ဘယ္အရြယ္မွာ၊ ဘယ္ေရာဂါျဖင့္
ဘယ္ရပ္ေဒသ၊ ဘယ္ကာလ၌
ေသၾကရမည္၊ မသိႏုိင္တာ ဓမၼတာတည္း။
ေသၿပီးတစ္ဖန္၊ ျပန္ျဖစ္ျပန္လည္း
ျဖစ္ရာဘ၀၊ ဘုံဌာနကုိ
ႀကိဳတင္တိက်၊ မသိရ၍
တိက်ေသခ်ာ၊ ခုခ်ိန္ခါ၌
ေကာင္းမႈအစု၊ ႀကိဳးစားျပဳေလာ့။ ။
(မနာပ ဒါယီ ဆရာေတာ္)
ေသျခင္းတရားသည္ အခ်ိန္မေရြး၊ အရြယ္မေရြး၊ ေနရာမေရြး ေရာက္လာတတ္သည္ဟူသည့္ နိယာမကုိ မၾကာေသးမီက စာေရးသူပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ၾကသည့္ နာေရးမ်ားက သက္ေသျပခဲ့ၾက၏။ ျပည္ပႏုိင္ငံတြင္ အလုပ္လာလုပ္ေနသည့္ စာေရးသူဝန္းက်င္ရွိ ဒကာေလးႏွစ္ေယာက္မွာ တစ္ပတ္သာျခားၿပီး ေသဆုံးသြားခဲ့ၾက၏။ တစ္ေယာက္မွာ အသက္ (၃၃)ႏွစ္သာ ရွိေသးၿပီး တစ္ေယာက္မွာ (၂၉)ႏွစ္သာ ရွိေသး၏။ ေန႔စဥ္ေန႔စဥ္ ေသေနၾကသည့္ နာေရးမ်ားသည္ မည္သူမဆုိ ေတြ႕ႀကဳံဖူးၾကမည္၊ ေတြ႕ႀကဳံေနၾကရမည္ ျဖစ္သျဖင့္ အထူးအဆန္း မဟုတ္ေသာ္လည္း ႐ုတ္တရက္ မထင္မွတ္သည္မ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အခါတြင္ကား တုန္လႈပ္မိတတ္ၾက၏။ အထူးသျဖင့္ ထင္မထားသည့္သူမ်ား၊ အေကာင္းပတိျဖစ္ေနသူမ်ား ေသသြားသည့္ဟု ဆုိလာသည့္အခါ ပုိ၍ပင္ အံ့ၾသမိတတ္ၾက၏။
ေသရမည္ကုိ သိေနၾကေသာ္လည္း မေသသူမ်ားကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနၾကသည့္ သတၱဝါမ်ား၏ ထုံးစံအတုိင္း ေသျခင္းတရားသည္ မိမိအလွည့္သုိ႔ ေရာက္မလာေသးလွ်င္ အေၾကာက္တရားလည္း ေရာက္မလာဘဲ ျဖစ္ေနတတ္ၾက၏။ မိမိမျဖစ္ေသးသည့္အခါ ျဖစ္သြားၾကသူမ်ားကုိၾကည့္ၿပီး သံေဝဂမရသည့္အျပင္ အေပ်ာ္အပ်က္ျဖင့္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ေနာက္ၾကေျပာင္ၾကသည္အထိပင္ ျဖစ္တတ္ၾကေပ၏။ ေသသူကုိၾကည့္၍ မိမိအလွည့္ ေရာက္လာမည့္အေရးေတြးကာ ေၾကာက္ရမည့္အစား ဘယ္ဘဝေရာက္ေနသည္ကုိ မသိႏုိင္သည့္ ေသသူကုိသာေတြး၍ ေၾကာက္ေနတတ္ၾကေပ၏။ အခ်ိန္မေရြး ေရာက္လာတတ္သည့္ ေသျခင္းတရားကုိ ေၾကာက္ရမည့္အစား မျမင္ရသည့္ တေစၧသရဲ ၿပိတၱာမ်ားကုိသာ ေၾကာက္ေနတတ္ၾကေပ၏။
စင္စစ္ အမွန္တကယ္ေၾကာက္ရမည့္ အရာကား ထုိတေစၧသရဲ ၿပိတၱာမ်ား မဟုတ္ၾကေပ။ မိမိအလွည့္သုိ႔ အခ်ိန္မေရြး၊ အရြယ္မေရြး၊ ေနရာမေရြးစသည္ျဖင့္ ေရာက္လာတတ္သည့္ ေသျခင္းတရားပင္ ျဖစ္ပါ၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ထုိေသျခင္းတရားသည္ ဘုရားရဟႏၲာမ်ားမွလဲြ၍ မည္သူမွ်ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ေသာေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ဗုဒၶစာေပမ်ားတြင္ ေလာက၌ သတၱဝါမ်ား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အရာငါးမ်ိဳးရွိေၾကာင္း ဖြင့္ဆုိရွင္းျပထား၏။ ထုိငါးမ်ိဳးမွာ
၁။ မည္သည့္အရြယ္တြင္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း
၂။ မည္သုိ႔ေသာ ေရာဂါျဖင့္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း
၃။ မည္သည့္အရပ္ေဒသ၌ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း
၄။ မည္သည့္အခ်ိန္၌ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း
၅။ ေသၿပီးေနာက္ မည္သည့္ဘုံဘဝ၌ ျဖစ္ၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း တုိ႔ပင္ ျဖစ္၏။
မွန္၏။ ေလာကႀကီးတစ္ခုလုံးကုိ ၾကည့္လွ်င္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် လူေတြေသေနၾက၏။ ထုိေသၾကသည့္ သူမ်ားတြင္လည္း အရြယ္ေပါင္းစုံလင္လွ၏။ အခ်ိဳ႕က ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ႏွင့္ ေသၾကရ၏။ အခ်ိဳ႕က အလယ္အလတ္ အရြယ္တြင္ ေသၾကရ၏။ အခ်ိဳ႕က အႀကီးပုိင္းတြင္ ေသၾကရ၏။ ေသသူအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသကဲ့သုိ႔ အရြယ္အစားလည္း စုံလင္လွ၏။ ထုိသူမ်ားသည္ မိမိတုိ႔ေသခ်င္သည့္ အရြယ္တြင္ ေသၾကရျခင္းမဟုတ္ဘဲ အခ်ိန္မေရြး ေရာက္လာသည့္ ေသျခင္းတရားေၾကာင့္သာ အရြယ္မေရြး ေသၾကရျခင္း ျဖစ္၏။ ေသခ်ာသည္မွာ မည္သည့္အရြယ္တြင္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ ေသျခင္းတရားေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္၏။
ေသသူမ်ားကုိ ၾကည့္ျပန္လွ်င္လည္း ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေသၾကရသည္ကုိ ေတြ႕ရတတ္၏။ ႐ုပ္ခႏၶာအစုကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားသည့္ သတၱဝါမွန္သမွ် ေရာဂါအစုကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားသည္သာ ျဖစ္သျဖင့္ ေသၾကသည့္အခါတြင္လည္း ထုိေရာဂါတစ္ခုခုျဖင့္ပင္ ေသၾကရမည္သာ ျဖစ္ပါ၏။ သုိ႔ေသာ္ မည္သုိ႔ေသာ ေရာဂါျဖင့္ ေသရမည္ကုိကား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္၏။ အေသအခ်ာ ေတြးၾကည့္လွ်င္ ေရာဂါဟူသည္ အျခားမဟုတ္ ဤ႐ုပ္ခႏၶာစုႀကီးကပင္ ေရာဂါစုႀကီး ျဖစ္ေနျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ ထုိသုိ႔ေသာ ေရာဂါစုႀကီးကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားသမွ် သတၱဝါမ်ားသည္ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ မည္သည့္ေရာဂါျဖင့္ ေသၾကရမည္ကုိ မည္သူမွ် ႀကိဳတင္၍ သိႏုိင္ၾကမည္ မဟုတ္လွေပ။ စင္စစ္ ႐ုပ္ေဖာက္ျပန္ျခင္းကပင္ ေရာဂါရေနျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ မည္သည့္ေရာဂါဟုသာ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ေသာ္လည္း ေရာဂါတစ္ခုခုျဖင့္ ေသၾကရမည္ဆုိသည္ကား အေသအခ်ာပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔အတူ မည့္သည့္အရပ္ေဒသ၌ ေသၾကရမည္ကုိလည္း မည္သူမွ် ႀကိဳတင္၍ သိႏုိင္ၾကမည္ မဟုတ္လွေပ။ အခ်ိဳ႕မွာ ေတာမွာေမြးၿပီး ၿမိဳ႕မွာေသၾကရသူမ်ား ရွိသကဲ့သုိ႔ အခ်ိဳ႕လည္း ၿမိဳ႕မွာေမြးၿပီး ေတာမွာ သြားေသၾကရသူမ်ားလည္း ရွိေနတတ္၏။ အခ်ိဳ႕လည္း ေမြးဖြားရာႏုိင္ငံတြင္ မေသၾကရဘဲ တုိင္းတပါးတြင္ ေသၾကရသကဲ့သုိ႔ အခ်ိဳ႕ဆုိလွ်င္ ကားေပၚ၊ ရထားေပၚ၊ သေဘၤာေပၚ၊ ေလယာဥ္ေပၚ စသည္ျဖင့္ ခရီးသြားရင္းပင္ ေရာက္ရာေဒသ တစ္ခုခု၌ ေသၾကရသည္မ်ားလည္း ရွိတတ္ေပ၏။ ေသျခင္းတရားသည္ တိက်သည့္ ေနရာေဒသကုိလည္း သတ္မွတ္ထားႏုိင္ျခင္း မရွိလွဘဲ ေနရာေဒသမေရြး ေပၚေပါက္လာတတ္သည့္ သေဘာရွိေန၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သတၱဝါမ်ား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အရာမ်ားတြင္ မည္သည့္အရပ္ေဒသ၌ ေသၾကရမည္ကုိလည္း ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ေၾကာင္း ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
သတၱဝါမ်ား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အရာမ်ားတြင္ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေသၾကရမည္ဟူသည့္ အခ်က္လည္း တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္၏။ ေသျခင္းတရားသည္ အခ်ိန္ကုိက္ ခ်ိန္းခ်က္ထားျခင္း မရွိဘဲ အခ်ိန္မေရြး ေရာက္လာတတ္သည့္ သေဘာရွိ၏။ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေသၾကရမည္ကုိ မသိႏုိင္သျဖင့္ မနက္ပုိင္းျဖစ္ေစ၊ ေန႔လယ္ပုိင္းျဖစ္ေစ၊ ညပုိင္းျဖစ္ေစ၊ အ႐ုဏ္ပုိင္းျဖစ္ေစ အခ်ိန္ျပည့္ သတိရွိေနရန္ လုိအပ္လွ၏။ အခ်ိဳ႕ဆုိလွ်င္ မနက္အိပ္ရာထ မ်က္ႏွာသစ္၊ ေရခ်ိဳးခန္းဝင္ေနစဥ္ ႐ုတ္တရက္ အသက္ေပ်ာက္သြားသူမ်ား ရွိသကဲ့သုိ႔ အခ်ိဳ႕လည္း ေန႔လယ္ပုိင္း ပူလြန္းသျဖင့္ ေရခ်ိဳးမိရာမွ အပူရွပ္ကာ ေသၾကသူမ်ားလည္း ရွိေနတတ္၏။ အခ်ိဳ႕ကား ညေနေစာင္း၊ အခ်ိဳ႕လည္း ညပုိင္း၊ အခ်ိဳ႕လည္း အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ စသျဖင့္ အခ်ိန္အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ ပုံစံတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေသေနၾကရ၏။ စာေရးသူပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ဒကာေလး တစ္ေယာက္ဆုိလွ်င္ ညပုိင္းအလုပ္လုပ္ၿပီးေနာက္ အိပ္ရာထဲဝင္ကာ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္မွာပင္ ေသသြားခဲ့ရ၏။ မည္သူမွ် မထင္မွတ္ထားသျဖင့္ ထုိဒကာေလး၏ ေသျခင္းတရားအေပၚ အလြန္အံ့ၾကမိကာ မယုံၾကည္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ပင္ ျဖစ္ခဲ့၏။ စင္စစ္ မယုံၾကည္စရာ မရွိလွေပ။ ဤသည္ပင္လွ်င္ ေသျခင္းတရား၏ အခ်ိန္မေရြးျဖစ္ေပၚတတ္သည့္ သေဘာျဖစ္ေနၿပီး မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ သေဘာပင္ ျဖစ္ပါ၏။
အေရးႀကီးဆုံး အခ်က္ျဖစ္သည့္ သတၱ၀ါမ်ား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အခ်က္တစ္ခုမွာ ေသၿပီးေနာက္ မည္သည့္ဘုံဌာနတြင္ ျပန္လည္ျဖစ္ၾကရမည္ ဟူသည့္အခ်က္ပင္ျဖစ္၏။ နိဗၺာန္မရေသးသမွ် သတၱ၀ါအားလုံး ေသၿပီးေနာက္ ဘ၀သံသရာ က်င္လည္ၾကရမည္ျဖစ္ၿပီး ယခုဘ၀ မိမိတုိ႔လုပ္ေနၾကသည့္ ကုသုိလ္ကံ၊ အကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အရွိန္ျဖင့္ တစ္ေနရာရာ ဘုံဌာနတစ္ခုခုတြင္ ျပန္လည္ျဖစ္ၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။ သုိ႔ေသာ္ မည္သည့္ဘုံဌာနတြင္ ျဖစ္မည္ကုိကား ႀကိဳတင္မသိႏုိင္ၾကေပ။ ေသၿပီးေနာက္ နတ္ဘုံနတ္နန္းတြင္ စံျမန္းႏုိင္ၾကသူမ်ား ရွိႏုိင္သကဲ့သုိ႔ လူ႔ဘ၀တြင္ ျပန္လည္ေမြးဖြားသူမ်ားလည္း ရွိႏုိင္၏။ အကုသုိလ္တစ္ခုခုေၾကာင့္ ငရဲျပည္သုိ႔ ေရာက္ရွိသြားႏုိင္သူမ်ား ရွိသကဲ့သုိ႔၊ အစြဲတစ္ခုခုေၾကာင့္ ၿပိတၱာအျဖစ္၊ တိရစၧာန္အျဖစ္ ျပန္လည္ပဋိသေႏၶ ယူၾကရသူမ်ားလည္း ရွိႏုိင္၏။ မည္သုိ႔ပင္ျဖစ္ေစ ေသၿပီးျပန္လည္ က်င္လည္ရမည့္ ဘ၀ကုိကား တိတိက်က် သိႏုိင္ရန္ မလြယ္ကူလွေပ။ ေသာတာပန္စသည့္ အရိယာမ်ားႏွင့္ နိဗၺာန္ရသြားသည့္ ဘုရား၊ ရဟႏၲာမ်ားမွလဲြ၍ မည္သူမွ် ေသၿပီးေနာက္ မည္သည့္ဘုံဘဝသုိ႔ ေရာက္ၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ၾကသည္မွာ အမွန္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
သုိ႔ဆုိလွ်င္ ထုိသုိ႔ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အရာမ်ား ရွိေနသျဖင့္ သတၱဝါမ်ားအတြက္ တိက်ေသခ်ာသည့္ အခ်ိန္သည္ ယခုလက္ရွိ အသက္ရွင္ေနသည့္ အခုိက္အတန္႔သည္သာလွ်င္ တိက်သည့္ အခ်ိန္ဟု ဆုိရမည္ျဖစ္ပါ၏။ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္သည္လည္း အၾကာႀကီးမဟုတ္ဘဲ ထုိေသျခင္းတရား မေရာက္လာမီ အခုိက္အတန္႔ကာလမွ်သာ ျဖစ္ပါ၏။ မေသမီအခ်ိန္ကေလးသည္သာ မိမိတို႔အတြက္ ေသခ်ာသည့္ အခ်ိန္ ျဖစ္ေနပါ၏။ ေကြးေသာလက္ မဆန္႔မီ ဆန္႔ေသာလက္မေကြးမီ ေသျခင္းတရားသည္ ေရာက္လာႏုိင္မည္ ျဖစ္သျဖင့္ မိမိတုိ႔အတြက္ တိက်ေသခ်ာသည့္ အခ်ိန္ဟူသည္ အမွန္တကယ္ မရွိလွေပ။ ရွိသည္ဟုဆုိလွ်င္လည္း ယခုအသက္ရွင္ေနသည့္ အခုိက္အတန္႔သာ ျဖစ္သည္ဟု ဆုိရမည္သာ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကုိယ္ပုိင္အခ်ိန္၊ တိက်သည့္ အခ်ိန္ဟူသည္ သီးသန္႔မရွိလွသည့္ သတၱဝါမ်ားအေနျဖင့္ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္ကုိသာ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေအာင္ ကုသုိလ္တရားမ်ားကုိ အျမန္ဆုံး ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကရန္သာ ျဖစ္ပါ၏။ ေကာင္းသည့္အလုပ္ဟူသည္ ေန႔ေရြ႕ညေရြ႕ ေရြ႕ေနရမည့္ အရာမဟုတ္သကဲ့သုိ႔ ေသျခင္းတရားသည္လည္း ေရြ႕ဆုိင္းရပ္တန္႔ထား၍ ရသည့္အရာ မဟုတ္သျဖင့္ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္မွာပင္ ေကာင္းမႈအစုကုိ ႀကိဳးစားျပဳၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
ဆုိလုိသည္မွာ ေလာကရွိသတၱဝါမ်ား အေနျဖင့္ ေသျခင္းတရားႏွင့္ ပတ္သက္၍ မည္သည့္အရြယ္၊ မည္သည့္အခ်ိန္၊ မည္သည့္ေဒသတြင္ မည္သုိ႔ေသာ ေရာဂါမ်ိဳးျဖင့္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္အျပင္ ေသၿပီးေနာက္ မည္သည့္ဘုံဘဝတြင္ ေရာက္ၾကရမည္ကုိလည္း ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ပါသျဖင့္ ထုိေသျခင္းတရား ေရာက္မလာမီ လက္ရွိအခ်ိန္သည္သာ တိက်ေသခ်ာသည့္ အခ်ိန္အခုိက္အတန္႔ ျဖစ္သည္ကုိ သတိျပဳဆင္ျခင္ကာ တိက်သည့္အခ်ိန္တြင္ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈမ်ားကုိသာ ႀကိဳးစားၿပီး ျပဳလုပ္ထား ၾကရန္လုိေၾကာင္း သိေစလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။ ယခုလက္ရွိ အခုိက္အတန္႔သည္သာ ကုိယ္ပုိင္အခ်ိန္ဟု ဆုိႏုိင္သျဖင့္ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ကုသုိလ္တရားမ်ားကုိ ရသမွ် ျပဳလုပ္ထားၾကရမည္သာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း တုိက္တြန္းလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဘဝသံသရာခရီး သြားၾကဦးမည့္ သံသရာ ခရီးသြားမ်ားအေနျဖင့္ သံသရာ ခရီးသြားစဥ္ ျဖစ္ရာဘဝမ်ား၌ ေကာင္းသည့္ရိကၡာထုတ္မ်ားကုိ ထုတ္ပုိးျပင္ဆင္ကာ သြားႏုိင္ၾကေစရန္ႏွင့္ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ ေသျခင္းတရား ေရာက္မလာမီ အခ်ိန္အခုိက္အတန္႔ေလးသည္သာ မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္ပုိင္အခ်ိန္ေလး ႀကိဳးစားျပဳလုပ္ရင္း မတိက်သည့္ အေျခအေနမွ တိက်သည့္ အေျခအေနအျဖစ္သုိ႔ အေရာက္လွမ္းႏုိင္မည့္ အရိယာအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေအာင္ ဝိပႆနာအလုပ္ကုိသာ က်င့္ႀကံႀကိဳးကုတ္ အားထုတ္လုိက္ၾကပါရန္ အေလးအနက္ တုိက္တြန္းလုိက္ရပါသည္။
ဘယ္ရပ္ေဒသ၊ ဘယ္ကာလ၌
ေသၾကရမည္၊ မသိႏုိင္တာ ဓမၼတာတည္း။
ေသၿပီးတစ္ဖန္၊ ျပန္ျဖစ္ျပန္လည္း
ျဖစ္ရာဘ၀၊ ဘုံဌာနကုိ
ႀကိဳတင္တိက်၊ မသိရ၍
တိက်ေသခ်ာ၊ ခုခ်ိန္ခါ၌
ေကာင္းမႈအစု၊ ႀကိဳးစားျပဳေလာ့။ ။
(မနာပ ဒါယီ ဆရာေတာ္)
ေသျခင္းတရားသည္ အခ်ိန္မေရြး၊ အရြယ္မေရြး၊ ေနရာမေရြး ေရာက္လာတတ္သည္ဟူသည့္ နိယာမကုိ မၾကာေသးမီက စာေရးသူပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ၾကသည့္ နာေရးမ်ားက သက္ေသျပခဲ့ၾက၏။ ျပည္ပႏုိင္ငံတြင္ အလုပ္လာလုပ္ေနသည့္ စာေရးသူဝန္းက်င္ရွိ ဒကာေလးႏွစ္ေယာက္မွာ တစ္ပတ္သာျခားၿပီး ေသဆုံးသြားခဲ့ၾက၏။ တစ္ေယာက္မွာ အသက္ (၃၃)ႏွစ္သာ ရွိေသးၿပီး တစ္ေယာက္မွာ (၂၉)ႏွစ္သာ ရွိေသး၏။ ေန႔စဥ္ေန႔စဥ္ ေသေနၾကသည့္ နာေရးမ်ားသည္ မည္သူမဆုိ ေတြ႕ႀကဳံဖူးၾကမည္၊ ေတြ႕ႀကဳံေနၾကရမည္ ျဖစ္သျဖင့္ အထူးအဆန္း မဟုတ္ေသာ္လည္း ႐ုတ္တရက္ မထင္မွတ္သည္မ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အခါတြင္ကား တုန္လႈပ္မိတတ္ၾက၏။ အထူးသျဖင့္ ထင္မထားသည့္သူမ်ား၊ အေကာင္းပတိျဖစ္ေနသူမ်ား ေသသြားသည့္ဟု ဆုိလာသည့္အခါ ပုိ၍ပင္ အံ့ၾသမိတတ္ၾက၏။
ေသရမည္ကုိ သိေနၾကေသာ္လည္း မေသသူမ်ားကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနၾကသည့္ သတၱဝါမ်ား၏ ထုံးစံအတုိင္း ေသျခင္းတရားသည္ မိမိအလွည့္သုိ႔ ေရာက္မလာေသးလွ်င္ အေၾကာက္တရားလည္း ေရာက္မလာဘဲ ျဖစ္ေနတတ္ၾက၏။ မိမိမျဖစ္ေသးသည့္အခါ ျဖစ္သြားၾကသူမ်ားကုိၾကည့္ၿပီး သံေဝဂမရသည့္အျပင္ အေပ်ာ္အပ်က္ျဖင့္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ေနာက္ၾကေျပာင္ၾကသည္အထိပင္ ျဖစ္တတ္ၾကေပ၏။ ေသသူကုိၾကည့္၍ မိမိအလွည့္ ေရာက္လာမည့္အေရးေတြးကာ ေၾကာက္ရမည့္အစား ဘယ္ဘဝေရာက္ေနသည္ကုိ မသိႏုိင္သည့္ ေသသူကုိသာေတြး၍ ေၾကာက္ေနတတ္ၾကေပ၏။ အခ်ိန္မေရြး ေရာက္လာတတ္သည့္ ေသျခင္းတရားကုိ ေၾကာက္ရမည့္အစား မျမင္ရသည့္ တေစၧသရဲ ၿပိတၱာမ်ားကုိသာ ေၾကာက္ေနတတ္ၾကေပ၏။
စင္စစ္ အမွန္တကယ္ေၾကာက္ရမည့္ အရာကား ထုိတေစၧသရဲ ၿပိတၱာမ်ား မဟုတ္ၾကေပ။ မိမိအလွည့္သုိ႔ အခ်ိန္မေရြး၊ အရြယ္မေရြး၊ ေနရာမေရြးစသည္ျဖင့္ ေရာက္လာတတ္သည့္ ေသျခင္းတရားပင္ ျဖစ္ပါ၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ထုိေသျခင္းတရားသည္ ဘုရားရဟႏၲာမ်ားမွလဲြ၍ မည္သူမွ်ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ေသာေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ဗုဒၶစာေပမ်ားတြင္ ေလာက၌ သတၱဝါမ်ား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အရာငါးမ်ိဳးရွိေၾကာင္း ဖြင့္ဆုိရွင္းျပထား၏။ ထုိငါးမ်ိဳးမွာ
၁။ မည္သည့္အရြယ္တြင္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း
၂။ မည္သုိ႔ေသာ ေရာဂါျဖင့္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း
၃။ မည္သည့္အရပ္ေဒသ၌ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း
၄။ မည္သည့္အခ်ိန္၌ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း
၅။ ေသၿပီးေနာက္ မည္သည့္ဘုံဘဝ၌ ျဖစ္ၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ျခင္း တုိ႔ပင္ ျဖစ္၏။
မွန္၏။ ေလာကႀကီးတစ္ခုလုံးကုိ ၾကည့္လွ်င္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် လူေတြေသေနၾက၏။ ထုိေသၾကသည့္ သူမ်ားတြင္လည္း အရြယ္ေပါင္းစုံလင္လွ၏။ အခ်ိဳ႕က ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ႏွင့္ ေသၾကရ၏။ အခ်ိဳ႕က အလယ္အလတ္ အရြယ္တြင္ ေသၾကရ၏။ အခ်ိဳ႕က အႀကီးပုိင္းတြင္ ေသၾကရ၏။ ေသသူအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသကဲ့သုိ႔ အရြယ္အစားလည္း စုံလင္လွ၏။ ထုိသူမ်ားသည္ မိမိတုိ႔ေသခ်င္သည့္ အရြယ္တြင္ ေသၾကရျခင္းမဟုတ္ဘဲ အခ်ိန္မေရြး ေရာက္လာသည့္ ေသျခင္းတရားေၾကာင့္သာ အရြယ္မေရြး ေသၾကရျခင္း ျဖစ္၏။ ေသခ်ာသည္မွာ မည္သည့္အရြယ္တြင္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ ေသျခင္းတရားေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္၏။
ေသသူမ်ားကုိ ၾကည့္ျပန္လွ်င္လည္း ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေသၾကရသည္ကုိ ေတြ႕ရတတ္၏။ ႐ုပ္ခႏၶာအစုကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားသည့္ သတၱဝါမွန္သမွ် ေရာဂါအစုကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားသည္သာ ျဖစ္သျဖင့္ ေသၾကသည့္အခါတြင္လည္း ထုိေရာဂါတစ္ခုခုျဖင့္ပင္ ေသၾကရမည္သာ ျဖစ္ပါ၏။ သုိ႔ေသာ္ မည္သုိ႔ေသာ ေရာဂါျဖင့္ ေသရမည္ကုိကား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္၏။ အေသအခ်ာ ေတြးၾကည့္လွ်င္ ေရာဂါဟူသည္ အျခားမဟုတ္ ဤ႐ုပ္ခႏၶာစုႀကီးကပင္ ေရာဂါစုႀကီး ျဖစ္ေနျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ ထုိသုိ႔ေသာ ေရာဂါစုႀကီးကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားသမွ် သတၱဝါမ်ားသည္ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ မည္သည့္ေရာဂါျဖင့္ ေသၾကရမည္ကုိ မည္သူမွ် ႀကိဳတင္၍ သိႏုိင္ၾကမည္ မဟုတ္လွေပ။ စင္စစ္ ႐ုပ္ေဖာက္ျပန္ျခင္းကပင္ ေရာဂါရေနျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ မည္သည့္ေရာဂါဟုသာ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ေသာ္လည္း ေရာဂါတစ္ခုခုျဖင့္ ေသၾကရမည္ဆုိသည္ကား အေသအခ်ာပင္ ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔အတူ မည့္သည့္အရပ္ေဒသ၌ ေသၾကရမည္ကုိလည္း မည္သူမွ် ႀကိဳတင္၍ သိႏုိင္ၾကမည္ မဟုတ္လွေပ။ အခ်ိဳ႕မွာ ေတာမွာေမြးၿပီး ၿမိဳ႕မွာေသၾကရသူမ်ား ရွိသကဲ့သုိ႔ အခ်ိဳ႕လည္း ၿမိဳ႕မွာေမြးၿပီး ေတာမွာ သြားေသၾကရသူမ်ားလည္း ရွိေနတတ္၏။ အခ်ိဳ႕လည္း ေမြးဖြားရာႏုိင္ငံတြင္ မေသၾကရဘဲ တုိင္းတပါးတြင္ ေသၾကရသကဲ့သုိ႔ အခ်ိဳ႕ဆုိလွ်င္ ကားေပၚ၊ ရထားေပၚ၊ သေဘၤာေပၚ၊ ေလယာဥ္ေပၚ စသည္ျဖင့္ ခရီးသြားရင္းပင္ ေရာက္ရာေဒသ တစ္ခုခု၌ ေသၾကရသည္မ်ားလည္း ရွိတတ္ေပ၏။ ေသျခင္းတရားသည္ တိက်သည့္ ေနရာေဒသကုိလည္း သတ္မွတ္ထားႏုိင္ျခင္း မရွိလွဘဲ ေနရာေဒသမေရြး ေပၚေပါက္လာတတ္သည့္ သေဘာရွိေန၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သတၱဝါမ်ား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အရာမ်ားတြင္ မည္သည့္အရပ္ေဒသ၌ ေသၾကရမည္ကုိလည္း ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ေၾကာင္း ဆုိျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
သတၱဝါမ်ား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အရာမ်ားတြင္ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေသၾကရမည္ဟူသည့္ အခ်က္လည္း တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္၏။ ေသျခင္းတရားသည္ အခ်ိန္ကုိက္ ခ်ိန္းခ်က္ထားျခင္း မရွိဘဲ အခ်ိန္မေရြး ေရာက္လာတတ္သည့္ သေဘာရွိ၏။ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေသၾကရမည္ကုိ မသိႏုိင္သျဖင့္ မနက္ပုိင္းျဖစ္ေစ၊ ေန႔လယ္ပုိင္းျဖစ္ေစ၊ ညပုိင္းျဖစ္ေစ၊ အ႐ုဏ္ပုိင္းျဖစ္ေစ အခ်ိန္ျပည့္ သတိရွိေနရန္ လုိအပ္လွ၏။ အခ်ိဳ႕ဆုိလွ်င္ မနက္အိပ္ရာထ မ်က္ႏွာသစ္၊ ေရခ်ိဳးခန္းဝင္ေနစဥ္ ႐ုတ္တရက္ အသက္ေပ်ာက္သြားသူမ်ား ရွိသကဲ့သုိ႔ အခ်ိဳ႕လည္း ေန႔လယ္ပုိင္း ပူလြန္းသျဖင့္ ေရခ်ိဳးမိရာမွ အပူရွပ္ကာ ေသၾကသူမ်ားလည္း ရွိေနတတ္၏။ အခ်ိဳ႕ကား ညေနေစာင္း၊ အခ်ိဳ႕လည္း ညပုိင္း၊ အခ်ိဳ႕လည္း အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ စသျဖင့္ အခ်ိန္အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ ပုံစံတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေသေနၾကရ၏။ စာေရးသူပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ဒကာေလး တစ္ေယာက္ဆုိလွ်င္ ညပုိင္းအလုပ္လုပ္ၿပီးေနာက္ အိပ္ရာထဲဝင္ကာ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္မွာပင္ ေသသြားခဲ့ရ၏။ မည္သူမွ် မထင္မွတ္ထားသျဖင့္ ထုိဒကာေလး၏ ေသျခင္းတရားအေပၚ အလြန္အံ့ၾကမိကာ မယုံၾကည္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ပင္ ျဖစ္ခဲ့၏။ စင္စစ္ မယုံၾကည္စရာ မရွိလွေပ။ ဤသည္ပင္လွ်င္ ေသျခင္းတရား၏ အခ်ိန္မေရြးျဖစ္ေပၚတတ္သည့္ သေဘာျဖစ္ေနၿပီး မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ သေဘာပင္ ျဖစ္ပါ၏။
အေရးႀကီးဆုံး အခ်က္ျဖစ္သည့္ သတၱ၀ါမ်ား ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အခ်က္တစ္ခုမွာ ေသၿပီးေနာက္ မည္သည့္ဘုံဌာနတြင္ ျပန္လည္ျဖစ္ၾကရမည္ ဟူသည့္အခ်က္ပင္ျဖစ္၏။ နိဗၺာန္မရေသးသမွ် သတၱ၀ါအားလုံး ေသၿပီးေနာက္ ဘ၀သံသရာ က်င္လည္ၾကရမည္ျဖစ္ၿပီး ယခုဘ၀ မိမိတုိ႔လုပ္ေနၾကသည့္ ကုသုိလ္ကံ၊ အကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အရွိန္ျဖင့္ တစ္ေနရာရာ ဘုံဌာနတစ္ခုခုတြင္ ျပန္လည္ျဖစ္ၾကရမည္သာ ျဖစ္၏။ သုိ႔ေသာ္ မည္သည့္ဘုံဌာနတြင္ ျဖစ္မည္ကုိကား ႀကိဳတင္မသိႏုိင္ၾကေပ။ ေသၿပီးေနာက္ နတ္ဘုံနတ္နန္းတြင္ စံျမန္းႏုိင္ၾကသူမ်ား ရွိႏုိင္သကဲ့သုိ႔ လူ႔ဘ၀တြင္ ျပန္လည္ေမြးဖြားသူမ်ားလည္း ရွိႏုိင္၏။ အကုသုိလ္တစ္ခုခုေၾကာင့္ ငရဲျပည္သုိ႔ ေရာက္ရွိသြားႏုိင္သူမ်ား ရွိသကဲ့သုိ႔၊ အစြဲတစ္ခုခုေၾကာင့္ ၿပိတၱာအျဖစ္၊ တိရစၧာန္အျဖစ္ ျပန္လည္ပဋိသေႏၶ ယူၾကရသူမ်ားလည္း ရွိႏုိင္၏။ မည္သုိ႔ပင္ျဖစ္ေစ ေသၿပီးျပန္လည္ က်င္လည္ရမည့္ ဘ၀ကုိကား တိတိက်က် သိႏုိင္ရန္ မလြယ္ကူလွေပ။ ေသာတာပန္စသည့္ အရိယာမ်ားႏွင့္ နိဗၺာန္ရသြားသည့္ ဘုရား၊ ရဟႏၲာမ်ားမွလဲြ၍ မည္သူမွ် ေသၿပီးေနာက္ မည္သည့္ဘုံဘဝသုိ႔ ေရာက္ၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ၾကသည္မွာ အမွန္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
သုိ႔ဆုိလွ်င္ ထုိသုိ႔ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ အရာမ်ား ရွိေနသျဖင့္ သတၱဝါမ်ားအတြက္ တိက်ေသခ်ာသည့္ အခ်ိန္သည္ ယခုလက္ရွိ အသက္ရွင္ေနသည့္ အခုိက္အတန္႔သည္သာလွ်င္ တိက်သည့္ အခ်ိန္ဟု ဆုိရမည္ျဖစ္ပါ၏။ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္သည္လည္း အၾကာႀကီးမဟုတ္ဘဲ ထုိေသျခင္းတရား မေရာက္လာမီ အခုိက္အတန္႔ကာလမွ်သာ ျဖစ္ပါ၏။ မေသမီအခ်ိန္ကေလးသည္သာ မိမိတို႔အတြက္ ေသခ်ာသည့္ အခ်ိန္ ျဖစ္ေနပါ၏။ ေကြးေသာလက္ မဆန္႔မီ ဆန္႔ေသာလက္မေကြးမီ ေသျခင္းတရားသည္ ေရာက္လာႏုိင္မည္ ျဖစ္သျဖင့္ မိမိတုိ႔အတြက္ တိက်ေသခ်ာသည့္ အခ်ိန္ဟူသည္ အမွန္တကယ္ မရွိလွေပ။ ရွိသည္ဟုဆုိလွ်င္လည္း ယခုအသက္ရွင္ေနသည့္ အခုိက္အတန္႔သာ ျဖစ္သည္ဟု ဆုိရမည္သာ ျဖစ္ပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကုိယ္ပုိင္အခ်ိန္၊ တိက်သည့္ အခ်ိန္ဟူသည္ သီးသန္႔မရွိလွသည့္ သတၱဝါမ်ားအေနျဖင့္ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္ကုိသာ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေအာင္ ကုသုိလ္တရားမ်ားကုိ အျမန္ဆုံး ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကရန္သာ ျဖစ္ပါ၏။ ေကာင္းသည့္အလုပ္ဟူသည္ ေန႔ေရြ႕ညေရြ႕ ေရြ႕ေနရမည့္ အရာမဟုတ္သကဲ့သုိ႔ ေသျခင္းတရားသည္လည္း ေရြ႕ဆုိင္းရပ္တန္႔ထား၍ ရသည့္အရာ မဟုတ္သျဖင့္ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္မွာပင္ ေကာင္းမႈအစုကုိ ႀကိဳးစားျပဳၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
ဆုိလုိသည္မွာ ေလာကရွိသတၱဝါမ်ား အေနျဖင့္ ေသျခင္းတရားႏွင့္ ပတ္သက္၍ မည္သည့္အရြယ္၊ မည္သည့္အခ်ိန္၊ မည္သည့္ေဒသတြင္ မည္သုိ႔ေသာ ေရာဂါမ်ိဳးျဖင့္ ေသၾကရမည္ကုိ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္အျပင္ ေသၿပီးေနာက္ မည္သည့္ဘုံဘဝတြင္ ေရာက္ၾကရမည္ကုိလည္း ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္ပါသျဖင့္ ထုိေသျခင္းတရား ေရာက္မလာမီ လက္ရွိအခ်ိန္သည္သာ တိက်ေသခ်ာသည့္ အခ်ိန္အခုိက္အတန္႔ ျဖစ္သည္ကုိ သတိျပဳဆင္ျခင္ကာ တိက်သည့္အခ်ိန္တြင္ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈမ်ားကုိသာ ႀကိဳးစားၿပီး ျပဳလုပ္ထား ၾကရန္လုိေၾကာင္း သိေစလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။ ယခုလက္ရွိ အခုိက္အတန္႔သည္သာ ကုိယ္ပုိင္အခ်ိန္ဟု ဆုိႏုိင္သျဖင့္ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ကုသုိလ္တရားမ်ားကုိ ရသမွ် ျပဳလုပ္ထားၾကရမည္သာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း တုိက္တြန္းလုိရင္း ျဖစ္ပါ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဘဝသံသရာခရီး သြားၾကဦးမည့္ သံသရာ ခရီးသြားမ်ားအေနျဖင့္ သံသရာ ခရီးသြားစဥ္ ျဖစ္ရာဘဝမ်ား၌ ေကာင္းသည့္ရိကၡာထုတ္မ်ားကုိ ထုတ္ပုိးျပင္ဆင္ကာ သြားႏုိင္ၾကေစရန္ႏွင့္ ႀကိဳတင္၍ မသိႏုိင္သည့္ ေသျခင္းတရား ေရာက္မလာမီ အခ်ိန္အခုိက္အတန္႔ေလးသည္သာ မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္ပုိင္အခ်ိန္ေလး ႀကိဳးစားျပဳလုပ္ရင္း မတိက်သည့္ အေျခအေနမွ တိက်သည့္ အေျခအေနအျဖစ္သုိ႔ အေရာက္လွမ္းႏုိင္မည့္ အရိယာအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေအာင္ ဝိပႆနာအလုပ္ကုိသာ က်င့္ႀကံႀကိဳးကုတ္ အားထုတ္လုိက္ၾကပါရန္ အေလးအနက္ တုိက္တြန္းလုိက္ရပါသည္။
