“ကံမသိ မွန္ၾကည့္“ ဟူေသာ စကားရွိ၏။ ၾကည္လင္ျပတ္သားရွင္းလင္းသည့္ မွန္သည္ ၾကည့္သူမ်ားကုိ မ်က္ႏွာလုိက္ျခင္းမရွိ အရွိအတုိင္း ထင္ရွားေစ၏။ မည္သူၾကည့္ၾကည့္ ၾကည့္သူ၏ အမူအရာအတုိင္း တစ္ထပ္တည္း ေပၚလြင္ေစ၏။ မွန္သည္ ရာထူးႀကီးသူၾကည့္လွ်င္လည္း အရွိအတုိင္းေပၚလြင္ေစ၏။ မည္သည့္ရာထူးမွ် မရွိသူၾကည့္လွ်င္လည္း အရွိအတုိင္းေဖာ္ျပ၏။ ထုိ႔အတူ ႐ုပ္ဆုိးသူ၊ ႐ုပ္လွသူ၊ ပုိက္ဆံရွိသူ၊ မရွိသူ၊ နာမည္ႀကီးသူ၊ မၾကီးသူ၊ အသားျဖဴသူ မျဖဴသူ စသည့္ မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးကပင္ ၾကည့္ၾကည့္ အရွိအတုိင္း ထင္ရွားေစ၏။ မ်က္ႏွာႀကီးရာ ဟင္းဖတ္ပါဆုိသကဲ့သုိ႔ မ်က္ႏွာလုိက္၍ လွေအာင္ေကာင္းေအာင္ ထင္ရွားေပၚလြင္ေစျခင္းသည္ မွန္၌မရွိေပ။ မွန္သည္ မ်က္ႏွာလုိက္တတ္သည့္ အရာမဟုတ္ေပ။ ထုိ႔အတူ ကံတရားသည္လည္း မ်က္ႏွာလုိက္၍ အက်ိဳးေပးသည္ဟူ၍ မရွိေပ။ မည္သူမဆုိ ေကာင္းသည့္အလုပ္လုပ္လွ်င္ ေကာင္းက်ိဳးကုိ ျဖစ္ေပၚေစၿပီး မေကာင္းသည့္ အလုပ္လုပ္လွ်င္ မေကာင္းျပစ္ကုိ ျဖစ္ေပၚေစ၏။ ရာထူးဌာနႏၲရ၊ ပညာဂုဏ္စသည္ႀကီးမား၍ ေကာင္းက်ိဳးကုိ ျဖစ္ေစ၊ အသက္သိကၡာဂုဏ္၀ါ နိမ့္က်၍ မေကာင္းက်ိဳးကုိျဖစ္ေစ၊ အသားျဖဴ၍၊ ခ်မ္းသာ၍ ေကာင္းက်ိဳးကုိ ျဖစ္ေစ၊ အသားမည္း၍ ဆင္းရဲ၍ မေကာင္းက်ိဳးကုိျဖစ္ေစသည့္ မ်က္ႏွာလုိက္ၿပီး အက်ိဳးေပးမႈမ်ိဳးသည္ ကံတရား၌ လုံး၀မရွိေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကံကုိမသိ၊ ကံကုိ မယုံသူမ်ားသည္ မွန္ကုိသာ ၾကည့္ၾကည့္ပါဟု ဆုိျခင္းျဖစ္ပါ၏။
ဓမၼနီတိတြင္ ကံႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဖာ္ျပထားသည့္ ဂါထာေလး တစ္ခုရွိ၏။
“ပုညံပါပဖလံ ေယာ ေစ၊ နသဒၶဟတိ သစၥေတာ။
ေသာ ေ၀ သကနာနံ ခိပၸံ၊ အာဒါသတလ မာနေယ“ ဟူေသာ ဤဓမၼနီတိ စကား၏ ဆုိလုိရင္းမွာ
“အၾကင္သူသည္ ကုသုိလ္ကံအကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အက်ိဳးအျပစ္ကုိ အမွန္အတုိင္း မယုံၾကည္ျငားအံ့ စင္စစ္ ထုိသူသည္ မိမိ၏မ်က္ႏွာကုိ အလ်င္အျမန္ မွန္ေရွ႕သုိ႔ ေဆာင္ယူ၍ ၾကည့္႐ႈရာ၏“ ဟူ၍ ျဖစ္၏။
ဆုိလုိသည္မွာ ကံကံ၏ အက်ိဳးကုိ မယုံၾကည္သူသည္ မွန္ကုိယူၿပီး မိမိမ်က္ႏွာကုိ မွန္ျဖင့္ၾကည့္ၾကရန္ ဆုိလုိ၏။ မိမိ၏ မ်က္ႏွာသည္ လွပၿပီး မိမိတစ္ကုိယ္လုံးသည္လည္း ကုိယ္လက္အဂၤါစုံလင္စြာျဖင့္ တင့္တယ္ေနလွ်င္ မိမိ၏ အတိတ္က ျပဳခဲ့သည့္ ေကာင္းကံ၏ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ျမင္ႏုိင္မည္ျဖစ္ၿပီး မွန္ၾကည့္သည့္အခါ မိမိ၏မ်က္ႏွာသည္ မလွမပ၊ ကုိယ္လက္အဂၤါလည္း မစုံမလင္ မိမိကုိယ္ကုိ မိမိျပန္ၾကည့္၍မွ မေက်နပ္မႏွစ္သက္ႏုိင္သည့္ အေနအထားကုိ ေတြ႕ရလ်င္ မိမိအတိတ္က ျပဳခဲ့သည့္ အကုသုိလ္ကံ တစ္ခုခု၏ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ျမင္ႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အတိတ္က မိမိဘာျဖစ္ခဲ့သည္ ဘာလုပ္ခဲ့သည္ဆုိသည့္ကုိ သိလုိသူမ်ားသည္ မိမိကုိယ္ကုိ မွန္ျဖင့္ၾကည့္ၿပီး မိမိလက္ရွိ ရရွိထားသည့္ အေျခအေနကုိ ၾကည့္ကာသိႏုိင္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္၏။
မွန္၏ လူခ်င္းတူေသာ္လည္း အက်ိဳးေပးကြာျခားသည္မွာ အျခားသူလုပ္၍ ျဖစ္သည္မဟုတ္ မိမိကုိယ္တုိင္ ျပဳလုပ္ခဲ့၍သာ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလာကႀကီးတစ္ခုလုံးကုိ ၾကည့္လုိက္လ်င္ လူအမ်ိဳးမ်ိဳး စ႐ုိက္အမ်ိဳးမ်ိဳး ဘ၀အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ေနရျခင္းျဖစ္၏။ ဗုဒၶဘာသာ၏ ကမၼ၀ါဒ သေဘာအရ လူအမ်ိဳးမ်ိဳး အဖုံဖုံျဖစ္ေနျခင္းသည္ မိမိတုိ႔ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ေကာင္းကံ၊ မေကာင္းကံမ်ား၏ အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္သေဘာေပါက္ႏုိင္ၾက၏။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္အခ်ိန္ သုဘအမည္ရွိေသာ လုလင္ငယ္တစ္ေယာက္က ဘုရားရွင္အား လူအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနရျခင္း၊ ကဲြျပားေနရျခင္း အေၾကာင္းကုိ ေမးေလွ်ာက္ဖူး၏။
သုဘလုလင္က“အရွင္ဘုရား… ေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာသူမ်ားသည္ အသက္တုိၿပီး အခ်ိဳ႕သည္ အသက္ရွည္ၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရပါသည္။ ထုိသုိ႔ျဖစ္ျခင္းမွာ မည္သုိ႔ေသာ ကံမ်ားကုိ ျပဳလုပ္ခဲ့၍ ျဖစ္ပါသနည္း ဘုရား“ဟု ေမးေလွ်ာက္၏။ ထုိအခါ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က “ခ်စ္သား သုဘ… ေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာသူမ်ားသည္ သတၱ၀ါတုိ႔အေပၚတြင္ သနားျခင္းကင္းလ်က္ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္ၾက၏။ ထုိသူတုိ႔ေသလွ်င္ ငရဲသုိ႔က်ေရာက္တတ္ၿပီး ေရွးကုသုိလ္ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ငရဲသုိ႔မက်ဘဲ လူ႔ဘ၀ရလာပါက ၾကာရွည္စြာ မေနရဘဲ အသက္တုိတတ္၏။ အခ်ိဳ႕သူမ်ားသည္ကား သတၱ၀ါတုိ႔အေပၚတြင္ က႐ုဏာတရားထားကာ သူ႔အသက္ကုိ သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ၾက၏။ ထုိသူမ်ားေသလွ်င္ အထက္နတ္ျပည္သုိ႔ ေရာက္ရတတ္ၿပီး လူ႔ျပည္သုိ႔ ေရာက္လာလွ်င္လည္း အသက္ရွည္စြာ ေနၾကရ၏“ဟု ေျဖေတာ္မူ၏။
ဆက္လက္၍ သုဘလုလင္က “အရွင္ဘုရား… ေလာက၌ အခ်ိဳ႕သူတုိ႔သည္ အနာေရာဂါထူေျပာၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ အနာေရာဂါ ကင္းရွင္းၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရပါသည္။ ထုိသူတုိ႔သည္ မည္သုိ႔ေသာ ကံမ်ားေၾကာင့္ ကဲြျပားမႈ ျဖစ္ရသနည္း ဘုရား“ဟု ေလွ်ာက္၏။ “ခ်စ္သား… ေလာက၌ အခ်ိဳ႕သူတုိ႔သည္ သတၱ၀ါတုိ႔အေပၚ သနားညွာတာျခင္း ကင္းမဲ့ၿပီး တုတ္၊ ဓား၊ လက္နက္ စသည္ျဖင့္ ညွဥ္းဆဲႏွိပ္စက္ေလ့ရွိ၏။ ထုိသူတုိ႔ေသလွ်င္ ငရဲသုိ႔ က်ေရာက္တတ္ၿပီး ေရွးကုသုိလ္ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ငရဲသုိ႔ မက်ေရာက္ဘဲ လူ႔ဘ၀ရလာပါက အနာေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္သာ ခံစားေနထုိင္ၾကရ၏။ အခ်ိဳ႕ကား သတၱ၀ါတုိ႔အေပၚ သနားညွာတာစိတ္ထားက ညွဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ၾက၏။ ထုိသူမ်ားေသလွ်င္ အထက္နတ္ျပည္သုိ႔ ေရာက္ရတတ္ၿပီး လူျပည္သုိ႔ ေရာက္လာပါကလည္း အနာေရာဂါကင္း၍ က်န္းမာစြာေနရ၏“ ဟု ဘုရားျမတ္စြာ ေျဖၾကားေတာ္မူ၏။
ထုိအျပင္ လုလင္ငယ္မွ ဆက္လက္၍ “ေလာက၌ အခ်ိဳ႕သူမ်ားမွာ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ ဆုိးရြားလွၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ လွပတင္တယ္ၾကေၾကာင္း၊ အခ်ိဳ႕မွာ အျခံအရံ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္း မရွိဘဲ အထီးက်န္လွၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ အျခံအရံ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္း ေပါမ်ားလွပါေၾကာင္း၊ အခ်ိဳ႕မွာ ဥစၥာမရွိ အလြန္ဆင္းရဲလွၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ စည္းစိမ္ဥစၥာအျပည့္ျဖင့္ အလြန္ခ်မ္းသာလွပါေၾကာင္း၊ အခ်ိဳ႕မွာ အမ်ိဳးဇာတ္ယုတ္နိမ့္ၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ အမ်ိဳးဇာတ္ျမင့္ျမတ္လွပါေၾကာင္း၊ အခ်ိဳ႕မွာ အသိအလိမၼာ ဉာဏ္ပညာ အလြန္နည္းပါၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ ဉာဏ္ပညာ အလြန္ႀကီးမားလွပါေၾကာင္း ထုိသုိ႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ အဘယ္သုိ႔ေသာ အေၾကာင္းကံမ်ားေၾကာင္း ျဖစ္ပါရသနည္းဘုရား…“ဟု ေမးေလွ်ာက္ျပန္၏။
ထုိလုလင္၏ အေမးမ်ားကုိ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က “ ေဒါသအလြန္္ႀကီးၿပီး သူတစ္ပါးကုိ ပုတ္ခတ္ေျပာဆုိေလ့ရွိေသာ သူတုိ႔သည္ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါမလွမပ ျဖစ္တတ္ၿပီး ေဒါသမထြတ္၊ သူတပါးအျပစ္ကုိ ေျပာေလ့မရွိ၊ စိတ္ၾကဥ္လင္ ေအးျမသူတုိ႔သည္ ျဖစ္ေလရာ ဘ၀တုိင္းတြင္ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ လွပတင့္တယ္တတ္ေၾကာင္း၊ သူတပါးအေပၚ မနာလုိျခင္း၊ ျငဴစူျခင္း ဣႆာ အားႀကီးသူမ်ားသည္ အျခံအရံ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းမရွိ ရွားပါးကာ အထီးက်န္တတ္ၿပီး ဣႆာနည္းၿပီး ၀မ္းေျမာက္ျခင္း မုဒိတာ အားေကာင္းသူမ်ားသည္ အျခံအရံ မိတ္ေဆြအေပါင္း အသင္း ေပါမ်ားတတ္ေၾကာင္း၊ စြန္႔ႀကဲေပးကမ္း လွဴဒါန္းျခင္းမရွိဘဲ ၀န္တုိမႈ မေစၧရ အားႀကီးေသာ သူမ်ားသည္ ဥစၥာမရွိ ဆင္းရဲမဲြေတတတ္ၿပီး ၀န္တုိမႈ မေစၧရ မရွိဘဲ လွဴဒါန္းေပးကမ္း စြန္႔ႀကဲေလ့ရွိေသာ သူတုိ႔သည္ စည္းစိမ္ဥစၥာ ျပည့္စုံကာ ခ်မ္းသာတတ္ေၾကာင္း၊ ေထာင္လႊားတက္ၾကြၿပီး ေမာက္မာသည့္ မာန္မာနရွိသူမ်ားသည္ အမ်ိဳးဇာတ္ယုတ္ည့ံတတ္ၿပီး မာနမရွိဘဲ မိမိကုိယ္ကုိ ႏွိမ့္ခ်ေလ့ရွိသည့္အျပင္ ႐ုိေသထုိက္သူကုိ ႐ုိေသတတ္သူမ်ားသည္ အမ်ိဳးဇာတ္ အလြန္ျမင့္ျမတ္တတ္ေၾကာင္း၊ ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းတုိ႔ထံ ခ်ည္းကပ္၍ ကုသုိလ္အကုသုိလ္ကုိလည္းေကာင္း၊ အျပစ္ရွိမရွိကုိလည္းေကာင္း၊ မွီ၀ဲသင့္ မမွီ၀ဲသင့္ကုိလည္းေကာင္း သံသရာ ေကာင္းေစမည့္ တရားအႏွစ္သာရ တုိ႔ကုိလည္းေကာင္း ေမးျမန္းေလ့မရွိဘဲ ထင္မိထင္ရာ ဒုစ႐ုိက္မႈမ်ားျဖင့္သာ က်င္လည္ေနၾကသူမ်ားသည္ အသိဉာဏ္ပညာမရွိ ျဖစ္တတ္ၿပီး ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းတုိ႔ထံ ၾကည္ျဖဴႏွစ္သက္ ေလးျမတ္စြာ ဆည္းကပ္လ်က္ ဓမၼအႏွစ္သာရမ်ားကုိ ေမးျမန္းစီစစ္ နားၾကားေလ့ရွိေသာ သူတုိ႔သည္ အသိဉာဏ္ ပညာ အလြန္အားႀကီးတတ္ေၾကာင္း“ တစ္ခုခ်င္း ေျဖၾကားေပးေတာ္ မူခဲ့ေလ၏။ (စူဠကမၼ၀ိဘဂၤသုတ္)
အထက္ပါ အေမးအေျဖမ်ားကား သုဘလုလင္ေမးသျဖင့္ ဘုရားရွင္ ေျဖၾကားေပးေတာ္မူခဲ့သည့္ ကံအက်ိဳးေပးမႈမ်ား အေၾကာင္းပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ဤအေမးအေျဖမ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ကမၼ၀ါဒကုိ မီးေမာင္းထုိးျပေပးေတာ္မူထား၏။ မည္သူမဆုိ ယခုလက္ရွိ မိမိရရွိထားသည့္ အေနအထားမ်ားသည္ အတိတ္က မိမိလုပ္ခဲ့သည့္ လုပ္ရပ္မ်ား၏ အက်ိဳးရလာဘ္မ်ားအျဖစ္ မွန္ၾကည္သကဲ့သုိ႔ ထင္ရွားစြာ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္၏။ ႐ုပ္ဆုိးျခင္း ႐ုပ္လျွခင္း၊ အမ်ိဳးယုတ္ျခင္း အမ်ိဳးညျ့့ံခင္း၊ ဉာဏ္ေကာင္းျခင္း မေကာင္းျခင္း စသည့္ ကဲြျပားျခားနားမႈမ်ား၏ အဓိက အေၾကာင္းရင္းမွာ မိမိကုိယ္တုိင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းမ်ားသာ ျဖစ္ပါ၏။ မိမိမ်က္ႏွာကုိ မိမိမွန္ျဖင့္ ျပန္ၾကည့္ေနရသကဲ့သုိ႔ ကံတရားမ်ား၏ အက်ိဳးေပးမႈမ်ားက တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈကုိ ျဖစ္ေစ၏။ အခ်ဳပ္ၾကည့္လွ်င္ မိမိကုိယ္တုိင္၏ ဖန္တီးမႈမ်ားပင္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း ျမန္မာစကားတြင္ “ဘယ္သူမျပဳ မိမိမႈ“ဟု ဆုိၾကျခင္းျဖစ္၏။ ဘုရားရွင္က “မိမိမေကာင္းမႈ ျပဳမိလွ်င္ မိမိသည္သာ ထုိမေကာင္းမႈ၏ အက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္ျဖစ္ၿပီး မိမိေကာင္းမႈျပဳလွ်င္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ပဲ ထုိေကာင္းမႈ၏ အက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း“ မိန္႔ၾကားေတာ္မူ၏။ ဤစကားသည္ ကံတရား၌ မ်က္ႏွာလုိက္ျခင္း၊ မ်က္ႏွာသာေပးျခင္း မရွိသည္ကုိ ထင္ရွားသိျမင္ေစ၏။ မွန္ၾကည္သည့္အခါ ျမန္မာပဲၾကည့္ၾကည့္ ကုိရီးယားပဲၾကည့္ၾကည့္၊ အေမရိကန္ပဲၾကည့္ၾကည့္၊ ဂ်ပန္ပဲၾကည့္ၾကည့္၊ ျဖဴသူပဲၾကည့္ၾကည့္ မဲသူပဲၾကည့္ၾကည့္ မည္သူပင္ၾကည့္ပါေစ မွန္တြင္ေပၚလာသည့္ ထင္ဟပ္မႈသည္ကား အရွိအတုိင္းပင္ ျဖစ္ေပၚသကဲ့သုိ႔ ကံတရားသည္လည္း မည္သည့္ႏိုင္ငံ၊ မည္သည့္လူမ်ိဳးက မည္သည့္အလုပ္ကုိ လုပ္သည္ျဖစ္ေစ တန္ျပန္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကား ထုိသူတုိ႔ ျပဳသည့္အတုိင္းသာ၊ ထုိသူတုိ႔စိတ္ေစတနာ အတုိင္းသာ ျဖစ္ပါ၏။ ကံတရား၏ အက်ိဳးေပးမႈသည္ ဂုဏ္ပကာသနမရွိ၊ ရာထူးဌာနႏၲရမရွိ၊ ပစၥည္းဥစၥာမရွိ သတၱ၀ါမွန္သမွ် တစ္ေျပးညီတည္းသာ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ “ကံမသိ မွန္ၾကည့္“ဟု ဆုိၾကျခင္းျဖစ္၏။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေျပာလုိသည္မွာ ေလာကသား၊ သတၱ၀ါသားတုိ႔သည္ လူ႔ဘုံဟူသည့္ မႏုႆဘုံဌာနတြင္ အတူတကြ လာျဖစ္ၾကေသာ္လည္း လူအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အက်င့္စ႐ုိက္အမ်ိဳး၊ အေျခအေန အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနၾကၿပီး ထုိအမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတုိ႔၏ မ်က္ေမွာက္အေျခအေနမ်ားသည္ မည္သူတစ္ဦး တစ္ေယာက္၏ ျပဳလုပ္ဖန္တီး ေပးမႈမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္မဟုတ္ဘဲ မိမိကုိယ္တုိင္ ျပဳလုပ္ဖန္တီးမႈမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟူသည့္ အခ်က္ပင္ျဖစ္ပါ၏။ ထုိသေဘာကုိ အမွန္တကယ္ နားလည္သေဘာေပါက္မႈ မရွိပါက မွန္ေရွ႕သြားၿပီး မိမိကုိယ္ကုိ မွန္ၾကည့္ၾကည့္ပါက သိႏုိင္၏။ မွန္သည္ အရွိကုိ အရွိအတုိင္း ထင္ေပၚေစ၏။ ထုိ႔အတူ ကံသည္လည္း ျပဳလုပ္သူ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ စိတ္ေစတနာအတုိင္း အက်ိဳးရလာဘ္ကုိ ျဖစ္ေပၚေစ၏။ ျပဳလုပ္သူသည္ ေကာင္းသည့္အက်ိဳးကုိ အလုိရွိပါက ေကာင္းသည့္အလုပ္ကုိသာ လုပ္ရန္ရွိၿပီး မေကာင္းသည့္အလုပ္ကုိ လုပ္ပါက မေကာင္းသည့္ ရလာဘ္ကုိသာ ရရွိမည္ျဖစ္ေပ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဘ၀လြတ္ေျမာက္မႈကုိ မရေသးသူမ်ားသည္ က်င္လည္ရမည့္ ဘ၀သံသရာတြင္ မိမိတုိ႔ အလုိရွိသည့္ အက်ိဳးရလာဘ္ကုိ အတိတ္က မိမိတုိ႔ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ အက်ိဳးရလာဘ္အျဖစ္ ရရွိေနရသည့္ ယခုလက္ရွိ ႐ုပ္နာမ္အစုႀကီးကုိ မွန္ၾကည့္သကဲ့သုိ႔ ျမင္ေအာင္ၾကည့္ၿပီး အနာဂတ္အတြက္ စဥ္းစားဆင္ျခင္ သတိ၀င္လွ်က္ ျပမႈေနထုိင္ ေျပာဆုိၾကံစည္သင့္ပါေၾကာင္း “ကံမသိ မွန္ၾကည့္ၾကဖုုိ႔“ ေစတနာစကားျဖင့္ အသိေပးလုိက္ရေပေတာ့၏။
ဓမၼနီတိတြင္ ကံႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဖာ္ျပထားသည့္ ဂါထာေလး တစ္ခုရွိ၏။
“ပုညံပါပဖလံ ေယာ ေစ၊ နသဒၶဟတိ သစၥေတာ။
ေသာ ေ၀ သကနာနံ ခိပၸံ၊ အာဒါသတလ မာနေယ“ ဟူေသာ ဤဓမၼနီတိ စကား၏ ဆုိလုိရင္းမွာ
“အၾကင္သူသည္ ကုသုိလ္ကံအကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အက်ိဳးအျပစ္ကုိ အမွန္အတုိင္း မယုံၾကည္ျငားအံ့ စင္စစ္ ထုိသူသည္ မိမိ၏မ်က္ႏွာကုိ အလ်င္အျမန္ မွန္ေရွ႕သုိ႔ ေဆာင္ယူ၍ ၾကည့္႐ႈရာ၏“ ဟူ၍ ျဖစ္၏။
ဆုိလုိသည္မွာ ကံကံ၏ အက်ိဳးကုိ မယုံၾကည္သူသည္ မွန္ကုိယူၿပီး မိမိမ်က္ႏွာကုိ မွန္ျဖင့္ၾကည့္ၾကရန္ ဆုိလုိ၏။ မိမိ၏ မ်က္ႏွာသည္ လွပၿပီး မိမိတစ္ကုိယ္လုံးသည္လည္း ကုိယ္လက္အဂၤါစုံလင္စြာျဖင့္ တင့္တယ္ေနလွ်င္ မိမိ၏ အတိတ္က ျပဳခဲ့သည့္ ေကာင္းကံ၏ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ျမင္ႏုိင္မည္ျဖစ္ၿပီး မွန္ၾကည့္သည့္အခါ မိမိ၏မ်က္ႏွာသည္ မလွမပ၊ ကုိယ္လက္အဂၤါလည္း မစုံမလင္ မိမိကုိယ္ကုိ မိမိျပန္ၾကည့္၍မွ မေက်နပ္မႏွစ္သက္ႏုိင္သည့္ အေနအထားကုိ ေတြ႕ရလ်င္ မိမိအတိတ္က ျပဳခဲ့သည့္ အကုသုိလ္ကံ တစ္ခုခု၏ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ျမင္ႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အတိတ္က မိမိဘာျဖစ္ခဲ့သည္ ဘာလုပ္ခဲ့သည္ဆုိသည့္ကုိ သိလုိသူမ်ားသည္ မိမိကုိယ္ကုိ မွန္ျဖင့္ၾကည့္ၿပီး မိမိလက္ရွိ ရရွိထားသည့္ အေျခအေနကုိ ၾကည့္ကာသိႏုိင္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္၏။
မွန္၏ လူခ်င္းတူေသာ္လည္း အက်ိဳးေပးကြာျခားသည္မွာ အျခားသူလုပ္၍ ျဖစ္သည္မဟုတ္ မိမိကုိယ္တုိင္ ျပဳလုပ္ခဲ့၍သာ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလာကႀကီးတစ္ခုလုံးကုိ ၾကည့္လုိက္လ်င္ လူအမ်ိဳးမ်ိဳး စ႐ုိက္အမ်ိဳးမ်ိဳး ဘ၀အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ေနရျခင္းျဖစ္၏။ ဗုဒၶဘာသာ၏ ကမၼ၀ါဒ သေဘာအရ လူအမ်ိဳးမ်ိဳး အဖုံဖုံျဖစ္ေနျခင္းသည္ မိမိတုိ႔ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ေကာင္းကံ၊ မေကာင္းကံမ်ား၏ အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္သေဘာေပါက္ႏုိင္ၾက၏။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္အခ်ိန္ သုဘအမည္ရွိေသာ လုလင္ငယ္တစ္ေယာက္က ဘုရားရွင္အား လူအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနရျခင္း၊ ကဲြျပားေနရျခင္း အေၾကာင္းကုိ ေမးေလွ်ာက္ဖူး၏။
သုဘလုလင္က“အရွင္ဘုရား… ေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာသူမ်ားသည္ အသက္တုိၿပီး အခ်ိဳ႕သည္ အသက္ရွည္ၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရပါသည္။ ထုိသုိ႔ျဖစ္ျခင္းမွာ မည္သုိ႔ေသာ ကံမ်ားကုိ ျပဳလုပ္ခဲ့၍ ျဖစ္ပါသနည္း ဘုရား“ဟု ေမးေလွ်ာက္၏။ ထုိအခါ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က “ခ်စ္သား သုဘ… ေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာသူမ်ားသည္ သတၱ၀ါတုိ႔အေပၚတြင္ သနားျခင္းကင္းလ်က္ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္ၾက၏။ ထုိသူတုိ႔ေသလွ်င္ ငရဲသုိ႔က်ေရာက္တတ္ၿပီး ေရွးကုသုိလ္ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ငရဲသုိ႔မက်ဘဲ လူ႔ဘ၀ရလာပါက ၾကာရွည္စြာ မေနရဘဲ အသက္တုိတတ္၏။ အခ်ိဳ႕သူမ်ားသည္ကား သတၱ၀ါတုိ႔အေပၚတြင္ က႐ုဏာတရားထားကာ သူ႔အသက္ကုိ သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ၾက၏။ ထုိသူမ်ားေသလွ်င္ အထက္နတ္ျပည္သုိ႔ ေရာက္ရတတ္ၿပီး လူ႔ျပည္သုိ႔ ေရာက္လာလွ်င္လည္း အသက္ရွည္စြာ ေနၾကရ၏“ဟု ေျဖေတာ္မူ၏။
ဆက္လက္၍ သုဘလုလင္က “အရွင္ဘုရား… ေလာက၌ အခ်ိဳ႕သူတုိ႔သည္ အနာေရာဂါထူေျပာၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ အနာေရာဂါ ကင္းရွင္းၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရပါသည္။ ထုိသူတုိ႔သည္ မည္သုိ႔ေသာ ကံမ်ားေၾကာင့္ ကဲြျပားမႈ ျဖစ္ရသနည္း ဘုရား“ဟု ေလွ်ာက္၏။ “ခ်စ္သား… ေလာက၌ အခ်ိဳ႕သူတုိ႔သည္ သတၱ၀ါတုိ႔အေပၚ သနားညွာတာျခင္း ကင္းမဲ့ၿပီး တုတ္၊ ဓား၊ လက္နက္ စသည္ျဖင့္ ညွဥ္းဆဲႏွိပ္စက္ေလ့ရွိ၏။ ထုိသူတုိ႔ေသလွ်င္ ငရဲသုိ႔ က်ေရာက္တတ္ၿပီး ေရွးကုသုိလ္ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ငရဲသုိ႔ မက်ေရာက္ဘဲ လူ႔ဘ၀ရလာပါက အနာေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္သာ ခံစားေနထုိင္ၾကရ၏။ အခ်ိဳ႕ကား သတၱ၀ါတုိ႔အေပၚ သနားညွာတာစိတ္ထားက ညွဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ၾက၏။ ထုိသူမ်ားေသလွ်င္ အထက္နတ္ျပည္သုိ႔ ေရာက္ရတတ္ၿပီး လူျပည္သုိ႔ ေရာက္လာပါကလည္း အနာေရာဂါကင္း၍ က်န္းမာစြာေနရ၏“ ဟု ဘုရားျမတ္စြာ ေျဖၾကားေတာ္မူ၏။
ထုိအျပင္ လုလင္ငယ္မွ ဆက္လက္၍ “ေလာက၌ အခ်ိဳ႕သူမ်ားမွာ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ ဆုိးရြားလွၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ လွပတင္တယ္ၾကေၾကာင္း၊ အခ်ိဳ႕မွာ အျခံအရံ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္း မရွိဘဲ အထီးက်န္လွၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ အျခံအရံ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္း ေပါမ်ားလွပါေၾကာင္း၊ အခ်ိဳ႕မွာ ဥစၥာမရွိ အလြန္ဆင္းရဲလွၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ စည္းစိမ္ဥစၥာအျပည့္ျဖင့္ အလြန္ခ်မ္းသာလွပါေၾကာင္း၊ အခ်ိဳ႕မွာ အမ်ိဳးဇာတ္ယုတ္နိမ့္ၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ အမ်ိဳးဇာတ္ျမင့္ျမတ္လွပါေၾကာင္း၊ အခ်ိဳ႕မွာ အသိအလိမၼာ ဉာဏ္ပညာ အလြန္နည္းပါၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ ဉာဏ္ပညာ အလြန္ႀကီးမားလွပါေၾကာင္း ထုိသုိ႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ အဘယ္သုိ႔ေသာ အေၾကာင္းကံမ်ားေၾကာင္း ျဖစ္ပါရသနည္းဘုရား…“ဟု ေမးေလွ်ာက္ျပန္၏။
ထုိလုလင္၏ အေမးမ်ားကုိ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က “ ေဒါသအလြန္္ႀကီးၿပီး သူတစ္ပါးကုိ ပုတ္ခတ္ေျပာဆုိေလ့ရွိေသာ သူတုိ႔သည္ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါမလွမပ ျဖစ္တတ္ၿပီး ေဒါသမထြတ္၊ သူတပါးအျပစ္ကုိ ေျပာေလ့မရွိ၊ စိတ္ၾကဥ္လင္ ေအးျမသူတုိ႔သည္ ျဖစ္ေလရာ ဘ၀တုိင္းတြင္ ႐ုပ္အဆင္းအဂၤါ လွပတင့္တယ္တတ္ေၾကာင္း၊ သူတပါးအေပၚ မနာလုိျခင္း၊ ျငဴစူျခင္း ဣႆာ အားႀကီးသူမ်ားသည္ အျခံအရံ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းမရွိ ရွားပါးကာ အထီးက်န္တတ္ၿပီး ဣႆာနည္းၿပီး ၀မ္းေျမာက္ျခင္း မုဒိတာ အားေကာင္းသူမ်ားသည္ အျခံအရံ မိတ္ေဆြအေပါင္း အသင္း ေပါမ်ားတတ္ေၾကာင္း၊ စြန္႔ႀကဲေပးကမ္း လွဴဒါန္းျခင္းမရွိဘဲ ၀န္တုိမႈ မေစၧရ အားႀကီးေသာ သူမ်ားသည္ ဥစၥာမရွိ ဆင္းရဲမဲြေတတတ္ၿပီး ၀န္တုိမႈ မေစၧရ မရွိဘဲ လွဴဒါန္းေပးကမ္း စြန္႔ႀကဲေလ့ရွိေသာ သူတုိ႔သည္ စည္းစိမ္ဥစၥာ ျပည့္စုံကာ ခ်မ္းသာတတ္ေၾကာင္း၊ ေထာင္လႊားတက္ၾကြၿပီး ေမာက္မာသည့္ မာန္မာနရွိသူမ်ားသည္ အမ်ိဳးဇာတ္ယုတ္ည့ံတတ္ၿပီး မာနမရွိဘဲ မိမိကုိယ္ကုိ ႏွိမ့္ခ်ေလ့ရွိသည့္အျပင္ ႐ုိေသထုိက္သူကုိ ႐ုိေသတတ္သူမ်ားသည္ အမ်ိဳးဇာတ္ အလြန္ျမင့္ျမတ္တတ္ေၾကာင္း၊ ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းတုိ႔ထံ ခ်ည္းကပ္၍ ကုသုိလ္အကုသုိလ္ကုိလည္းေကာင္း၊ အျပစ္ရွိမရွိကုိလည္းေကာင္း၊ မွီ၀ဲသင့္ မမွီ၀ဲသင့္ကုိလည္းေကာင္း သံသရာ ေကာင္းေစမည့္ တရားအႏွစ္သာရ တုိ႔ကုိလည္းေကာင္း ေမးျမန္းေလ့မရွိဘဲ ထင္မိထင္ရာ ဒုစ႐ုိက္မႈမ်ားျဖင့္သာ က်င္လည္ေနၾကသူမ်ားသည္ အသိဉာဏ္ပညာမရွိ ျဖစ္တတ္ၿပီး ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းတုိ႔ထံ ၾကည္ျဖဴႏွစ္သက္ ေလးျမတ္စြာ ဆည္းကပ္လ်က္ ဓမၼအႏွစ္သာရမ်ားကုိ ေမးျမန္းစီစစ္ နားၾကားေလ့ရွိေသာ သူတုိ႔သည္ အသိဉာဏ္ ပညာ အလြန္အားႀကီးတတ္ေၾကာင္း“ တစ္ခုခ်င္း ေျဖၾကားေပးေတာ္ မူခဲ့ေလ၏။ (စူဠကမၼ၀ိဘဂၤသုတ္)
အထက္ပါ အေမးအေျဖမ်ားကား သုဘလုလင္ေမးသျဖင့္ ဘုရားရွင္ ေျဖၾကားေပးေတာ္မူခဲ့သည့္ ကံအက်ိဳးေပးမႈမ်ား အေၾကာင္းပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ဤအေမးအေျဖမ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ကမၼ၀ါဒကုိ မီးေမာင္းထုိးျပေပးေတာ္မူထား၏။ မည္သူမဆုိ ယခုလက္ရွိ မိမိရရွိထားသည့္ အေနအထားမ်ားသည္ အတိတ္က မိမိလုပ္ခဲ့သည့္ လုပ္ရပ္မ်ား၏ အက်ိဳးရလာဘ္မ်ားအျဖစ္ မွန္ၾကည္သကဲ့သုိ႔ ထင္ရွားစြာ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္၏။ ႐ုပ္ဆုိးျခင္း ႐ုပ္လျွခင္း၊ အမ်ိဳးယုတ္ျခင္း အမ်ိဳးညျ့့ံခင္း၊ ဉာဏ္ေကာင္းျခင္း မေကာင္းျခင္း စသည့္ ကဲြျပားျခားနားမႈမ်ား၏ အဓိက အေၾကာင္းရင္းမွာ မိမိကုိယ္တုိင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းမ်ားသာ ျဖစ္ပါ၏။ မိမိမ်က္ႏွာကုိ မိမိမွန္ျဖင့္ ျပန္ၾကည့္ေနရသကဲ့သုိ႔ ကံတရားမ်ား၏ အက်ိဳးေပးမႈမ်ားက တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈကုိ ျဖစ္ေစ၏။ အခ်ဳပ္ၾကည့္လွ်င္ မိမိကုိယ္တုိင္၏ ဖန္တီးမႈမ်ားပင္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း ျမန္မာစကားတြင္ “ဘယ္သူမျပဳ မိမိမႈ“ဟု ဆုိၾကျခင္းျဖစ္၏။ ဘုရားရွင္က “မိမိမေကာင္းမႈ ျပဳမိလွ်င္ မိမိသည္သာ ထုိမေကာင္းမႈ၏ အက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္ျဖစ္ၿပီး မိမိေကာင္းမႈျပဳလွ်င္လည္း မိမိကုိယ္တုိင္ပဲ ထုိေကာင္းမႈ၏ အက်ိဳးကုိ ခံစားရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း“ မိန္႔ၾကားေတာ္မူ၏။ ဤစကားသည္ ကံတရား၌ မ်က္ႏွာလုိက္ျခင္း၊ မ်က္ႏွာသာေပးျခင္း မရွိသည္ကုိ ထင္ရွားသိျမင္ေစ၏။ မွန္ၾကည္သည့္အခါ ျမန္မာပဲၾကည့္ၾကည့္ ကုိရီးယားပဲၾကည့္ၾကည့္၊ အေမရိကန္ပဲၾကည့္ၾကည့္၊ ဂ်ပန္ပဲၾကည့္ၾကည့္၊ ျဖဴသူပဲၾကည့္ၾကည့္ မဲသူပဲၾကည့္ၾကည့္ မည္သူပင္ၾကည့္ပါေစ မွန္တြင္ေပၚလာသည့္ ထင္ဟပ္မႈသည္ကား အရွိအတုိင္းပင္ ျဖစ္ေပၚသကဲ့သုိ႔ ကံတရားသည္လည္း မည္သည့္ႏိုင္ငံ၊ မည္သည့္လူမ်ိဳးက မည္သည့္အလုပ္ကုိ လုပ္သည္ျဖစ္ေစ တန္ျပန္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကား ထုိသူတုိ႔ ျပဳသည့္အတုိင္းသာ၊ ထုိသူတုိ႔စိတ္ေစတနာ အတုိင္းသာ ျဖစ္ပါ၏။ ကံတရား၏ အက်ိဳးေပးမႈသည္ ဂုဏ္ပကာသနမရွိ၊ ရာထူးဌာနႏၲရမရွိ၊ ပစၥည္းဥစၥာမရွိ သတၱ၀ါမွန္သမွ် တစ္ေျပးညီတည္းသာ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ “ကံမသိ မွန္ၾကည့္“ဟု ဆုိၾကျခင္းျဖစ္၏။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေျပာလုိသည္မွာ ေလာကသား၊ သတၱ၀ါသားတုိ႔သည္ လူ႔ဘုံဟူသည့္ မႏုႆဘုံဌာနတြင္ အတူတကြ လာျဖစ္ၾကေသာ္လည္း လူအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အက်င့္စ႐ုိက္အမ်ိဳး၊ အေျခအေန အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနၾကၿပီး ထုိအမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတုိ႔၏ မ်က္ေမွာက္အေျခအေနမ်ားသည္ မည္သူတစ္ဦး တစ္ေယာက္၏ ျပဳလုပ္ဖန္တီး ေပးမႈမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္မဟုတ္ဘဲ မိမိကုိယ္တုိင္ ျပဳလုပ္ဖန္တီးမႈမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟူသည့္ အခ်က္ပင္ျဖစ္ပါ၏။ ထုိသေဘာကုိ အမွန္တကယ္ နားလည္သေဘာေပါက္မႈ မရွိပါက မွန္ေရွ႕သြားၿပီး မိမိကုိယ္ကုိ မွန္ၾကည့္ၾကည့္ပါက သိႏုိင္၏။ မွန္သည္ အရွိကုိ အရွိအတုိင္း ထင္ေပၚေစ၏။ ထုိ႔အတူ ကံသည္လည္း ျပဳလုပ္သူ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ စိတ္ေစတနာအတုိင္း အက်ိဳးရလာဘ္ကုိ ျဖစ္ေပၚေစ၏။ ျပဳလုပ္သူသည္ ေကာင္းသည့္အက်ိဳးကုိ အလုိရွိပါက ေကာင္းသည့္အလုပ္ကုိသာ လုပ္ရန္ရွိၿပီး မေကာင္းသည့္အလုပ္ကုိ လုပ္ပါက မေကာင္းသည့္ ရလာဘ္ကုိသာ ရရွိမည္ျဖစ္ေပ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဘ၀လြတ္ေျမာက္မႈကုိ မရေသးသူမ်ားသည္ က်င္လည္ရမည့္ ဘ၀သံသရာတြင္ မိမိတုိ႔ အလုိရွိသည့္ အက်ိဳးရလာဘ္ကုိ အတိတ္က မိမိတုိ႔ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ အက်ိဳးရလာဘ္အျဖစ္ ရရွိေနရသည့္ ယခုလက္ရွိ ႐ုပ္နာမ္အစုႀကီးကုိ မွန္ၾကည့္သကဲ့သုိ႔ ျမင္ေအာင္ၾကည့္ၿပီး အနာဂတ္အတြက္ စဥ္းစားဆင္ျခင္ သတိ၀င္လွ်က္ ျပမႈေနထုိင္ ေျပာဆုိၾကံစည္သင့္ပါေၾကာင္း “ကံမသိ မွန္ၾကည့္ၾကဖုုိ႔“ ေစတနာစကားျဖင့္ အသိေပးလုိက္ရေပေတာ့၏။
