ပုထုဇဥ္ သတၱ၀ါမ်ားအဖုိ႔ ပဋိသေႏၶေနရျခင္း ဆင္းရဲ၊ အုိရျခင္းဆင္းရဲ၊ ေသရျခင္း ဆင္းရဲတုိ႔သည္ ဆင္းရဲတကာ ဆင္းရဲတုိ႔တြင္ အႀကီးမားဆုံး ဆင္းရဲသုံးမ်ိဳးျဖစ္၏။ သံသရာတစ္ေလွ်ာက္တြင္ အဖန္ဖန္ ပဋိသေႏၶ ေနခဲ့ရသျဖင့္ အဖန္ဖန္အုိခဲ့ၿပီး ျဖစ္သကဲ့သုိ႔ အဖန္ဖန္လည္း ေသခဲ့ၿပီး ျဖစ္၏။ ဤပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း သုံးမ်ိဳး အဆုံးမသပ္ေသးသမွ် ဘ၀သံသရာ က်င္လည္မႈသည္လည္း အဆုံးသပ္ဦးမည္ မဟုတ္သကဲ့သုိ႔ သံသရာလည္မႈ အဆုံးမသပ္ေသးလ်င္ ဆင္းရဲဒုကၡသည္လည္း အဆုံးသပ္ဦးမည္ မဟုတ္လွေပ။ ဤသုိ႔ေသာ အႀကီးမားဆုံး ဆင္းရဲသုံးမ်ိဳးေၾကာင့္ပင္ အရိယာ သူေတာ္ေကာင္းမ်ားက ဆင္းရဲလြတ္ရာလမ္းကုိ ရွာေဖြသြားခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္၏။ အႏႈိင္းမဲ့ ဘုရားရွင္တုိ႔သည္ကား မိမိတုိ႔၏ လြတ္ေျမာက္ရာကုိ ရွာေဖြ႐ုံမွ်မက သတၱ၀ါမ်ား၏ လြတ္ရာလမ္း အတြက္လည္း ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ ေပးသြားေသး၏။ ျမတ္ဗုဒၶ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ပင္ “ရဟန္းတုိ႔ ေလာက၌ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္းတရားမ်ား မရွိပါက ဘုရားရွင္တုိ႔သည္ ပြင့္ေပၚဖြယ္ အေၾကာင္းမရွိသက့ဲသုိ႔၊ သုတ္၀ိနည္းအဘိဓမၼာ တရားတုိ႔သည္လည္း ထြန္းကားဖြယ္ အေၾကာင္းမရွိ၊ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္းဟူေသာ ဤတရားသုံးပါး ရွိေနၾကသျဖင့္သာ ဘုရားရွင္တုိ႔ ပြင့္ေပၚရျခင္းျဖစ္ၿပီး သုတ္၀ိနည္းအဘိဓမၼာ တရားမ်ားလည္း ထြန္းကားရျခင္း ျဖစ္၏”ဟု မိန္႔ေတာ္မူဖူး၏။
အဂၤုတၱရပါဠိေတာ္၊ ဒသကနိပါတ္၊ အာကခၤ၀ဂ္တြင္ တေယာဓမၼဟူေသာ ဘုရားေဟာ သုတၱန္ တစ္ခုရွိ၏။ ထုိသုတ္တြင္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္းဟူသည့္ ဆင္းရဲတရား သုံးပါးကုိ မပယ္သတ္ ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္းႏွင့္ ပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္းမ်ားကုိ အဆင့္ဆင့္ ဖြင့္ဆုိရွင္းျပ ေဟာၾကားေတာ္မူထား၏။ ပယ္သတ္ရမည့္ တရားမ်ားကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္လွ်င္ ထုိဆင္းရဲမ်ား ျဖစ္ေပၚေနဦးမည္ျဖစ္ၿပီး ပယ္သတ္ရမည့္ တရားမ်ားကုိ အဆင့္ဆင့္ ပယ္သတ္ႏုိင္လ်င္ကား ထုိဆင္းရဲမ်ား အဆုံးသတ္သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း အျပည့္အစုံ ေဖာ္ထုတ္ေတာ္မူထား၏။
ျမတ္ဗုဒၶက “ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္ ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိ႔အတူ ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း သကၠာယဒိ႒ိ (ခႏၶာငါးပါးတြင္ တစ္ပါးပါးကုိ အတၱဟု စဲြလန္းမႈ)၊ ၀ိစိကိစၧာ (ရတာနာသုံပါးနဲ႔ ကံကံ၏ အက်ိဳးအေပၚ ယုံမွားသံသယ ရွိမႈ)၊ သီလဗၺတပရာမာသ (ႏြားေခြးစေသာ သတၱ၀ါတုိ႔၏ အက်င့္သည္ သံသရာလြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟု မွားယြင္းစြာ ယုံၾကည္က်င့္သုံးမႈ) ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိသကၠာယဒိ႒ိ၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ သီလဗၺတပရာမာသ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း မသင့္မတင့္ ႏွလုံးသြင္းမႈ၊ လမ္းမွားကုိမွီ၀ဲမႈ၊ စိတ္၏ဆုတ္နစ္မႈ ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိမသင့္မတင့္ ႏွလုံးသြင္းမႈ၊ လမ္းမွားကုိမွီ၀ဲမႈ၊ စိတ္၏ဆုတ္နစ္မႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း သတိေမ့ေလ်ာ့မႈ၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈ၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိသတိေမ့ေလ်ာ့မႈ၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈ၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း အရိယာတုိ႔အား ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈ၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈ၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိအရိယာတုိ႔အား ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈ၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈ၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း ပ်ံ႕လြင့္မႈ၊ မေစာင့္စည္းမႈ၊ သီလမရွိမႈ ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိပ်ံ႕လြင့္မႈ၊ မေစာင့္စည္းမႈ၊ သီလမရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း မယုံၾကည္မႈ၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈ၊ ပ်င္းရိမႈဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိမယုံၾကည္မႈ၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈ၊ ပ်င္းရိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း မ႐ိုေသမႈ၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈ၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈ ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိမ႐ိုေသမႈ၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈ၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း အရွက္မရွိမႈ၊ အေၾကာက္မရွိမႈ၊ ေမ့ေလ်ာ့မႈ ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း” စသည္ျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ ပယ္သတ္ရမည့္ တရားမ်ားကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္သျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္းတရားသုံးမ်ိဳးကုိလည္း မပယ္သတ္ႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ရပုံကုိ မိန္႔ေတာ္မူ၏။
ဆက္လက္၍ ဘုရားရွင္က “ရဟန္းတုိ႔… အရွက္မရွိ၊ အေၾကာက္မရွိေသာ သူသည္ ေမ့ေလ်ာ့သူျဖစ္၏၊ ထုိသူသည္ ေမ့ေလ်ာ့သူျဖစ္ရကား မ႐ုိေသမႈကုိပယ္ရန္၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈကုိပယ္ရန္၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိသူျဖစ္ရကား မယုံၾကည္မႈကုိပယ္ရန္၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈကုိပယ္ရန္၊ ပ်င္ရိျခင္းကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ပ်င္းရိသူျဖစ္ရကား ပ်ံ႕လြင့္မႈကုိပယ္ရန္၊ မေစာင့္စည္းမႈကုိပယ္ရန္၊ သီလမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ သီလမရွိသူျဖစ္ရကား အရိယာတုိ႔ကုိ ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈကုိပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိသူျဖစ္ရကား သတိေမ့ေလ်ာ့မႈကုိ ပယ္ရန္၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈကုိ ပယ္ရန္၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ စိတ္ပ်ံ႕လြင္သူျဖစ္ရကား မသင့္မတင့္ ႏွလုံးသြင္းမႈကို ပယ္ရန္၊ လမ္းမွားမွီ၀ဲမႈကုိ ပယ္ရန္၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ စိတ္ဆုတ္နစ္သူျဖစ္ရကား သကၠာယဒိ႒ိကုိ ပယ္ရန္၊ ၀ိစိကိစၧာကို ပယ္ရန္၊ သီလဗၺတပရာမာသကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ယုံမွားရွိသူျဖစ္ရကား ရာဂကုိပယ္ရန္၊ ေဒါသကုိ ပယ္ရန္၊ ေမာဟကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ရာဂကုိ မပယ္ဘဲ၊ ေဒါသကုိ မပယ္ဘဲ၊ ေမာဟကုိ မပယ္ဘဲ ပဋိသေႏၶေနျခင္းကုိ ပယ္ရန္၊ အုိျခင္းကုိပယ္ရန္၊ ေသျခင္းကုိပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း” စသည္ျဖင့္ ထုိဆင္းရဲသုံးမ်ိဳး မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း၏ အေၾကာင္း အဆင့္ဆင့္ကုိ အေသးစိပ္ ရွင္းလင္းေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ဤကား ဘုရားေဟာေတာ္မူသည့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္းတရားမ်ားပင္ ျဖစ္၏။
ဤနည္းႏွင့္ ဆန္႔က်င္စြာ ထုိတရားမ်ားကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္မည့္ နည္းကုိလည္း ဗုဒၶကုိ ညႊန္ျပေတာ္မူ၏။ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတုိ႔ကုိ ပယ္သတ္လုိက သကၠာယဒိ႒ိ၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ သီလဗၺတပရာမာသ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိသကၠာယဒိ႒ိ၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ သီလဗၺတပရာမာသတုိ႔ကုိ ပယ္သတ္လုိက မသင့္မတင့္ႏွလုံးသြင္းမႈ၊ လမ္းမွာကုိမွီ၀ဲမႈ၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိ မသင့္မတင့္ႏွလုံးသြင္းမႈ၊ လမ္းမွာကုိမွီ၀ဲမႈ၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက သတိေမ့ေလ်ာ့မႈ၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈ၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိ သတိေမ့ေလ်ာ့မႈ၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈ၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက အရိယာတုိ႔အား ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈ၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈ၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိအရိယာတုိ႔အား ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈ၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈ၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက ပ်ံ႕လြင့္မႈ၊ မေစာင့္စည္းမႈ၊ သီလမရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိ ပ်ံ႕လြင့္မႈ၊ မေစာင့္စည္းမႈ၊ သီလမရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက မယုံၾကည္မႈ၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈ၊ ပ်င္းရိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထိုမယုံၾကည္မႈ၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈ၊ ပ်င္းရိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက မ႐ုိေသမႈ၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈ၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ မ႐ုိေသမႈ၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈ၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက အရွက္မရွိမႈ၊ အေၾကာက္မရွိမႈ၊ ေမ့ေလ်ာ့မႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္မည့္ အဆင့္ဆင့္ပယ္သတ္ပုံကုိ ေဟာၾကားညြန္ျပေတာ္မူ၏။
ဘုရားရွင္က “ရဟန္းတုိ႔… အရွက္အေၾကာက္ ရွိေသာသူသည္ မေမ့မေလ်ာ့သူ ျဖစ္၏၊ ထုိသူသည္ မေမ့မေလ်ာ့သူ ျဖစ္ရကား မ႐ုိေသမႈကုိပယ္ရန္၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈကုိပယ္ရန္၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း ရွိသူျဖစ္ရကား မယုံၾကည္မႈကုိပယ္ရန္၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈကုိပယ္ရန္၊ ပ်င္ရိျခင္းကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ထက္သန္ေသာ လုံ႔လရွိသူျဖစ္ရကား ပ်ံ႕လြင့္မႈကုိပယ္ရန္၊ မေစာင့္စည္းမႈကုိပယ္ရန္၊ သီလမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ သီလရွိသူျဖစ္ရကား အရိယာတုိ႔ကုိ ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈကုိပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္မရွိသူ ျဖစ္ရကား သတိေမ့ေလ်ာ့မႈကုိ ပယ္ရန္၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈကုိ ပယ္ရန္၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ စိတ္မပ်ံ႕လြင့္သူ ျဖစ္ရကား မသင့္မတင့္ ႏွလုံးသြင္းမႈကို ပယ္ရန္၊ လမ္းမွားမွီ၀ဲမႈကုိ ပယ္ရန္၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ စိတ္မဆုတ္နစ္သူ ျဖစ္ရကား သကၠာယဒိ႒ိကုိ ပယ္ရန္၊ ၀ိစိကိစၧာကို ပယ္ရန္၊ သီလဗၺတပရာမာသကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ယုံမွားမႈ မရွိသူ ျဖစ္ရကား ရာဂကုိပယ္ရန္၊ ေဒါသကုိ ပယ္ရန္၊ ေမာဟကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ရာဂကုိပယ္လွ်င္၊ ေဒါသကုိပယ္လွ်င္၊ ေမာဟကုိပယ္လွ်င္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္းကုိလည္း ပယ္သတ္ႏုိင္ေၾကာင္း” စသည္ျဖင့္ ထုိဆင္းရဲသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္း အဆင့္ဆင့္ကုိ အေသးစိပ္ ရွင္းလင္းေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ဤကား ဘုရားရွင္ ေဟာေတာ္မူသည့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္းတရားမ်ားပင္ ျဖစ္ပါ၏။
အထပ္ပါ ေဒသနာေတာ္အရ ပုထုဇင္ သတၱ၀ါတုိ႔၏ သႏၲာန္တြင္ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆင္းရဲတကာ ဆင္းရဲအေပါင္းတြင္ အဆင္းရဲဆုံးျဖစ္သည့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း ဆင္းရဲ၊ အုိျခင္းဆင္းရဲ၊ ေသျခင္းဆင္းရဲ တရားမ်ား ရွိေနၾကျခင္း အေၾကာင္းႏွင့္ အရိယာသူတုိ႔ေကာင္းတုိ႔သည္ ထုိဆင္းရဲမ်ားကုိ မည္သုိ႔မည္ပုံ အဆင့္ဆင့္ ပယ္သတ္၍ ဆင္းရဲကင္းရာ အၿမိဳက္နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳသြားၾကျခင္း အေၾကာင္းမ်ားကုိ ေကာင္းစြာ သိရွိႏုိင္ၾကမည္ ျဖစ္၏။
အခ်ဳပ္ေကာက္ၾကည့္လွ်င္ ေမ့ေလ်ာမႈႏွင့္၊ မေမ့ေလ်ာမႈတုိ႔၏ ကြားျခားမႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ကုိ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏုိင္မည္ ျဖစ္၏။ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္တရားမ်ားတြင္ ရွက္ေၾကာက္တတ္သည့္ သတိျဖင့္ မေမ့မေလ်ာ့ ေနထုိင္ႏုိင္သူသည္ ႐ုိေသျခင္း၊ ဆုိဆုံးမလြယ္ျခင္း၊ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း ရွိျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပဳစုံႏုိင္ၿပီး မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း ရွိျခင္းေၾကာင့္ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားရွိျခင္း၊ သူေတာ္ေကာင္းတရားကုိ သိလြယ္ျခင္း၊ လုံ႔လ၀ီရိယရွိျခင္း တုိ႔ႏွင့္လည္း ျပည့္စုံႏုိင္၏။ လုံ႔လ၀ီရိယရွိျခင္းေၾကာင့္ တည္ၾကည္မႈ ရွိျခင္း၊ ဣေျႏၵတုိ႔ကုိ ေစာင့္စည္းႏုိင္ျခငး္၊ ကုိယ္က်င့္သီလ လုံၿခဳံျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ သီလရွိသျဖင့္လည္း အရိယာတုိ႔ကုိ ဖူးျမင္လုိျခင္း၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာလုိျခင္း၊ စိတ္အေႏွာင္အဖဲြ႕ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈကင္းျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ စိတ္အခ်ဳပ္အေႏွာင္ မရွိသျဖင့္လည္း သတိရွိျခင္း၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ရွိျခင္း၊ စိတ္တည္ၾကည္ျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ စိတ္တည္ၾကည္သျဖင့္လည္း ႏွလုံးသြင္း မွန္ကန္ျခင္း၊ အယူအဆမွန္ကန္ျခင္း၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈ မရွိျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ စိတ္မဆုတ္နစ္သူ ျဖစ္သျဖင့္လည္း သကၠာယဒိ႒ိ၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ သီလဗၺတပရာမာသတုိ႔ကုိ ခြာႏုိင္ျခင္းႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ ယုံမွားမႈ ၀ိစိကိစၧာကင္း သျဖင့္လည္း ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတုိ႔ကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္၏။ ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတုိ႔ကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္သျဖင့္ ေနာက္ထပ္တစ္ဖန္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း ဆင္းရဲတရားမ်ား မရွိႏုိင္ေတာ့ျခင္း ျဖစ္ေပ၏။ ဤသည္မွာ သတိရွိျခင္းကုိ အေျချပဳကာ ျပည့္စုံသင့္သည့္တရား၊ ခြာသင့္သည့္တရားမ်ားကုိ ျပည့္စုံႏုိင္ျခင္း၊ ပယ္ခြာႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ပဋိသေႏၶတည္ေနရျခင္း၊ အုိရျခင္း၊ ေသရျခင္း ဆင္းရဲမ်ားကုိ ေနာက္ထပ္တစ္ဖန္ မလုိခ်င္ေတာ့ဘဲ ဆင္းရဲအားလုံကုိ အဆုံးသတ္လုိသူမ်ား အေနျဖင့္ ျမတ္ဗုဒၶအလုိေတာ္အတုိင္း မေမ့မေလ်ာ့သည့္ အပၸမာဒ သတိတရား လက္ကုိင္ထားကာ မေကာင္းမႈေရွာင္ ေကာင္းမႈေဆာင္၍ က်င့္သင့္က်င့္ထုိက္၊ ျပည့္စုံသင့္ျပည့္စုံထုိက္သည့္ တရားမ်ားကုိ ႀကိဳးးစားအားထုတ္ က်င့္ႀကံျခင္းျဖင့္ အလုိရွိသည္ကုိ ရယူႏုိင္ပါေၾကာင္း အသိေပးစကားပါးကာ တေယာဓမၼသုတ္ကုိ ကုိးကား၍ အက်ိဳးမ်ားေစရန္ တဆင့္ျပန္လည္ မွ်ေ၀လုိက္ရပါေတာ့သည္။
အဂၤုတၱရပါဠိေတာ္၊ ဒသကနိပါတ္၊ အာကခၤ၀ဂ္တြင္ တေယာဓမၼဟူေသာ ဘုရားေဟာ သုတၱန္ တစ္ခုရွိ၏။ ထုိသုတ္တြင္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္းဟူသည့္ ဆင္းရဲတရား သုံးပါးကုိ မပယ္သတ္ ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္းႏွင့္ ပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္းမ်ားကုိ အဆင့္ဆင့္ ဖြင့္ဆုိရွင္းျပ ေဟာၾကားေတာ္မူထား၏။ ပယ္သတ္ရမည့္ တရားမ်ားကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္လွ်င္ ထုိဆင္းရဲမ်ား ျဖစ္ေပၚေနဦးမည္ျဖစ္ၿပီး ပယ္သတ္ရမည့္ တရားမ်ားကုိ အဆင့္ဆင့္ ပယ္သတ္ႏုိင္လ်င္ကား ထုိဆင္းရဲမ်ား အဆုံးသတ္သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း အျပည့္အစုံ ေဖာ္ထုတ္ေတာ္မူထား၏။
ျမတ္ဗုဒၶက “ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္ ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိ႔အတူ ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း သကၠာယဒိ႒ိ (ခႏၶာငါးပါးတြင္ တစ္ပါးပါးကုိ အတၱဟု စဲြလန္းမႈ)၊ ၀ိစိကိစၧာ (ရတာနာသုံပါးနဲ႔ ကံကံ၏ အက်ိဳးအေပၚ ယုံမွားသံသယ ရွိမႈ)၊ သီလဗၺတပရာမာသ (ႏြားေခြးစေသာ သတၱ၀ါတုိ႔၏ အက်င့္သည္ သံသရာလြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟု မွားယြင္းစြာ ယုံၾကည္က်င့္သုံးမႈ) ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိသကၠာယဒိ႒ိ၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ သီလဗၺတပရာမာသ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း မသင့္မတင့္ ႏွလုံးသြင္းမႈ၊ လမ္းမွားကုိမွီ၀ဲမႈ၊ စိတ္၏ဆုတ္နစ္မႈ ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိမသင့္မတင့္ ႏွလုံးသြင္းမႈ၊ လမ္းမွားကုိမွီ၀ဲမႈ၊ စိတ္၏ဆုတ္နစ္မႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း သတိေမ့ေလ်ာ့မႈ၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈ၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိသတိေမ့ေလ်ာ့မႈ၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈ၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း အရိယာတုိ႔အား ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈ၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈ၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိအရိယာတုိ႔အား ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈ၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈ၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း ပ်ံ႕လြင့္မႈ၊ မေစာင့္စည္းမႈ၊ သီလမရွိမႈ ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိပ်ံ႕လြင့္မႈ၊ မေစာင့္စည္းမႈ၊ သီလမရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း မယုံၾကည္မႈ၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈ၊ ပ်င္းရိမႈဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိမယုံၾကည္မႈ၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈ၊ ပ်င္းရိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း မ႐ိုေသမႈ၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈ၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈ ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိမ႐ိုေသမႈ၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈ၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းသည္လည္း အရွက္မရွိမႈ၊ အေၾကာက္မရွိမႈ၊ ေမ့ေလ်ာ့မႈ ဟူေသာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း” စသည္ျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ ပယ္သတ္ရမည့္ တရားမ်ားကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္သျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္းတရားသုံးမ်ိဳးကုိလည္း မပယ္သတ္ႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ရပုံကုိ မိန္႔ေတာ္မူ၏။
ဆက္လက္၍ ဘုရားရွင္က “ရဟန္းတုိ႔… အရွက္မရွိ၊ အေၾကာက္မရွိေသာ သူသည္ ေမ့ေလ်ာ့သူျဖစ္၏၊ ထုိသူသည္ ေမ့ေလ်ာ့သူျဖစ္ရကား မ႐ုိေသမႈကုိပယ္ရန္၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈကုိပယ္ရန္၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိသူျဖစ္ရကား မယုံၾကည္မႈကုိပယ္ရန္၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈကုိပယ္ရန္၊ ပ်င္ရိျခင္းကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ပ်င္းရိသူျဖစ္ရကား ပ်ံ႕လြင့္မႈကုိပယ္ရန္၊ မေစာင့္စည္းမႈကုိပယ္ရန္၊ သီလမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ သီလမရွိသူျဖစ္ရကား အရိယာတုိ႔ကုိ ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈကုိပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိသူျဖစ္ရကား သတိေမ့ေလ်ာ့မႈကုိ ပယ္ရန္၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈကုိ ပယ္ရန္၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ စိတ္ပ်ံ႕လြင္သူျဖစ္ရကား မသင့္မတင့္ ႏွလုံးသြင္းမႈကို ပယ္ရန္၊ လမ္းမွားမွီ၀ဲမႈကုိ ပယ္ရန္၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ စိတ္ဆုတ္နစ္သူျဖစ္ရကား သကၠာယဒိ႒ိကုိ ပယ္ရန္၊ ၀ိစိကိစၧာကို ပယ္ရန္၊ သီလဗၺတပရာမာသကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ယုံမွားရွိသူျဖစ္ရကား ရာဂကုိပယ္ရန္၊ ေဒါသကုိ ပယ္ရန္၊ ေမာဟကုိ ပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ရာဂကုိ မပယ္ဘဲ၊ ေဒါသကုိ မပယ္ဘဲ၊ ေမာဟကုိ မပယ္ဘဲ ပဋိသေႏၶေနျခင္းကုိ ပယ္ရန္၊ အုိျခင္းကုိပယ္ရန္၊ ေသျခင္းကုိပယ္ရန္ မလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း” စသည္ျဖင့္ ထုိဆင္းရဲသုံးမ်ိဳး မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း၏ အေၾကာင္း အဆင့္ဆင့္ကုိ အေသးစိပ္ ရွင္းလင္းေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ဤကား ဘုရားေဟာေတာ္မူသည့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း တရားသုံးမ်ိဳးကုိ မပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္းတရားမ်ားပင္ ျဖစ္၏။
ဤနည္းႏွင့္ ဆန္႔က်င္စြာ ထုိတရားမ်ားကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္မည့္ နည္းကုိလည္း ဗုဒၶကုိ ညႊန္ျပေတာ္မူ၏။ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟာ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတုိ႔ကုိ ပယ္သတ္လုိက သကၠာယဒိ႒ိ၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ သီလဗၺတပရာမာသ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိသကၠာယဒိ႒ိ၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ သီလဗၺတပရာမာသတုိ႔ကုိ ပယ္သတ္လုိက မသင့္မတင့္ႏွလုံးသြင္းမႈ၊ လမ္းမွာကုိမွီ၀ဲမႈ၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိ မသင့္မတင့္ႏွလုံးသြင္းမႈ၊ လမ္းမွာကုိမွီ၀ဲမႈ၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက သတိေမ့ေလ်ာ့မႈ၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈ၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိ သတိေမ့ေလ်ာ့မႈ၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈ၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈ သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက အရိယာတုိ႔အား ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈ၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈ၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိအရိယာတုိ႔အား ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈ၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈ၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက ပ်ံ႕လြင့္မႈ၊ မေစာင့္စည္းမႈ၊ သီလမရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိ ပ်ံ႕လြင့္မႈ၊ မေစာင့္စည္းမႈ၊ သီလမရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက မယုံၾကည္မႈ၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈ၊ ပ်င္းရိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ ထိုမယုံၾကည္မႈ၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈ၊ ပ်င္းရိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက မ႐ုိေသမႈ၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈ၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း၊ မ႐ုိေသမႈ၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈ၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္လုိက အရွက္မရွိမႈ၊ အေၾကာက္မရွိမႈ၊ ေမ့ေလ်ာ့မႈ တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ရန္လုိေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း သုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္မည့္ အဆင့္ဆင့္ပယ္သတ္ပုံကုိ ေဟာၾကားညြန္ျပေတာ္မူ၏။
ဘုရားရွင္က “ရဟန္းတုိ႔… အရွက္အေၾကာက္ ရွိေသာသူသည္ မေမ့မေလ်ာ့သူ ျဖစ္၏၊ ထုိသူသည္ မေမ့မေလ်ာ့သူ ျဖစ္ရကား မ႐ုိေသမႈကုိပယ္ရန္၊ ဆုိဆုံးမခက္မႈကုိပယ္ရန္၊ မိတ္ေဆြယုတ္ရွိမႈကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း ရွိသူျဖစ္ရကား မယုံၾကည္မႈကုိပယ္ရန္၊ ေျပာဆုိသည္ကုိ မသိမႈကုိပယ္ရန္၊ ပ်င္ရိျခင္းကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ထက္သန္ေသာ လုံ႔လရွိသူျဖစ္ရကား ပ်ံ႕လြင့္မႈကုိပယ္ရန္၊ မေစာင့္စည္းမႈကုိပယ္ရန္၊ သီလမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ သီလရွိသူျဖစ္ရကား အရိယာတုိ႔ကုိ ဖူးျမင္ရန္ အလုိမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာရန္ အလုိမရွိမႈကုိ ပယ္ရန္၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္ရွိမႈကုိပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လုိေသာ စိတ္မရွိသူ ျဖစ္ရကား သတိေမ့ေလ်ာ့မႈကုိ ပယ္ရန္၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကင္းမႈကုိ ပယ္ရန္၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မႈကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ စိတ္မပ်ံ႕လြင့္သူ ျဖစ္ရကား မသင့္မတင့္ ႏွလုံးသြင္းမႈကို ပယ္ရန္၊ လမ္းမွားမွီ၀ဲမႈကုိ ပယ္ရန္၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ စိတ္မဆုတ္နစ္သူ ျဖစ္ရကား သကၠာယဒိ႒ိကုိ ပယ္ရန္၊ ၀ိစိကိစၧာကို ပယ္ရန္၊ သီလဗၺတပရာမာသကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ယုံမွားမႈ မရွိသူ ျဖစ္ရကား ရာဂကုိပယ္ရန္၊ ေဒါသကုိ ပယ္ရန္၊ ေမာဟကုိ ပယ္ရန္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိသူသည္ ရာဂကုိပယ္လွ်င္၊ ေဒါသကုိပယ္လွ်င္၊ ေမာဟကုိပယ္လွ်င္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္းကုိလည္း ပယ္သတ္ႏုိင္ေၾကာင္း” စသည္ျဖင့္ ထုိဆင္းရဲသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္း အဆင့္ဆင့္ကုိ အေသးစိပ္ ရွင္းလင္းေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ဤကား ဘုရားရွင္ ေဟာေတာ္မူသည့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း တရားသုံးမ်ိဳးကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္းတရားမ်ားပင္ ျဖစ္ပါ၏။
အထပ္ပါ ေဒသနာေတာ္အရ ပုထုဇင္ သတၱ၀ါတုိ႔၏ သႏၲာန္တြင္ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆင္းရဲတကာ ဆင္းရဲအေပါင္းတြင္ အဆင္းရဲဆုံးျဖစ္သည့္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း ဆင္းရဲ၊ အုိျခင္းဆင္းရဲ၊ ေသျခင္းဆင္းရဲ တရားမ်ား ရွိေနၾကျခင္း အေၾကာင္းႏွင့္ အရိယာသူတုိ႔ေကာင္းတုိ႔သည္ ထုိဆင္းရဲမ်ားကုိ မည္သုိ႔မည္ပုံ အဆင့္ဆင့္ ပယ္သတ္၍ ဆင္းရဲကင္းရာ အၿမိဳက္နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳသြားၾကျခင္း အေၾကာင္းမ်ားကုိ ေကာင္းစြာ သိရွိႏုိင္ၾကမည္ ျဖစ္၏။
အခ်ဳပ္ေကာက္ၾကည့္လွ်င္ ေမ့ေလ်ာမႈႏွင့္၊ မေမ့ေလ်ာမႈတုိ႔၏ ကြားျခားမႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ကုိ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏုိင္မည္ ျဖစ္၏။ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္တရားမ်ားတြင္ ရွက္ေၾကာက္တတ္သည့္ သတိျဖင့္ မေမ့မေလ်ာ့ ေနထုိင္ႏုိင္သူသည္ ႐ုိေသျခင္း၊ ဆုိဆုံးမလြယ္ျခင္း၊ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း ရွိျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပဳစုံႏုိင္ၿပီး မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း ရွိျခင္းေၾကာင့္ ယုံၾကည္မႈ သဒၶါတရားရွိျခင္း၊ သူေတာ္ေကာင္းတရားကုိ သိလြယ္ျခင္း၊ လုံ႔လ၀ီရိယရွိျခင္း တုိ႔ႏွင့္လည္း ျပည့္စုံႏုိင္၏။ လုံ႔လ၀ီရိယရွိျခင္းေၾကာင့္ တည္ၾကည္မႈ ရွိျခင္း၊ ဣေျႏၵတုိ႔ကုိ ေစာင့္စည္းႏုိင္ျခငး္၊ ကုိယ္က်င့္သီလ လုံၿခဳံျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ သီလရွိသျဖင့္လည္း အရိယာတုိ႔ကုိ ဖူးျမင္လုိျခင္း၊ အရိယာတုိ႔၏ တရားကုိ ၾကားနာလုိျခင္း၊ စိတ္အေႏွာင္အဖဲြ႕ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈကင္းျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ စိတ္အခ်ဳပ္အေႏွာင္ မရွိသျဖင့္လည္း သတိရွိျခင္း၊ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ရွိျခင္း၊ စိတ္တည္ၾကည္ျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ စိတ္တည္ၾကည္သျဖင့္လည္း ႏွလုံးသြင္း မွန္ကန္ျခင္း၊ အယူအဆမွန္ကန္ျခင္း၊ စိတ္ဆုတ္နစ္မႈ မရွိျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ စိတ္မဆုတ္နစ္သူ ျဖစ္သျဖင့္လည္း သကၠာယဒိ႒ိ၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ သီလဗၺတပရာမာသတုိ႔ကုိ ခြာႏုိင္ျခင္းႏွင့္ ျပည့္စုံႏုိင္၏။ ယုံမွားမႈ ၀ိစိကိစၧာကင္း သျဖင့္လည္း ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတုိ႔ကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္၏။ ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတုိ႔ကုိ ပယ္သတ္ႏုိင္သျဖင့္ ေနာက္ထပ္တစ္ဖန္ ပဋိသေႏၶေနျခင္း၊ အုိျခင္း၊ ေသျခင္း ဆင္းရဲတရားမ်ား မရွိႏုိင္ေတာ့ျခင္း ျဖစ္ေပ၏။ ဤသည္မွာ သတိရွိျခင္းကုိ အေျချပဳကာ ျပည့္စုံသင့္သည့္တရား၊ ခြာသင့္သည့္တရားမ်ားကုိ ျပည့္စုံႏုိင္ျခင္း၊ ပယ္ခြာႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ပဋိသေႏၶတည္ေနရျခင္း၊ အုိရျခင္း၊ ေသရျခင္း ဆင္းရဲမ်ားကုိ ေနာက္ထပ္တစ္ဖန္ မလုိခ်င္ေတာ့ဘဲ ဆင္းရဲအားလုံကုိ အဆုံးသတ္လုိသူမ်ား အေနျဖင့္ ျမတ္ဗုဒၶအလုိေတာ္အတုိင္း မေမ့မေလ်ာ့သည့္ အပၸမာဒ သတိတရား လက္ကုိင္ထားကာ မေကာင္းမႈေရွာင္ ေကာင္းမႈေဆာင္၍ က်င့္သင့္က်င့္ထုိက္၊ ျပည့္စုံသင့္ျပည့္စုံထုိက္သည့္ တရားမ်ားကုိ ႀကိဳးးစားအားထုတ္ က်င့္ႀကံျခင္းျဖင့္ အလုိရွိသည္ကုိ ရယူႏုိင္ပါေၾကာင္း အသိေပးစကားပါးကာ တေယာဓမၼသုတ္ကုိ ကုိးကား၍ အက်ိဳးမ်ားေစရန္ တဆင့္ျပန္လည္ မွ်ေ၀လုိက္ရပါေတာ့သည္။
