲ့အတြက္ အျပစ္မရွိဘူးလုိ႔ ဘုရားရွင္က မိန္႔ေတာ္မူခဲ့တဲ့ သာဓက၊ ပိလိႏၵဝစၧ အမည္ေတာ္ရတဲ့ ရဟန္းတစ္ပါးဟာလည္း ႏႈတ္ထြက္အလြန္ ၾကမ္းတမ္းေပမယ့္ ေစတနာမပါတဲ့အတြက္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မရွိတဲ့ အျဖစ္၊ ေသလုေမ်ာပါးျဖစ္ေနတဲ့ မဒၵကု႑လိ အမည္ရတဲ့ သူငယ္တစ္ေယာက္ဟာ အသက္ဆုံးခါနီး ဘုရားရွင္ကုိ အာ႐ုံျပဳမိတဲ့ စိတ္အစဥ္ေၾကာင့္ ေသၿပီးေနာက္ နတ္ျပည္ေရာက္ရတဲ့ အေၾကာင္း စတာေတြဟာ ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံေတြမွာ ေစတနာရွိျခင္း၊ မရွိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ထင္ရွားတဲ့ သာဓကအခ်ိဳ႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိလုိတာက ဗုဒၶဘာသာမွာ သီလပုိင္းဆုိင္ရာ၊ သမာဓိပုိင္းဆုိင္ရာ၊ ပညာပုိင္းဆုိင္ရာ ဆုိတဲ့အက်င့္သိကၡာ သုံးရပ္အေနနဲ႔ ေျပာၾကတဲ့အခါ သီလက ကာယကံနဲ႔ ဝစီကံကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးတယ္၊ သမာဓိနဲ႔ ပညာက စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးတယ္လုိ႔ ဆုိေပမယ့္ သီလသိကၡာပုဒ္ ေစာင့္ထိန္းတဲ့အခါ တုိက္႐ုိက္အေနနဲ႔ ကုိယ္အမူအရာနဲ႔ ႏႈတ္အမူအရာေတြ မက်ဴးလြန္ျဖစ္ေအာင္ စိတ္ေစတနာကလည္း ပါဝင္ပတ္သက္ေပးေနရတာ ေတြရွိတဲ့အျပင္ စိတ္အစဥ္မွာ သတိကပ္ၿပီး ေနတဲ့အခါမွာ လက္ေတြ႕က်ဴးလြန္ႏုိင္တဲ့ ကာယကံ၊ ဝစီကံေတြကုိ မက်ဴးလြန္ျဖစ္တာေတြလည္း ရွိတဲ့အတြက္ ဘယ္လုိကံမ်ိဳးမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စိတ္ေစတနာက အဓိက အခန္းက႑က ပါဝင္ပတ္သက္ေနေၾကာင္း ဆုိလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ္ထိလက္ေရာက္ လုပ္မိတဲ့အလုပ္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏႈတ္ကေျပာဆုိတဲ့ စကားပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ စိတ္ကေတြးေတာႀကံစည္တဲ့ အႀကံအစည္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေစတနာပါမႈ၊ မပါမႈ၊ ေစတနာအားႀကီးမႈ၊ မႀကီးမႈကုိလုိက္ၿပီး အက်ိဳးႀကီးမႈ မႀကီးမႈေတြ ျဖစ္ႏုိင္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံဆုိတဲ့ ကံသုံးပါးမွာ ဘယ္ကံကပုိၿပီး အေရးႀကီးတယ္၊ အဓိကက်တယ္ဆုိတာထက္ ျပဳလုပ္တဲ့အခုိက္မွာ ျပဳလုပ္သူရဲ႕ ေစတနာကအေရးႀကီးၿပီး အဓိကက်တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ကုိ သိေစခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးနဲ႔ အလုပ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကုိ လုပ္ေနၾကရတဲ့ သူေတြအေနနဲ႔ အလုပ္လုပ္တဲ့အခါမွာ ေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြအေပၚမွာ ေစတနာအားေကာင္းေအာင္ ႀကိဳးစားၿပီး မေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြကုိေတာ့ ေရွာင္ႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆုံး ျဖစ္ေပမယ့္ မေရွာင္ႏုိင္လုိ႔ လုပ္ျဖစ္ခဲ့ရင္လည္း ေစတနာမပါမိၾကေစဖုိ႔သာ အေရးႀကီးတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကုိ သတိျပဳဆင္ျခင္ၿပီး ကံသုံးပါးလုံးမွာ ေစတနာအားႀကီးတဲ့ ကံက အေရးႀကီးဆုံး ကံျဖစ္တဲ့အတြက္ ကုိယ္လုပ္တဲ့အလုပ္ေတြမွာ လဲြမွားေနတဲ့ ေစတနာမ်ိဳး မျဖစ္ဖုိ႔သာ သတိပညာ ေပါင္းစပ္ၿပီး လုပ္ၾကပါလုိ႔ပဲ အသိေပးတုိက္တြန္းလုိက္ရပါတယ္။
