Q. ဘုရားႏွင့္ ပေစၥကဗုဒၶါတို႔၏ တူပံုႏွင့္ ျခားနာပံုမ်ားကို အေသးစိတ္ေလးမ်ား သိရွိခြင့္ရရင္ သိရွိလိုပါသည္ အရွင္ဘုရား။(www.bbfse.org)
A. ဘုရား၊ ပေစၥကဗုဒၶတုိ႔ရဲ႕ ျခားနားခ်က္ကုိ မေျပာခင္ ေဗာဓိနဲ႔၊ ေဗာဓိသတၱအေၾကာင္းကုိ အရင္ေျပာျပဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ဒီလုိ ေဗာဓိအေၾကာင္းကုိ ေျပာမယ္ဆုိရင္ သာဝကအေၾကာင္းလည္း ထည့္ေျပာရမွာျဖစ္လုိ႔ ေမးခြန္းထဲမွာ မပါေပမယ့္ ဒီေနရာမွာ သာဝကအေၾကာင္းကုိပါ ထည့္သြင္းေျပာၾကားေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဗာဓိဆုိတာ မဂ္ဉာဏ္၊ ဖုိလ္ဉာဏ္၊ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ေတြကုိ ေျပာတာျဖစ္ၿပီး ဒီဉာဏ္ေတာ္ေတြကုိ ရဖုိ႔ႀကိဳးစားကာ ပါရမီျဖည့္ၾကတဲ့ အေလာင္းေတာ္ေတြကုိ ေဗာဓိသတၱလုိ႔ ဆုိတာျဖစ္ပါတယ္။
ေဗာဓိသုံးမ်ိဳးနဲ႔ ေဗာဓိသတၱမ်ား
ဒီေဗာဓိ၊ ေဗာဓိသတၱမ်ားဟာ အမ်ိဳးအစားအေနနဲ႔ သုံးမ်ိဳးသုံးစား ရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့
၁။ သမၼာသေမၺာဓိ
၂။ ပေစၥကေဗာဓိ
၃။ သာဝကေဗာဓိ ဆုိတဲ့ ေဗာဓိသုံးမ်ိဳးနဲ႔ ဒီေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိဖုိ႔ ပါရမီျဖည့္က်င့္ၾကတဲ့ ေဗာဓိသတၱမ်ားဟာလည္း
သမၼာသေမၺာဓိသတၱ
ပေစၥကေဗာဓိသတၱ
သာဝကေဗာဓိသတၱ ဆုိၿပီး သုံးမ်ိဳးသုံးစား ကဲြျပားၾကပါတယ္။
ပါရမီျဖည့္က်င့္တယ္ဆုိတာ ဒါန၊ သီလ၊ ေနကၡမ၊ ပညာ၊ ဝီရိယ၊ ခႏၲီ၊ သစၥာ၊ အဓိ႒ာန္၊ ေမတၱာ၊ ဥေပကၡာဆုိတဲ့ ပါရမီဆယ္းပါးကုိ ဘဝအမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ျပဳလုပ္ဆည္းပူး ႀကိဳးစားအားထုတ္ျခင္းကုိ ဆုိတာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီဉာဏ္ေတြကုိရဖုိ႔ ပါရမီျဖည့္ၾကတဲ့ အေလာင္းေတာ္ေတြဟာ ပါရမီျပည့္ေျမာက္ၿပီး အဲဒီဉာဏ္အသီးသီးကုိ ရရွိေတာ္မူၿပီးတဲ့ အခါမွာေတာ့
၁။ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရား (အလုံးစုံးကုိ သိေတာ္မူတဲ့ဘုရား)
၂။ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ ေပေစၥကဗုဒၶ (ဘုရားငယ္)
၃။ သာဝကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ (တပည့္သားအရိယာ သာဝက) လုိ႔ ျဖည့္က်င့္ၿပီး ရရွိတဲ့ ေဗာဓိဉာဏ္အလုိက္ အမည္အဆင့္အတန္း ကဲြျပားၾကပါတယ္။
အေလာင္းေတာ္မ်ားနဲ႔ ပါရမီျဖည့္ရာကာလ
သမၼသေမၺာဓိသတၱေခၚ သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရားျဖစ္ဖုိ႔ ပါရမီျဖည့္က်င့္ေတာ္မူၾကတဲ့ ဘုရားေလာင္းေတြ အေနနဲ႔ ပြင့္ေတာ္မူၿပီး ဘုရားတစ္ဆူဆူထံမွာ “ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဧကန္မုခ် ဘုရားျဖစ္လိမ့္မယ္”လုိ႔ နိယတဗ်ာဒိတ္ ရရွိေတာ္မူၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ပညာကုိ အဓိကထားက်င့္တဲ့ ပညာဓိက ဘုရားေလာင္းဆုိရင္ ေလးအသေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း၊ သဒၶါကုိ အဓိကထားက်င့္တဲ့ သဒၶါဓိက ဘုရားေလာင္းဆုိရင္ ရွစ္အသေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း၊ ဝီရိယကုိ အဓိကထားက်င့္တဲ့ ဝီရိယာဓိက ဘုရားေလာင္းဆုိရင္ တစ္ဆယ့္ေျခာက္အသေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း ၾကာေအာင္ ပါရမီေတာ္ေတြကုိ ျဖည့္က်င့္ေတာ္မူၿပီး ပါရမီေတာ္ အထြတ္အထိပ္ကုိ ေရာက္ေတာ္မူတဲ့ အခါမွာေတာ့ ဆရာမရွိဘဲ မိမိကုိယ္တုိင္ ထုိးထြင္းၿပီး သစၥာေလးပါးတရားကုိ သိတဲ့မဂ္ဉာဏ္၊ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အလုံးစုံအကုန္လုံးကုိ အၾကြင္းမဲ့ သိျမင္ေတာ္မူတဲ့ သဗၺညဳတဉာဏ္ဆုိတဲ့ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ေတာ္ကုိ ရရွိေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီလုိ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ေလာကသုံးပါးမွာ အတုမရွိ၊ အတူမရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ သမၼာသမၺဳဒၶ (သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရား)လုိ႔ ေခၚဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ပေစၥကေဗာဓိသတၱေခၚ ပေစၥကဗုဒၶါ အေလာင္းအလ်ာေတြ အေနနဲ႔ ႏွစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း ကာလၾကာေအာင္ ပါရမီေတြကုိ ျဖည့္က်င့္ေတာ္မူၿပီး ပါရမီျပည့္ေျမာက္ အထြတ္အထိတ္ကုိ ေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ ဆရာမရွိဘဲ မိမိကုိယ္တုိင္ ထုိးထြင္းၿပီး သစၥာေလးပါးကုိသိတဲ့ မဂ္ဉာဏ္လုိ႔ေခၚတဲ့ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီလုိ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ ပေစၥကဗုဒၶ (ဘုရားငယ္)လုိ႔ ေခၚဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။
သာဝကေဗာဓိသတၱေခၚ သာဝက အေလ်ာင္းအလ်ာေတြ အေနနဲ႔ အဂၢသာဝကေလာင္း (အရွင္သာရိပုတၱရာ၊ အရွင္မဟာေမဂၢလာန္တုိ႔လုိမ်ိဳး) ဆုိရင္ တစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း၊ မဟာသာဝကေလာင္း (အရွင္ေကာ႑ည၊ အရွင္အာနႏၵာစတဲ့ ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးေတြလုိမ်ိဳး) ဆုိရင္ ကမၻာတစ္သိန္း၊ ပကတိသာဝက (သာမန္အရိယာ သာဝကမ်ိဳး) ဆုိရင္ ကမၻာတစ္ရာ၊ ကမၻာတစ္ေထာင္စတဲ့ ကာလၾကာေအာင္ ပါရမီေတြကုိ ျဖည့္က်င့္ၿပီး ပါရမီျပည့္ေျမာက္တဲ့ အခါမွာေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားလုိ႔ေခၚတဲ့ ဆရာရွိမွ သစၥေလးပါးကုိသိတဲ့ မဂ္ဉာဏ္လုိ႔ေခၚတဲ့ သာဝကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီလုိ သာဝကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္မ်ားကုိ အဆင့္အတန္းအလုိက္ အဂၢသာဝက၊ မဟာသာဝက၊ ပကတိသာဝကဆုိတဲ့ အမည္အသီးသီးနဲ႔ သာဝကဗုဒၶလုိ႔ ေခၚဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ဆုပန္ၿပီး ပါရမီျဖည့္က်င့္ၾကတဲ့ သာဝကေတြအတြက္ ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဆုမပန္ဘဲ သာမာန္ကိေလသာကုန္ခမ္း ရဟႏၲာျဖစ္ကာ နိဗၺာန္ဝင္ဖုိ႔အတြက္ေတာ့ သီးသန္႔သတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ ပါရမီျဖည့္က်င့္ရာကာလ အတိအက် မရွိပါဘူး။
ဗုဒၶ၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ သာဝကေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္
အထက္မွာ ေျပာခဲ့သလုိ ပါရမီေတြကုိ အသီးသီးျဖည့္က်င့္ၿပီး သမၼာသမၺဳဒၶလုိ႔ေခၚတဲ့ သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရားအျဖစ္၊ ပေစၥကဗုဒၶလုိ႔ေခၚတဲ့ ပေစၥကဗုဒၶါအျဖစ္၊ တပည့္ အရိယာသာဝကလုိ႔ေခၚတဲ့ သာဝကဗုဒၶအျဖစ္ကုိ ရရွိေတာ္မူၾကတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္မ်ားထဲမွာ သဗၺညဳ ျမတ္စြာဘုရားရွင္တုိ႔ကုိ တာရယိတုပုဂၢိဳလ္ (ကုိယ္တုိင္လည္း သံသရာမွ ကူးေျမာက္ၿပီး ေဝေနယ်တုိ႔ကုိလည္း သံသရာမွ ထုတ္ေဆာင္ကယ္တင္ေတာ္မူတဲ့ အျမတ္ဆုံးပုဂၢိဳလ္)လုိ႔ ေခၚဆုိပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ အလုံးစုံကုိ အၾကြင္းအက်န္မရွိ အကုန္အစင္ သိေတာ္မူတဲ့ သဗၺညဳတဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ဟာ သစၥာေလးပါးတရားေတာ္ကုိ ကုိယ္ေတာ္တုိင္လည္း ထုိးထြင္းၿပီး သိေတာ္မူသလုိ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္ သိေတာ္မူတဲ့ အတုိင္းလည္း ကၽြတ္ထုိက္တဲ့ သတၱဝါေဝေနယ်ေတြကုိ သူတုိ႔ရဲ႕ အလုိဆႏၵကုိလုိက္ၿပီး သစၥာတရားကုိ သိေအာင္ေဟာေျပာ ေခ်ခၽြတ္ေတာ္မူႏုိင္တဲ့အတြက္ အတုမရွိ တာရယိတုပုဂၢိဳလ္ျမတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ သတၱဝါ ေဝေနယ်ေတြရဲ႕ အလုိကုိသိၿပီး သစၥာတရားကုိ ေဟာၾကားေပးႏုိင္မႈဟာ သဗၺညဳတ ဘုရားရွင္ေတြပဲ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အႏႈိင္းမဲ့ဗုဒၶ၊ အလုံးစုံကုိ အကုန္အစင္သိေတာ္မူတဲ့ ဘုရား၊ အတုမရွိျမတ္စြာလုိ႔ ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ပေစၥကဗုဒၶါတုိ႔ကုိေတာ့ စာလုိ တရိတပုဂၢိဳလ္ (မိမိကုိယ္တုိင္သာ သံသရာမွ ကုိယ္စြမ္းျဖင့္ ကူးေျမာက္ႏုိင္ၿပီး သူတပါးတုိ႔ကုိ သံသရာမွ ထုတ္ေဆာင္ကယ္တင္မႈ မျပဳႏုိင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္) လုိ႔ ေခၚဆုိပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္ျမတ္ေတြဟာ သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရားရွင္မ်ား ျဖစ္ပြင့္ေတာ္မူတဲ့ အခါကာလမ်ိဳးမွာ ျဖစ္ပြင့္ျခင္းမရွိဘဲ ဘုရားရွင္တစ္ဆူဆူတုိ႔ရဲ႕ ၾကားကာလျဖစ္တဲ့ သာသနာပကာလမွာပဲ ပြင့္ေတာ္မူၾကပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္ျမတ္ေတြဟာ သဗၺညဳဘုရားရွင္ေတြလုိ သစၥာတရားကုိ ကုိယ္တုိင္လည္းသိ၊ သူတပါးကုိလည္း သိေစႏုိင္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္သာ ဆရာမကူဘဲ သစၥာတရားကုိ ထုိးထြင္းသိျမင္ႏုိင္ၿပီး သူတပါးေတြကုိ သိေအာင္ေဟာျပႏုိင္ျခင္း မရွိပါဘူး။ မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ဆုိတဲ့ ပဋိေဝဓတရား အနက္သေဘာကုိ ကုိယ္တုိင္သိျမင္ေပမယ့္ အဲဒီမဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ဆုိတဲ့ ေလာကုတၱရာ တရားကုိ နာမပညတ္တင္ကာ သူတပါးတုိ႔သိေအာင္ ေဟာေျပာႏုိင္စြမ္း မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အ႒ကထာ ဆရာေတြက “ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္ျမတ္တုိ႔ရဲ႕ သစၥာေလးပါး တရားကုိ သိျမင္ျခင္းဆုိတဲ့ ဓမၼာဘိသမယကုိ စကားမေျပာတတ္သူ အိမ္မက္မက္ျခင္းနဲ႔တူေၾကာင္း ဥပမာေပး ေျပာဆုိၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္သူျမတ္ေတြဟာ ရဟန္းျပဳခ်င္ၾကတဲ့ သူတပါးတုိ႔ကုိ ရဟန္းျပဳေပးၿပီး “ဒီလုိသြား၊ ဒီလုိေန၊ ဒီလုိထုိင္၊ ဒီလုိေျပာ” စသျဖင့္ အာဘိသမာစရိက က်င့္ဝတ္ကုိ သင္ၾကားေပးေတာ္မူႏုိင္ေပမယ့္ “ဒီလုိ႐ုပ္နာမ္ကုိ ခဲြျခားၿပီး လကၡဏာယဥ္ တင္ရမည္၊ ဒီလုိ ႐ႈမွတ္ရမည္” စသျဖင့္ နာၾကားသူေတြကုိ မဂ္ဖုိလ္ေရာက္ေလာက္ေအာင္ တရားဓမၼ ေဟာေျပာျပသေတာ္ မမူႏုိင္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ပေစၥက ဗုဒၶအရွင္သူျမတ္ေတြကုိ ကုိယ္တုိင္သာသိၿပီး သူတပါးကုိ သိေစေတာ္မမူႏုိင္တဲ့ အငယ္စားဘုရား၊ ဘုရားငယ္လုိ႔ ေခၚဆုိေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
သာဝကဗုဒၶျဖစ္ေတာ္မူၾကတဲ့ တပည့္သား အရိယာသာဝကေတြကုိ တာရိတပုဂၢိဳလ္ (အထုတ္အဆယ္ အကယ္အတင္ခံပုဂၢိဳလ္) လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ သာဝကဗုဒၶလုိ႔ သုံးလုိက္တဲ့အတြက္ ဗုဒၶဆုိတဲ့ စကားလုံးကုိ ျမတ္စြာဘုရားရွင္လုိမ်ိဳး ဘုရားလုိ႔ အဓိပၸါယ္ အမွတ္မလဲြဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒီမွာေျပာတဲ့ ဗုဒၶဆုိတာ သစၥာတရားကုိ သိျမင္ျခင္းဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္နဲ႔ သုံးတဲ့စကားလုံး ျဖစ္ၿပီး တပည့္သာဝကအေနနဲ႔ သစၥာတရားကုိ သိျခင္းလုိ႔ ဆုိလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က အရွင္သာရိပုတၱရာေလာင္း ဥပတိႆပရိဗုိဇ္ဟာ အရွင္အႆဇိ မေထရ္ထံမွ တရားေတာ္ကုိ နာယူၿပီး ေသာတာပတၱိမဂ္ဖုိလ္၌ တည္ေတာ္မူတဲ့ အခ်က္ကုိေထာက္ၿပီး တပည့္သား အရိယာသာဝကတုိ႔ကုိ ကုိယ္တုိင္လည္း အကယ္တင္ခံ၍ သူတပါးတုိ႔ကုိလည္း ကယ္တင္ေတာ္မူတတ္တဲ့ (တာရယိတု)ပုဂၢိဳလ္လုိ႔ ထင္မွတ္တတ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ တပည့္သား အရိယာ သာဝကတုိ႔ ေဟာၾကားၾကတဲ့ တရားမ်ားဟာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ထံမွ စတင္ျဖစ္ေပၚေတာ္မူခဲ့တဲ့အျပင္ ဘုရားရွင္၏ လမ္းညႊန္မပါဘဲ ကုိယ္တုိင္သီးျခား နည္းတပါးနဲ႔ ေဟာၾကားျခင္း မဟုတ္တဲ့အတြက္ တပည့္သား အရိယာသာဝကေတြကုိ တာရယိတုပုဂၢိဳလ္လုိ႔ မေခၚႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တပည့္သာဝက အရိယာေတြကုိ ဆရာမရွိဘဲ သစၥာေလးပါးကုိ မသိႏုိင္ဘဲ ဆရာအကူအညီ ရမွသာ သစၥာေလးပါးကုိ ေဟာၾကားႏုိင္၊ မဂ္ဉာဏ္ဖုိလ္ဉာဏ္တုိ႔ကုိ ရႏုိင္တဲ့အတြက္ တာရိတပုဂၢိဳလ္လုိ႔ပဲ ေခၚဆုိႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေလာက္ဆုိရင္ေတာ့ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မရွင္းဘဲ ျဖစ္ေနၾကတဲ့ ဗုဒၶ၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ သာဝကတုိ႔ရဲ႕ ျခားနားခ်က္ေလးေတြကုိ အထုိက္အေလ်ာက္ နားလည္သေဘာေပါက္ႏုိင္မယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ေမးခြန္းရွင္ ေမးထားသလုိ ဘုရားနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶတုိ႔ရဲ႕ တူညီခ်က္ ျခားနားခ်က္ကုိပဲ သီးသန္႔ထုတ္ေျပာပါဆုိရင္ေတာ့ ဘုရားန႔ဲ ေပစၥကဗုဒၶေတြဟာ ျဖည့္က်င့္ေတာ္မူၾကတဲ့ ပါရမီ အေရအတြက္၊ ျဖည့္က်င့္ပုံ တူညီျခင္း၊ သစၥာေလးပါး တရားေတာ္ကုိ ဆရာမကူဘဲ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ ထုိးထြင္း၍ သိျမင္ေတာ္မူျခင္း ဆုိတဲ့ အခ်က္ေတြေလာက္ေတာ့ တူညီတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရႏုိင္ၿပီး မတူညီတဲ့ အခ်က္ေတြဆုိရင္ေတာ့ ပါရမီျဖည့္က်င့္တဲ့ ကာလမတူညီျခင္း၊ သစၥာေလးပါးကို သူတပါးသိေအာင္ ေဟာေျပာႏုိင္မႈ မတူညီျခင္း၊ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ဉာဏ္ေတာ္မတူညီျခင္း၊ ပြင့္ေတာ္မူတဲ့ အခ်ိန္ကာလ မတူညီျခင္းစတဲ့ အခ်က္ေတြပဲလုိ႔ အၾကမ္းဖ်င္း နားလည္ထားရင္လည္း လုံေလာက္မယ္ထင္ပါတယ္။
မိမိတုိ႔အေနနဲ႔ကေတာ့ ပါရမီျဖည့္ၿပီး ပါရမီအစဥ္အတုိင္းပဲ နိဗၺာန္ကုိ သြားမွာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ သံသရာ တစ္ေလွ်ာက္မွာ ျဖည့္ခဲ့ဖူးတဲ့ မျမင္ႏုိင္တဲ့ ပါရမီအားကုိယူၿပီး ဒီဘဝမွာပဲ ဘဝနာအလုပ္ အားထုတ္ရင္း ကိေလသာကင္းရာ နိဗၺာန္ကုိ ယူၾကမွာလားဆုိတာကုိေတာ့ ကုိယ္ပုိင္ေရြးခ်ယ္မႈနဲ႔ ကုိယ္တုိင္ပဲ အားထုတ္ၾကည့္ၾကဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါေၾကာင္း အႀကံျပဳလုိက္ရပါတယ္။
က်မ္းကုိး = မဟာဗုဒၶဝင္ (ပထမတဲြ၊ ပထမပုိင္း)၊ မင္းကြန္းတိပိဋကဓရ ဆရာေတာ္
ေဗာဓိသုံးမ်ိဳးနဲ႔ ေဗာဓိသတၱမ်ား
ဒီေဗာဓိ၊ ေဗာဓိသတၱမ်ားဟာ အမ်ိဳးအစားအေနနဲ႔ သုံးမ်ိဳးသုံးစား ရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့
၁။ သမၼာသေမၺာဓိ
၂။ ပေစၥကေဗာဓိ
၃။ သာဝကေဗာဓိ ဆုိတဲ့ ေဗာဓိသုံးမ်ိဳးနဲ႔ ဒီေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိဖုိ႔ ပါရမီျဖည့္က်င့္ၾကတဲ့ ေဗာဓိသတၱမ်ားဟာလည္း
သမၼာသေမၺာဓိသတၱ
ပေစၥကေဗာဓိသတၱ
သာဝကေဗာဓိသတၱ ဆုိၿပီး သုံးမ်ိဳးသုံးစား ကဲြျပားၾကပါတယ္။
ပါရမီျဖည့္က်င့္တယ္ဆုိတာ ဒါန၊ သီလ၊ ေနကၡမ၊ ပညာ၊ ဝီရိယ၊ ခႏၲီ၊ သစၥာ၊ အဓိ႒ာန္၊ ေမတၱာ၊ ဥေပကၡာဆုိတဲ့ ပါရမီဆယ္းပါးကုိ ဘဝအမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ျပဳလုပ္ဆည္းပူး ႀကိဳးစားအားထုတ္ျခင္းကုိ ဆုိတာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီဉာဏ္ေတြကုိရဖုိ႔ ပါရမီျဖည့္ၾကတဲ့ အေလာင္းေတာ္ေတြဟာ ပါရမီျပည့္ေျမာက္ၿပီး အဲဒီဉာဏ္အသီးသီးကုိ ရရွိေတာ္မူၿပီးတဲ့ အခါမွာေတာ့
၁။ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရား (အလုံးစုံးကုိ သိေတာ္မူတဲ့ဘုရား)
၂။ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ ေပေစၥကဗုဒၶ (ဘုရားငယ္)
၃။ သာဝကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ (တပည့္သားအရိယာ သာဝက) လုိ႔ ျဖည့္က်င့္ၿပီး ရရွိတဲ့ ေဗာဓိဉာဏ္အလုိက္ အမည္အဆင့္အတန္း ကဲြျပားၾကပါတယ္။
အေလာင္းေတာ္မ်ားနဲ႔ ပါရမီျဖည့္ရာကာလ
သမၼသေမၺာဓိသတၱေခၚ သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရားျဖစ္ဖုိ႔ ပါရမီျဖည့္က်င့္ေတာ္မူၾကတဲ့ ဘုရားေလာင္းေတြ အေနနဲ႔ ပြင့္ေတာ္မူၿပီး ဘုရားတစ္ဆူဆူထံမွာ “ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဧကန္မုခ် ဘုရားျဖစ္လိမ့္မယ္”လုိ႔ နိယတဗ်ာဒိတ္ ရရွိေတာ္မူၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ပညာကုိ အဓိကထားက်င့္တဲ့ ပညာဓိက ဘုရားေလာင္းဆုိရင္ ေလးအသေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း၊ သဒၶါကုိ အဓိကထားက်င့္တဲ့ သဒၶါဓိက ဘုရားေလာင္းဆုိရင္ ရွစ္အသေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း၊ ဝီရိယကုိ အဓိကထားက်င့္တဲ့ ဝီရိယာဓိက ဘုရားေလာင္းဆုိရင္ တစ္ဆယ့္ေျခာက္အသေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း ၾကာေအာင္ ပါရမီေတာ္ေတြကုိ ျဖည့္က်င့္ေတာ္မူၿပီး ပါရမီေတာ္ အထြတ္အထိပ္ကုိ ေရာက္ေတာ္မူတဲ့ အခါမွာေတာ့ ဆရာမရွိဘဲ မိမိကုိယ္တုိင္ ထုိးထြင္းၿပီး သစၥာေလးပါးတရားကုိ သိတဲ့မဂ္ဉာဏ္၊ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အလုံးစုံအကုန္လုံးကုိ အၾကြင္းမဲ့ သိျမင္ေတာ္မူတဲ့ သဗၺညဳတဉာဏ္ဆုိတဲ့ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ေတာ္ကုိ ရရွိေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီလုိ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ေလာကသုံးပါးမွာ အတုမရွိ၊ အတူမရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ သမၼာသမၺဳဒၶ (သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရား)လုိ႔ ေခၚဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ပေစၥကေဗာဓိသတၱေခၚ ပေစၥကဗုဒၶါ အေလာင္းအလ်ာေတြ အေနနဲ႔ ႏွစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း ကာလၾကာေအာင္ ပါရမီေတြကုိ ျဖည့္က်င့္ေတာ္မူၿပီး ပါရမီျပည့္ေျမာက္ အထြတ္အထိတ္ကုိ ေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ ဆရာမရွိဘဲ မိမိကုိယ္တုိင္ ထုိးထြင္းၿပီး သစၥာေလးပါးကုိသိတဲ့ မဂ္ဉာဏ္လုိ႔ေခၚတဲ့ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီလုိ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္ကုိ ပေစၥကဗုဒၶ (ဘုရားငယ္)လုိ႔ ေခၚဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။
သာဝကေဗာဓိသတၱေခၚ သာဝက အေလ်ာင္းအလ်ာေတြ အေနနဲ႔ အဂၢသာဝကေလာင္း (အရွင္သာရိပုတၱရာ၊ အရွင္မဟာေမဂၢလာန္တုိ႔လုိမ်ိဳး) ဆုိရင္ တစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္း၊ မဟာသာဝကေလာင္း (အရွင္ေကာ႑ည၊ အရွင္အာနႏၵာစတဲ့ ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးေတြလုိမ်ိဳး) ဆုိရင္ ကမၻာတစ္သိန္း၊ ပကတိသာဝက (သာမန္အရိယာ သာဝကမ်ိဳး) ဆုိရင္ ကမၻာတစ္ရာ၊ ကမၻာတစ္ေထာင္စတဲ့ ကာလၾကာေအာင္ ပါရမီေတြကုိ ျဖည့္က်င့္ၿပီး ပါရမီျပည့္ေျမာက္တဲ့ အခါမွာေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားလုိ႔ေခၚတဲ့ ဆရာရွိမွ သစၥေလးပါးကုိသိတဲ့ မဂ္ဉာဏ္လုိ႔ေခၚတဲ့ သာဝကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီလုိ သာဝကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္မ်ားကုိ အဆင့္အတန္းအလုိက္ အဂၢသာဝက၊ မဟာသာဝက၊ ပကတိသာဝကဆုိတဲ့ အမည္အသီးသီးနဲ႔ သာဝကဗုဒၶလုိ႔ ေခၚဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ဆုပန္ၿပီး ပါရမီျဖည့္က်င့္ၾကတဲ့ သာဝကေတြအတြက္ ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဆုမပန္ဘဲ သာမာန္ကိေလသာကုန္ခမ္း ရဟႏၲာျဖစ္ကာ နိဗၺာန္ဝင္ဖုိ႔အတြက္ေတာ့ သီးသန္႔သတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ ပါရမီျဖည့္က်င့္ရာကာလ အတိအက် မရွိပါဘူး။
ဗုဒၶ၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ သာဝကေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္
အထက္မွာ ေျပာခဲ့သလုိ ပါရမီေတြကုိ အသီးသီးျဖည့္က်င့္ၿပီး သမၼာသမၺဳဒၶလုိ႔ေခၚတဲ့ သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရားအျဖစ္၊ ပေစၥကဗုဒၶလုိ႔ေခၚတဲ့ ပေစၥကဗုဒၶါအျဖစ္၊ တပည့္ အရိယာသာဝကလုိ႔ေခၚတဲ့ သာဝကဗုဒၶအျဖစ္ကုိ ရရွိေတာ္မူၾကတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္မ်ားထဲမွာ သဗၺညဳ ျမတ္စြာဘုရားရွင္တုိ႔ကုိ တာရယိတုပုဂၢိဳလ္ (ကုိယ္တုိင္လည္း သံသရာမွ ကူးေျမာက္ၿပီး ေဝေနယ်တုိ႔ကုိလည္း သံသရာမွ ထုတ္ေဆာင္ကယ္တင္ေတာ္မူတဲ့ အျမတ္ဆုံးပုဂၢိဳလ္)လုိ႔ ေခၚဆုိပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ အလုံးစုံကုိ အၾကြင္းအက်န္မရွိ အကုန္အစင္ သိေတာ္မူတဲ့ သဗၺညဳတဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ဟာ သစၥာေလးပါးတရားေတာ္ကုိ ကုိယ္ေတာ္တုိင္လည္း ထုိးထြင္းၿပီး သိေတာ္မူသလုိ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္ သိေတာ္မူတဲ့ အတုိင္းလည္း ကၽြတ္ထုိက္တဲ့ သတၱဝါေဝေနယ်ေတြကုိ သူတုိ႔ရဲ႕ အလုိဆႏၵကုိလုိက္ၿပီး သစၥာတရားကုိ သိေအာင္ေဟာေျပာ ေခ်ခၽြတ္ေတာ္မူႏုိင္တဲ့အတြက္ အတုမရွိ တာရယိတုပုဂၢိဳလ္ျမတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ သတၱဝါ ေဝေနယ်ေတြရဲ႕ အလုိကုိသိၿပီး သစၥာတရားကုိ ေဟာၾကားေပးႏုိင္မႈဟာ သဗၺညဳတ ဘုရားရွင္ေတြပဲ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အႏႈိင္းမဲ့ဗုဒၶ၊ အလုံးစုံကုိ အကုန္အစင္သိေတာ္မူတဲ့ ဘုရား၊ အတုမရွိျမတ္စြာလုိ႔ ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ပေစၥကဗုဒၶါတုိ႔ကုိေတာ့ စာလုိ တရိတပုဂၢိဳလ္ (မိမိကုိယ္တုိင္သာ သံသရာမွ ကုိယ္စြမ္းျဖင့္ ကူးေျမာက္ႏုိင္ၿပီး သူတပါးတုိ႔ကုိ သံသရာမွ ထုတ္ေဆာင္ကယ္တင္မႈ မျပဳႏုိင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္) လုိ႔ ေခၚဆုိပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္ျမတ္ေတြဟာ သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရားရွင္မ်ား ျဖစ္ပြင့္ေတာ္မူတဲ့ အခါကာလမ်ိဳးမွာ ျဖစ္ပြင့္ျခင္းမရွိဘဲ ဘုရားရွင္တစ္ဆူဆူတုိ႔ရဲ႕ ၾကားကာလျဖစ္တဲ့ သာသနာပကာလမွာပဲ ပြင့္ေတာ္မူၾကပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္ျမတ္ေတြဟာ သဗၺညဳဘုရားရွင္ေတြလုိ သစၥာတရားကုိ ကုိယ္တုိင္လည္းသိ၊ သူတပါးကုိလည္း သိေစႏုိင္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္သာ ဆရာမကူဘဲ သစၥာတရားကုိ ထုိးထြင္းသိျမင္ႏုိင္ၿပီး သူတပါးေတြကုိ သိေအာင္ေဟာျပႏုိင္ျခင္း မရွိပါဘူး။ မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ဆုိတဲ့ ပဋိေဝဓတရား အနက္သေဘာကုိ ကုိယ္တုိင္သိျမင္ေပမယ့္ အဲဒီမဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ဆုိတဲ့ ေလာကုတၱရာ တရားကုိ နာမပညတ္တင္ကာ သူတပါးတုိ႔သိေအာင္ ေဟာေျပာႏုိင္စြမ္း မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အ႒ကထာ ဆရာေတြက “ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္ျမတ္တုိ႔ရဲ႕ သစၥာေလးပါး တရားကုိ သိျမင္ျခင္းဆုိတဲ့ ဓမၼာဘိသမယကုိ စကားမေျပာတတ္သူ အိမ္မက္မက္ျခင္းနဲ႔တူေၾကာင္း ဥပမာေပး ေျပာဆုိၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္သူျမတ္ေတြဟာ ရဟန္းျပဳခ်င္ၾကတဲ့ သူတပါးတုိ႔ကုိ ရဟန္းျပဳေပးၿပီး “ဒီလုိသြား၊ ဒီလုိေန၊ ဒီလုိထုိင္၊ ဒီလုိေျပာ” စသျဖင့္ အာဘိသမာစရိက က်င့္ဝတ္ကုိ သင္ၾကားေပးေတာ္မူႏုိင္ေပမယ့္ “ဒီလုိ႐ုပ္နာမ္ကုိ ခဲြျခားၿပီး လကၡဏာယဥ္ တင္ရမည္၊ ဒီလုိ ႐ႈမွတ္ရမည္” စသျဖင့္ နာၾကားသူေတြကုိ မဂ္ဖုိလ္ေရာက္ေလာက္ေအာင္ တရားဓမၼ ေဟာေျပာျပသေတာ္ မမူႏုိင္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ပေစၥက ဗုဒၶအရွင္သူျမတ္ေတြကုိ ကုိယ္တုိင္သာသိၿပီး သူတပါးကုိ သိေစေတာ္မမူႏုိင္တဲ့ အငယ္စားဘုရား၊ ဘုရားငယ္လုိ႔ ေခၚဆုိေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
သာဝကဗုဒၶျဖစ္ေတာ္မူၾကတဲ့ တပည့္သား အရိယာသာဝကေတြကုိ တာရိတပုဂၢိဳလ္ (အထုတ္အဆယ္ အကယ္အတင္ခံပုဂၢိဳလ္) လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ သာဝကဗုဒၶလုိ႔ သုံးလုိက္တဲ့အတြက္ ဗုဒၶဆုိတဲ့ စကားလုံးကုိ ျမတ္စြာဘုရားရွင္လုိမ်ိဳး ဘုရားလုိ႔ အဓိပၸါယ္ အမွတ္မလဲြဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒီမွာေျပာတဲ့ ဗုဒၶဆုိတာ သစၥာတရားကုိ သိျမင္ျခင္းဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္နဲ႔ သုံးတဲ့စကားလုံး ျဖစ္ၿပီး တပည့္သာဝကအေနနဲ႔ သစၥာတရားကုိ သိျခင္းလုိ႔ ဆုိလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က အရွင္သာရိပုတၱရာေလာင္း ဥပတိႆပရိဗုိဇ္ဟာ အရွင္အႆဇိ မေထရ္ထံမွ တရားေတာ္ကုိ နာယူၿပီး ေသာတာပတၱိမဂ္ဖုိလ္၌ တည္ေတာ္မူတဲ့ အခ်က္ကုိေထာက္ၿပီး တပည့္သား အရိယာသာဝကတုိ႔ကုိ ကုိယ္တုိင္လည္း အကယ္တင္ခံ၍ သူတပါးတုိ႔ကုိလည္း ကယ္တင္ေတာ္မူတတ္တဲ့ (တာရယိတု)ပုဂၢိဳလ္လုိ႔ ထင္မွတ္တတ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ တပည့္သား အရိယာ သာဝကတုိ႔ ေဟာၾကားၾကတဲ့ တရားမ်ားဟာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ထံမွ စတင္ျဖစ္ေပၚေတာ္မူခဲ့တဲ့အျပင္ ဘုရားရွင္၏ လမ္းညႊန္မပါဘဲ ကုိယ္တုိင္သီးျခား နည္းတပါးနဲ႔ ေဟာၾကားျခင္း မဟုတ္တဲ့အတြက္ တပည့္သား အရိယာသာဝကေတြကုိ တာရယိတုပုဂၢိဳလ္လုိ႔ မေခၚႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တပည့္သာဝက အရိယာေတြကုိ ဆရာမရွိဘဲ သစၥာေလးပါးကုိ မသိႏုိင္ဘဲ ဆရာအကူအညီ ရမွသာ သစၥာေလးပါးကုိ ေဟာၾကားႏုိင္၊ မဂ္ဉာဏ္ဖုိလ္ဉာဏ္တုိ႔ကုိ ရႏုိင္တဲ့အတြက္ တာရိတပုဂၢိဳလ္လုိ႔ပဲ ေခၚဆုိႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေလာက္ဆုိရင္ေတာ့ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မရွင္းဘဲ ျဖစ္ေနၾကတဲ့ ဗုဒၶ၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ သာဝကတုိ႔ရဲ႕ ျခားနားခ်က္ေလးေတြကုိ အထုိက္အေလ်ာက္ နားလည္သေဘာေပါက္ႏုိင္မယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ေမးခြန္းရွင္ ေမးထားသလုိ ဘုရားနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶတုိ႔ရဲ႕ တူညီခ်က္ ျခားနားခ်က္ကုိပဲ သီးသန္႔ထုတ္ေျပာပါဆုိရင္ေတာ့ ဘုရားန႔ဲ ေပစၥကဗုဒၶေတြဟာ ျဖည့္က်င့္ေတာ္မူၾကတဲ့ ပါရမီ အေရအတြက္၊ ျဖည့္က်င့္ပုံ တူညီျခင္း၊ သစၥာေလးပါး တရားေတာ္ကုိ ဆရာမကူဘဲ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ ထုိးထြင္း၍ သိျမင္ေတာ္မူျခင္း ဆုိတဲ့ အခ်က္ေတြေလာက္ေတာ့ တူညီတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရႏုိင္ၿပီး မတူညီတဲ့ အခ်က္ေတြဆုိရင္ေတာ့ ပါရမီျဖည့္က်င့္တဲ့ ကာလမတူညီျခင္း၊ သစၥာေလးပါးကို သူတပါးသိေအာင္ ေဟာေျပာႏုိင္မႈ မတူညီျခင္း၊ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ဉာဏ္ေတာ္မတူညီျခင္း၊ ပြင့္ေတာ္မူတဲ့ အခ်ိန္ကာလ မတူညီျခင္းစတဲ့ အခ်က္ေတြပဲလုိ႔ အၾကမ္းဖ်င္း နားလည္ထားရင္လည္း လုံေလာက္မယ္ထင္ပါတယ္။
မိမိတုိ႔အေနနဲ႔ကေတာ့ ပါရမီျဖည့္ၿပီး ပါရမီအစဥ္အတုိင္းပဲ နိဗၺာန္ကုိ သြားမွာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ သံသရာ တစ္ေလွ်ာက္မွာ ျဖည့္ခဲ့ဖူးတဲ့ မျမင္ႏုိင္တဲ့ ပါရမီအားကုိယူၿပီး ဒီဘဝမွာပဲ ဘဝနာအလုပ္ အားထုတ္ရင္း ကိေလသာကင္းရာ နိဗၺာန္ကုိ ယူၾကမွာလားဆုိတာကုိေတာ့ ကုိယ္ပုိင္ေရြးခ်ယ္မႈနဲ႔ ကုိယ္တုိင္ပဲ အားထုတ္ၾကည့္ၾကဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါေၾကာင္း အႀကံျပဳလုိက္ရပါတယ္။
က်မ္းကုိး = မဟာဗုဒၶဝင္ (ပထမတဲြ၊ ပထမပုိင္း)၊ မင္းကြန္းတိပိဋကဓရ ဆရာေတာ္
