အရွင္ဇ၀န (ေမတၱာရွင္)ရဲ႕ “ဒါနဘာေၾကာင့္ျပဳရတယ္”ဆုိတဲ့ တရားေတာ္ကုိနာၿပီး ဘုန္းဘုန္းစိတ္ထဲမွာ အမ်ားစုက မိ႐ုိးဖလာ ဗုဒၶဘာသာမ်ားျဖစ္ေနၾကတဲ့ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာမ်ားအတြက္ ဘုရားရွင္အလုိက် ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ ျပဳနည္းေလးကုိ ေရးသားတင္ျပရရင္ ေကာင္းမွာပဲဆုိတဲ့အေတြး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီပုိ႔စ္ေလးကုိ ေရးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အားလုံးသိၾကတဲ့အတုိင္းပဲ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားဟာ ကုသုိလ္ျပဳရတာကုိ အလြန္ႏွစ္သက္ၾကတဲ့လူမ်ိဳးပါ။ အထူးသျဖင့္ အလွဴဒါနျပဳရတာကုိ ပုိၿပီးႏွစ္ျခိဳက္ သေဘာၾကတတ္တဲ့လူမ်ိဳးပါ။ ရွိရင္ လွဴမယ္ဆုိတဲ့အေတြးက ျမန္မာလူမ်ိဳးအမ်ားစုမွာ ကိန္းေနၾကပါတယ္။ ဒီစိတ္နဲ႔ပဲ ႀကိဳးစားရွာေဖြ လွဴဒါန္းၾကတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ “လွဴေတာ့လွဴ၏ သုိ႔ေသာ္ လဲြေန၏”လုိ႔ ဆုိရမလုိ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ ျပဳေနတဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေလးေတြ မွားေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဗုဒၶေဟာေတာ္မူခ်က္ေလးေတြနဲ႔ အနည္းငယ္ကြာျခား ေနတာ၊ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ စံေလးေတြနဲ႔ မကုိက္ညီတာေလးေတြကုိ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ ျပဳတယ္ဆုိတာ ဗုဒၶဘာသာေတြရဲ႕ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္ျဖစ္တဲ့ နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳဖုိ႔ တစ္နည္း ေျပာရရင္ ကိေလသာကုန္ၿပီး ေမြးေသဘ၀နိဂုံးခ်ဳပ္ဖုိ႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဗုဒၶဘာသာမ်ားဟာ ဒါနကုသုိလ္၊ သီလကုသုိလ္၊ ဘာ၀နာကုသုိလ္မ်ားကုိ ျပဳေနၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အရွင္းဆုံးေျပာရရင္ ကုသုိလ္ျပဳတာဟာ ကိေလသာေတြ တျဖည္းျဖည္းနည္းသြား၊ ကုန္သြားေအာင္ျပဳေနၾကတာပါ။ ဒါနကုသုိလ္ျပဳတာဟာ ေလာဘစတဲ့ ကိေလသာနည္းေအာင္၊ ကုန္ေအာင္ျပဳတာပါ။ သီလကုသုိလ္ျပဳတာ၊ သီလေဆာက္တည္္တာဟာ ေဒါသစတဲ့ ကိေလသာေတြ နည္းေအာင္၊ ကုန္ေအာင္ျပဳတာပါ။ ဘာ၀နာကုသုိလ္ျပဳတာ၊ ဘာ၀နာပြားမ်ားတာဟာ ေမာဟစတဲ့ ကိေလသာေတြ နည္းေအာင္၊ ကုန္ေအာင္ျပဳတာပါ။ အကယ္၍ တစ္စုံတစ္ေယာက္က “ေမာင္ရင္တုိ႔ဗုဒၶဘာသာေတြ ကုသုိလ္ျပဳတာ ဘာရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ျပဳတာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ျပဳတာလဲ”လုိ႔ ေမးလာခဲ့ရင္ ကိေလသာေတြနည္းေအာင္၊ ကုန္ေအာင္ျပဳေနတာ၊ ဒီကိေလသာေတြကို ပယ္ခြါၿပီး နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳဖုိ႔အတြက္ ျပဳေနတာလုိ႔ ေျဖတတ္ရပါ မယ္။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ဒီရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ကုသုိလ္ျပဳတတ္ရပါမယ္။
ဒါေပမယ့္ ယေန႔ေခတ္ ကုသုိလ္ျပဳေနၾကတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစုဟာ ဒီရည္ရြယ္ခ်က္ေတြေပ်ာက္ၿပီး ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟေလးေတြ ဦးစီးၿပီးလုပ္ေနၾကတာကုိ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ဗုဒၶအလုိက် ကုသုိလ္ျပဳနည္းေလးေတြနဲ႔ လဲြေနတာေတြကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေလာဘစတဲ့ ကိေလသာေတြနည္းေအာင္ ဒါနျပဳရမယ့္အစား ဒါနျပဳရင္း ေလာဘေတြ တုိးတုိးေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က လွဴတာက နည္းနည္း လုိခ်င္တဲ့ဆုေတြက မ်ားေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေရႊတိဂုံဘုရားေပၚသြားရင္ ပိုေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ လွဴတာက ေရေလးတစ္ခြက္ ေတာင္းလုိက္တာက ေရွ႕မွာ ရွိေနတဲ့ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္မွ အားမနာ။ “ဒီကုသုိလ္ေကာင္းမႈေၾကာင့္ လူ႕စည္းစိမ္၊ နတ္စည္းစိမ္ေတြကုိ ခံစားရၿပီး ျဖစ္ေလရာဘ၀တုိင္းမွာ မရွိဟူေသာ စကား၊ မလွဟူေသာစကား၊ မ၀ဟူေသာစကား ဘယ္ေသာအခါမွ မၾကားပါရေစနဲ႔ဘုရား” စတဲ့ဆုေတာင္းနဲ႔ လွဴေနၾကတာ ေတြ႕ဖူးမွာပါ။ ဒါဟာ ေလာဘနည္းေအာင္ျပဳတာလုိ႔ ဘယ္လုိမွ ေျပာလုိ႔မရေတာ့ပါဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕လည္း ထင္ေပၚလုိလုိ႔၊ ၾကြားခ်င္လုိ႔၊ ခုဘ၀ ေနာက္ဘ၀ခ်မ္းသာခ်င္လုိ႔ ဒါနျပဳတာလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ဆုိင္းဘုတ္ႀကီးေတြ အႀကီးႀကီးေတြေရးၿပီး ဘုရားဒကာ၊ ေက်ာင္းဒကာ၊ ရဟန္းဒကာဆုိတဲ့ ဂုဏ္ေတြလုိခ်င္လုိ႔ ဒါနျပဳေနၾကသူေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါ။ တကယ္ေတာ့ ဘယ္ေလာက္လွဴတယ္၊ ဘယ္လုိလွဴတယ္၊ ဘယ္မွာလွဴတယ္ ဆုိတာေတြထက္ ဒါနျပဳလုိ႔ ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ ေလာဘ ဘယ္ေလာက္နည္းသြားတယ္၊ အလုိရမၼက္ ဘယ္ေလာက္ေလ်ာ့လာတယ္ ဆုိတာကမွ စစ္မွန္တဲ့ ဒါနျပဳနည္းပါ။ ဘုရားအလုိက် ေပးလွဴနည္းပါ။
တစ္ခ်ိဳ႕က ေျပာၾကေသးတယ္။ ဒါနကုသုိလ္ဟာ သံသရာရွည္ပါတယ္တဲ့။ တကယ္ေတာ့ ဒါနကသံသရာ ရွည္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါနျပဳၿပီး လုိခ်င္ေတာင့္တတဲ့ ေလာဘတဏွာကသာ သံသရာရွည္ေစတာပါ။ သိတဲ့အတုိင္း ဒါနျပဳတယ္၊ ေပးကမ္းတယ္ဆုိတာဟာ ကုိယ့္မွာရွိတဲ့အရာကုိ စြန္႔လႊတ္လုိက္တာပါ။ လုိခ်င္မႈကုိ ပယ္ခြာလုိက္တာပါ။ လုိခ်င္တာဟာ ေလာဘပဲေလ။ ဒီေလာဘကုိ ဒါနျပဳၿပီး ပယ္သက္ေပးတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒါနျပဳျခင္းျဖင့္ ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ ေလာဘေတြ တျဖည္းျဖည္းနည္းနည္း သြားေစရမွာပါ။ ဒီေလာဘေတြ တျဖည္းျဖည္းနည္းဖုိ႔အတြက္ ဒါနျပဳတဲ့အခါမွာ ထားရမယ့္ရည္ရြယ္ခ်က္၊ ေစတနာဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကား ၾကြား၀ါဖုိ႔၊ အခုဘ၀ ေနာက္ဘ၀ခ်မ္းသာဖုိ႔ဆုိတဲ့ လုိခ်င္တပ္မက္မႈ ေလာဘဦးစီးၿပီး မျပဳမိဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒါနျပဳျခင္းျဖင့္ ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ ရွိတဲ့ ေလာဘစတဲ့ကိေလသာေတြ တျဖည္းျဖည္းပါးလားေအာင္ ေလ့က်င့္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒါနကုသုိလ္ကုိ နိဗၺာန္အထိ အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေအာင္ လုပ္တတ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္စုံတစ္ေယာက္က ဒါနကုသိုလ္ဘာေၾကာင့္ လုပ္တာလဲလုိ႔ ေမးလာခဲ့ေသာ္ “ေလာဘစတဲ့ ကိေလသာေတြကုိ ပယ္သတ္ဖုိ႔အတြက္ လုပ္တာပါ” လုိ႔ ေျဖတတ္ဖုိ႔၊ ေျပာတဲ့အတုိင္းလည္း လုပ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။
ဒီလုိပါပဲ။ သီလကုသုိလ္ျပဳတာ၊ သီလေဆာက္တည္တာဟာ ေဒါသစတဲ့ကိေလသာေတြ နည္းေအာင္၊ ပါးေအာင္ျပဳလုပ္တာပါ။ မွန္ပါတယ္။ သီလေဆာက္တည္တယ္ဆုိတာ ကာယကံ၊ ၀စီကံေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္တာပါ။ ငါးပါးသီလမွာပဲ ျပန္ၾကည့္ပါ။ ပါဏာတိပါတာ ေ၀ရမဏိ- သူ႔အသက္ကုိ သတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကည္ပါ၏ ဆုိတာဟာ လက္ေတြ႕က်ဴးလြန္မယ့္ ကာယကံကုိ ထိန္းခ်ဳပ္တာပါ။ ဒီအတုိင္းပဲ။ မုသာ၀ါဒါ ေ၀ရမဏိ- လိမ္ညာေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကည္ပါ၏ဆုိတာ ၀စီကံကုိ ထိန္းတာပါ။ ကုိယ္ႏႈတ္ကုိ ထိန္းလုိက္တာဟာ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ေဒါသစတဲ့ ကိေလသာေတြ မျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာပါ။ မေကာင္းတဲ့ ကုိယ္ႏႈတ္အမူအရာေတြ နည္းေအာင္ပါးေအာင္လုပ္တာဟာ သီလေဆာက္တည္ျခင္းရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ပါ။ အဲလုိမဟုတ္ဘဲ သီလေဆာက္တည္ၿပီး ေျပာခ်င္ရာေျပာ၊ လုပ္ခ်င္ရာ လုပ္ေနမယ္ဆုိရင္ ဗုဒၶအလိုနဲ႔ မညီေတာ့ပါဘူး။ ဘုရားအလုိက် သီလေဆာက္တည္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္ႏွစ္ပါး သီလပဲ ေဆာက္တည္ေဆာက္တည္ ကုိယ္ႏႈတ္ႏွလုံးကုိ ထိန္းသိမ္းႏုိင္ျခင္းက အဓိကက်ပါတယ္။ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ေဒါသစတဲ့ ကိေလသာေတြကုိ မျဖစ္ေအာင္ ထိန္းႏုိင္ျခင္းက အဓိကက်ပါတယ္။ ဒါနမွသာ ဘုရားရွင္အလုိက် သီလကုသုိလ္ျပဳတာ၊ သီလေဆာက္တည္တာ ျဖစ္မွာပါ။ တစ္ခ်ိဳ႕ရွိပါတယ္။ ေျပာေတာ့ ရိပ္သာသြား၊ တရားထုိင္၊ သီလေဆာက္တည္တယ္တဲ့ ျပန္လာေတာ့လည္း မသြားခင္ကအတုိင္းပဲ။ ထစ္ခနဲဆုိ စိတ္တုိ၊ စိတ္ဆုိးျဖစ္တုန္းပဲ။ ဒီလုိ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ မလုပ္ခင္ကထက္ လုပ္ၿပီးျပန္လာတဲ့အခါမွာ ကုိယ့္ရဲ႕ကုိယ္အမူအရာ။ ႏႈတ္အမူအရာ စတာေတြကုိ တျဖည္းျဖည္းေျပာင္းလဲလာေစရပါမယ္။ ဒါမွသာ ဘုရားအလုိက် ျဖစ္မွာပါ။ ကုိယ္ကဒီလုိ ေျပာင္းလာတဲ့အခါ ကုိယ့္မိသားစု၊ ကုိယ့္ပတ္၀န္းက်င္လည္း ကုိယ့္ကုိၾကည့္ၿပီး အလုိလုိ ေျပာင္းလဲလာတတ္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အရင္ေျပာင္းလဲလုိက္ဖုိ႔ပါ။
ေနာက္ဆုံးတစ္ခုက ဘာ၀နာကုသုိလ္ပါ။ ဘုရားရွင္အလုိက် ဘာ၀နာကုသုိလ္ျပဳတာဟာ ေမာဟစတဲ့ ကိေလသာေတြကုိ ပယ္ခြာဖုိ႔၊ နည္းဖုိ႔ျပဳလုပ္တာပါ။ ေမာဟက ေတြေ၀ျခင္း၊ မသိျခင္း၊ ပညာမဲ့ျခင္းစတဲ့ အဓိပၸါယ္ကုိ ေဖာ္ေဆာင္ပါတယ္။ ဘာ၀နာပြားမ်ားျခင္းျဖင့္ ၀ိပႆနာပညာေတြ တုိးပြားလာၿပီး မသိမုိက္မဲမႈေတြ၊ အမွားေတြ နည္းသြားေစရပါမယ္။ ကုသုိလ္၊ အကုသုိလ္ကုိ ခဲြျခားတတ္တဲ့ ဉာဏ္ေတြရရွိေစရပါမယ္။ အစဲြေတြ ေလ်ာ့လာေစရပါမယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕လဲြေနပါတယ္။ ဘာ၀နာအားထုတ္မယ္၊ တရားထုိင္မယ္ဆုိၿပီး ရိပ္သာသြား တရားထုိင္ၾကပါတယ္။ တရားထုိင္ၿပီးမွ အစဲြေတြက ပုိမ်ားလာတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဆုိးဆုံးက ဆရာစဲြ၊ ရိပ္သာစဲြ၊ တရားစဲြ၊ ပုဂၢိဳလ္စဲြေတြ ျဖစ္လာတာပါ။ ဒီနည္းမွမွန္တယ္။ ဟုိနည္းမမွန္ဘူးဆုိတာေတြ မ်ားလာတာပါ။ အဆုိးဆုံးက တရားအားထုတ္တဲ့ ေယာဂီအခ်င္းခ်င္း ရိပ္သာၿပိဳင္၊ ဆရာၿပိဳင္၊ နည္းစနစ္ေတြၿပိဳင္ၿပီး မေခၚမေျပာႏုိင္ေတြ ျဖစ္ၾကတာပါ။ အမွန္က အဲလုိမျဖစ္သင့္ပါဘူး။ တရားအားထုတ္ျခင္းျဖင့္ အသိတရားေလးေတြ တုိးပြားလာၿပီး အမွားအမွန္ ခဲြျခားလာတတ္ရမွာပါ။ အစဲြတရားေလးေတြ ေလ်ာ့လာရမွာပါ။ ေမာဟစတဲ့ ကိေလသာေတြ နည္းသထက္နည္းလာရမွာပါ။ ဒီလုိျဖစ္လာေအာင္ တရားဘ၀နာ အားထုတ္ျခင္းကသာ ဘုရားအလုိက် ဘာ၀နာကုသုိလ္ျပဳတာပါ။
ဒါေၾကာင့္ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဘုရားရွင္အလုိက် ကုသုိလ္ျပဳတယ္ဆုိတာဟာ ကိေလသာေတြကုိ နည္းသထက္နည္းေအာင္၊ ပါးသထက္ပါးေအာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳေအာင္ လုပ္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါနကုသုိလ္ျပဳျခင္းျဖင့္ ေလာဘစတဲ့ ကိေလသာေတြ နည္းေအာင္၊ သီလေဆာက္တည္ျခင္းျဖင့္ ေဒါသစတဲ့ ကိေလသာေတြ ေလ်ာ့လာေအာင္၊ ဘာ၀နာပြားမ်ားျခင္းျဖင့္ ေမာဟစတဲ့ ကိေလသာေတြ တျဖည္းျဖည္း ပယ္ခြာႏုိင္ေအာင္သာ ႀကိဳးစားဖုိ႔လုိၿပီး ကုသုိလ္လုပ္တဲ့အခါ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟကိေလသာေတြ ဦးစီးၿပီးမလုပ္မိၾကဖုိ႔ အထူးလုိအပ္အေၾကာင္း သတိေပးစကားေျပာၾကားရင္း “ဗုဒၶအလုိက် ကုသုိလ္ျပဳႏုိင္ၾကပါေစ”လုိ႔ ဆႏၵျပဳလုိက္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ “လွဴေတာ့လွဴ၏ သုိ႔ေသာ္ လဲြေန၏”လုိ႔ ဆုိရမလုိ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ ျပဳေနတဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေလးေတြ မွားေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဗုဒၶေဟာေတာ္မူခ်က္ေလးေတြနဲ႔ အနည္းငယ္ကြာျခား ေနတာ၊ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ စံေလးေတြနဲ႔ မကုိက္ညီတာေလးေတြကုိ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ ျပဳတယ္ဆုိတာ ဗုဒၶဘာသာေတြရဲ႕ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္ျဖစ္တဲ့ နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳဖုိ႔ တစ္နည္း ေျပာရရင္ ကိေလသာကုန္ၿပီး ေမြးေသဘ၀နိဂုံးခ်ဳပ္ဖုိ႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဗုဒၶဘာသာမ်ားဟာ ဒါနကုသုိလ္၊ သီလကုသုိလ္၊ ဘာ၀နာကုသုိလ္မ်ားကုိ ျပဳေနၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အရွင္းဆုံးေျပာရရင္ ကုသုိလ္ျပဳတာဟာ ကိေလသာေတြ တျဖည္းျဖည္းနည္းသြား၊ ကုန္သြားေအာင္ျပဳေနၾကတာပါ။ ဒါနကုသုိလ္ျပဳတာဟာ ေလာဘစတဲ့ ကိေလသာနည္းေအာင္၊ ကုန္ေအာင္ျပဳတာပါ။ သီလကုသုိလ္ျပဳတာ၊ သီလေဆာက္တည္္တာဟာ ေဒါသစတဲ့ ကိေလသာေတြ နည္းေအာင္၊ ကုန္ေအာင္ျပဳတာပါ။ ဘာ၀နာကုသုိလ္ျပဳတာ၊ ဘာ၀နာပြားမ်ားတာဟာ ေမာဟစတဲ့ ကိေလသာေတြ နည္းေအာင္၊ ကုန္ေအာင္ျပဳတာပါ။ အကယ္၍ တစ္စုံတစ္ေယာက္က “ေမာင္ရင္တုိ႔ဗုဒၶဘာသာေတြ ကုသုိလ္ျပဳတာ ဘာရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ျပဳတာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ျပဳတာလဲ”လုိ႔ ေမးလာခဲ့ရင္ ကိေလသာေတြနည္းေအာင္၊ ကုန္ေအာင္ျပဳေနတာ၊ ဒီကိေလသာေတြကို ပယ္ခြါၿပီး နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳဖုိ႔အတြက္ ျပဳေနတာလုိ႔ ေျဖတတ္ရပါ မယ္။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ဒီရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ကုသုိလ္ျပဳတတ္ရပါမယ္။
ဒါေပမယ့္ ယေန႔ေခတ္ ကုသုိလ္ျပဳေနၾကတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစုဟာ ဒီရည္ရြယ္ခ်က္ေတြေပ်ာက္ၿပီး ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟေလးေတြ ဦးစီးၿပီးလုပ္ေနၾကတာကုိ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ဗုဒၶအလုိက် ကုသုိလ္ျပဳနည္းေလးေတြနဲ႔ လဲြေနတာေတြကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေလာဘစတဲ့ ကိေလသာေတြနည္းေအာင္ ဒါနျပဳရမယ့္အစား ဒါနျပဳရင္း ေလာဘေတြ တုိးတုိးေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က လွဴတာက နည္းနည္း လုိခ်င္တဲ့ဆုေတြက မ်ားေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေရႊတိဂုံဘုရားေပၚသြားရင္ ပိုေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ လွဴတာက ေရေလးတစ္ခြက္ ေတာင္းလုိက္တာက ေရွ႕မွာ ရွိေနတဲ့ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္မွ အားမနာ။ “ဒီကုသုိလ္ေကာင္းမႈေၾကာင့္ လူ႕စည္းစိမ္၊ နတ္စည္းစိမ္ေတြကုိ ခံစားရၿပီး ျဖစ္ေလရာဘ၀တုိင္းမွာ မရွိဟူေသာ စကား၊ မလွဟူေသာစကား၊ မ၀ဟူေသာစကား ဘယ္ေသာအခါမွ မၾကားပါရေစနဲ႔ဘုရား” စတဲ့ဆုေတာင္းနဲ႔ လွဴေနၾကတာ ေတြ႕ဖူးမွာပါ။ ဒါဟာ ေလာဘနည္းေအာင္ျပဳတာလုိ႔ ဘယ္လုိမွ ေျပာလုိ႔မရေတာ့ပါဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕လည္း ထင္ေပၚလုိလုိ႔၊ ၾကြားခ်င္လုိ႔၊ ခုဘ၀ ေနာက္ဘ၀ခ်မ္းသာခ်င္လုိ႔ ဒါနျပဳတာလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ဆုိင္းဘုတ္ႀကီးေတြ အႀကီးႀကီးေတြေရးၿပီး ဘုရားဒကာ၊ ေက်ာင္းဒကာ၊ ရဟန္းဒကာဆုိတဲ့ ဂုဏ္ေတြလုိခ်င္လုိ႔ ဒါနျပဳေနၾကသူေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါ။ တကယ္ေတာ့ ဘယ္ေလာက္လွဴတယ္၊ ဘယ္လုိလွဴတယ္၊ ဘယ္မွာလွဴတယ္ ဆုိတာေတြထက္ ဒါနျပဳလုိ႔ ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ ေလာဘ ဘယ္ေလာက္နည္းသြားတယ္၊ အလုိရမၼက္ ဘယ္ေလာက္ေလ်ာ့လာတယ္ ဆုိတာကမွ စစ္မွန္တဲ့ ဒါနျပဳနည္းပါ။ ဘုရားအလုိက် ေပးလွဴနည္းပါ။
တစ္ခ်ိဳ႕က ေျပာၾကေသးတယ္။ ဒါနကုသုိလ္ဟာ သံသရာရွည္ပါတယ္တဲ့။ တကယ္ေတာ့ ဒါနကသံသရာ ရွည္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါနျပဳၿပီး လုိခ်င္ေတာင့္တတဲ့ ေလာဘတဏွာကသာ သံသရာရွည္ေစတာပါ။ သိတဲ့အတုိင္း ဒါနျပဳတယ္၊ ေပးကမ္းတယ္ဆုိတာဟာ ကုိယ့္မွာရွိတဲ့အရာကုိ စြန္႔လႊတ္လုိက္တာပါ။ လုိခ်င္မႈကုိ ပယ္ခြာလုိက္တာပါ။ လုိခ်င္တာဟာ ေလာဘပဲေလ။ ဒီေလာဘကုိ ဒါနျပဳၿပီး ပယ္သက္ေပးတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒါနျပဳျခင္းျဖင့္ ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ ေလာဘေတြ တျဖည္းျဖည္းနည္းနည္း သြားေစရမွာပါ။ ဒီေလာဘေတြ တျဖည္းျဖည္းနည္းဖုိ႔အတြက္ ဒါနျပဳတဲ့အခါမွာ ထားရမယ့္ရည္ရြယ္ခ်က္၊ ေစတနာဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကား ၾကြား၀ါဖုိ႔၊ အခုဘ၀ ေနာက္ဘ၀ခ်မ္းသာဖုိ႔ဆုိတဲ့ လုိခ်င္တပ္မက္မႈ ေလာဘဦးစီးၿပီး မျပဳမိဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒါနျပဳျခင္းျဖင့္ ကုိယ့္သႏၲာန္မွာ ရွိတဲ့ ေလာဘစတဲ့ကိေလသာေတြ တျဖည္းျဖည္းပါးလားေအာင္ ေလ့က်င့္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒါနကုသုိလ္ကုိ နိဗၺာန္အထိ အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေအာင္ လုပ္တတ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္စုံတစ္ေယာက္က ဒါနကုသိုလ္ဘာေၾကာင့္ လုပ္တာလဲလုိ႔ ေမးလာခဲ့ေသာ္ “ေလာဘစတဲ့ ကိေလသာေတြကုိ ပယ္သတ္ဖုိ႔အတြက္ လုပ္တာပါ” လုိ႔ ေျဖတတ္ဖုိ႔၊ ေျပာတဲ့အတုိင္းလည္း လုပ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။
ဒီလုိပါပဲ။ သီလကုသုိလ္ျပဳတာ၊ သီလေဆာက္တည္တာဟာ ေဒါသစတဲ့ကိေလသာေတြ နည္းေအာင္၊ ပါးေအာင္ျပဳလုပ္တာပါ။ မွန္ပါတယ္။ သီလေဆာက္တည္တယ္ဆုိတာ ကာယကံ၊ ၀စီကံေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္တာပါ။ ငါးပါးသီလမွာပဲ ျပန္ၾကည့္ပါ။ ပါဏာတိပါတာ ေ၀ရမဏိ- သူ႔အသက္ကုိ သတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကည္ပါ၏ ဆုိတာဟာ လက္ေတြ႕က်ဴးလြန္မယ့္ ကာယကံကုိ ထိန္းခ်ဳပ္တာပါ။ ဒီအတုိင္းပဲ။ မုသာ၀ါဒါ ေ၀ရမဏိ- လိမ္ညာေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကည္ပါ၏ဆုိတာ ၀စီကံကုိ ထိန္းတာပါ။ ကုိယ္ႏႈတ္ကုိ ထိန္းလုိက္တာဟာ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ေဒါသစတဲ့ ကိေလသာေတြ မျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာပါ။ မေကာင္းတဲ့ ကုိယ္ႏႈတ္အမူအရာေတြ နည္းေအာင္ပါးေအာင္လုပ္တာဟာ သီလေဆာက္တည္ျခင္းရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ပါ။ အဲလုိမဟုတ္ဘဲ သီလေဆာက္တည္ၿပီး ေျပာခ်င္ရာေျပာ၊ လုပ္ခ်င္ရာ လုပ္ေနမယ္ဆုိရင္ ဗုဒၶအလိုနဲ႔ မညီေတာ့ပါဘူး။ ဘုရားအလုိက် သီလေဆာက္တည္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္ႏွစ္ပါး သီလပဲ ေဆာက္တည္ေဆာက္တည္ ကုိယ္ႏႈတ္ႏွလုံးကုိ ထိန္းသိမ္းႏုိင္ျခင္းက အဓိကက်ပါတယ္။ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ေဒါသစတဲ့ ကိေလသာေတြကုိ မျဖစ္ေအာင္ ထိန္းႏုိင္ျခင္းက အဓိကက်ပါတယ္။ ဒါနမွသာ ဘုရားရွင္အလုိက် သီလကုသုိလ္ျပဳတာ၊ သီလေဆာက္တည္တာ ျဖစ္မွာပါ။ တစ္ခ်ိဳ႕ရွိပါတယ္။ ေျပာေတာ့ ရိပ္သာသြား၊ တရားထုိင္၊ သီလေဆာက္တည္တယ္တဲ့ ျပန္လာေတာ့လည္း မသြားခင္ကအတုိင္းပဲ။ ထစ္ခနဲဆုိ စိတ္တုိ၊ စိတ္ဆုိးျဖစ္တုန္းပဲ။ ဒီလုိ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ မလုပ္ခင္ကထက္ လုပ္ၿပီးျပန္လာတဲ့အခါမွာ ကုိယ့္ရဲ႕ကုိယ္အမူအရာ။ ႏႈတ္အမူအရာ စတာေတြကုိ တျဖည္းျဖည္းေျပာင္းလဲလာေစရပါမယ္။ ဒါမွသာ ဘုရားအလုိက် ျဖစ္မွာပါ။ ကုိယ္ကဒီလုိ ေျပာင္းလာတဲ့အခါ ကုိယ့္မိသားစု၊ ကုိယ့္ပတ္၀န္းက်င္လည္း ကုိယ့္ကုိၾကည့္ၿပီး အလုိလုိ ေျပာင္းလဲလာတတ္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ အရင္ေျပာင္းလဲလုိက္ဖုိ႔ပါ။
ေနာက္ဆုံးတစ္ခုက ဘာ၀နာကုသုိလ္ပါ။ ဘုရားရွင္အလုိက် ဘာ၀နာကုသုိလ္ျပဳတာဟာ ေမာဟစတဲ့ ကိေလသာေတြကုိ ပယ္ခြာဖုိ႔၊ နည္းဖုိ႔ျပဳလုပ္တာပါ။ ေမာဟက ေတြေ၀ျခင္း၊ မသိျခင္း၊ ပညာမဲ့ျခင္းစတဲ့ အဓိပၸါယ္ကုိ ေဖာ္ေဆာင္ပါတယ္။ ဘာ၀နာပြားမ်ားျခင္းျဖင့္ ၀ိပႆနာပညာေတြ တုိးပြားလာၿပီး မသိမုိက္မဲမႈေတြ၊ အမွားေတြ နည္းသြားေစရပါမယ္။ ကုသုိလ္၊ အကုသုိလ္ကုိ ခဲြျခားတတ္တဲ့ ဉာဏ္ေတြရရွိေစရပါမယ္။ အစဲြေတြ ေလ်ာ့လာေစရပါမယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕လဲြေနပါတယ္။ ဘာ၀နာအားထုတ္မယ္၊ တရားထုိင္မယ္ဆုိၿပီး ရိပ္သာသြား တရားထုိင္ၾကပါတယ္။ တရားထုိင္ၿပီးမွ အစဲြေတြက ပုိမ်ားလာတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဆုိးဆုံးက ဆရာစဲြ၊ ရိပ္သာစဲြ၊ တရားစဲြ၊ ပုဂၢိဳလ္စဲြေတြ ျဖစ္လာတာပါ။ ဒီနည္းမွမွန္တယ္။ ဟုိနည္းမမွန္ဘူးဆုိတာေတြ မ်ားလာတာပါ။ အဆုိးဆုံးက တရားအားထုတ္တဲ့ ေယာဂီအခ်င္းခ်င္း ရိပ္သာၿပိဳင္၊ ဆရာၿပိဳင္၊ နည္းစနစ္ေတြၿပိဳင္ၿပီး မေခၚမေျပာႏုိင္ေတြ ျဖစ္ၾကတာပါ။ အမွန္က အဲလုိမျဖစ္သင့္ပါဘူး။ တရားအားထုတ္ျခင္းျဖင့္ အသိတရားေလးေတြ တုိးပြားလာၿပီး အမွားအမွန္ ခဲြျခားလာတတ္ရမွာပါ။ အစဲြတရားေလးေတြ ေလ်ာ့လာရမွာပါ။ ေမာဟစတဲ့ ကိေလသာေတြ နည္းသထက္နည္းလာရမွာပါ။ ဒီလုိျဖစ္လာေအာင္ တရားဘ၀နာ အားထုတ္ျခင္းကသာ ဘုရားအလုိက် ဘာ၀နာကုသုိလ္ျပဳတာပါ။
ဒါေၾကာင့္ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဘုရားရွင္အလုိက် ကုသုိလ္ျပဳတယ္ဆုိတာဟာ ကိေလသာေတြကုိ နည္းသထက္နည္းေအာင္၊ ပါးသထက္ပါးေအာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳေအာင္ လုပ္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါနကုသုိလ္ျပဳျခင္းျဖင့္ ေလာဘစတဲ့ ကိေလသာေတြ နည္းေအာင္၊ သီလေဆာက္တည္ျခင္းျဖင့္ ေဒါသစတဲ့ ကိေလသာေတြ ေလ်ာ့လာေအာင္၊ ဘာ၀နာပြားမ်ားျခင္းျဖင့္ ေမာဟစတဲ့ ကိေလသာေတြ တျဖည္းျဖည္း ပယ္ခြာႏုိင္ေအာင္သာ ႀကိဳးစားဖုိ႔လုိၿပီး ကုသုိလ္လုပ္တဲ့အခါ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟကိေလသာေတြ ဦးစီးၿပီးမလုပ္မိၾကဖုိ႔ အထူးလုိအပ္အေၾကာင္း သတိေပးစကားေျပာၾကားရင္း “ဗုဒၶအလုိက် ကုသုိလ္ျပဳႏုိင္ၾကပါေစ”လုိ႔ ဆႏၵျပဳလုိက္ပါတယ္။
