ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူပါမွျဖစ္မယ္၊ သူမရွိလုိ႔ မျဖစ္ဘူး၊ သူ႔ကုိပဲ အားကုိးရမွာပဲ စတဲ့ အေတြးမ်ား၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားနဲ႔ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အားထုတ္မႈ မျပဳဘဲ သူမ်ားအားပဲ ေစာင့္စားေနၾကသူမ်ားကုိ ၾကည့္ကာ “လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးမေနနဲ႔၊ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ညႇစ္ၾကဦး”ဆုိတဲ့ ျမန္မာစကားေလးကုိ သတိရမိပါတယ္။ တုိက္႐ုိက္အဓိပၸါယ္ကေတာ့ မီးဖြားတဲ့ ကုိယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ကုိ ရည္ညြန္းတာ ျဖစ္ေပမယ့္ တစ္ဘက္မွာလည္း ကုိယ့္အစြမ္းအစနဲ႔ အားထုတ္မႈကုိ မျပဳလုပ္ဘဲ သူမ်ားကုိခ်ည္း အားကုိးေလ့ ရွိသူေတြအတြက္ ဥပမာေပး ေျပာဆုိေလ့ရွိတဲ့ စကားပုံေလး ျဖစ္ပါတယ္။ အားကုိးလုိ႔ ရမွန္းသိရင္ အားကုိးတတ္ၾကတဲ့ သတၱ၀ါေတြရဲ႕ သဘာ၀အရ အားကုိးစရာကုိရွားရင္း အားကုိးမ်ားၿပီး ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အားထုတ္မႈ နည္းပါးလာတတ္တဲ့အတြက္ ကုိယ့္အားကုိယ္ကုိးေစရန္ ရည္ရြယ္ကာ ဒီစကားပုံကုိ အသုံးျပဳေျပာဆုိ တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
စကားစပ္လုိ႔ တစ္ခါတစ္ေလ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ အေနနဲ႔ ဒီစကားပုံကုိ အသုံးျပဳၿပီး ေျပာဆုိေဆြးေႏြး ၾကတာေလးေတြကုိ သတိရမိပါတယ္။ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔တစ္ေတြ တစ္ခါတစ္ေလ လူစုံတဲ့အခါ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး အေၾကာင္းေလးေတြ ေရာက္တက္ရာရာ ေျပာဆုိေဆြးေႏြး ျဖစ္ၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလုိ ေျပာဆုိတဲ့အခါ သူအားသန္ရာကုိ ယူၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕က ႏုိင္ငံေရးမွာဆုိ ဒီလုိျဖစ္သင့္တယ္၊ တစ္ခ်ိဳ႕က စီးပြားေရးကုိ ဒီလုိျပဳျပင္သင့္တယ္၊ တစ္ခ်ိဳ႕က ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဒီလုိမျဖစ္သင့္ဘူး ဒီလုိျဖစ္သင့္တယ္ စသျဖင့္ ေျပာဆုိၾကတဲ့အခါ က်န္တဲ့အပုိင္းေတြမွာ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔က မကၽြမ္းက်င္ မပုိင္ႏုိင္တဲ့အတြက္ သိပ္ၿပီး ေျပာဆုိေဆြးေႏြးမႈ မျပဳႏုိင္ေပမယ့္ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေျပာဆုိၾကတဲ့ အခါဆုိရင္ေတာ့ ျဖစ္သင့္တဲ့ အရာေလးေတြကုိ ၀င္ေရာက္ ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ခါတုန္းက အဲဒီလုိ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာဆုိၾကရာက ဒကာေလးတစ္ေယာက္က ျမန္မာဗုဒၶဘာသာမ်ား ဘာသာေရးမွာ အခုလုိ တစ္ျဖည္းးျဖည္း အားနည္းလာတာ အဓိကကေတာ့ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္တဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြမွာ တာ၀န္ပုိရွိတယ္လုိ႔ ေဆြးေႏြးလာပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေတြက ေဟာတာေျပာတာ သင္ျပတာေတြဘက္မွာ စနစ္က်က် မလုပ္လုိ႔ပဲလုိ႔ သူက ေထာက္ျပလာပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒါဟာ ဘုန္းဘုန္းေတြခ်ည္းပဲ မဟုတ္ဘူး၊ မိသားစုမွာရွိတဲ့ တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္လည္း ပါတယ္လုိ႔ ဆုိၾကျပန္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစုိးရေၾကာင့္လုိ႔ ေျပာလာတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလုိျဖစ္လာတာေတြဟာ တစ္ခုတည္းေၾကာင့္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အကုန္လုံးမွာ တာ၀န္ရွိသလုိ အကုန္လုံးနဲ႔လည္း သက္ဆုိင္ပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေတြေရာ၊ မိသားစုေတြေရာ၊ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြေရာ၊ ကာယကံရွင္ တစ္ဦးခ်င္းမွာေရာ တာ၀န္ရွိတယ္လုိ႔ ဆုိလာသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ဘုန္းဘုန္းအေနနဲ႔ကေတာ့ သူတုိ႔ေျပာတာေတြ ဟုတ္သင့္သေလာက္ ဟုတ္ေပမယ့္ အဓိကကေတာ့ ကာယကံရွင္ တစ္ဦးခ်င္းစီအေပၚမွာလည္း ပုိၿပီးမူတည္တယ္လုိ႔ ခံယူမိပါတယ္။ နည္းျပေကာင္း ဆရာသမားေကာင္း၊ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း လုိတာမွန္ေပမယ့္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ရဲ႕ လုိခ်င္တဲ့စိတ္၊ သိလုိတဲ့စိတ္၊ ေလ့လာလုိတဲ့စိတ္နဲ႔ ႀကိဳးစားမႈေတြက ပုိၿပီးလုိအပ္ပါတယ္။ ဘယ္သူ႔ဘယ္၀ါေၾကာင့္လုိ႔ ပုံခ်ၾကတာထက္စာရင္ မသိတာကုိ သိေအာင္၊ နားမလည္တာကုိ နားလည္ေအာင္၊ မရတာကုိ ရေအာင္ လုပ္ယူမယ္ဆုိတဲ့စိတ္နဲ႔ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းရဲ႕ ႀကိဳးစားမႈက ပုိၿပီးပဓာနက်ပါတယ္။ တုိးတက္ေနတဲ့ ဒီေန႔လုိေခတ္ႀကီးမွာ လုိခ်င္စိတ္နဲ႔ ေလ့လာမယ္၊ ရွာေဖြမယ္၊ က်င့္ႀကံမယ္ဆုိရင္ မရႏုိင္တာ ဘာမွမရွိပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ တုိးတက္ေနတဲ့ အင္တာနက္ေခတ္ႀကီးမွာ လုိခ်င္တာမွန္သမွ် အင္တာနက္ေပၚမွာ အကုန္ရေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ သိခ်င္တာရွိရင္၊ လုိခ်င္တာရွိရင္၊ နားမလည္တာရွိရင္ အခ်ိန္မေရြး ေလ့လာသင္ယူ ေမးျမန္းႏုိင္တယ္ဆုိတာ အင္တာနက္ သုံးဖူးတဲ့သူ အားလုံးသိၾကပါတယ္။ အဲဒီလုိမဟုတ္ဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က ေလ့လာအားထုတ္မႈ မရွိဘဲ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ ဘယ္၀ါေၾကာင့္ဆုိၿပီး အျပစ္ပုံခ်မႈကေတာ့ ဒါဟာ မခုိင္လုံတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလုိ ကုိယ္တုိင္အားထုတ္မႈ မရွိဘဲ ဟုိဟုိဒီဒီ အားကုိးမႈမ်ားကုိ ရွာတတ္ၾကတဲ့ သူအခ်ိဳ႕ေၾကာင့္လည္း လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးမေနနဲ႔ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ညႇစ္ၾကဦးလုိ႔ ေျပာတာ ျဖစ္မွာပါ။ ဘယ္လုိပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ကေတာ့ ညႇစ္ၾကဖုိ႔ လုိပါတယ္။
ဟုတ္ပါတယ္။ အရာရာဟာ ကုိယ့္အေပၚမွာ အဓိကက်ပါတယ္။ အနႏၲတန္ခုိးရွင္ ျဖစ္ေတာ္မူတဲ့ အႏႈိင္းမဲ့ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ပင္ သူ႔ကုိ အားမကုိးၾကဘဲ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အားကုိးၾကဖုိ႔နဲ႔ သူ(ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ) ကုိယ္ေတာ္တုိင္ပင္ ကယ္တင္ေပးႏုိင္တဲ့ ကယ္တင္ရွင္မဟုတ္ဘဲ နည္းျပလမ္းညႊန္ေပးတဲ့ လမ္းညႊန္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း မိန္႔ေတာ္မူပါတယ္။ ျမန္မာစကားပုံမွာလာတဲ့ အတုိင္းေျပာရရင္ နည္းျပလမ္းညႊန္ေပးတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ တကယ္ေတာ့ လက္သည္ေတြပါပဲ။ မီးဖြားတဲ့အခါ အလြယ္တကူ ေခ်ာေခ်ာခ်ဴခ်ဴျဖစ္ေအာင္ ဖြားႏုိင္ဖုိ႔ လမ္းညႊန္ေပးတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြပါပဲ။ အဓိကကေတာ့ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အားထုတ္ၿပီး ညႇစ္ယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွအလြယ္တကူ ေမြးဖြားႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္သည္ရဲ႕ အကူအညီ လုိတယ္ဆုိေပမယ့္ လက္သည္ရဲ႕ အကူအညီကုိယူၿပီး ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က အားစုိက္ညႇစ္ႏုိင္မွ အလြယ္တကူ ေမြးဖြားႏုိင္ၾကသလုိ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကုိယ္လုိခ်င္တဲ့အရာတစ္ခုခုကုိ ရယူဖုိ႔အတြက္က သူမ်ားခ်ည္းပဲ အားကုိးေနလုိ႔ မျဖစ္ဘဲ သူမ်ားရဲ႕ နည္းေပးလမ္းျပမႈနဲ႔အတူ လက္ေတြ႕ပုိင္းမွာေတာ့ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အားစုိက္ႏုိင္မႈက အစစအရာရာ အခရာက်ပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ ေလာကမွာ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က ဘာမွအားထုတ္မႈ မရွိဘဲ ဟုိအျပစ္ပုံခ်၊ ဒီအျပစ္ပုံခ်တတ္တဲ့ သူေတြရွိပါတယ္။ သူမ်ားက ေျပာျပေပး၊ လမ္းျပေပးရင္လည္း လက္ေတြ႕လုိက္နာ လုပ္ေဆာင္မႈ မရွိဘဲ ဟိုလုိလုိ ဒီလုိလုိ ေနတတ္ၾကတဲ့သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အဆိုးဆုံးက ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ညႇစ္ထုတ္ျခင္းမရွိဘဲ လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးေနတတ္တာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေလးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္သူမွ၊ ဘယ္၀ါမွ၊ ဘာမရွိလုိ႔ ညာမရွိလုိ႔ စတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြနဲ႔ လက္သည္ကုိ ေမွ်ာ္ေနတတ္တာေတြေၾကာင့္ လက္ေတြ႕လုပ္ေဆာင္လုိက္ရင္ ၿပီးသြားမယ့္ ကိစၥေတြမွာ မၿပီးျပတ္တာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတတ္ပါတယ္။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အားစုိက္ၿပီး လုပ္ယူရမယ့္ အရာေတြမွာ မလုပ္ဘဲ သူမ်ားအားကုိ ေမွ်ာ္ကုိးေနတာေတြေၾကာင့္ လက္ေတြ႕မွာ ဘာမွျဖစ္မလာတာေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလုိလူမ်ိဳးေတြကုိ ရည္ရြယ္ၿပီး လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးမေနၾကဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ညႇစ္ၾကဦးလုိ႔ ဆုိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာအလုိအရ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ပဲ ညႇစ္ယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္သည္ကုိ အားကုိးတယ္ဆုိရင္လည္း လက္သည္ဟာ နည္းလမ္းညႊန္ျပေပးမယ့္ နည္းျပအျဖစ္ေလာက္ပဲ အားကုိးလုိ႔ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေတြ႕အားထုတ္ လုပ္ကုိင္ရမွာကေတာ့ ကုိယ္ကုိင္တုိင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ္ကအားစုိက္ႏုိင္ရင္ ကုိယ္လုိရာ ရမွာျဖစ္သလုိ ကုိယ္က အားမစုိက္ႏုိင္ရင္လည္း ကုိယ့္မွာ ဘာမွ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အစစအရာရာ လက္သည္ရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ညႇစ္ယူမွပဲ အလြယ္တကူ ေအာင္ျမင္ၿပီးေျမာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလာကီေရးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေလာကုတၱရာ အေရးပဲျဖစ္ျဖစ္ အစစအရာရာ ကုိယ့္အေပၚမွာပဲ မူတည္ေနပါတယ္။ ကုိယ္ညႇစ္မွ ကုိယ္ထြက္မွာ ျဖစ္သလုိ ကုိယ္လုပ္မွလည္း ကုိယ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကလည္း “မိမိသည္သာ မိမိ၏ ကုိးစားရာျဖစ္၏၊ သူတပါးသည္ မိမိ၏ကုိးစားရာ အဘယ္မွာ ျဖစ္ႏုိင္မည္နည္း…” စသျဖင့္ မိန္႔မွာေတာ္ မူျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဘုန္းဘုန္း ျမန္မာျပည္မွာရွိစဥ္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ားကုိ စာသင္ေပးတုန္းက ေက်ာင္းသားတစ္ခ်ိဳ႕ရဲ႕ စကားေလးေတြ ျပန္ၾကားရတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းသား တစ္ခ်ိဳ႕ထံက ၾကားရတဲ့ စကားေလးေတြက ဆရာစာအသင္အျပ မေကာင္းဘူး၊ အားကုိးလုိ႔ မရဘူးစတဲ့ အသံေလးေတြပါ။ အမ်ားက ေအာင္ျမင္မႈရၿပီး တုိးတက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သူတုိ႔ေတြက ဒီစကားေတြ ေျပာလာတယ္ဆုိေတာ့ ဒီကေလးေတြ စာေကာလုပ္ၾကရဲ႕လားလုိ႔ စုံစမ္းတဲ့အခါ စာမလုပ္ဘဲ အေပ်ာ္လာ၊ အေပ်ာ္သြား၊ အေပ်ာ္ျပန္ေနတာကုိ သိရပါတယ္။ သူတုိ႔ေတြကုိၾကည့္ၿပီး “ေၾသာ္…ဒီကေလးေတြနယ္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ေတာ့ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈ မျပဳၾကဘဲ ဘယ္သူေၾကာင့္၊ ဘယ္၀ါေၾကာင့္လုိ႔ အျပစ္ပုံခ်ဖုိ႔ပဲ ၾကည့္ေနၾကေတာ့တာပါလား…၊ ဆရာ့ဆီမွာ အခ်ိန္တန္ ေက်ာင္းသြားတက္ေန႐ုံ၊ ဆရာ့ကုိ အားကုိးေန႐ုံနဲ႔ အကုန္ၿပီးၿပီလုိ႔မ်ား ထင္ေနေရာ့သလားမသိ၊ ဆရာဆုိတာ လက္သည္အဆင့္ေလာက္ပဲ ျဖစ္ၿပီး လက္ေတြ႕ပုိင္းမွာ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ညႇစ္ရမယ္ဆုိတာ ဒီကေလးေတြ မသိဘဲ ျဖစ္ေနၾကပါလား…” စသျဖင့္ တစ္ေယာက္တည္း စိတ္ထဲမွာ ေရရြတ္ေနမိခဲ့ပါေသးတယ္။
ဆုိလုိတာက ေလာကမွာ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အားကုိးရာဆုိတာ ရွိရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ အားကုိးလြန္းရင္လည္း ကုိယ့္မွာဘာမွ မျဖစ္ပဲ ရွိတတ္တဲ့အတြက္ သူမ်ားကုိလည္း အားကုိး၊ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း အားထုတ္ၾကဖုိ႔ ဆုိလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူမ်ားခ်ည္းပဲ အားကုိးေနလုိ႔ မျဖစ္သလုိ၊ နည္းျပလမ္းညႊန္ေပးႏုိင္မယ့္ အားကုိစရာ လက္သည္မရွိျပန္ရင္လည္း မျဖစ္တဲ့အတြက္ လက္သည္ရဲ႕ အကူအညီကုိ ရယူရင္း ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ရဲ႕ ညႇစ္ယူမႈနဲ႔ လုိခ်င္တာကုိ ရေအာင္ႀကိဳးစားရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း သိေစလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးေနလုိ႔ မျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ညႇစ္ဖုိ႔လုိေၾကာင္း နားလည္ေစလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိစၥတစ္ခု ေအာင္ျမင္ၿပီးေျမာက္ဖုိ႔ဆုိတာ ကံဉာဏ္၀ီရိယ သုံးမ်ိဳးလုံးပါမွ ျဖစ္ႏုိင္သလုိ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ရဲ႕ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈနဲ႔အတူ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း ဆရာသမားေကာင္းေတြရဲ႕ အကူအညီလည္း ရွိမွျဖစ္ႏုိင္တဲ့အတြက္ ေလာကီေလာကုတၱရာမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္တုိးတက္ ႀကီးပြားလုိသူမ်ား အေနနဲ႔ “လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးမေနနဲ႔၊ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ညႇစ္ၾကဦး”ဆုိတဲ့ ျမန္မာစကားပုံအတုိင္း သူမ်ားခ်ည္းပဲ အားကုိးမေနၾကဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ရဲ႕ အားထုတ္မႈမ်ားနဲ႔အတူ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္းေတြရဲ႕ နည္းေပးလမ္းညႊန္မႈကုိယူကာ လုိရာပန္းတုိင္ကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းၾကည့္ၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းသမႈ ျပဳလုိက္ရပါတယ္။
စကားစပ္လုိ႔ တစ္ခါတစ္ေလ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ အေနနဲ႔ ဒီစကားပုံကုိ အသုံးျပဳၿပီး ေျပာဆုိေဆြးေႏြး ၾကတာေလးေတြကုိ သတိရမိပါတယ္။ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔တစ္ေတြ တစ္ခါတစ္ေလ လူစုံတဲ့အခါ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး အေၾကာင္းေလးေတြ ေရာက္တက္ရာရာ ေျပာဆုိေဆြးေႏြး ျဖစ္ၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလုိ ေျပာဆုိတဲ့အခါ သူအားသန္ရာကုိ ယူၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕က ႏုိင္ငံေရးမွာဆုိ ဒီလုိျဖစ္သင့္တယ္၊ တစ္ခ်ိဳ႕က စီးပြားေရးကုိ ဒီလုိျပဳျပင္သင့္တယ္၊ တစ္ခ်ိဳ႕က ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဒီလုိမျဖစ္သင့္ဘူး ဒီလုိျဖစ္သင့္တယ္ စသျဖင့္ ေျပာဆုိၾကတဲ့အခါ က်န္တဲ့အပုိင္းေတြမွာ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔က မကၽြမ္းက်င္ မပုိင္ႏုိင္တဲ့အတြက္ သိပ္ၿပီး ေျပာဆုိေဆြးေႏြးမႈ မျပဳႏုိင္ေပမယ့္ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေျပာဆုိၾကတဲ့ အခါဆုိရင္ေတာ့ ျဖစ္သင့္တဲ့ အရာေလးေတြကုိ ၀င္ေရာက္ ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ခါတုန္းက အဲဒီလုိ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာဆုိၾကရာက ဒကာေလးတစ္ေယာက္က ျမန္မာဗုဒၶဘာသာမ်ား ဘာသာေရးမွာ အခုလုိ တစ္ျဖည္းးျဖည္း အားနည္းလာတာ အဓိကကေတာ့ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္တဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြမွာ တာ၀န္ပုိရွိတယ္လုိ႔ ေဆြးေႏြးလာပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေတြက ေဟာတာေျပာတာ သင္ျပတာေတြဘက္မွာ စနစ္က်က် မလုပ္လုိ႔ပဲလုိ႔ သူက ေထာက္ျပလာပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒါဟာ ဘုန္းဘုန္းေတြခ်ည္းပဲ မဟုတ္ဘူး၊ မိသားစုမွာရွိတဲ့ တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္လည္း ပါတယ္လုိ႔ ဆုိၾကျပန္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစုိးရေၾကာင့္လုိ႔ ေျပာလာတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလုိျဖစ္လာတာေတြဟာ တစ္ခုတည္းေၾကာင့္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အကုန္လုံးမွာ တာ၀န္ရွိသလုိ အကုန္လုံးနဲ႔လည္း သက္ဆုိင္ပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေတြေရာ၊ မိသားစုေတြေရာ၊ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြေရာ၊ ကာယကံရွင္ တစ္ဦးခ်င္းမွာေရာ တာ၀န္ရွိတယ္လုိ႔ ဆုိလာသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ဘုန္းဘုန္းအေနနဲ႔ကေတာ့ သူတုိ႔ေျပာတာေတြ ဟုတ္သင့္သေလာက္ ဟုတ္ေပမယ့္ အဓိကကေတာ့ ကာယကံရွင္ တစ္ဦးခ်င္းစီအေပၚမွာလည္း ပုိၿပီးမူတည္တယ္လုိ႔ ခံယူမိပါတယ္။ နည္းျပေကာင္း ဆရာသမားေကာင္း၊ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း လုိတာမွန္ေပမယ့္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ရဲ႕ လုိခ်င္တဲ့စိတ္၊ သိလုိတဲ့စိတ္၊ ေလ့လာလုိတဲ့စိတ္နဲ႔ ႀကိဳးစားမႈေတြက ပုိၿပီးလုိအပ္ပါတယ္။ ဘယ္သူ႔ဘယ္၀ါေၾကာင့္လုိ႔ ပုံခ်ၾကတာထက္စာရင္ မသိတာကုိ သိေအာင္၊ နားမလည္တာကုိ နားလည္ေအာင္၊ မရတာကုိ ရေအာင္ လုပ္ယူမယ္ဆုိတဲ့စိတ္နဲ႔ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းရဲ႕ ႀကိဳးစားမႈက ပုိၿပီးပဓာနက်ပါတယ္။ တုိးတက္ေနတဲ့ ဒီေန႔လုိေခတ္ႀကီးမွာ လုိခ်င္စိတ္နဲ႔ ေလ့လာမယ္၊ ရွာေဖြမယ္၊ က်င့္ႀကံမယ္ဆုိရင္ မရႏုိင္တာ ဘာမွမရွိပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ တုိးတက္ေနတဲ့ အင္တာနက္ေခတ္ႀကီးမွာ လုိခ်င္တာမွန္သမွ် အင္တာနက္ေပၚမွာ အကုန္ရေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ သိခ်င္တာရွိရင္၊ လုိခ်င္တာရွိရင္၊ နားမလည္တာရွိရင္ အခ်ိန္မေရြး ေလ့လာသင္ယူ ေမးျမန္းႏုိင္တယ္ဆုိတာ အင္တာနက္ သုံးဖူးတဲ့သူ အားလုံးသိၾကပါတယ္။ အဲဒီလုိမဟုတ္ဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က ေလ့လာအားထုတ္မႈ မရွိဘဲ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ ဘယ္၀ါေၾကာင့္ဆုိၿပီး အျပစ္ပုံခ်မႈကေတာ့ ဒါဟာ မခုိင္လုံတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလုိ ကုိယ္တုိင္အားထုတ္မႈ မရွိဘဲ ဟုိဟုိဒီဒီ အားကုိးမႈမ်ားကုိ ရွာတတ္ၾကတဲ့ သူအခ်ိဳ႕ေၾကာင့္လည္း လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးမေနနဲ႔ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ညႇစ္ၾကဦးလုိ႔ ေျပာတာ ျဖစ္မွာပါ။ ဘယ္လုိပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ကေတာ့ ညႇစ္ၾကဖုိ႔ လုိပါတယ္။
ဟုတ္ပါတယ္။ အရာရာဟာ ကုိယ့္အေပၚမွာ အဓိကက်ပါတယ္။ အနႏၲတန္ခုိးရွင္ ျဖစ္ေတာ္မူတဲ့ အႏႈိင္းမဲ့ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ပင္ သူ႔ကုိ အားမကုိးၾကဘဲ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ အားကုိးၾကဖုိ႔နဲ႔ သူ(ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ) ကုိယ္ေတာ္တုိင္ပင္ ကယ္တင္ေပးႏုိင္တဲ့ ကယ္တင္ရွင္မဟုတ္ဘဲ နည္းျပလမ္းညႊန္ေပးတဲ့ လမ္းညႊန္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း မိန္႔ေတာ္မူပါတယ္။ ျမန္မာစကားပုံမွာလာတဲ့ အတုိင္းေျပာရရင္ နည္းျပလမ္းညႊန္ေပးတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ တကယ္ေတာ့ လက္သည္ေတြပါပဲ။ မီးဖြားတဲ့အခါ အလြယ္တကူ ေခ်ာေခ်ာခ်ဴခ်ဴျဖစ္ေအာင္ ဖြားႏုိင္ဖုိ႔ လမ္းညႊန္ေပးတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြပါပဲ။ အဓိကကေတာ့ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အားထုတ္ၿပီး ညႇစ္ယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွအလြယ္တကူ ေမြးဖြားႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္သည္ရဲ႕ အကူအညီ လုိတယ္ဆုိေပမယ့္ လက္သည္ရဲ႕ အကူအညီကုိယူၿပီး ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က အားစုိက္ညႇစ္ႏုိင္မွ အလြယ္တကူ ေမြးဖြားႏုိင္ၾကသလုိ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကုိယ္လုိခ်င္တဲ့အရာတစ္ခုခုကုိ ရယူဖုိ႔အတြက္က သူမ်ားခ်ည္းပဲ အားကုိးေနလုိ႔ မျဖစ္ဘဲ သူမ်ားရဲ႕ နည္းေပးလမ္းျပမႈနဲ႔အတူ လက္ေတြ႕ပုိင္းမွာေတာ့ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အားစုိက္ႏုိင္မႈက အစစအရာရာ အခရာက်ပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ ေလာကမွာ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္က ဘာမွအားထုတ္မႈ မရွိဘဲ ဟုိအျပစ္ပုံခ်၊ ဒီအျပစ္ပုံခ်တတ္တဲ့ သူေတြရွိပါတယ္။ သူမ်ားက ေျပာျပေပး၊ လမ္းျပေပးရင္လည္း လက္ေတြ႕လုိက္နာ လုပ္ေဆာင္မႈ မရွိဘဲ ဟိုလုိလုိ ဒီလုိလုိ ေနတတ္ၾကတဲ့သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အဆိုးဆုံးက ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ညႇစ္ထုတ္ျခင္းမရွိဘဲ လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးေနတတ္တာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေလးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္သူမွ၊ ဘယ္၀ါမွ၊ ဘာမရွိလုိ႔ ညာမရွိလုိ႔ စတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြနဲ႔ လက္သည္ကုိ ေမွ်ာ္ေနတတ္တာေတြေၾကာင့္ လက္ေတြ႕လုပ္ေဆာင္လုိက္ရင္ ၿပီးသြားမယ့္ ကိစၥေတြမွာ မၿပီးျပတ္တာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတတ္ပါတယ္။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အားစုိက္ၿပီး လုပ္ယူရမယ့္ အရာေတြမွာ မလုပ္ဘဲ သူမ်ားအားကုိ ေမွ်ာ္ကုိးေနတာေတြေၾကာင့္ လက္ေတြ႕မွာ ဘာမွျဖစ္မလာတာေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလုိလူမ်ိဳးေတြကုိ ရည္ရြယ္ၿပီး လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးမေနၾကဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ညႇစ္ၾကဦးလုိ႔ ဆုိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာအလုိအရ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ပဲ ညႇစ္ယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္သည္ကုိ အားကုိးတယ္ဆုိရင္လည္း လက္သည္ဟာ နည္းလမ္းညႊန္ျပေပးမယ့္ နည္းျပအျဖစ္ေလာက္ပဲ အားကုိးလုိ႔ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေတြ႕အားထုတ္ လုပ္ကုိင္ရမွာကေတာ့ ကုိယ္ကုိင္တုိင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ္ကအားစုိက္ႏုိင္ရင္ ကုိယ္လုိရာ ရမွာျဖစ္သလုိ ကုိယ္က အားမစုိက္ႏုိင္ရင္လည္း ကုိယ့္မွာ ဘာမွ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အစစအရာရာ လက္သည္ရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ညႇစ္ယူမွပဲ အလြယ္တကူ ေအာင္ျမင္ၿပီးေျမာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလာကီေရးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေလာကုတၱရာ အေရးပဲျဖစ္ျဖစ္ အစစအရာရာ ကုိယ့္အေပၚမွာပဲ မူတည္ေနပါတယ္။ ကုိယ္ညႇစ္မွ ကုိယ္ထြက္မွာ ျဖစ္သလုိ ကုိယ္လုပ္မွလည္း ကုိယ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကလည္း “မိမိသည္သာ မိမိ၏ ကုိးစားရာျဖစ္၏၊ သူတပါးသည္ မိမိ၏ကုိးစားရာ အဘယ္မွာ ျဖစ္ႏုိင္မည္နည္း…” စသျဖင့္ မိန္႔မွာေတာ္ မူျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဘုန္းဘုန္း ျမန္မာျပည္မွာရွိစဥ္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ားကုိ စာသင္ေပးတုန္းက ေက်ာင္းသားတစ္ခ်ိဳ႕ရဲ႕ စကားေလးေတြ ျပန္ၾကားရတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းသား တစ္ခ်ိဳ႕ထံက ၾကားရတဲ့ စကားေလးေတြက ဆရာစာအသင္အျပ မေကာင္းဘူး၊ အားကုိးလုိ႔ မရဘူးစတဲ့ အသံေလးေတြပါ။ အမ်ားက ေအာင္ျမင္မႈရၿပီး တုိးတက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သူတုိ႔ေတြက ဒီစကားေတြ ေျပာလာတယ္ဆုိေတာ့ ဒီကေလးေတြ စာေကာလုပ္ၾကရဲ႕လားလုိ႔ စုံစမ္းတဲ့အခါ စာမလုပ္ဘဲ အေပ်ာ္လာ၊ အေပ်ာ္သြား၊ အေပ်ာ္ျပန္ေနတာကုိ သိရပါတယ္။ သူတုိ႔ေတြကုိၾကည့္ၿပီး “ေၾသာ္…ဒီကေလးေတြနယ္ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ေတာ့ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈ မျပဳၾကဘဲ ဘယ္သူေၾကာင့္၊ ဘယ္၀ါေၾကာင့္လုိ႔ အျပစ္ပုံခ်ဖုိ႔ပဲ ၾကည့္ေနၾကေတာ့တာပါလား…၊ ဆရာ့ဆီမွာ အခ်ိန္တန္ ေက်ာင္းသြားတက္ေန႐ုံ၊ ဆရာ့ကုိ အားကုိးေန႐ုံနဲ႔ အကုန္ၿပီးၿပီလုိ႔မ်ား ထင္ေနေရာ့သလားမသိ၊ ဆရာဆုိတာ လက္သည္အဆင့္ေလာက္ပဲ ျဖစ္ၿပီး လက္ေတြ႕ပုိင္းမွာ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ညႇစ္ရမယ္ဆုိတာ ဒီကေလးေတြ မသိဘဲ ျဖစ္ေနၾကပါလား…” စသျဖင့္ တစ္ေယာက္တည္း စိတ္ထဲမွာ ေရရြတ္ေနမိခဲ့ပါေသးတယ္။
ဆုိလုိတာက ေလာကမွာ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အားကုိးရာဆုိတာ ရွိရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ အားကုိးလြန္းရင္လည္း ကုိယ့္မွာဘာမွ မျဖစ္ပဲ ရွိတတ္တဲ့အတြက္ သူမ်ားကုိလည္း အားကုိး၊ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း အားထုတ္ၾကဖုိ႔ ဆုိလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူမ်ားခ်ည္းပဲ အားကုိးေနလုိ႔ မျဖစ္သလုိ၊ နည္းျပလမ္းညႊန္ေပးႏုိင္မယ့္ အားကုိစရာ လက္သည္မရွိျပန္ရင္လည္း မျဖစ္တဲ့အတြက္ လက္သည္ရဲ႕ အကူအညီကုိ ရယူရင္း ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ရဲ႕ ညႇစ္ယူမႈနဲ႔ လုိခ်င္တာကုိ ရေအာင္ႀကိဳးစားရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း သိေစလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးေနလုိ႔ မျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ညႇစ္ဖုိ႔လုိေၾကာင္း နားလည္ေစလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိစၥတစ္ခု ေအာင္ျမင္ၿပီးေျမာက္ဖုိ႔ဆုိတာ ကံဉာဏ္၀ီရိယ သုံးမ်ိဳးလုံးပါမွ ျဖစ္ႏုိင္သလုိ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ရဲ႕ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈနဲ႔အတူ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း ဆရာသမားေကာင္းေတြရဲ႕ အကူအညီလည္း ရွိမွျဖစ္ႏုိင္တဲ့အတြက္ ေလာကီေလာကုတၱရာမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္တုိးတက္ ႀကီးပြားလုိသူမ်ား အေနနဲ႔ “လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကုိးမေနနဲ႔၊ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ညႇစ္ၾကဦး”ဆုိတဲ့ ျမန္မာစကားပုံအတုိင္း သူမ်ားခ်ည္းပဲ အားကုိးမေနၾကဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ရဲ႕ အားထုတ္မႈမ်ားနဲ႔အတူ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္းေတြရဲ႕ နည္းေပးလမ္းညႊန္မႈကုိယူကာ လုိရာပန္းတုိင္ကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းၾကည့္ၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းသမႈ ျပဳလုိက္ရပါတယ္။
