“အခုလုိ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ေတြ႕ၾကဆုံၾကရတာ ဒါဟာ ပ႒ာန္းဆက္ေၾကာင့္ပဲ၊ ပ႒ာန္းဆက္ ရွိလုိ႔သာ ဒီလုိေနရာမ်ဳိးမွာ လာဆုံေတြ႕ၾကတာေပါ့...”စတဲ့ အေျပာေတြနဲ႔ ပ႒ာန္းဆက္ ဆုိတဲ့ စကားကုိ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာအမ်ား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အသုံးျပဳ ေျပာဆုိၾကတာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ တစ္ေလာကပဲ ေက်ာင္းသားေတြ ေက်ာင္းကုိေရာက္လာၿပီး “ဘုန္းဘုန္းဘုရား… တပည့္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ပ႒ာန္းဆက္ ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ကုိ အ့ံၾသစရာေကာင္းတယ္၊ ဒီလုိေနရာမွာ ဒီလုိလူမ်ိဳးေတြနဲ႔ လာၿပီးေတြ႕ဆုံျဖစ္မယ္လုိ႔ တစ္ခါမွကုိ စိတ္ကူးမရွိခဲ့ဘူးဘုရား..”စသျဖင့္ သူတုိ႔ေတြ က်င္လည္ရတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ေတြ႕ၾကဆုံၾကရတဲ့ သူေတြအေၾကာင္း ေျပာဆုိျဖစ္ၾကပါေသးတယ္။ သူတုိ႔ေတြလည္း ပ႒ာန္းဆက္ ဆုိတဲ့ စကားကုိ ဘယ္ရယ္မသိ ေျပာဆုိၾကျပန္ပါတယ္။ သူတုိ႔စကားကုိ နားေထာင္ၿပီး ဘုန္းဘုန္းက “ကေလးတုိ႔ေတြ ပဌာန္းဆက္ ဆုိတဲ့ စကားကုိ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေျပာဆုိသုံးစဲြတတ္ၾကတယ္၊ ဒီစကားရဲ႕ တိက်တဲ့ အဓိပၸါယ္က ဘာလဲ”လုိ႔ ႐ုတ္တရက္ ေမးလုိက္ေတာ့ သူတုိ႔ေတြ တစ္ေယာက္ကုိ တစ္ေယာက္ၾကည့္ၿပီး “ဘာကုိရည္ရြယ္တယ္ ဆုိတာေတာ့ နားလည္သလုိရွိတယ္၊ တိတိက်က် အဓိပၸါယ္ေတာ့ မေျပာတတ္ဘူးဘုရား”လုိ႔ ေလွ်ာက္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ဘုန္းဘုန္းလည္း ဒီပ႒ာန္းဆက္ ဆုိတဲ့ စကားရဲ႕ အဓိပၸါယ္နဲ႔ ဆက္စပ္ရာ အေၾကာင္းေတြကုိ သူတုိ႔နားလည္ေအာင္ ေျပာျပျဖစ္ပါတယ္။
ပ႒ာန္းဆက္ဆုိတဲ့ စကားကုိ အလြယ္ နားလည္ေအာင္ ေျပာရရင္ အေၾကာင္းအက်ိဳး ဆက္စပ္မႈလုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီပ႒ာန္းဆက္ဆုိတဲ့ စကားမွာပါတဲ့ ပ႒ာန္းက ပ႒ာနဆုိတဲ့ ပါဠိကုိ ျမန္မာလုိ ပ႒ာန္းလုိ႔ အလြယ္ ေျပာလုိက္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပ တစ္ပုဒ္၊ ဌာန တစ္ပုဒ္ခဲြၿပီး ပ က အထူးထူးအျပားျပားလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရကာ ဌာန ကေတာ့ အေၾကာင္းလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ပ႒ာနလုိ႔ တစ္ေပါင္းတည္း ဆုိရင္ေတာ့ အထူးထူးအျပားျပား မ်ားစြာေသာ အေၾကာင္းတရားလုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဒီသေဘာအရ ဘယ္အရာမဆုိ အေၾကာင္းတရားက အေရးႀကီးတယ္ဆုိတာ သိႏုိင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းကင္းၿပီး ျဖစ္တဲ့အရာ မရွိဘဲ အေၾကာင္းတရားမ်ားေၾကာင့္ အက်ိဳးတရားမ်ား ျဖစ္ေပၚလာရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိအေၾကာင္းတရား အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အက်ိဳးတရားအေနနဲ႔ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ဆက္စပ္ျဖစ္ေပၚ လာခဲ့ၾကတာကုိပဲ ပ႒ာန္းဆက္ေၾကာင့္လုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ႒ာန္းဆက္ဆုိတာ အေၾကာင္းအက်ိဳး ဆက္စပ္မႈပဲလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဟုတ္ပါတယ္။ ေလာကမွာရွိတဲ့ သူေတြကုိ ၾကည့္လုိက္ရင္ ပ႒ာန္းဆက္နဲ႔ ကင္းတဲ့သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ မရွိပါဘူး။ က်င္လည္ခဲ့ရတဲ့ ဘ၀သံသရာေတြကလည္း မ်ားေလေတာ့ တစ္ခ်ိန္မဟုတ္တစ္ခ်ိန္ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ရွိခဲ့ၾက၊ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္းပဲ ဘယ္လုိမွ ေမွ်ာ္မွန္းမထားတဲ့ ေနရာေတြမွာ ဘယ္တုန္းကမွ မစဥ္းစားဖူးတဲ့ သူေတြနဲ႔ေတြ႕ၿပီး ဒီဘ၀မွာ ေတာ္စပ္ခဲ့တဲ့ သူေတြနဲ႔ ေ၀းကာ တစ္ျခားသူေတြနဲ႔ ေတြ႕ၾကဆုံၾက ႀကဳံၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမြးတာကတစ္ေနရာ ေနရေတာ့ တစ္ေနရာ ျဖစ္ေနၾကတဲ့အျပင္ တစ္မိသားစုတည္း ျဖစ္ေနေပမယ့္ တစ္ေနရာစီျဖစ္ေနၿပီး မတူညီတဲ့ မိသားစု အသုိင္းအ၀ုိင္းေတြနဲ႔ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ျဖစ္ေနခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဘ၀သံသရာ က်င္လည္ခဲ့ခ်ိန္က ဆက္စပ္ခဲ့ၾကတဲ့ အေၾကာင္းတရား ပ႒ာန္းဆက္မ်ားေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်င္လည္ခဲ့ရတဲ့ ဘ၀ါဘ၀ေတြက မ်ားလြန္းလွေတာ့ တစ္ဘ၀မဟုတ္ တစ္ဘ၀မွာ တစ္နည္းနည္းနဲ႔ေတာ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ရွိခဲ့ၾကၿပီး ဒီအေၾကာင္း တရားေတြကပဲ ဒီဘ၀မွာ မေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြအျဖစ္ ျပန္လည္ေတြ႕ႀကဳံ ခံစားခဲ့ၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္က အနမတဂၢသံယုတ္မွာ “ရဟန္းတို႔… ဤသံသရာ၏ အစကုိ မသိႏုိင္၊ အ၀ိဇၨာျဖင့္ ပိတ္ဖုံးအပ္ကုန္သည္ တဏွာေႏွာင္ႀကိဳးျဖင့္ ဖဲြ႕ခ်ည္အပ္ကုန္သည္ျဖစ္၍ ဤဘ၀မွ ထုိဘ၀၊ ထုိဘ၀မွ ဤဘ၀သုိ႔ ေျပးသြားက်င္လည္ၾကရကုန္ေသာ သတၱ၀ါတုိ႔၏ ေရွ႕အစြန္းသည္ မထင္ႏုိင္၊ ရဟန္းတုိ႔… ဤရွည္စြာေသာ ကာလ၌ အမိမျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (အမိမျဖစ္ဖူးေသာ သူမရွိ) (မာတုသုတ္)၊ အဖမျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ပိတုသုတ္)၊ ညီအစ္ကုိ မျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ဘာတုသုတ္)၊ ညီမႏွစ္မအစ္မ မျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ဘဂိနိသုတ္)၊ သားမျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ပုတၱသု)၊ သမီးမျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ဓီတုသုတ္)၊ ထုိသုိ႔ျဖစ္ျခင္းသည္ အဘယ့္ေၾကာင့္နည္း…၊ ရဟန္းတုိ႔… ဤသံသရာ၏ အစကုိ မသိႏုိင္၊ အ၀ိဇၨာျဖင့္ ပိတ္ဖုံးအပ္ကုန္သည္ တဏွာေႏွာင္ႀကိဳးျဖင့္ ဖဲြ႕ခ်ည္အပ္ကုန္သည္ျဖစ္၍ ဤဘ၀မွ ထုိဘ၀၊ ထုိဘ၀မွ ဤဘ၀သုိ႔ ေျပးသြားက်င္လည္ ၾကရကုန္ေသာ သတၱ၀ါတုိ႔၏ ေရွ႕အစြန္းသည္ မထင္ႏုိင္၊ ရဟန္းတုိ႔ ဤသုိ႔လွ်င္ ရွည္စြာေသာ ညာဥ္႔တုိ႔ပတ္လုံး သင္တုိ႔သည္ ဆင္းရဲကုိ ခံစားရဘူးေလၿပီ၊ ျပင္းထန္ေသာ ဆင္းရဲကုိ ခံစားရဖူးေလၿပီ၊ ပ်က္ဆီးျခင္းကုိ ခံစားရဖူးေလၿပီ၊ သခ်ိဳင္းေျမပုံသည္ တုိးပြားလွေလၿပီ၊ ရဟန္းတုိ႔… ဤအလုံးစုံေသာ သခၤါရ တရားတုိ႔၌ ၿငီးေငြ႕ျခင္းငွါ သင့္လွေတာ့သည္သာတည္း၊ တပ္ျခင္းကင္းျခင္းငွါ သင့္လွေတာ့သည္သာတည္း၊ လြတ္ေျမာက္ျခင္းငွါ သင့္လွေတာ့သည္သာတည္း…” (သံယုတ္ပါဠိေတာ္၊ အနမတဂၢသံယုတ္) လုိ႔ ေဟာေတာ္မူပါတယ္။
ဒီေဒသနာေတာ္အရ သတၱ၀ါေတြရဲ႕ ဘ၀သံသရာ ရွည္ၾကာမႈ၊ ပ႒ာန္းဆက္ မ်ားေနမႈကုိ ေကာင္းေကာင္းသေဘာ ေပါက္ႏုိင္ပါတယ္။ မေရမတြက္ႏုိင္တဲ့ ဘ၀ေတြမွာ ေျပးသြားက်င္လည္ၾကရတဲ့ သတၱ၀ါေတြအေနနဲ႔ မျဖစ္ဖူးတဲ့ ဘ၀ဆုိတာ မရွိႏုိင္ပါဘူး။ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ အေဖျဖစ္ခ်င္လည္း ျဖစ္ခဲ့ၾကမွာပါ။ အေမျဖစ္ခ်င္လည္း ျဖစ္ခဲ့ၾကမွာပါ။ အစ္ကုိအစ္မ၊ ညီညီမ၊ ဇနီးမယား လင္ေယာက်ာ္း စသျဖင့္ ဘ၀အစုံစုံမွာ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေတာ့ ျဖစ္ခဲ့ၾကမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒီလုိ အေၾကာင္းတရားေတြ ရွိခဲ့ၾကလုိ႔လည္း ဒီဘ၀မွာ အက်ိဳးတရား အေနနဲ႔ လာဆုံျဖစ္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လာဆုံတဲ့အခါမွာလည္း တစ္ခ်ိဳ႕က အေကာင္းေတြနဲ႔ ဆုံၾကေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕ မေကာင္းေတြနဲ႔ ဆုံၾကရျပန္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ပ႒ာန္းဆက္ေကာင္းတဲ့ သူက အေကာင္းဆုံမွာျဖစ္ၿပီး ပ႒ာန္းဆက္ မေကာင္းတဲ့သူက မေကာင္းဆုံရမယ့္ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ဆုံဆုံ ဒါဟာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ အက်ိဳးျဖစ္တဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိအေၾကာင္းအက်ိဳးေတြ ျဖစ္ေနၾကတာကုိပဲ ဒီေခတ္စကားနဲ႔ ပ႒ာန္းဆက္ရွိေနၾကတာလုိ႔ ဆုိၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ဘက္က ျပန္ၾကည့္ရင္လည္း ဒီလုိ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ရွိေနသမွ် ဘ၀မွာ သံသရာရွည္မႈေတြက ရွိေနၾကဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ အေၾကာင္းတရားေတြ ရွိေနသမွ် အက်ိဳးတရားအေနနဲ႔ ဆင္းရဲေတြလည္း ရွိေနၾကရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ မျဖတ္ႏုိင္ေသးသမွ် ေနာက္ထပ္အဆက္ အဆက္ေတြက ထပ္ထပ္ျဖစ္ေနၾကဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဘ၀မွာ ပ႒ာန္းဆက္ေကာင္းလုိ႔ သူေတာ္ေကာင္းေတြနဲ႔ ေတြ႕သူေတြ ရွိၾကသလုိ၊ ပ႒ာန္းဆက္ မေကာင္းတဲ့အတြက္ မေကာင္းတဲ့ သူေတြနဲ႔ ေတြ႕ၾကဆုံၾက ႀကဳံၾကရသူေတြလည္း ရွိေနၾကေပမယ့္ ဘယ္လုိလူမ်ိဳးေတြနဲ႔ပဲ ႀကဳံႀကဳံ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ မျဖတ္ႏုိင္ေသးရင္ေတာ့ တစ္ခါျပန္ၿပီး ဆုံၾကရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါဆုံတဲ့ အခါမွာေတာ့ အေကာင္းအဆုိးေတြနဲ႔ ႀကဳံမႀကဳံဆုိတာ ေသခ်ာေပါက္ မေျပာႏုိင္ပါဘူး။ အေကာင္းဆုံးကေတာ့ အေသခ်ာဆုံးျဖစ္တဲ့ ဒီဘ၀မွာပဲ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားတာ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။
ေသခ်ာေတြးၾကည့္လုိက္ရင္ သတၱ၀ါေတြရဲ႕ ပ႒ာန္းဆက္ကုိ ရွည္ၾကာေစမႈေတြမွာ တြယ္တာမႈ သံေယာဇဥ္ေတြက အဓိကက်ေစပါတယ္။ ပုထုဇင္ေတြရဲ႕ သေဘာကုိက ျဖစ္ရာဘ၀မွာ တြယ္တာတပ္မက္တတ္တဲ့ ဘ၀နိကႏၲိက ေလာဘေဇာက ရွိေနၾကေတာ့ ဘယ္ေနရာ ဘယ္ေဒသေရာက္ေရာက္၊ ဘယ္လူမ်ိဳး ဘယ္ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ပဲ ႀကဳံႀကဳံ အစပုိင္းမွာ အခက္အခဲ ျဖစ္တတ္ၾကေပမယ့္ ေနာက္ေတာ့လည္း အဲဒီေနရာေလးကုိ သေဘာက်ရတာနဲ႔ အဲဒီလူမ်ိဳးေတြကုိ သေဘာက်ရတာနဲ႔ မခဲြႏုိင္၊ မခါြရက္ ျဖစ္ကုန္ၾကတာပါပဲ။ ဒါေတြဟာ ဘယ္သူမွလုပ္တဲ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြမဟုတ္ဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ လုပ္ခဲ့တဲ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပ႒ာန္းဆက္ေတြ ရွည္ေအာင္လုပ္ႏုိင္တာလည္း ကိုယ္ပဲျဖစ္သလုိ ပ႒ာန္းဆက္တုိေအာင္ လုပ္ႏုိင္တာလည္း ကိုယ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေကာင္းအဆုိး မလုိ၊ သံသရာရွည္မွာကုိ မလုိတဲ့ သူေတြအေနန႔ဲ ကုိယ္ကိုယ္တုိင္ပဲ ဒီပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကရမွာပါလုိ႔ ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ဖုိ႔ဆုိတာကေတာ့ ဉာဏ္နဲ႔ျဖတ္မွပဲ ျပတ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၀ိပႆနာဉာဏ္နဲ႔ အေၾကာင္းပ႒ာန္းေတြကုိ ျဖတ္ႏုိင္မွ အက်ိဳးေတြလည္း ျပတ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းျပတ္သြားၿပီဆုိရင္ အက်ိဳးလည္း မထပ္ေတာ့ဘဲ ေနာက္ထပ္ျပန္ၿပီး ဘ၀သစ္ျဖစ္စရာပါ မရွိႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္ဘ၀သစ္ မျဖစ္ဘူးဆုိရင္ ဒါဟာ နိဗၺာန္၀င္သြားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ၿပီး နိဗၺာန္၀င္ႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ အရိယာမဂ္ဉာဏ္ေတြ ရေစႏုိင္တဲ့ ၀ိပႆနာအလုပ္ကုိ ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကဖုိ႔ သူေတာ္ေကာင္းမ်ားက တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဘယ္လုိပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေလာကမွာ ပ႒ာန္းဆက္ေၾကာင့္ သံသရာက်င္လည္ရင္း ခဏတျဖဳတ္ လာေတြ႕ၾကရတဲ့ အခုိက္မွာ အတိတ္အတိတ္က ေတာ္စပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေဆြမ်ိဳးေတြနဲ႔ ျပန္ေတြ႕တာပဲလုိ႔ သေဘာထားၿပီး ပ႒ာန္းဆက္ေကာင္းေတြနဲ႔ ႀကဳံၾကရသူေတြ အေနနဲ႔လည္း အခုေကာင္းေနေပမယ့္ ေနာင္ႀကဳံရမယ့္ ပ႒ာန္းဆက္ဟာ ဘယ္လုိရွိမယ္ဆုိတာ မသိႏုိင္သလုိ ပ႒ာန္းဆက္ဆုိးေတြနဲ႔ ႀကဳံၾကရသူေတြ အေနနဲ႔လည္း ဒီထက္ဆုိးတဲ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြနဲ႔ မႀကဳံဖူးဆုိတာ မသိႏုိင္တဲ့အတြက္ လက္ရွိအေျခအေနမွာပဲ အေကာင္းအဆုိး အေၾကာင္းပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ မဆက္ဘဲ ေနႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားတာ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ပ႒ာန္းဆက္ ပ႒ာန္းဆက္လုိ႔ ေျပာေနၾကသူေတြ အေနနဲ႔ ပ႒ာန္းဆက္ဆုိတာ တစ္ျခားမဟုတ္၊ အေၾကာင္းအက်ိဳး ဆက္စပ္မႈကုိ ဆုိတာျဖစ္ေၾကာင္း ေသခ်ာသေဘာေပါက္ နားလည္ၿပီး အေၾကာင္းရွိေနသမွ် အက်ိဳးရွိေနမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေကာင္းအဆုိး အေၾကာင္းအက်ိဳး တရားမ်ားဟာ ေကာင္းေကာင္းဆုိးဆုိး သံသရာရွည္ၾကာမႈကုိသာ ျဖစ္ေစႏုိင္ေၾကာင္း ႏွလုံးသြင္းဆင္ျခင္ကာ အေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ဉာဏ္နဲ႔ျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ သတိတရားလက္ကိုင္ထားလုိ႔ အျမန္ဆုံး ႀကိဳးစားသင့္ပါေၾကာင္း ေစတနာစကား ေမတၱာအားျဖင့္ အသိတရား ပါးလုိက္ရပါတယ္။ အားလုံး ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ႏုိင္ၾကပါေစ…။
ပ႒ာန္းဆက္ဆုိတဲ့ စကားကုိ အလြယ္ နားလည္ေအာင္ ေျပာရရင္ အေၾကာင္းအက်ိဳး ဆက္စပ္မႈလုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီပ႒ာန္းဆက္ဆုိတဲ့ စကားမွာပါတဲ့ ပ႒ာန္းက ပ႒ာနဆုိတဲ့ ပါဠိကုိ ျမန္မာလုိ ပ႒ာန္းလုိ႔ အလြယ္ ေျပာလုိက္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပ တစ္ပုဒ္၊ ဌာန တစ္ပုဒ္ခဲြၿပီး ပ က အထူးထူးအျပားျပားလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရကာ ဌာန ကေတာ့ အေၾကာင္းလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ပ႒ာနလုိ႔ တစ္ေပါင္းတည္း ဆုိရင္ေတာ့ အထူးထူးအျပားျပား မ်ားစြာေသာ အေၾကာင္းတရားလုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဒီသေဘာအရ ဘယ္အရာမဆုိ အေၾကာင္းတရားက အေရးႀကီးတယ္ဆုိတာ သိႏုိင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းကင္းၿပီး ျဖစ္တဲ့အရာ မရွိဘဲ အေၾကာင္းတရားမ်ားေၾကာင့္ အက်ိဳးတရားမ်ား ျဖစ္ေပၚလာရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိအေၾကာင္းတရား အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အက်ိဳးတရားအေနနဲ႔ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ဆက္စပ္ျဖစ္ေပၚ လာခဲ့ၾကတာကုိပဲ ပ႒ာန္းဆက္ေၾကာင့္လုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ႒ာန္းဆက္ဆုိတာ အေၾကာင္းအက်ိဳး ဆက္စပ္မႈပဲလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဟုတ္ပါတယ္။ ေလာကမွာရွိတဲ့ သူေတြကုိ ၾကည့္လုိက္ရင္ ပ႒ာန္းဆက္နဲ႔ ကင္းတဲ့သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ မရွိပါဘူး။ က်င္လည္ခဲ့ရတဲ့ ဘ၀သံသရာေတြကလည္း မ်ားေလေတာ့ တစ္ခ်ိန္မဟုတ္တစ္ခ်ိန္ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ရွိခဲ့ၾက၊ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္းပဲ ဘယ္လုိမွ ေမွ်ာ္မွန္းမထားတဲ့ ေနရာေတြမွာ ဘယ္တုန္းကမွ မစဥ္းစားဖူးတဲ့ သူေတြနဲ႔ေတြ႕ၿပီး ဒီဘ၀မွာ ေတာ္စပ္ခဲ့တဲ့ သူေတြနဲ႔ ေ၀းကာ တစ္ျခားသူေတြနဲ႔ ေတြ႕ၾကဆုံၾက ႀကဳံၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမြးတာကတစ္ေနရာ ေနရေတာ့ တစ္ေနရာ ျဖစ္ေနၾကတဲ့အျပင္ တစ္မိသားစုတည္း ျဖစ္ေနေပမယ့္ တစ္ေနရာစီျဖစ္ေနၿပီး မတူညီတဲ့ မိသားစု အသုိင္းအ၀ုိင္းေတြနဲ႔ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ျဖစ္ေနခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဘ၀သံသရာ က်င္လည္ခဲ့ခ်ိန္က ဆက္စပ္ခဲ့ၾကတဲ့ အေၾကာင္းတရား ပ႒ာန္းဆက္မ်ားေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်င္လည္ခဲ့ရတဲ့ ဘ၀ါဘ၀ေတြက မ်ားလြန္းလွေတာ့ တစ္ဘ၀မဟုတ္ တစ္ဘ၀မွာ တစ္နည္းနည္းနဲ႔ေတာ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ရွိခဲ့ၾကၿပီး ဒီအေၾကာင္း တရားေတြကပဲ ဒီဘ၀မွာ မေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြအျဖစ္ ျပန္လည္ေတြ႕ႀကဳံ ခံစားခဲ့ၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္က အနမတဂၢသံယုတ္မွာ “ရဟန္းတို႔… ဤသံသရာ၏ အစကုိ မသိႏုိင္၊ အ၀ိဇၨာျဖင့္ ပိတ္ဖုံးအပ္ကုန္သည္ တဏွာေႏွာင္ႀကိဳးျဖင့္ ဖဲြ႕ခ်ည္အပ္ကုန္သည္ျဖစ္၍ ဤဘ၀မွ ထုိဘ၀၊ ထုိဘ၀မွ ဤဘ၀သုိ႔ ေျပးသြားက်င္လည္ၾကရကုန္ေသာ သတၱ၀ါတုိ႔၏ ေရွ႕အစြန္းသည္ မထင္ႏုိင္၊ ရဟန္းတုိ႔… ဤရွည္စြာေသာ ကာလ၌ အမိမျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (အမိမျဖစ္ဖူးေသာ သူမရွိ) (မာတုသုတ္)၊ အဖမျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ပိတုသုတ္)၊ ညီအစ္ကုိ မျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ဘာတုသုတ္)၊ ညီမႏွစ္မအစ္မ မျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ဘဂိနိသုတ္)၊ သားမျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ပုတၱသု)၊ သမီးမျဖစ္ဖူးေသာ သတၱ၀ါကုိ ရလြယ္သည္မဟုတ္ (ဓီတုသုတ္)၊ ထုိသုိ႔ျဖစ္ျခင္းသည္ အဘယ့္ေၾကာင့္နည္း…၊ ရဟန္းတုိ႔… ဤသံသရာ၏ အစကုိ မသိႏုိင္၊ အ၀ိဇၨာျဖင့္ ပိတ္ဖုံးအပ္ကုန္သည္ တဏွာေႏွာင္ႀကိဳးျဖင့္ ဖဲြ႕ခ်ည္အပ္ကုန္သည္ျဖစ္၍ ဤဘ၀မွ ထုိဘ၀၊ ထုိဘ၀မွ ဤဘ၀သုိ႔ ေျပးသြားက်င္လည္ ၾကရကုန္ေသာ သတၱ၀ါတုိ႔၏ ေရွ႕အစြန္းသည္ မထင္ႏုိင္၊ ရဟန္းတုိ႔ ဤသုိ႔လွ်င္ ရွည္စြာေသာ ညာဥ္႔တုိ႔ပတ္လုံး သင္တုိ႔သည္ ဆင္းရဲကုိ ခံစားရဘူးေလၿပီ၊ ျပင္းထန္ေသာ ဆင္းရဲကုိ ခံစားရဖူးေလၿပီ၊ ပ်က္ဆီးျခင္းကုိ ခံစားရဖူးေလၿပီ၊ သခ်ိဳင္းေျမပုံသည္ တုိးပြားလွေလၿပီ၊ ရဟန္းတုိ႔… ဤအလုံးစုံေသာ သခၤါရ တရားတုိ႔၌ ၿငီးေငြ႕ျခင္းငွါ သင့္လွေတာ့သည္သာတည္း၊ တပ္ျခင္းကင္းျခင္းငွါ သင့္လွေတာ့သည္သာတည္း၊ လြတ္ေျမာက္ျခင္းငွါ သင့္လွေတာ့သည္သာတည္း…” (သံယုတ္ပါဠိေတာ္၊ အနမတဂၢသံယုတ္) လုိ႔ ေဟာေတာ္မူပါတယ္။
ဒီေဒသနာေတာ္အရ သတၱ၀ါေတြရဲ႕ ဘ၀သံသရာ ရွည္ၾကာမႈ၊ ပ႒ာန္းဆက္ မ်ားေနမႈကုိ ေကာင္းေကာင္းသေဘာ ေပါက္ႏုိင္ပါတယ္။ မေရမတြက္ႏုိင္တဲ့ ဘ၀ေတြမွာ ေျပးသြားက်င္လည္ၾကရတဲ့ သတၱ၀ါေတြအေနနဲ႔ မျဖစ္ဖူးတဲ့ ဘ၀ဆုိတာ မရွိႏုိင္ပါဘူး။ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ အေဖျဖစ္ခ်င္လည္း ျဖစ္ခဲ့ၾကမွာပါ။ အေမျဖစ္ခ်င္လည္း ျဖစ္ခဲ့ၾကမွာပါ။ အစ္ကုိအစ္မ၊ ညီညီမ၊ ဇနီးမယား လင္ေယာက်ာ္း စသျဖင့္ ဘ၀အစုံစုံမွာ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေတာ့ ျဖစ္ခဲ့ၾကမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒီလုိ အေၾကာင္းတရားေတြ ရွိခဲ့ၾကလုိ႔လည္း ဒီဘ၀မွာ အက်ိဳးတရား အေနနဲ႔ လာဆုံျဖစ္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လာဆုံတဲ့အခါမွာလည္း တစ္ခ်ိဳ႕က အေကာင္းေတြနဲ႔ ဆုံၾကေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕ မေကာင္းေတြနဲ႔ ဆုံၾကရျပန္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ပ႒ာန္းဆက္ေကာင္းတဲ့ သူက အေကာင္းဆုံမွာျဖစ္ၿပီး ပ႒ာန္းဆက္ မေကာင္းတဲ့သူက မေကာင္းဆုံရမယ့္ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ဆုံဆုံ ဒါဟာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ အက်ိဳးျဖစ္တဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိအေၾကာင္းအက်ိဳးေတြ ျဖစ္ေနၾကတာကုိပဲ ဒီေခတ္စကားနဲ႔ ပ႒ာန္းဆက္ရွိေနၾကတာလုိ႔ ဆုိၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ဘက္က ျပန္ၾကည့္ရင္လည္း ဒီလုိ ပ႒ာန္းဆက္ေတြ ရွိေနသမွ် ဘ၀မွာ သံသရာရွည္မႈေတြက ရွိေနၾကဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ အေၾကာင္းတရားေတြ ရွိေနသမွ် အက်ိဳးတရားအေနနဲ႔ ဆင္းရဲေတြလည္း ရွိေနၾကရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ မျဖတ္ႏုိင္ေသးသမွ် ေနာက္ထပ္အဆက္ အဆက္ေတြက ထပ္ထပ္ျဖစ္ေနၾကဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဘ၀မွာ ပ႒ာန္းဆက္ေကာင္းလုိ႔ သူေတာ္ေကာင္းေတြနဲ႔ ေတြ႕သူေတြ ရွိၾကသလုိ၊ ပ႒ာန္းဆက္ မေကာင္းတဲ့အတြက္ မေကာင္းတဲ့ သူေတြနဲ႔ ေတြ႕ၾကဆုံၾက ႀကဳံၾကရသူေတြလည္း ရွိေနၾကေပမယ့္ ဘယ္လုိလူမ်ိဳးေတြနဲ႔ပဲ ႀကဳံႀကဳံ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ မျဖတ္ႏုိင္ေသးရင္ေတာ့ တစ္ခါျပန္ၿပီး ဆုံၾကရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါဆုံတဲ့ အခါမွာေတာ့ အေကာင္းအဆုိးေတြနဲ႔ ႀကဳံမႀကဳံဆုိတာ ေသခ်ာေပါက္ မေျပာႏုိင္ပါဘူး။ အေကာင္းဆုံးကေတာ့ အေသခ်ာဆုံးျဖစ္တဲ့ ဒီဘ၀မွာပဲ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားတာ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။
ေသခ်ာေတြးၾကည့္လုိက္ရင္ သတၱ၀ါေတြရဲ႕ ပ႒ာန္းဆက္ကုိ ရွည္ၾကာေစမႈေတြမွာ တြယ္တာမႈ သံေယာဇဥ္ေတြက အဓိကက်ေစပါတယ္။ ပုထုဇင္ေတြရဲ႕ သေဘာကုိက ျဖစ္ရာဘ၀မွာ တြယ္တာတပ္မက္တတ္တဲ့ ဘ၀နိကႏၲိက ေလာဘေဇာက ရွိေနၾကေတာ့ ဘယ္ေနရာ ဘယ္ေဒသေရာက္ေရာက္၊ ဘယ္လူမ်ိဳး ဘယ္ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ပဲ ႀကဳံႀကဳံ အစပုိင္းမွာ အခက္အခဲ ျဖစ္တတ္ၾကေပမယ့္ ေနာက္ေတာ့လည္း အဲဒီေနရာေလးကုိ သေဘာက်ရတာနဲ႔ အဲဒီလူမ်ိဳးေတြကုိ သေဘာက်ရတာနဲ႔ မခဲြႏုိင္၊ မခါြရက္ ျဖစ္ကုန္ၾကတာပါပဲ။ ဒါေတြဟာ ဘယ္သူမွလုပ္တဲ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြမဟုတ္ဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ လုပ္ခဲ့တဲ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပ႒ာန္းဆက္ေတြ ရွည္ေအာင္လုပ္ႏုိင္တာလည္း ကိုယ္ပဲျဖစ္သလုိ ပ႒ာန္းဆက္တုိေအာင္ လုပ္ႏုိင္တာလည္း ကိုယ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေကာင္းအဆုိး မလုိ၊ သံသရာရွည္မွာကုိ မလုိတဲ့ သူေတြအေနန႔ဲ ကုိယ္ကိုယ္တုိင္ပဲ ဒီပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကရမွာပါလုိ႔ ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ဖုိ႔ဆုိတာကေတာ့ ဉာဏ္နဲ႔ျဖတ္မွပဲ ျပတ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၀ိပႆနာဉာဏ္နဲ႔ အေၾကာင္းပ႒ာန္းေတြကုိ ျဖတ္ႏုိင္မွ အက်ိဳးေတြလည္း ျပတ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းျပတ္သြားၿပီဆုိရင္ အက်ိဳးလည္း မထပ္ေတာ့ဘဲ ေနာက္ထပ္ျပန္ၿပီး ဘ၀သစ္ျဖစ္စရာပါ မရွိႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္ဘ၀သစ္ မျဖစ္ဘူးဆုိရင္ ဒါဟာ နိဗၺာန္၀င္သြားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ၿပီး နိဗၺာန္၀င္ႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ အရိယာမဂ္ဉာဏ္ေတြ ရေစႏုိင္တဲ့ ၀ိပႆနာအလုပ္ကုိ ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကဖုိ႔ သူေတာ္ေကာင္းမ်ားက တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဘယ္လုိပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေလာကမွာ ပ႒ာန္းဆက္ေၾကာင့္ သံသရာက်င္လည္ရင္း ခဏတျဖဳတ္ လာေတြ႕ၾကရတဲ့ အခုိက္မွာ အတိတ္အတိတ္က ေတာ္စပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေဆြမ်ိဳးေတြနဲ႔ ျပန္ေတြ႕တာပဲလုိ႔ သေဘာထားၿပီး ပ႒ာန္းဆက္ေကာင္းေတြနဲ႔ ႀကဳံၾကရသူေတြ အေနနဲ႔လည္း အခုေကာင္းေနေပမယ့္ ေနာင္ႀကဳံရမယ့္ ပ႒ာန္းဆက္ဟာ ဘယ္လုိရွိမယ္ဆုိတာ မသိႏုိင္သလုိ ပ႒ာန္းဆက္ဆုိးေတြနဲ႔ ႀကဳံၾကရသူေတြ အေနနဲ႔လည္း ဒီထက္ဆုိးတဲ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြနဲ႔ မႀကဳံဖူးဆုိတာ မသိႏုိင္တဲ့အတြက္ လက္ရွိအေျခအေနမွာပဲ အေကာင္းအဆုိး အေၾကာင္းပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ မဆက္ဘဲ ေနႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားတာ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ပ႒ာန္းဆက္ ပ႒ာန္းဆက္လုိ႔ ေျပာေနၾကသူေတြ အေနနဲ႔ ပ႒ာန္းဆက္ဆုိတာ တစ္ျခားမဟုတ္၊ အေၾကာင္းအက်ိဳး ဆက္စပ္မႈကုိ ဆုိတာျဖစ္ေၾကာင္း ေသခ်ာသေဘာေပါက္ နားလည္ၿပီး အေၾကာင္းရွိေနသမွ် အက်ိဳးရွိေနမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေကာင္းအဆုိး အေၾကာင္းအက်ိဳး တရားမ်ားဟာ ေကာင္းေကာင္းဆုိးဆုိး သံသရာရွည္ၾကာမႈကုိသာ ျဖစ္ေစႏုိင္ေၾကာင္း ႏွလုံးသြင္းဆင္ျခင္ကာ အေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ဉာဏ္နဲ႔ျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ သတိတရားလက္ကိုင္ထားလုိ႔ အျမန္ဆုံး ႀကိဳးစားသင့္ပါေၾကာင္း ေစတနာစကား ေမတၱာအားျဖင့္ အသိတရား ပါးလုိက္ရပါတယ္။ အားလုံး ပ႒ာန္းဆက္ေတြကုိ ျဖတ္ႏုိင္ၾကပါေစ…။
