တရားဦးေဒသနာေခၚ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္တြင္ ျမတ္ဗုဒၶက “အစြန္းႏွစ္ပါးကုိေရွာင္ၿပီး အလယ္အလတ္ လမ္းကုိေဆာင္ရန္” ေဟာၾကားေတာ္မူထား၏။ ကာမဂုဏ္အာ႐ုံမ်ားတြင္ အလြန္အက်ဴးလုိက္စားျခင္း အက်င့္ႏွင့္ မိမိကုိယ္ကုိယ္ ဆင္းရဲပင္ပန္းစြာ ညႇင္းစဲျခင္းအက်င့္ဟူေသာ အစြန္းႏွစ္ပါး အက်င့္တရား လမ္းစဥ္မ်ားကုိ မလုိက္စားဘဲ အစြန္းမေရာက္သည့္ မွန္ကန္သည့္ လမ္းစဥ္ျဖစ္သည့္ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ကုိ လုိက္နာက်င့္သုံးၾကရန္ မိန္႔ေတာ္မူ၏။ ျမတ္ဗုဒၶမိန္႔ေတာ္မူသည့္ အလယ္အလတ္လမ္းကုိ မဇၥ်ိမပဋိပဒါလမ္း ဟူ၍ လည္းေကာင္း မဂၢင္ရွစ္ရပ္ အက်င့္ျမတ္ဟူ၍ လည္းေကာင္း ေခၚဆုိသုံးႏႈံးၾက၏။ ဓမၼစၾကာ ေဒသနာေတာ္တြင္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကာ မဇၥ်ိမပဋိပပဒါလမ္းဟူသည္ အရိယာသူေတာ္ေကာင္းတုိ႔၏ ေလွ်ာက္လမ္းရာ အျမတ္လမ္းသြယ္ ျဖစ္သည့္ မဂၢင္ရွစ္ပါး အက်င့္တရားပင္ျဖစ္ေၾကာင္း မိန္႔ေတာ္မူ၏။ ဤအဂၤါရွစ္ပါးရွိသည့္ မဂ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းသူသည္ မွန္ကန္ၿပီး အစြန္းမေရာက္သည့္ အလယ္အလတ္လမ္းသုိ႔ ေလွ်ာက္လွမ္းေနသူ ျဖစ္ၿပီး လြတ္ေျမာက္ရာအမွန္ ျမတ္နိဗၺာန္သုိ႔ မ်က္ေမွာက္ျပဳ ဦးတည္ေနသူျဖစ္ေၾကာင္း ဖြင့္ဆုိရွင္းျပေလ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အလယ္အလတ္လမ္း သုိ႔မဟုတ္ မဂၢင္ရွစ္ရပ္ လမ္းသြယ္ျမတ္ကုိ မွန္ကန္စြာ က်င့္သုံးလုိသူမ်ားသည္ မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္ ျပည့္စုံေအာင္ လုိက္နာက်င့္သုံးရမည္ဟု ဆုိျခင္းျဖစ္ပါ၏။
အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ ျဖစ္သည့္အျပင္ လြတ္ေျမာက္ရာအမွန္ နိဗၺာန္သုိ႔ သြားရာအေကာင္းဆုံး လမ္းသြယ္လည္း ျဖစ္သျဖင့္ ဤမဂၢင္ရွစ္ပါးအေၾကာင္းကုိ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္သည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ပရိယာယ္မ်ားျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ပရိတ္သတ္မ်ားအား ေဟာၾကားေပးခဲ့၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ ယေန႔ေခတ္ ဗုဒၶပိဋကတ္ေတာ္မ်ား၏ က်မ္းအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ မဂၢင္ရွစ္ပါးအေၾကာင္းကုိ ေတြ႕ေနရျခင္းျဖစ္၏။ သစၥာေလးပါးတြင္လည္း မဂၢသစၥာဟူသည္ မဂၢင္ရွစ္ပါးပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဖြင့္ဆုိရွင္းျပေတာ္မူၿပီး ဤမဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္ အညီသာ လုိက္နာက်င့္သုံး ေနထုိင္သြားလွ်င္ မဂၢသစၥာဆုိက္မည္ ျဖစ္ကာ မဂၢသစၥာဆုိက္လွ်င္ နိေရာဓသစၥာသုိ႔ မ်က္ေမွာက္ျပဳမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ နိေရာဓသစၥာကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳသူသည္ သမုဒယသစၥာ တဏွာကုိ အၾကြင္းမဲ့ပယ္သတ္ၿပီး ျဖစ္ကာ တဏွာကုန္လွ်င္ ဒုကၡလည္း ၿငိမ္းမည္ျဖစ္သျဖင့္ ဒုကၡသစၥာကုိလည္း သိၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ သစၥာတရားကုိ ထုိးထြင္း၍ သိရာအမွန္ လမ္းစဥ္ျမတ္ျဖစ္သည့္ မဂၢင္ရွစ္ပါး အက်င့္တရားကုိ က်င့္ပြားၾကရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိေစေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ အထပ္ထပ္ မိန္႔ေတာ္မူသည္ အလယ္အလတ္လမ္းေခၚ မဂၢင္ရွစ္ပါး တရားမ်ားမွာ
၁။ သမၼာဒိ႒ိ = မွန္စြာသိျမင္ျခင္း (Right View/ 바른 견해)
၂။ သမၼာသကၤပၸ = မွန္စြာႀကံစည္ျခင္း (Right Thought/ 바른 사유 (생각) )
၃။ သမၼာ၀ါစာ = မွန္စြာေျပာဆုိျခင္း (Right Speech/ 바른 말)
၄။ သမၼာကမၼႏၲ = မွန္စြာျပဳလုပ္ျခင္း (Right Action/ 바른 행위 (행동))
၅။ သမၼအာဇီ၀ = မွန္စြာအသက္ေမြးျခင္း (Right Lively hood/ 바른 생계)
၆။ သမၼာ၀ါယမ = မွန္စြာအားထုတ္ျခင္း (Right Effort/ 바른 정진 (노력))
၇။ သမၼာသတိ = မွန္စြာေအာက္ေမ့ျခင္း (Right Mindfulness/ 바른 마음챙김 (알아차림))
၈။ သမၼာသမာဓိ = မွန္စြာတည္ၾကည္ျခင္း (Right Concentration/ 바른 삼매) ဟူေသာ လမ္းစဥ္အဂၤါ ရွစ္ပါးပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိလမ္းစဥ္ရွစ္ပါး၏ တစ္ခုခ်င္း အဖြင့္ကုိလည္း ျမတ္ဗုဒၶက မဟာသတိပ႒ာန သုတ္တြင္ ေအာက္ပါအတုိင္း အက်ယ္ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။
“ - ရဟန္းတုိ႔ သမၼာဒိ႒ိသည္ အဘယ္နည္း။ ဒုကၡ၌ သိျမင္ျခင္း၊ ဒုကၡ၏ျဖစ္ေၾကာင္း၌ သိျမင္ျခင္း၊ ဒုကၡ၏ခ်ဳပ္ရာ (နိဗၺာန္)၌ သိျမင္ျခင္း၊ ဒုကၡ၏ခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္သုိ႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္၌ သိျမင္ျခင္းတည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသိျမင္ျခင္းကုိ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း သမၼာဒိ႒ိဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာသကၤပၸသည္ အဘယ္နည္း။ (ကာမအာ႐ုံမွ) လြတ္ကင္းေသာ ႀကံစည္ျခင္း၊ ဖ်က္စီျခင္းမွ လြတ္ကင္းေသာ ႀကံစည္ျခင္း၊ ညွင္းဆဲျခင္းမွ လြတ္ကင္းေသာ ႀကံစည္ျခင္းတည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤႀကံစည္ျခင္းကုိ မွန္စြာႀကံျခင္း သမၼာသကၤပၸဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာ၀ါစာသည္ အဘယ္နည္း။ မဟုတ္မမွန္ေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ဂုံးတုိက္စကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ၾကမ္းတမ္းေသာစကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ျပိန္ဖ်င္းေသာစကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းတည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းကုိ မွန္စြြာေျပာဆုိျခင္း သမၼာ၀ါစာဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာကမၼႏၲသည္ အဘယ္နည္း။ အသက္ကုိသတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ မေပးသည္ကုိ ယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ကာမဂုဏ္တုိ႔၌ မွားယြင္းစြာက်င့္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းတည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းကုိ မွန္စြာျပဳလုပ္ျခင္း သမၼာကမၼႏၲဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာအာဇီ၀သည္ အဘယ္နည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသာသနာေတာ္၌ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွားယြင္းစြာ အသက္ေမြးျခင္းကုိ ပယ္စြန္႔၍ မွန္စြာအသက္ေမြးျခင္းျဖင့္ အသက္ေမြး၏။ ရဟန္းတုိ႔ ဤအသက္ေမြးျခင္းကုိ မွန္စြာအသက္ေမြးျခင္း သမၼာအာဇီ၀ဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာ၀ါယာမသည္ အဘယ္နည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသည္ မျဖစ္ေသးေသာ ယုတ္မာေသာ အကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ မျဖစ္ေပၚေစရန္ ဆႏၵကုိ ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကုိ ခ်ီးေျမွာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ ျဖစ္ၿပီးေသာ ယုတ္မာေသာ အကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ ပယ္ရန္ ဆႏၵကုိ ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကုိ ခ်ီးေျမွာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ မျဖစ္ေသးေသာ ကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ ျဖစ္ေစရန္ ဆႏၵကုိ ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကုိ ခ်ီးေျမာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ ျဖစ္ၿပီးေသာ ကုသိုလ္တရားတုိ႔ တည္ၿမဲေစရန္ မေပ်ာက္ပ်က္ေစရန္ တုိးတက္ျဖစ္ပြားေစရန္ ျပန္႔ေျပာေစရန္ ပြားမ်ားမႈ ျပည့္စုံေစရန္ ဆႏၵကုိ ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကုိ ခ်ီးေျမာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ ရဟန္းတုိ႔ ဤအားထုတ္ျခင္းကုိ မွန္စြာအားထုတ္ျခင္း သမၼာ၀ါယာမဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာသတိသည္ အဘယ္နည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသည္ ျပင္းစြာအားထုတ္ေသာ လုံလရွိသည္ျဖစ္၍ သမၸဇဥ္ဉာဏ္ရွိသည္ျဖစ္၍ ေအာက္ေမ့ျခင္း သတိရွိသည္ျဖစ္၍ ဥပါဒါနကၡႏၶာေလာက၌ လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း အဘိဇၥ်ာ ႏွလုံးမသာယာျခင္း ေဒါမနႆကုိ ပယ္ေဖ်ာက္၍ ႐ုပ္အေပါင္း၌ ႐ုပ္အေပါင္းကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ျဖစ္၍ ေန၏။ ျပင္းစြာအားထုတ္ေသာ လုံလရွိသည္ျဖစ္၍ သမၸဇဥ္ဉာဏ္ ရွိသည္ျဖစ္၍ ေအာက္ေမ့ျခင္း သတိရွိသည္ျဖစ္၍ ဥပါဒါနကၡႏၶာေလာက၌ လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း အဘိဇၥ်ာ ႏွလုံးမသာယာျခင္း ေဒါမနႆကုိ ပယ္ေဖ်ာက္၍ ေ၀ဒနာတုိ႔၌ ေ၀ဒနာတုိ႔ကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ျဖစ္၍ ေန၏။ ျပင္းစြာအားထုတ္ေသာ လုံလရွိသည္ျဖစ္၍ သမၸဇဥ္ဉာဏ္ရွိသည္ျဖစ္၍ ေအာက္ေမ့ျခင္း သတိရွိသည္ျဖစ္၍ ဥပါဒါနကၡႏၶာေလာက၌ လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း အဘိဇၥ်ာ ႏွလုံးမသာယာျခင္း ေဒါမနႆကုိ ပယ္ေဖ်ာက္၍ စိတ္၌ စိတ္ကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ျဖစ္၍ ေန၏။ ျပင္းစြာအားထုတ္ေသာ လုံလရွိသည္ျဖစ္၍ သမၸဇဥ္ဉာဏ္ ရွိသည္ျဖစ္၍ ေအာက္ေမ့ျခင္း သတိရွိသည္ျဖစ္၍ ဥပါဒါနကၡႏၶာေလာက၌ လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း အဘိဇၥ်ာ ႏွလုံးမသာယာျခင္း ေဒါမနႆကုိ ပယ္ေဖ်ာက္၍ သေဘာတရားတုိ႔၌ သေဘာတရားတုိ႔ကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ျဖစ္၍ ေန၏။ ရဟန္းတုိ႔ ဤေအာက္ေမ့ျခင္း သတိကုိ မွန္စြာေအာက္ေမ့ျခင္း သမၼာသတိဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာသမာဓိသည္ အဘယ္နည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသည္ ကာမဂုဏ္တုိ႔မွ ကင္း၍သာလွ်င္ျဖစ္ေသာ အကုသုိလ္တရားတုိ႔မွ ကင္း၍သာလွ်င္ျဖစ္ေသာ ၀ိတက္ႏွင့္တကြျဖစ္ေသာ ၀ိစာရာႏွင့္တကြ ျဖစ္ေသာ နီ၀ရဏကင္းျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ ပီတိသုခရွိေသာ ပထမစ်ာန္သုိ႔ ေရာက္၍ေန၏။ ၀ိတက္၀ိစာရ ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ မိမိသႏၲာန္၌ စိတ္ကုိၾကည္လင္ေစတတ္ေသာ သမာဓိကုိ ပြားေစတတ္ေသာ ၀ိတက္လည္းမရွိေသာ ၀ိစာရလည္း မရွိေသာ သမာဓိေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ ပီတိသုခရွိေသာ ဒုတိယစ်ာန္သုိ႔ေရာက္၍ေန၏။ ပီတိ၏လည္း ကင္းျခင္းေၾကာင့္ အမွ်႐ႈလ်က္ ဆင္ျခင္လ်က္ေန၏။ သုခကုိလည္း ကုိယ္ျဖင့္ခံစား၏။ အၾကင္ (တတိယစ်ာန္)ေၾကာင့္ ထုိသူကုိ “အမွ်႐ႈသူ သတိရွိသူ ခ်မ္းသာစြာာ ေနေလ့ရွိသူ”ဟု အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ ခ်ီးမြမ္းေျပာဆုိကုန္၏။ ထုိတတိယစ်ာန္သုိ႔ ေရာက္၍ေန၏။ ခ်မ္းသာဆင္းရဲကုိ ပယ္ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ေရွးဦးကပင္ ၀မ္းသာျခင္း ႏွလုံးမသာျခင္းတုိ႔၏ ခ်ဳပ္ျခင္းေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကင္းေသာ(ဥေပကၡာ)ေၾကာင့္ သတိ၏ စင္ၾကယ္ျခင္းရွိေသာ စတုတၳစ်ာန္သုိ႔ ေရာက္၍ေန၏။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသမာဓိကုိ မွန္စြာတည္ၾကည္ျခင္း သမၼာသမာဓိဟူ၍ ဆုိအပ္၏။ ” ဤကား မဟာသတိပ႒ာနသုတ္၊ ဓမၼာႏုပႆနာအဖြင့္တြင္ ျမတ္ဗုဒၶဖြင့္ဆုိ ရွင္းျပေတာ္မူသည့္ မဂၢင္ရွစ္ပါး ဖြင့္ဆုိခ်က္မ်ားပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ထုိဖြင့္ဆုိခ်က္မ်ားအရ အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းသည္ဟူသည္မွာ အထက္ပါ အဂၤါရပ္မ်ားႏွင့္အညီ က်င့္သုံးေနထုိင္ျခင္းပင္ျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္သေဘာေပါက္ ႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ ကိေလသာမ်ား ထူေျပာလွသည့္ ပုထုဇင္မ်ား အေနျဖင့္ ေန႔စဥ္ဘ၀ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ထုိဖြင့္ဆုိခ်က္မ်ားႏွင့္ အညီေနထုိင္ႏုိင္ရန္မွာ လြယ္ကူလွသည့္ အလုပ္မဟုတ္လွေပ။ မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္အညီ ေနထုိင္ႏုိင္ရန္မွာ မျဖစ္ႏုိင္သည့္ သေဘာတြင္ ရွိေနေပ၏။ သုိ႔ေသာ္ ျဖစ္ႏုိင္သည့္နည္း တစ္ခုကား ရွိ၏။ ထုိနည္းကား ၀ိပႆနာတရား အားထုတ္၍ ေနျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ၀ိပႆနာ တရားအားထုတ္ေနသူသည္ မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္အညီ ေနထုိင္ေနသူ၊ အလမ္းအလတ္လမ္းကို ေလွ်ာက္လွမ္းေနသူဟု ဆုိႏုိင္ေပ၏။ အေၾကာင္းကား ၀ိပႆနာတရား အားထုတ္ျခင္းျဖင့္ သတိတရားကုိ မလြတ္တမ္း ထိန္းခ်ဳပ္ေနႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
မွန္၏။ သတိဟူသည္ ပုိသည္မရွိ လုိသည္သာ ျဖစ္၏ဟု ဆုိသကဲ့သုိ႔ သတိတရားကုိ မလြတ္တမ္း ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ေနသူသည္လည္း အရာရာတြင္ သတိရွိေနသျဖင့္ အျမင္မွားသည္၊ အေတြးမွားသည္၊ အေျပာမွားသည္ စသည္ျဖင့္ ရွိႏုိင္မည္ မဟုတ္လွေပ။ ထုိသုိ႔ သတိျဖင့္ ေနထုိင္ေနသမွ် မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္လည္း ျပည့္စုံေနသည္သာ ျဖစ္ေနေပ၏။ ဥပမာအားျဖင့္ သတိတရားျဖင့္ အာနာပါနေခၚ ထြက္သက္၀င္သက္ကုိ မလြတ္တမ္း သိမွတ္႐ႈမွတ္ေနသူ ေယာဂီအား ၀င္ေလထြက္ေလ အစအဆုံးကုိ မလြတ္တမ္း သိေနသည့္အခါ စိတ္အစဥ္သည္ အျပင္မေရာက္ဘဲ ခႏၶာကုိယ္ႏွင့္ စိတ္တြင္သာ ရွိေနသျဖင့္ ထြက္ေလ၀င္ေလ တစ္မွတ္ရတုိင္း မဂၢင္ရွစ္ပါး အက်င့္တရားႏွင့္ ျပည့္စုံညီညြတ္ေနမည္သာ ျဖစ္၏။ အမွတ္မလြတ္ဘဲ ေနေနသျဖင့္ အျမင္လည္းမွန္ေန၊ အႀကံအစည္လည္းမွန္ေန၊ အေျပာအဆုိလည္း မွန္ေန၊ အလုပ္အကုိင္လည္းမွန္ေန၊ အသက္ေမြးမႈလည္းမွန္ေန၊ လုံလအားထုတ္မႈလည္းမွန္ေန၊ ေအာက္ေမ့သတိရွိမႈလည္းမွန္ေန၊ တည္ၾကည္မႈလည္း မွန္ေနမည္သာျဖစ္၏။ သတိျဖင့္ ၀င္ေလထြက္ေလကုိ ႐ႈမွတ္ေနသမွ် ႐ွဴထုတ္တုိင္း ႐ွဴသြင္းတုိင္း မဂၢင္ရွစ္ပါး ဆုိက္ေနမည္သာ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အျခားအခ်ိန္တြင္ မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္ အညီေနႏုိင္ရန္ မျဖစ္ႏုိင္ေသာ္လည္း သတိရွိရွိႏွင့္ တရားအားထုတ္ေနသည့္ အခ်ိန္သည္ကား မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္အညီ ေနထုိင္ေနၾကသည္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္ၿပီး အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းလုိသူမ်ားသည္ တရားအားထုတ္ၾကရမည္သာ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္၏။
ဤ၌ အထူး သတိျပဳရမည္မွာ အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းႏုိင္ရန္အတြက္ တရားအားထုတ္ရမည္ဟု ဆုိသျဖင့္ ေန႔စဥ္စား၀တ္ေနေရးမ်ားကုိ ပစ္ၿပီး တရားရိပ္သာသြားကာ တရားပဲအားထုတ္ ေနရမည္လားဟု ေစာဒကတက္ဖြယ္ ျဖစ္ေနေပ၏။ ထုိသုိ႔မဟုတ္။ တရားအားထုတ္သည္ ဟူသည္မွာ ရိပ္သာသြားၿပီး အားထုတ္ႏုိင္မွ တရားအားထုတ္သည္မဟုတ္။ မိမိတုိ႔၏ ေန႔စဥ္ေနထုိင္ လႈပ္ရွားေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ပင္ သတိတရားျဖင့္ မလြတ္တမ္း လုိက္လုိက္သိမွတ္ ေပးေနလွ်င္ပင္ တရားအားထုတ္သည္ဟု ဆုိႏုိင္ေပ၏။ ႐ုပ္တရားႏွင့္ စိတ္တြင္ျဖစ္ေပၚေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား၊ ခံစားမႈမ်ား၊ အေတြးအႀကံမ်ားကုိ ျဖစ္စဲျဖစ္ခုိက္ ေပၚစဲေပၚခုိက္မ်ားတြင္ အရွိအတုိင္း လုိက္လုိက္ၿပီး သိေပးေနလွ်င္ပင္ သတိရွိေနၿပီး တရားအားထုတ္ေနသည္သာ ျဖစ္သျဖင့္ ေန႔စဥ္လႈပ္ရွားရင္းျဖင့္ပင္ တရားအားထုတ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားကာ အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းၾကည့္ရန္ တုိက္တြန္းေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
သုိ႔ျဖစ္၍ ဗုဒၶဘာသာတြင္ အထူးျပဳ ေျပာဆုိေဟာေျပာထားသည့္ အလယ္အလတ္လမ္း သုိ႔မဟုတ္ မဂၢင္ရွစ္ရပ္ လမ္းသြယ္ျမတ္ကုိ ေလွ်ာက္လမ္းလုိသူမ်ားသည္ အျခားအျခား သာမန္အခ်ိန္မ်ားတြင္ ထုိလမ္းစဥ္အတုိင္း ေနထုိင္ႏုိင္ရန္မွာ မလြယ္လွသျဖင့္ အလြယ္ဆုံးနည္းျဖစ္သည့္ မည္သုိ႔ေသာအခ်ိန္၊ မည္သုိ႔ေသာ ေနရာတြင္ မည္သုိ႔ေသာ ပုံစံမ်ားျဖင့္ ရွိေနေစကာမႈ ထုိေန႔စဥ္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ပင္ အမွတ္သတိ မျပတ္ရွိၿပီး စိတ္ႏွင့္႐ုပ္တြင္ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ ကုိယ္အမူအရာ၊ ႏႈတ္အမူအရာ၊ စိတ္အမူအရာမ်ား၏ ျဖစ္စဲျဖစ္ခုိက္ ေပၚစဲေပၚခုိက္ကုိ မလြတ္တမ္း လုိက္လုိက္သိေပးေနသည့္ တရားအားထုတ္နည္းကုိ အသုံးျပဳ၍ မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္အညီ ေနထုိင္ရန္သာ ႀကိဳးစားရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဤသုိ႔ေနထုိင္ႏုိင္ျခင္းသည္ အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပရင္း မဂၢင္ရွစ္ရပ္ လမ္းစဥ္ျမတ္၏ အေရးပါးမႈ၊ လုိအပ္မႈကုိ ဓမၼအႏွစ္သာရ တစ္ခုအျဖစ္ ႏွစ္သက္မႈတစ္ခု ျပဳလုိက္ရပါသည္။
အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ ျဖစ္သည့္အျပင္ လြတ္ေျမာက္ရာအမွန္ နိဗၺာန္သုိ႔ သြားရာအေကာင္းဆုံး လမ္းသြယ္လည္း ျဖစ္သျဖင့္ ဤမဂၢင္ရွစ္ပါးအေၾကာင္းကုိ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္သည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ပရိယာယ္မ်ားျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ပရိတ္သတ္မ်ားအား ေဟာၾကားေပးခဲ့၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ ယေန႔ေခတ္ ဗုဒၶပိဋကတ္ေတာ္မ်ား၏ က်မ္းအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ မဂၢင္ရွစ္ပါးအေၾကာင္းကုိ ေတြ႕ေနရျခင္းျဖစ္၏။ သစၥာေလးပါးတြင္လည္း မဂၢသစၥာဟူသည္ မဂၢင္ရွစ္ပါးပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဖြင့္ဆုိရွင္းျပေတာ္မူၿပီး ဤမဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္ အညီသာ လုိက္နာက်င့္သုံး ေနထုိင္သြားလွ်င္ မဂၢသစၥာဆုိက္မည္ ျဖစ္ကာ မဂၢသစၥာဆုိက္လွ်င္ နိေရာဓသစၥာသုိ႔ မ်က္ေမွာက္ျပဳမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ နိေရာဓသစၥာကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳသူသည္ သမုဒယသစၥာ တဏွာကုိ အၾကြင္းမဲ့ပယ္သတ္ၿပီး ျဖစ္ကာ တဏွာကုန္လွ်င္ ဒုကၡလည္း ၿငိမ္းမည္ျဖစ္သျဖင့္ ဒုကၡသစၥာကုိလည္း သိၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ သစၥာတရားကုိ ထုိးထြင္း၍ သိရာအမွန္ လမ္းစဥ္ျမတ္ျဖစ္သည့္ မဂၢင္ရွစ္ပါး အက်င့္တရားကုိ က်င့္ပြားၾကရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိေစေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ အထပ္ထပ္ မိန္႔ေတာ္မူသည္ အလယ္အလတ္လမ္းေခၚ မဂၢင္ရွစ္ပါး တရားမ်ားမွာ
၁။ သမၼာဒိ႒ိ = မွန္စြာသိျမင္ျခင္း (Right View/ 바른 견해)
၂။ သမၼာသကၤပၸ = မွန္စြာႀကံစည္ျခင္း (Right Thought/ 바른 사유 (생각) )
၃။ သမၼာ၀ါစာ = မွန္စြာေျပာဆုိျခင္း (Right Speech/ 바른 말)
၄။ သမၼာကမၼႏၲ = မွန္စြာျပဳလုပ္ျခင္း (Right Action/ 바른 행위 (행동))
၅။ သမၼအာဇီ၀ = မွန္စြာအသက္ေမြးျခင္း (Right Lively hood/ 바른 생계)
၆။ သမၼာ၀ါယမ = မွန္စြာအားထုတ္ျခင္း (Right Effort/ 바른 정진 (노력))
၇။ သမၼာသတိ = မွန္စြာေအာက္ေမ့ျခင္း (Right Mindfulness/ 바른 마음챙김 (알아차림))
၈။ သမၼာသမာဓိ = မွန္စြာတည္ၾကည္ျခင္း (Right Concentration/ 바른 삼매) ဟူေသာ လမ္းစဥ္အဂၤါ ရွစ္ပါးပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိလမ္းစဥ္ရွစ္ပါး၏ တစ္ခုခ်င္း အဖြင့္ကုိလည္း ျမတ္ဗုဒၶက မဟာသတိပ႒ာန သုတ္တြင္ ေအာက္ပါအတုိင္း အက်ယ္ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့၏။
“ - ရဟန္းတုိ႔ သမၼာဒိ႒ိသည္ အဘယ္နည္း။ ဒုကၡ၌ သိျမင္ျခင္း၊ ဒုကၡ၏ျဖစ္ေၾကာင္း၌ သိျမင္ျခင္း၊ ဒုကၡ၏ခ်ဳပ္ရာ (နိဗၺာန္)၌ သိျမင္ျခင္း၊ ဒုကၡ၏ခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္သုိ႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္၌ သိျမင္ျခင္းတည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသိျမင္ျခင္းကုိ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း သမၼာဒိ႒ိဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာသကၤပၸသည္ အဘယ္နည္း။ (ကာမအာ႐ုံမွ) လြတ္ကင္းေသာ ႀကံစည္ျခင္း၊ ဖ်က္စီျခင္းမွ လြတ္ကင္းေသာ ႀကံစည္ျခင္း၊ ညွင္းဆဲျခင္းမွ လြတ္ကင္းေသာ ႀကံစည္ျခင္းတည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤႀကံစည္ျခင္းကုိ မွန္စြာႀကံျခင္း သမၼာသကၤပၸဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာ၀ါစာသည္ အဘယ္နည္း။ မဟုတ္မမွန္ေျပာဆုိျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ဂုံးတုိက္စကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ၾကမ္းတမ္းေသာစကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ျပိန္ဖ်င္းေသာစကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းတည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းကုိ မွန္စြြာေျပာဆုိျခင္း သမၼာ၀ါစာဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာကမၼႏၲသည္ အဘယ္နည္း။ အသက္ကုိသတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ မေပးသည္ကုိ ယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ကာမဂုဏ္တုိ႔၌ မွားယြင္းစြာက်င့္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းတည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းကုိ မွန္စြာျပဳလုပ္ျခင္း သမၼာကမၼႏၲဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာအာဇီ၀သည္ အဘယ္နည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသာသနာေတာ္၌ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွားယြင္းစြာ အသက္ေမြးျခင္းကုိ ပယ္စြန္႔၍ မွန္စြာအသက္ေမြးျခင္းျဖင့္ အသက္ေမြး၏။ ရဟန္းတုိ႔ ဤအသက္ေမြးျခင္းကုိ မွန္စြာအသက္ေမြးျခင္း သမၼာအာဇီ၀ဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာ၀ါယာမသည္ အဘယ္နည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသည္ မျဖစ္ေသးေသာ ယုတ္မာေသာ အကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ မျဖစ္ေပၚေစရန္ ဆႏၵကုိ ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကုိ ခ်ီးေျမွာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ ျဖစ္ၿပီးေသာ ယုတ္မာေသာ အကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ ပယ္ရန္ ဆႏၵကုိ ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကုိ ခ်ီးေျမွာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ မျဖစ္ေသးေသာ ကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ ျဖစ္ေစရန္ ဆႏၵကုိ ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကုိ ခ်ီးေျမာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ ျဖစ္ၿပီးေသာ ကုသိုလ္တရားတုိ႔ တည္ၿမဲေစရန္ မေပ်ာက္ပ်က္ေစရန္ တုိးတက္ျဖစ္ပြားေစရန္ ျပန္႔ေျပာေစရန္ ပြားမ်ားမႈ ျပည့္စုံေစရန္ ဆႏၵကုိ ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကုိ ခ်ီးေျမာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ ရဟန္းတုိ႔ ဤအားထုတ္ျခင္းကုိ မွန္စြာအားထုတ္ျခင္း သမၼာ၀ါယာမဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာသတိသည္ အဘယ္နည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသည္ ျပင္းစြာအားထုတ္ေသာ လုံလရွိသည္ျဖစ္၍ သမၸဇဥ္ဉာဏ္ရွိသည္ျဖစ္၍ ေအာက္ေမ့ျခင္း သတိရွိသည္ျဖစ္၍ ဥပါဒါနကၡႏၶာေလာက၌ လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း အဘိဇၥ်ာ ႏွလုံးမသာယာျခင္း ေဒါမနႆကုိ ပယ္ေဖ်ာက္၍ ႐ုပ္အေပါင္း၌ ႐ုပ္အေပါင္းကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ျဖစ္၍ ေန၏။ ျပင္းစြာအားထုတ္ေသာ လုံလရွိသည္ျဖစ္၍ သမၸဇဥ္ဉာဏ္ ရွိသည္ျဖစ္၍ ေအာက္ေမ့ျခင္း သတိရွိသည္ျဖစ္၍ ဥပါဒါနကၡႏၶာေလာက၌ လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း အဘိဇၥ်ာ ႏွလုံးမသာယာျခင္း ေဒါမနႆကုိ ပယ္ေဖ်ာက္၍ ေ၀ဒနာတုိ႔၌ ေ၀ဒနာတုိ႔ကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ျဖစ္၍ ေန၏။ ျပင္းစြာအားထုတ္ေသာ လုံလရွိသည္ျဖစ္၍ သမၸဇဥ္ဉာဏ္ရွိသည္ျဖစ္၍ ေအာက္ေမ့ျခင္း သတိရွိသည္ျဖစ္၍ ဥပါဒါနကၡႏၶာေလာက၌ လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း အဘိဇၥ်ာ ႏွလုံးမသာယာျခင္း ေဒါမနႆကုိ ပယ္ေဖ်ာက္၍ စိတ္၌ စိတ္ကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ျဖစ္၍ ေန၏။ ျပင္းစြာအားထုတ္ေသာ လုံလရွိသည္ျဖစ္၍ သမၸဇဥ္ဉာဏ္ ရွိသည္ျဖစ္၍ ေအာက္ေမ့ျခင္း သတိရွိသည္ျဖစ္၍ ဥပါဒါနကၡႏၶာေလာက၌ လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း အဘိဇၥ်ာ ႏွလုံးမသာယာျခင္း ေဒါမနႆကုိ ပယ္ေဖ်ာက္၍ သေဘာတရားတုိ႔၌ သေဘာတရားတုိ႔ကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ျဖစ္၍ ေန၏။ ရဟန္းတုိ႔ ဤေအာက္ေမ့ျခင္း သတိကုိ မွန္စြာေအာက္ေမ့ျခင္း သမၼာသတိဟူ၍ ဆုိအပ္၏။
- ရဟန္းတုိ႔ သမၼာသမာဓိသည္ အဘယ္နည္း။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသည္ ကာမဂုဏ္တုိ႔မွ ကင္း၍သာလွ်င္ျဖစ္ေသာ အကုသုိလ္တရားတုိ႔မွ ကင္း၍သာလွ်င္ျဖစ္ေသာ ၀ိတက္ႏွင့္တကြျဖစ္ေသာ ၀ိစာရာႏွင့္တကြ ျဖစ္ေသာ နီ၀ရဏကင္းျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ ပီတိသုခရွိေသာ ပထမစ်ာန္သုိ႔ ေရာက္၍ေန၏။ ၀ိတက္၀ိစာရ ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ မိမိသႏၲာန္၌ စိတ္ကုိၾကည္လင္ေစတတ္ေသာ သမာဓိကုိ ပြားေစတတ္ေသာ ၀ိတက္လည္းမရွိေသာ ၀ိစာရလည္း မရွိေသာ သမာဓိေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ ပီတိသုခရွိေသာ ဒုတိယစ်ာန္သုိ႔ေရာက္၍ေန၏။ ပီတိ၏လည္း ကင္းျခင္းေၾကာင့္ အမွ်႐ႈလ်က္ ဆင္ျခင္လ်က္ေန၏။ သုခကုိလည္း ကုိယ္ျဖင့္ခံစား၏။ အၾကင္ (တတိယစ်ာန္)ေၾကာင့္ ထုိသူကုိ “အမွ်႐ႈသူ သတိရွိသူ ခ်မ္းသာစြာာ ေနေလ့ရွိသူ”ဟု အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ ခ်ီးမြမ္းေျပာဆုိကုန္၏။ ထုိတတိယစ်ာန္သုိ႔ ေရာက္၍ေန၏။ ခ်မ္းသာဆင္းရဲကုိ ပယ္ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ေရွးဦးကပင္ ၀မ္းသာျခင္း ႏွလုံးမသာျခင္းတုိ႔၏ ခ်ဳပ္ျခင္းေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကင္းေသာ(ဥေပကၡာ)ေၾကာင့္ သတိ၏ စင္ၾကယ္ျခင္းရွိေသာ စတုတၳစ်ာန္သုိ႔ ေရာက္၍ေန၏။ ရဟန္းတုိ႔ ဤသမာဓိကုိ မွန္စြာတည္ၾကည္ျခင္း သမၼာသမာဓိဟူ၍ ဆုိအပ္၏။ ” ဤကား မဟာသတိပ႒ာနသုတ္၊ ဓမၼာႏုပႆနာအဖြင့္တြင္ ျမတ္ဗုဒၶဖြင့္ဆုိ ရွင္းျပေတာ္မူသည့္ မဂၢင္ရွစ္ပါး ဖြင့္ဆုိခ်က္မ်ားပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ထုိဖြင့္ဆုိခ်က္မ်ားအရ အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းသည္ဟူသည္မွာ အထက္ပါ အဂၤါရပ္မ်ားႏွင့္အညီ က်င့္သုံးေနထုိင္ျခင္းပင္ျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္သေဘာေပါက္ ႏုိင္မည္ျဖစ္၏။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ ကိေလသာမ်ား ထူေျပာလွသည့္ ပုထုဇင္မ်ား အေနျဖင့္ ေန႔စဥ္ဘ၀ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ထုိဖြင့္ဆုိခ်က္မ်ားႏွင့္ အညီေနထုိင္ႏုိင္ရန္မွာ လြယ္ကူလွသည့္ အလုပ္မဟုတ္လွေပ။ မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္အညီ ေနထုိင္ႏုိင္ရန္မွာ မျဖစ္ႏုိင္သည့္ သေဘာတြင္ ရွိေနေပ၏။ သုိ႔ေသာ္ ျဖစ္ႏုိင္သည့္နည္း တစ္ခုကား ရွိ၏။ ထုိနည္းကား ၀ိပႆနာတရား အားထုတ္၍ ေနျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ၀ိပႆနာ တရားအားထုတ္ေနသူသည္ မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္အညီ ေနထုိင္ေနသူ၊ အလမ္းအလတ္လမ္းကို ေလွ်ာက္လွမ္းေနသူဟု ဆုိႏုိင္ေပ၏။ အေၾကာင္းကား ၀ိပႆနာတရား အားထုတ္ျခင္းျဖင့္ သတိတရားကုိ မလြတ္တမ္း ထိန္းခ်ဳပ္ေနႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
မွန္၏။ သတိဟူသည္ ပုိသည္မရွိ လုိသည္သာ ျဖစ္၏ဟု ဆုိသကဲ့သုိ႔ သတိတရားကုိ မလြတ္တမ္း ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ေနသူသည္လည္း အရာရာတြင္ သတိရွိေနသျဖင့္ အျမင္မွားသည္၊ အေတြးမွားသည္၊ အေျပာမွားသည္ စသည္ျဖင့္ ရွိႏုိင္မည္ မဟုတ္လွေပ။ ထုိသုိ႔ သတိျဖင့္ ေနထုိင္ေနသမွ် မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္လည္း ျပည့္စုံေနသည္သာ ျဖစ္ေနေပ၏။ ဥပမာအားျဖင့္ သတိတရားျဖင့္ အာနာပါနေခၚ ထြက္သက္၀င္သက္ကုိ မလြတ္တမ္း သိမွတ္႐ႈမွတ္ေနသူ ေယာဂီအား ၀င္ေလထြက္ေလ အစအဆုံးကုိ မလြတ္တမ္း သိေနသည့္အခါ စိတ္အစဥ္သည္ အျပင္မေရာက္ဘဲ ခႏၶာကုိယ္ႏွင့္ စိတ္တြင္သာ ရွိေနသျဖင့္ ထြက္ေလ၀င္ေလ တစ္မွတ္ရတုိင္း မဂၢင္ရွစ္ပါး အက်င့္တရားႏွင့္ ျပည့္စုံညီညြတ္ေနမည္သာ ျဖစ္၏။ အမွတ္မလြတ္ဘဲ ေနေနသျဖင့္ အျမင္လည္းမွန္ေန၊ အႀကံအစည္လည္းမွန္ေန၊ အေျပာအဆုိလည္း မွန္ေန၊ အလုပ္အကုိင္လည္းမွန္ေန၊ အသက္ေမြးမႈလည္းမွန္ေန၊ လုံလအားထုတ္မႈလည္းမွန္ေန၊ ေအာက္ေမ့သတိရွိမႈလည္းမွန္ေန၊ တည္ၾကည္မႈလည္း မွန္ေနမည္သာျဖစ္၏။ သတိျဖင့္ ၀င္ေလထြက္ေလကုိ ႐ႈမွတ္ေနသမွ် ႐ွဴထုတ္တုိင္း ႐ွဴသြင္းတုိင္း မဂၢင္ရွစ္ပါး ဆုိက္ေနမည္သာ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အျခားအခ်ိန္တြင္ မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္ အညီေနႏုိင္ရန္ မျဖစ္ႏုိင္ေသာ္လည္း သတိရွိရွိႏွင့္ တရားအားထုတ္ေနသည့္ အခ်ိန္သည္ကား မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္အညီ ေနထုိင္ေနၾကသည္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္ၿပီး အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းလုိသူမ်ားသည္ တရားအားထုတ္ၾကရမည္သာ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္၏။
ဤ၌ အထူး သတိျပဳရမည္မွာ အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းႏုိင္ရန္အတြက္ တရားအားထုတ္ရမည္ဟု ဆုိသျဖင့္ ေန႔စဥ္စား၀တ္ေနေရးမ်ားကုိ ပစ္ၿပီး တရားရိပ္သာသြားကာ တရားပဲအားထုတ္ ေနရမည္လားဟု ေစာဒကတက္ဖြယ္ ျဖစ္ေနေပ၏။ ထုိသုိ႔မဟုတ္။ တရားအားထုတ္သည္ ဟူသည္မွာ ရိပ္သာသြားၿပီး အားထုတ္ႏုိင္မွ တရားအားထုတ္သည္မဟုတ္။ မိမိတုိ႔၏ ေန႔စဥ္ေနထုိင္ လႈပ္ရွားေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ပင္ သတိတရားျဖင့္ မလြတ္တမ္း လုိက္လုိက္သိမွတ္ ေပးေနလွ်င္ပင္ တရားအားထုတ္သည္ဟု ဆုိႏုိင္ေပ၏။ ႐ုပ္တရားႏွင့္ စိတ္တြင္ျဖစ္ေပၚေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား၊ ခံစားမႈမ်ား၊ အေတြးအႀကံမ်ားကုိ ျဖစ္စဲျဖစ္ခုိက္ ေပၚစဲေပၚခုိက္မ်ားတြင္ အရွိအတုိင္း လုိက္လုိက္ၿပီး သိေပးေနလွ်င္ပင္ သတိရွိေနၿပီး တရားအားထုတ္ေနသည္သာ ျဖစ္သျဖင့္ ေန႔စဥ္လႈပ္ရွားရင္းျဖင့္ပင္ တရားအားထုတ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားကာ အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းၾကည့္ရန္ တုိက္တြန္းေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
သုိ႔ျဖစ္၍ ဗုဒၶဘာသာတြင္ အထူးျပဳ ေျပာဆုိေဟာေျပာထားသည့္ အလယ္အလတ္လမ္း သုိ႔မဟုတ္ မဂၢင္ရွစ္ရပ္ လမ္းသြယ္ျမတ္ကုိ ေလွ်ာက္လမ္းလုိသူမ်ားသည္ အျခားအျခား သာမန္အခ်ိန္မ်ားတြင္ ထုိလမ္းစဥ္အတုိင္း ေနထုိင္ႏုိင္ရန္မွာ မလြယ္လွသျဖင့္ အလြယ္ဆုံးနည္းျဖစ္သည့္ မည္သုိ႔ေသာအခ်ိန္၊ မည္သုိ႔ေသာ ေနရာတြင္ မည္သုိ႔ေသာ ပုံစံမ်ားျဖင့္ ရွိေနေစကာမႈ ထုိေန႔စဥ္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ပင္ အမွတ္သတိ မျပတ္ရွိၿပီး စိတ္ႏွင့္႐ုပ္တြင္ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ ကုိယ္အမူအရာ၊ ႏႈတ္အမူအရာ၊ စိတ္အမူအရာမ်ား၏ ျဖစ္စဲျဖစ္ခုိက္ ေပၚစဲေပၚခုိက္ကုိ မလြတ္တမ္း လုိက္လုိက္သိေပးေနသည့္ တရားအားထုတ္နည္းကုိ အသုံးျပဳ၍ မဂၢင္ရွစ္ပါးႏွင့္အညီ ေနထုိင္ရန္သာ ႀကိဳးစားရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဤသုိ႔ေနထုိင္ႏုိင္ျခင္းသည္ အလယ္အလတ္လမ္းကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပရင္း မဂၢင္ရွစ္ရပ္ လမ္းစဥ္ျမတ္၏ အေရးပါးမႈ၊ လုိအပ္မႈကုိ ဓမၼအႏွစ္သာရ တစ္ခုအျဖစ္ ႏွစ္သက္မႈတစ္ခု ျပဳလုိက္ရပါသည္။
