“အေျပာလြယ္သေလာက္ အလုပ္ခက္၏”ဟူေသာ ျမန္မာစကားရွိ၏။ ေလာကတြင္ အေျပာလြယ္ေသာ္လည္း လက္ေတြ႕လုပ္ရန္ကား ခက္ခဲတတ္ေၾကာင္း ဆုိလုိရင္း ျဖစ္၏။ အေျပာႏွင့္ အလုပ္ထပ္တူက်ရန္ မလြယ္လွသည့္ သေဘာကုိ ညႊန္းဆုိလုိဟန္ ရွိ၏။ ေျပာသူကုိယ္တုိင္လည္း မိမိေျပာသည့္အတုိင္း မလုပ္ႏုိင္သည္မ်ား ရွိသျဖင့္ အခ်ိဳ႕က “ငါေျပာသလုိလုပ္ ငါလုပ္သလုိ မလုပ္နဲ႔ (Do as I say not as I do.)” ဟု ဆုိေလ့ရွိၾက၏။ စင္စစ္ ပုထုဇင္မ်ား ျဖစ္ေနၾကသျဖင့္လည္း အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူက်ႏုိင္ရန္ မလြယ္လွေပ။ အခ်ိဳ႕မွာ အေျပာေကာင္းေသာ္လည္း အလုပ္မေကာင္းျဖစ္တတ္ၿပီး အခ်ိဳ႕ကား အေျပာမေကာင္း၊ အေျပာၾကမ္းေသာ္လည္း အလုပ္ေကာင္းၿပီး အေကာင္းလုပ္သည္မ်ားလည္း ရွိတတ္၏။ အခ်ိဳ႕က အေျပာလည္းမေကာင္း အလုပ္လည္း မေကာင္းျဖစ္တတ္ၿပီး အခ်ိဳ႕ကား အေျပာလည္းေကာင္း အလုပ္လည္း ေကာင္းသူမ်ား ရွိတတ္ျပန္၏။
ဤ၌ အေျပာေကာင္းျခင္းဟူသည္ ခ်ိဳသာသည့္ အေျပာအဆုိအသုံးအႏႈန္းမ်ား၊ ေျမာက္ပင့္ေျပာဆုိသည့္ အသုံးအႏႈန္းမ်ား၊ လိမ္ညာေျပာဆုိသည့္ အသုံးအႏႈန္းမ်ားျဖင့္ အေျပာေကာင္းျခင္းကုိ ဆုိလုိသည္မဟုတ္၊ အကုသုိလ္မျဖစ္ေအာင္ ေျပာဆုိတတ္ျခင္းကုိ ဆုိလုိ၏။ အလုပ္လည္း ထုိ႔အတူပင္ အကုသုိလ္မျဖစ္၊ အျပစ္မျဖစ္သည့္ အလုပ္မ်ားကုိ လုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္ ေနျခင္းကုိပင္ အလုပ္ေကာင္းသည္ဟု ဆုိလုိ၏။
အေျပာေကာင္းျခင္း အေကာင္းေျပာျခင္းႏွင့္ အလုပ္ေကာင္းျခင္း အေကာင္းလုပ္ျခင္းတုိ႔သည္ တစ္ထပ္တည္း ျဖစ္ရန္ မျဖစ္ႏုိင္ၾကေပ။ မိမိကုိယ္တုိင္ မိမိ၏အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူမက်ႏုိင္သကဲ့သုိ႔ သူတစ္ပါးအေပၚတြင္လည္း အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ရန္ မလုပ္ေပးႏုိင္ၾကေပ။ တစ္ခုမဟုတ္ တစ္ခု ခ်ိဳ႕ယြင္းေနၾကမည္သာ ျဖစ္၏။ အခ်ိဳ႕က မိမိကုိယ္တုိင္က အေျပာႏွင့္ အလုပ္ထပ္တူ မျဖစ္ေသာ္လည္း သူတစ္းပါးတုိ႔အား ထပ္တူျဖစ္ေစလုိၾက၏။ သူတစ္ပါးတုိ႔အား ‘ဘယ္လုိေျပာ ဘယ္လုိလုပ္’ စသည္ျဖင့္ အမိန္႔ေပး ညႊန္ျပတတ္ေသာ္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ကား ထုိသုိ႔ မလုပ္ႏုိင္သည္ကုိ ေတြ႕ရတတ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပညာရွိမ်ားက “သူတစ္ပါးတုိ႔အား မိမိ၏ အယူ၀ါဒမ်ားကုိ လက္ခံလုိက္နာေအာင္ ေျပာဆုိညြန္ျပႏုိင္၊ သူတစ္ပါးတုိ႔အား အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေအာင္္ ဆုံးမသြန္သင္ႏုိင္ေသာ္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ကား မိမိညြန္ျပ ဆုံးမသည့္အတုိင္း လက္ခံလုိက္နာ ေနထုိင္ရန္မွာ ခဲရင္းလွသည္”ဟု ဆုိျခင္းျဖစ္၏။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္ လက္ထပ္က ပဓာနိကတိႆအမည္ရွိ မေထရ္တစ္ပါး ရွိ၏။ ထုိမေထရ္သည္ ဘုရားရွင္အထံေတာ္မွ ကမၼ႒ာန္းတရား အားထုတ္နည္းကုိ သင္ယူၿပီး အျခားေသာ ရဟန္းငါးရာတုိ႔ႏွင့္အတူ ေတာတြင္းတစ္ေနရာတြင္ ၀ါဆုိ၀ါကပ္မႈကုိ ျပဳေလ၏။ ပဓာနိကတိႆ မေထရ္သည္ မေထရ္ႀကီး ျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ အျခားရဟန္းေတာ္မ်ားအား ေျပာဆုိဆုံးမေတာ္မူ၏။ ပဓာနိက တိႆမေထရ္က “ငါ့ရွင္တုိ႔… အရွင္ဘုရားတုိ႔ဟာ သက္ေတာ္ထင္ရွား ဘုရားရွင္ထံက ကမၼ႒ာန္းတရားကုိ သင္ယူခဲ့တဲ့အတြက္ အဲဒီကမၼ႒ာန္းကုိ မေမ့မေလ်ာ့တဲ့ သတိနဲ႔ အားသြန္ခြန္စုိက္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကရမွာ ျဖစ္တယ္၊ ႀကိဳးစားအားထုတ္ဖုိ႔လည္း တုိက္တြန္းပါတယ္…” စသည္ျဖင့္ အျခားေသာ ရဟန္းတုိ႔အား အလုပ္ေကာင္းရန္ ေျပာဆုိတုိက္တြန္းေတာ္မူ၏။
သုိ႔ေသာ္ သူိကုိယ္တုိင္ကား ကမၼ႒ာန္းတရား အားထုတ္ျခင္း မရွိဘဲ ေက်ာင္းတြင္းသုိ႔ သြားေရာက္၍ လဲေလ်ာင္းအိပ္စက္ေတာ္ မူေလ့ရွိ၏။ အျခားေသာ ရဟန္းတုိ႔ကား ည၏ ပထမယာမ္တြင္ စႀကံေလွ်ာက္ကာ တရားမွတ္ၿပီး မဇၥ်ိမယာမ္တြင္ ေက်ာင္းတြင္းသုိ႔ ၀င္ၾကကုန္၏။ ထုိအခါ ပဓာနိက မေထရ္သည္ အိပ္ရာမွ ႏုိးလာၿပီး အျခားေသာ ရဟန္းတုိ႔ထံ သြားေရာက္ကာ “အရွင္ဘုရားတုိ႔က တရားအားမထုတ္ဘဲ အိပ္ပဲအိပ္ေနတာပဲ…”ဟု ေျပာဆုိကာ တရားအားထုတ္ခုိင္းၿပီး သူကုိယ္တုိင္ကား ေက်ာင္းတြင္ျပန္၀င္ကာ အိပ္စက္ေလ၏။ အျခားရဟန္းတုိ႔သည္ မစၨ်ိမယာမ္တြင္ စႀကၤံေလွ်ာက္ တရားအားထုတ္ၿပီး ပစိၧမယာမ္ေခၚ ည၏ ေနာက္ဆုံးအခ်ိန္တြင္ ေက်ာင္းတြင္းသုိ႔ ၀င္ၾကေလ၏။ ထုိအခါတြင္လည္း ပဓာနိကမေထရ္သည္ အိပ္ရာမွ ႏုိးလာၿပီး ေရွ႕နည္းအတုိင္းပင္ ေျပာဆုိေလ၏။
ဤသုိ႔ျဖင့္ ေန႔စဥ္ေျပာဆုိလာသည့္အခါ ေနာက္ဆုံးတြင္ အျခားေသာ ရဟန္းမ်ားမွာ တရားအားထုတ္၍ မရႏုိင္ဘဲ စိတ္အစဥ္ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္၍သာ ေနေပ၏။ ထုိသုိ႔ ျဖစ္သည့္အခါ မိမိတုိ႔၏ ဆရာမေထရ္ျဖစ္သည့္ ပဓာနိက မေထရ္သည္ မည့္သုိ႔မည္ပုံ အားထုတ္ေနသည္ကုိ သိရွိလုိလာသျဖင့္ တိတ္တဆိတ္ စုံးစမ္းသည့္အခါ တရားအားမထုတ္ဘဲ အိပ္စက္ၿပီးသာ ေနေလ့ရွိသည့္အျဖစ္ကုိ သိရၿပီး “ငါ့ရွင္တုိ႔… ငါတုိ႔ကား ေရလုိက္လဲြသြားခဲ့ၾကၿပီ၊ ငါတုိ႔ဆရာကား ငါတုိ႔အား အခ်ည္းႏွီးသာ ျမည္တြန္ေျပာဆုိၿပီး သူကုိယ္တုိင္က ဘာတရားမွ အားမထုတ္ဘဲ ေနေနေပတယ္” စသည္ျဖင့္ ေျပာဆုိကာ အလြန္ပင္ပန္းလ်က္ တရားတစ္စုံတစ္ရာ မရဘဲ ထုိ၀ါတြင္းကုိ ကုန္လြန္ခဲ့ရေတာ့၏။ ၀ါကၽြတ္၍ ဘုရားရွင္ထံ အဖူးအေမွ်ာ္ ေရာက္ၾကသည့္အခါ ဘုရားရွင္က တရားအားထုတ္မႈ အဆင္ေျပ၊ မေျပ ေမးျမန္းသျဖင့္ ျဖစ္ေၾကာင္းကုန္စင္ကုိ ေလွ်ာက္ထားျပေလ၏။
ထုိအခါ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က “သူတပါးကုိ ဆုံးမေသာ နည္းအတုိင္း မိမိကုိယ္တုိင္ လုိက္နာျပဳက်င့္ရာ၏။ မိမိကုိယ္တုိင္ ယဥ္ေက်းၿပီးေသာ္မွသာ သူတပါးကုိ ဆုံးမရာ၏၊ မိမိကုိယ္ကုိ ယဥ္ေက်းေအာင္ ဆုံးမရျခင္းသည္ ခဲယဥ္းလွစြာတကား..”ဟူ၍ တရားစကား ေဟာၾကားေတာ္မူေလ၏။ ထုိေဒသနာေတာ္၏ အဆုံးတြင္ ရဟန္းငါးရာတုိ႔သည္ အရဟတၱဖိုလ္၌ တည္ေလ၏။ (ဓမၼပဒ၊ အတၱ၀ဂ္၊ ပဓာနိကတိႆမေထရ္ ၀တၳဳ)
အထက္ပါ ေဒသနာေတာ္တြင္ ပဓာနိက မေထရ္၏ လုပ္ရပ္ႏွင့္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ေဟာၾကားခ်က္မ်ားသည္ ဆင္ျခင္သင့္ၿပီး လုိက္နာသင့္သည့္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္၏။ ပဓာနိကမေထရ္၏ လုပ္ရပ္မ်ားအတုိင္း မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ မလုပ္မိရန္ သတိျပဳ ဆင္ျခင္သင့္ၿပီး ျမတ္ဗုဒၶ မိန္႔ေတာ္မူသည့္အတုိင္း လုိက္နာက်င့္သုံးသင့္၏။ ပဓာနိက မေထရ္သည္ အေျပာသာရွိၿပီး အလုပ္မရွိသည္ကုိ ေတြ႕ရ၏။ အေျပာေကာင္းၿပီး အလုပ္မေကာင္းသည္ကုိ သိျမင္ႏုိင္၏။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထုိသုိ႔ေသာ လုပ္ရပ္မ်ိဳးကုိ အားမေပးေပ။ ျမတ္ဗုဒၶကား အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေစလုိ၏။ မည္သူမဆုိ သူတစ္ပါးတုိ႔အား ေျပာဆုိဆုံးမႈမျပဳမီ မိမိကုိယ္တုိင္ ေရွးဦးစြာ မိမိေျပာဆုိဆုံးမသည့္အတုိင္း ျပဳမူေစလုိ၏။ မိမိကုိယ္ကုိ ယဥ္ေက်းေအာင္ က်င့္ႀကံေနထုိင္ၿပီးမွသာ အျခားသူမ်ားကုိ ေဟာေျပာေပးေစလုိ၏။ ဆုိလုိသည္မွာ အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေစလုိျခင္းပင္ ျဖစ္၏။
သုိ႔ေသာ္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ကား အေျပာႏွင့္ အလုပ္ထပ္တူ မျဖစ္သူမ်ား အမ်ားအျပား ရွိေနေပ၏။ အေျပာတစ္ျခား အလုပ္တစ္ျခားျဖင့္ အမွားမွား ျဖစ္ေနသူမ်ား ရွိ၏။ မိမိကုိယ္တုိင္ကား အမွားလုပ္ေန၊ မေကာင္းသည္မ်ားကုိ လုပ္ေနေသာ္လည္း အျခားသူမ်ားကုိကား အေကာင္းလုပ္ေစလုိ၊ အမွန္လုပ္ေစလုိၾက၏။ အထူးသျဖင့္ မိသားစု အသုိင္းအ၀ုိင္းမ်ားတြင္ ထုိကိစၥမ်ား မၾကာခဏ ျဖစ္ေလ့ရွိတတ္၏။ အေဖကုိယ္တုိင္က အရက္ကေလးတျမျမ ဖဲကေလးတစ္စစျဖင့္ မဟုတ္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားျဖင့္ က်င္လည္ေနေသာ္လည္း သားသမီးမ်ားကုိကား အမွားတစ္ခုခု လုပ္မိလွ်င္ ဆူပူႀကိမ္းေမာင္းကာ ႐ုိက္ႏွက္ဆုံးမတတ္သည္ အထိ ျပဳတတ္သည့္ ဖခင္မ်ား ရွိ၏။ ထုိဖခင္မ်ားသည္ကား အထက္မွာ ေျပာခဲ့သကဲ့သုိ႔ ငါေျပာသလုိလုပ္ ငါလုပ္သလုိ မလုပ္ႏွင့္ဆုိသည့္ ဖခင္မ်ားသာ ျဖစ္ေနေပ၏။
စင္စစ္ထုိသုိ႔ မျဖစ္သင့္ေပ။ မိဘျဖစ္ေစ၊ ဆရာသမားမ်ားျဖစ္ေစ သားသမီမ်ား၊ တပည့္မ်ားအား ဆုံးမေျပာဆုိ သြန္သင္မႈကုိ ျပဳၾကမည္ဆုိလွ်င္ ေရွးဦးစြာ မိမိကုိယ္တုိင္ မိမိကုိယ္ကုိ ျပဳျပင္ကာ မိမိ၏ အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေစရန္ အားထုတ္သင့္၏။ မိမိကုိယ္တုိင္ မိမိေျပာသည့္အတုိင္း လက္ေတြ႕လုိက္နာ ေနထုိင္မႈကုိ ျပဳျပၿပီးမွသာ သားသမီးမ်ား၊ တပည့္မ်ားအား ေျပာဆုိဆုံးမျပဳသင့္၏။ ဗုဒၶျမတ္စြာ မိန္႔မွာေတာ္မူ သကဲ့သုိ႔ မိမိ၏သားသမီး၊ တပည့္မ်ားအား ဆုံးမသည့္အတုိင္း မိမိကုိယ္တုိင္ လုိက္နာျပဳက်င့္ၿပီးမွသာ သူတပါးတုိ႔အား ဆုံးမသြန္သင္မႈကုိ ျပဳသင့္ေပ၏။ သုိ႔မွသာ အေျပာခံရသူ၊ အဆုံးမခံရသူမ်ားသည္ မိဘစကား၊ ဆရာ့စကားအား ႐ုိေသမႈႏွင့္ လက္ခံလုိက္နာၾကမည္ ျဖစ္ပါ၏။
စကားစပ္၍ ဒကာတစ္ေယာက္အေၾကာင္း သတိရမိေသး၏။ ထုိဒကာသည္ မေကာင္းသတင္းမ်ားျဖင့္သာ ထင္ရွားေလ့ရွိသည့္ ဒကာျဖစ္၏။ မေကာင္းမႈတြင္ ေပ်ာ္ပါးေလ့ရွိသူ တစ္ေယာက္ျဖစ္၏။ သုိ႔ေသာ္ သူသည္ မိမိကုိယ္တုိင္ကား မဟုတ္သည္မ်ားျဖင့္ က်င္လည္ေလ့ရွိေသာ္လည္း အျခားသူမ်ားအား “ဟုိဟာမလုပ္ဖုိ႔၊ ဒါမဟုတ္ဖုိ႔၊ ဟုိလုိမေနဖုိ႔၊ ဒီလုိမေနဖုိ႔” စသည္ျဖင့္ ေျပာဆုိေလ့ရွိသည္ဟု ဆုိ၏။ သူတပါးအား မည္မွ်ပင္ ေျပာဆုိေနေသာ္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ကား မဟုတ္သည္မ်ားျဖင့္ က်င္လည္ေနသူ ျဖစ္သျဖင့္ သူ႔စကားအား မကင္းရာမကင္းေၾကာင္း မေကာင္းတတ္သျဖင့္သာ ေရွ႕တြင္ နားေထာင္တတ္ေသာ္လည္း ကြယ္ရာတြင္ မေကာင္းေျပာေနၾကသည္က မ်ားေနေပ၏။ ထုိဒကာသည္ ထုိသေဘာကုိ မသိဘဲ မိမိကုိယ္တိုင္က မေကာင္းသည့္အလုပ္မ်ားျဖင့္ ေနေလ့ရွိေသာ္လည္း အျခားသူမ်ားအား ဤသုိ႔ဤပုံ ျပဳမူရန္သာ ေျပာဆုိၿမဲ ေျပာဆုိေနေလ့ရွိ၏။ သူ႔အျဖစ္ကုိၾကည့္ကာ ဤကဲ့သုိ႔ေသာ သူမ်ားေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က “သူတပါးကုိ ဆုံးမေသာ နည္းအတုိင္း မိမိကုိယ္တုိင္ လုိက္နာျပဳက်င့္ရာ၏”ဟု ေဟာေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း သေဘာေပါက္မိ၏။
ဆုိလိုသည္မွာ အခက္တကာ အခက္ဆုံးတုိ႔တြင္ မိမိကုိယ္ကုိ ျပဳျပင္ဆုံးမရန္မွာ အခက္ဆုံး ျဖစ္သည္ဟု ဆုိၾကသကဲ့သုိ႔ လက္ေတြ႕ဘ၀တြင္လည္း မိမိကုိယ္ကုိ အေျပာလည္းေကာင္း အလုပ္လည္းေကာင္းၿပီး အေျပာႏွင့္ အလုပ္ထပ္တူ ျဖစ္ရန္မလြယ္လွေၾကာင္း ဆုိလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။ ထုိသုိ႔ မလြယ္လွသျဖင့္လည္း သူတပါးတုိ႔အား ေျပာဆုိဆုံးမမႈ မျပဳမီ မိမိကုိယ္ကုိ ေရွးဦးစြာ ယဥ္ေက်းေအာင္ ျပဳျပင္ေနထုိင္သင့္ေၾကာင္း ေျပာလုိရင္း ျဖစ္၏။ မိမိကုိယ္တုိင္ အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ရန္ ႀကိဳးစားသင့္ေၾကာင္း ဆုိလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။
မည္သုိ႔ပင္ဆုိေစ ေလာကတြင္ အေျပာႏွင့္အလုပ္ တစ္ထပ္တည္းက်ရန္ မလြယ္လွေသာ္လည္း ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈျဖင့္ တစ္ျဖည္းျဖည္း ျပဳျပင္ၾကမည္ဆုိလွ်င္ မျဖစ္ႏုိင္သည့္အရာဟူသည္ မရွိႏုိင္သျဖင့္ ေရွးဦးစြာ မိမိကုိယ္ကုိ၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ မိမိစိတ္ကုိ ျပဳျပင္ၾကည့္ၾကရန္ ျဖစ္ပါ၏။ သူတပါးတုိ႔အား မေျပာဆုိမီ မိမိကုိယ္တုိင္ မိမိျဖစ္ေစခ်င္သည့္အတုိင္း လက္ေတြ႕လုိက္နာ က်င့္သုံးျပရန္ လုိအပ္ေပ၏။ မိမိေျပာသည့္အတုိင္း မိမိကုိယ္တုိင္ ေနထုိင္ႏုိင္ရန္ ႀကိဳးစားသင့္ေပ၏။ သုိ႔မွသာ မိမိသည္လည္း အေျပာေကာင္း အလုပ္ေကာင္းသူတစ္ဦး ျဖစ္လာမည္ျဖစ္ၿပီး မိမိကုိ အမွီျပဳၾကသူမ်ားသည္လည္း မိမိေျပာသည့္အတုိင္း လက္ခံလုိက္နာၾကမည္သာ ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ မည္သူမဆုိ သူတပါးတုိ႔အား မည္သုိ႔မည္ပုံ ျပဳလုပ္ေနထုိင္ရန္ ေျပာဆုိႏုိင္ေသာ္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ကား မိမိေျပာသကဲ့သုိ႔ လုိက္နာက်င့္သုံးရန္ မလြယ္ကူလွသျဖင့္ သူတပါးတုိ႔အား မေျပာၾကား ေရွးဦးစြာ မိမိကုိယ္တုိင္ အေျပာေကာင္းၿပီး အလုပ္ေကာင္းသူမ်ား ျဖစ္ေစရန္၊ မိမိ၏ အေျပာအလုပ္မ်ားသည္ အျပစ္ကင္းသည့္အေျပာ၊ အျပစ္ကင္းသည့္ အလုပ္မ်ား ျဖစ္ေစရန္၊ အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေစရန္ ႀကိဳးစားရင္း မိမိကုိယ္ကုိ ယဥ္ေက်းေအာင္ ဆုံးမရန္ခက္ခဲလွသည့္ အျဖစ္မွ ကင္းလႊတ္ၿပီး ဆုံးမလြယ္သူ အျဖစ္ျဖင့္ မိမိ၏အေျပာႏွင့္ မိမိ၏အလုပ္ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကပါဟု ေစတနာစကားျဖင့္ အသိပါး လုိက္ရေပေတာ့၏။ အာလုံး အေကာင္းေျပာ၍ အေကာင္းလုပ္ႏုိင္ၾကပါေစ…
ဤ၌ အေျပာေကာင္းျခင္းဟူသည္ ခ်ိဳသာသည့္ အေျပာအဆုိအသုံးအႏႈန္းမ်ား၊ ေျမာက္ပင့္ေျပာဆုိသည့္ အသုံးအႏႈန္းမ်ား၊ လိမ္ညာေျပာဆုိသည့္ အသုံးအႏႈန္းမ်ားျဖင့္ အေျပာေကာင္းျခင္းကုိ ဆုိလုိသည္မဟုတ္၊ အကုသုိလ္မျဖစ္ေအာင္ ေျပာဆုိတတ္ျခင္းကုိ ဆုိလုိ၏။ အလုပ္လည္း ထုိ႔အတူပင္ အကုသုိလ္မျဖစ္၊ အျပစ္မျဖစ္သည့္ အလုပ္မ်ားကုိ လုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္ ေနျခင္းကုိပင္ အလုပ္ေကာင္းသည္ဟု ဆုိလုိ၏။
အေျပာေကာင္းျခင္း အေကာင္းေျပာျခင္းႏွင့္ အလုပ္ေကာင္းျခင္း အေကာင္းလုပ္ျခင္းတုိ႔သည္ တစ္ထပ္တည္း ျဖစ္ရန္ မျဖစ္ႏုိင္ၾကေပ။ မိမိကုိယ္တုိင္ မိမိ၏အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူမက်ႏုိင္သကဲ့သုိ႔ သူတစ္ပါးအေပၚတြင္လည္း အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ရန္ မလုပ္ေပးႏုိင္ၾကေပ။ တစ္ခုမဟုတ္ တစ္ခု ခ်ိဳ႕ယြင္းေနၾကမည္သာ ျဖစ္၏။ အခ်ိဳ႕က မိမိကုိယ္တုိင္က အေျပာႏွင့္ အလုပ္ထပ္တူ မျဖစ္ေသာ္လည္း သူတစ္းပါးတုိ႔အား ထပ္တူျဖစ္ေစလုိၾက၏။ သူတစ္ပါးတုိ႔အား ‘ဘယ္လုိေျပာ ဘယ္လုိလုပ္’ စသည္ျဖင့္ အမိန္႔ေပး ညႊန္ျပတတ္ေသာ္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ကား ထုိသုိ႔ မလုပ္ႏုိင္သည္ကုိ ေတြ႕ရတတ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပညာရွိမ်ားက “သူတစ္ပါးတုိ႔အား မိမိ၏ အယူ၀ါဒမ်ားကုိ လက္ခံလုိက္နာေအာင္ ေျပာဆုိညြန္ျပႏုိင္၊ သူတစ္ပါးတုိ႔အား အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေအာင္္ ဆုံးမသြန္သင္ႏုိင္ေသာ္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ကား မိမိညြန္ျပ ဆုံးမသည့္အတုိင္း လက္ခံလုိက္နာ ေနထုိင္ရန္မွာ ခဲရင္းလွသည္”ဟု ဆုိျခင္းျဖစ္၏။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္ လက္ထပ္က ပဓာနိကတိႆအမည္ရွိ မေထရ္တစ္ပါး ရွိ၏။ ထုိမေထရ္သည္ ဘုရားရွင္အထံေတာ္မွ ကမၼ႒ာန္းတရား အားထုတ္နည္းကုိ သင္ယူၿပီး အျခားေသာ ရဟန္းငါးရာတုိ႔ႏွင့္အတူ ေတာတြင္းတစ္ေနရာတြင္ ၀ါဆုိ၀ါကပ္မႈကုိ ျပဳေလ၏။ ပဓာနိကတိႆ မေထရ္သည္ မေထရ္ႀကီး ျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ အျခားရဟန္းေတာ္မ်ားအား ေျပာဆုိဆုံးမေတာ္မူ၏။ ပဓာနိက တိႆမေထရ္က “ငါ့ရွင္တုိ႔… အရွင္ဘုရားတုိ႔ဟာ သက္ေတာ္ထင္ရွား ဘုရားရွင္ထံက ကမၼ႒ာန္းတရားကုိ သင္ယူခဲ့တဲ့အတြက္ အဲဒီကမၼ႒ာန္းကုိ မေမ့မေလ်ာ့တဲ့ သတိနဲ႔ အားသြန္ခြန္စုိက္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကရမွာ ျဖစ္တယ္၊ ႀကိဳးစားအားထုတ္ဖုိ႔လည္း တုိက္တြန္းပါတယ္…” စသည္ျဖင့္ အျခားေသာ ရဟန္းတုိ႔အား အလုပ္ေကာင္းရန္ ေျပာဆုိတုိက္တြန္းေတာ္မူ၏။
သုိ႔ေသာ္ သူိကုိယ္တုိင္ကား ကမၼ႒ာန္းတရား အားထုတ္ျခင္း မရွိဘဲ ေက်ာင္းတြင္းသုိ႔ သြားေရာက္၍ လဲေလ်ာင္းအိပ္စက္ေတာ္ မူေလ့ရွိ၏။ အျခားေသာ ရဟန္းတုိ႔ကား ည၏ ပထမယာမ္တြင္ စႀကံေလွ်ာက္ကာ တရားမွတ္ၿပီး မဇၥ်ိမယာမ္တြင္ ေက်ာင္းတြင္းသုိ႔ ၀င္ၾကကုန္၏။ ထုိအခါ ပဓာနိက မေထရ္သည္ အိပ္ရာမွ ႏုိးလာၿပီး အျခားေသာ ရဟန္းတုိ႔ထံ သြားေရာက္ကာ “အရွင္ဘုရားတုိ႔က တရားအားမထုတ္ဘဲ အိပ္ပဲအိပ္ေနတာပဲ…”ဟု ေျပာဆုိကာ တရားအားထုတ္ခုိင္းၿပီး သူကုိယ္တုိင္ကား ေက်ာင္းတြင္ျပန္၀င္ကာ အိပ္စက္ေလ၏။ အျခားရဟန္းတုိ႔သည္ မစၨ်ိမယာမ္တြင္ စႀကၤံေလွ်ာက္ တရားအားထုတ္ၿပီး ပစိၧမယာမ္ေခၚ ည၏ ေနာက္ဆုံးအခ်ိန္တြင္ ေက်ာင္းတြင္းသုိ႔ ၀င္ၾကေလ၏။ ထုိအခါတြင္လည္း ပဓာနိကမေထရ္သည္ အိပ္ရာမွ ႏုိးလာၿပီး ေရွ႕နည္းအတုိင္းပင္ ေျပာဆုိေလ၏။
ဤသုိ႔ျဖင့္ ေန႔စဥ္ေျပာဆုိလာသည့္အခါ ေနာက္ဆုံးတြင္ အျခားေသာ ရဟန္းမ်ားမွာ တရားအားထုတ္၍ မရႏုိင္ဘဲ စိတ္အစဥ္ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္၍သာ ေနေပ၏။ ထုိသုိ႔ ျဖစ္သည့္အခါ မိမိတုိ႔၏ ဆရာမေထရ္ျဖစ္သည့္ ပဓာနိက မေထရ္သည္ မည့္သုိ႔မည္ပုံ အားထုတ္ေနသည္ကုိ သိရွိလုိလာသျဖင့္ တိတ္တဆိတ္ စုံးစမ္းသည့္အခါ တရားအားမထုတ္ဘဲ အိပ္စက္ၿပီးသာ ေနေလ့ရွိသည့္အျဖစ္ကုိ သိရၿပီး “ငါ့ရွင္တုိ႔… ငါတုိ႔ကား ေရလုိက္လဲြသြားခဲ့ၾကၿပီ၊ ငါတုိ႔ဆရာကား ငါတုိ႔အား အခ်ည္းႏွီးသာ ျမည္တြန္ေျပာဆုိၿပီး သူကုိယ္တုိင္က ဘာတရားမွ အားမထုတ္ဘဲ ေနေနေပတယ္” စသည္ျဖင့္ ေျပာဆုိကာ အလြန္ပင္ပန္းလ်က္ တရားတစ္စုံတစ္ရာ မရဘဲ ထုိ၀ါတြင္းကုိ ကုန္လြန္ခဲ့ရေတာ့၏။ ၀ါကၽြတ္၍ ဘုရားရွင္ထံ အဖူးအေမွ်ာ္ ေရာက္ၾကသည့္အခါ ဘုရားရွင္က တရားအားထုတ္မႈ အဆင္ေျပ၊ မေျပ ေမးျမန္းသျဖင့္ ျဖစ္ေၾကာင္းကုန္စင္ကုိ ေလွ်ာက္ထားျပေလ၏။
ထုိအခါ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က “သူတပါးကုိ ဆုံးမေသာ နည္းအတုိင္း မိမိကုိယ္တုိင္ လုိက္နာျပဳက်င့္ရာ၏။ မိမိကုိယ္တုိင္ ယဥ္ေက်းၿပီးေသာ္မွသာ သူတပါးကုိ ဆုံးမရာ၏၊ မိမိကုိယ္ကုိ ယဥ္ေက်းေအာင္ ဆုံးမရျခင္းသည္ ခဲယဥ္းလွစြာတကား..”ဟူ၍ တရားစကား ေဟာၾကားေတာ္မူေလ၏။ ထုိေဒသနာေတာ္၏ အဆုံးတြင္ ရဟန္းငါးရာတုိ႔သည္ အရဟတၱဖိုလ္၌ တည္ေလ၏။ (ဓမၼပဒ၊ အတၱ၀ဂ္၊ ပဓာနိကတိႆမေထရ္ ၀တၳဳ)
အထက္ပါ ေဒသနာေတာ္တြင္ ပဓာနိက မေထရ္၏ လုပ္ရပ္ႏွင့္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ေဟာၾကားခ်က္မ်ားသည္ ဆင္ျခင္သင့္ၿပီး လုိက္နာသင့္သည့္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္၏။ ပဓာနိကမေထရ္၏ လုပ္ရပ္မ်ားအတုိင္း မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ မလုပ္မိရန္ သတိျပဳ ဆင္ျခင္သင့္ၿပီး ျမတ္ဗုဒၶ မိန္႔ေတာ္မူသည့္အတုိင္း လုိက္နာက်င့္သုံးသင့္၏။ ပဓာနိက မေထရ္သည္ အေျပာသာရွိၿပီး အလုပ္မရွိသည္ကုိ ေတြ႕ရ၏။ အေျပာေကာင္းၿပီး အလုပ္မေကာင္းသည္ကုိ သိျမင္ႏုိင္၏။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထုိသုိ႔ေသာ လုပ္ရပ္မ်ိဳးကုိ အားမေပးေပ။ ျမတ္ဗုဒၶကား အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေစလုိ၏။ မည္သူမဆုိ သူတစ္ပါးတုိ႔အား ေျပာဆုိဆုံးမႈမျပဳမီ မိမိကုိယ္တုိင္ ေရွးဦးစြာ မိမိေျပာဆုိဆုံးမသည့္အတုိင္း ျပဳမူေစလုိ၏။ မိမိကုိယ္ကုိ ယဥ္ေက်းေအာင္ က်င့္ႀကံေနထုိင္ၿပီးမွသာ အျခားသူမ်ားကုိ ေဟာေျပာေပးေစလုိ၏။ ဆုိလုိသည္မွာ အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေစလုိျခင္းပင္ ျဖစ္၏။
သုိ႔ေသာ္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ကား အေျပာႏွင့္ အလုပ္ထပ္တူ မျဖစ္သူမ်ား အမ်ားအျပား ရွိေနေပ၏။ အေျပာတစ္ျခား အလုပ္တစ္ျခားျဖင့္ အမွားမွား ျဖစ္ေနသူမ်ား ရွိ၏။ မိမိကုိယ္တုိင္ကား အမွားလုပ္ေန၊ မေကာင္းသည္မ်ားကုိ လုပ္ေနေသာ္လည္း အျခားသူမ်ားကုိကား အေကာင္းလုပ္ေစလုိ၊ အမွန္လုပ္ေစလုိၾက၏။ အထူးသျဖင့္ မိသားစု အသုိင္းအ၀ုိင္းမ်ားတြင္ ထုိကိစၥမ်ား မၾကာခဏ ျဖစ္ေလ့ရွိတတ္၏။ အေဖကုိယ္တုိင္က အရက္ကေလးတျမျမ ဖဲကေလးတစ္စစျဖင့္ မဟုတ္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားျဖင့္ က်င္လည္ေနေသာ္လည္း သားသမီးမ်ားကုိကား အမွားတစ္ခုခု လုပ္မိလွ်င္ ဆူပူႀကိမ္းေမာင္းကာ ႐ုိက္ႏွက္ဆုံးမတတ္သည္ အထိ ျပဳတတ္သည့္ ဖခင္မ်ား ရွိ၏။ ထုိဖခင္မ်ားသည္ကား အထက္မွာ ေျပာခဲ့သကဲ့သုိ႔ ငါေျပာသလုိလုပ္ ငါလုပ္သလုိ မလုပ္ႏွင့္ဆုိသည့္ ဖခင္မ်ားသာ ျဖစ္ေနေပ၏။
စင္စစ္ထုိသုိ႔ မျဖစ္သင့္ေပ။ မိဘျဖစ္ေစ၊ ဆရာသမားမ်ားျဖစ္ေစ သားသမီမ်ား၊ တပည့္မ်ားအား ဆုံးမေျပာဆုိ သြန္သင္မႈကုိ ျပဳၾကမည္ဆုိလွ်င္ ေရွးဦးစြာ မိမိကုိယ္တုိင္ မိမိကုိယ္ကုိ ျပဳျပင္ကာ မိမိ၏ အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေစရန္ အားထုတ္သင့္၏။ မိမိကုိယ္တုိင္ မိမိေျပာသည့္အတုိင္း လက္ေတြ႕လုိက္နာ ေနထုိင္မႈကုိ ျပဳျပၿပီးမွသာ သားသမီးမ်ား၊ တပည့္မ်ားအား ေျပာဆုိဆုံးမျပဳသင့္၏။ ဗုဒၶျမတ္စြာ မိန္႔မွာေတာ္မူ သကဲ့သုိ႔ မိမိ၏သားသမီး၊ တပည့္မ်ားအား ဆုံးမသည့္အတုိင္း မိမိကုိယ္တုိင္ လုိက္နာျပဳက်င့္ၿပီးမွသာ သူတပါးတုိ႔အား ဆုံးမသြန္သင္မႈကုိ ျပဳသင့္ေပ၏။ သုိ႔မွသာ အေျပာခံရသူ၊ အဆုံးမခံရသူမ်ားသည္ မိဘစကား၊ ဆရာ့စကားအား ႐ုိေသမႈႏွင့္ လက္ခံလုိက္နာၾကမည္ ျဖစ္ပါ၏။
စကားစပ္၍ ဒကာတစ္ေယာက္အေၾကာင္း သတိရမိေသး၏။ ထုိဒကာသည္ မေကာင္းသတင္းမ်ားျဖင့္သာ ထင္ရွားေလ့ရွိသည့္ ဒကာျဖစ္၏။ မေကာင္းမႈတြင္ ေပ်ာ္ပါးေလ့ရွိသူ တစ္ေယာက္ျဖစ္၏။ သုိ႔ေသာ္ သူသည္ မိမိကုိယ္တုိင္ကား မဟုတ္သည္မ်ားျဖင့္ က်င္လည္ေလ့ရွိေသာ္လည္း အျခားသူမ်ားအား “ဟုိဟာမလုပ္ဖုိ႔၊ ဒါမဟုတ္ဖုိ႔၊ ဟုိလုိမေနဖုိ႔၊ ဒီလုိမေနဖုိ႔” စသည္ျဖင့္ ေျပာဆုိေလ့ရွိသည္ဟု ဆုိ၏။ သူတပါးအား မည္မွ်ပင္ ေျပာဆုိေနေသာ္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ကား မဟုတ္သည္မ်ားျဖင့္ က်င္လည္ေနသူ ျဖစ္သျဖင့္ သူ႔စကားအား မကင္းရာမကင္းေၾကာင္း မေကာင္းတတ္သျဖင့္သာ ေရွ႕တြင္ နားေထာင္တတ္ေသာ္လည္း ကြယ္ရာတြင္ မေကာင္းေျပာေနၾကသည္က မ်ားေနေပ၏။ ထုိဒကာသည္ ထုိသေဘာကုိ မသိဘဲ မိမိကုိယ္တိုင္က မေကာင္းသည့္အလုပ္မ်ားျဖင့္ ေနေလ့ရွိေသာ္လည္း အျခားသူမ်ားအား ဤသုိ႔ဤပုံ ျပဳမူရန္သာ ေျပာဆုိၿမဲ ေျပာဆုိေနေလ့ရွိ၏။ သူ႔အျဖစ္ကုိၾကည့္ကာ ဤကဲ့သုိ႔ေသာ သူမ်ားေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က “သူတပါးကုိ ဆုံးမေသာ နည္းအတုိင္း မိမိကုိယ္တုိင္ လုိက္နာျပဳက်င့္ရာ၏”ဟု ေဟာေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း သေဘာေပါက္မိ၏။
ဆုိလိုသည္မွာ အခက္တကာ အခက္ဆုံးတုိ႔တြင္ မိမိကုိယ္ကုိ ျပဳျပင္ဆုံးမရန္မွာ အခက္ဆုံး ျဖစ္သည္ဟု ဆုိၾကသကဲ့သုိ႔ လက္ေတြ႕ဘ၀တြင္လည္း မိမိကုိယ္ကုိ အေျပာလည္းေကာင္း အလုပ္လည္းေကာင္းၿပီး အေျပာႏွင့္ အလုပ္ထပ္တူ ျဖစ္ရန္မလြယ္လွေၾကာင္း ဆုိလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။ ထုိသုိ႔ မလြယ္လွသျဖင့္လည္း သူတပါးတုိ႔အား ေျပာဆုိဆုံးမမႈ မျပဳမီ မိမိကုိယ္ကုိ ေရွးဦးစြာ ယဥ္ေက်းေအာင္ ျပဳျပင္ေနထုိင္သင့္ေၾကာင္း ေျပာလုိရင္း ျဖစ္၏။ မိမိကုိယ္တုိင္ အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ရန္ ႀကိဳးစားသင့္ေၾကာင္း ဆုိလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။
မည္သုိ႔ပင္ဆုိေစ ေလာကတြင္ အေျပာႏွင့္အလုပ္ တစ္ထပ္တည္းက်ရန္ မလြယ္လွေသာ္လည္း ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈျဖင့္ တစ္ျဖည္းျဖည္း ျပဳျပင္ၾကမည္ဆုိလွ်င္ မျဖစ္ႏုိင္သည့္အရာဟူသည္ မရွိႏုိင္သျဖင့္ ေရွးဦးစြာ မိမိကုိယ္ကုိ၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ မိမိစိတ္ကုိ ျပဳျပင္ၾကည့္ၾကရန္ ျဖစ္ပါ၏။ သူတပါးတုိ႔အား မေျပာဆုိမီ မိမိကုိယ္တုိင္ မိမိျဖစ္ေစခ်င္သည့္အတုိင္း လက္ေတြ႕လုိက္နာ က်င့္သုံးျပရန္ လုိအပ္ေပ၏။ မိမိေျပာသည့္အတုိင္း မိမိကုိယ္တုိင္ ေနထုိင္ႏုိင္ရန္ ႀကိဳးစားသင့္ေပ၏။ သုိ႔မွသာ မိမိသည္လည္း အေျပာေကာင္း အလုပ္ေကာင္းသူတစ္ဦး ျဖစ္လာမည္ျဖစ္ၿပီး မိမိကုိ အမွီျပဳၾကသူမ်ားသည္လည္း မိမိေျပာသည့္အတုိင္း လက္ခံလုိက္နာၾကမည္သာ ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ မည္သူမဆုိ သူတပါးတုိ႔အား မည္သုိ႔မည္ပုံ ျပဳလုပ္ေနထုိင္ရန္ ေျပာဆုိႏုိင္ေသာ္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ကား မိမိေျပာသကဲ့သုိ႔ လုိက္နာက်င့္သုံးရန္ မလြယ္ကူလွသျဖင့္ သူတပါးတုိ႔အား မေျပာၾကား ေရွးဦးစြာ မိမိကုိယ္တုိင္ အေျပာေကာင္းၿပီး အလုပ္ေကာင္းသူမ်ား ျဖစ္ေစရန္၊ မိမိ၏ အေျပာအလုပ္မ်ားသည္ အျပစ္ကင္းသည့္အေျပာ၊ အျပစ္ကင္းသည့္ အလုပ္မ်ား ျဖစ္ေစရန္၊ အေျပာႏွင့္အလုပ္ ထပ္တူျဖစ္ေစရန္ ႀကိဳးစားရင္း မိမိကုိယ္ကုိ ယဥ္ေက်းေအာင္ ဆုံးမရန္ခက္ခဲလွသည့္ အျဖစ္မွ ကင္းလႊတ္ၿပီး ဆုံးမလြယ္သူ အျဖစ္ျဖင့္ မိမိ၏အေျပာႏွင့္ မိမိ၏အလုပ္ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေအာင္သာ ႀကိဳးစားၾကပါဟု ေစတနာစကားျဖင့္ အသိပါး လုိက္ရေပေတာ့၏။ အာလုံး အေကာင္းေျပာ၍ အေကာင္းလုပ္ႏုိင္ၾကပါေစ…
