Q. ဆရာေတာ္ဘုရားအား ရိုေသစြာေလ်ာက္ထားပါတယ္ ဘုရား။ ကၽြန္ေတာ္က နည္းပညာ တက္ေရာက္ သင္ၾကားေနေသာ ဗိိုလ္ေလာင္းတစ္ဦးပါ။ ရဟႏၲာနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶ ကြာျခားပံုကို တပည့္ေတာ္အား ေျဖၾကား ေပးပါခင္ဗ်ာ။ မည္သို႔ မည္ပံု ၾကိဳးစားအားထုတ္ေသာ္ ျဖစ္ႏိုင္ပံုတို႔ကို ရွင္းလင္းေျဖၾကားေပးပါရန္ ေလးစားစြာ ပန္ၾကားအပ္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
တပည့္ေတာ္က အရွင္ဘုရားရဲ႕ စာဖတ္ပရိသတ္ တစ္ဦးပါ။ အရွင္ဘုရား စာအုပ္ေတြကို အားလံုးနီးပါး ဖတ္ျဖစ္ပါတယ္။ လိ္ုက္နာရမွာေတြကုိလည္း လိုက္နာပါတယ္။ မွတ္သားက်င့္ၾကံရမွာေတြကိုလည္း လိုက္နာ ပါတယ္။ အတုယူစရာေတြကိုလည္း အတုယူပါတယ္။ တပည့္ေတာ္ တရားအား ထုတ္ခ်င္ေပမယ့္ အေျခအေနက မေပးေသးလို႔ စာသင္ရင္း တရားစာအုပ္ေတြဖတ္ရင္း ၀ိပႆနာကိုလည္း က်င့္ၾကံေနပါတယ္။ တပည့္ေတာ္မွာ အလြန္ထက္သန္တဲ႔ စိတ္တစ္ခုရွိပါတယ္ဘုရား။ အဲဒါကေတာ့ တပည္႔ေတာ္ အဘိညာဥ္ (၆) ပါးနဲ႔တကြ ရဟႏၲာျဖစ္ခ်င္ ေနမိတယ္ဘုရား။ တပည့္ေတာ္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး တရားစာအုပ္ေတြဖတ္ ေလ့လာတယ္။ သူငယ္ခ်င္းေတြကိုလည္း ေဟာေျပာပါတယ္။ အရွင္ဘုရားေၾကာင့္ တပည့္ေတာ္ အမ်ားၾကီး ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ တပည့္ေတာ္ မနက္တိုင္း ဘုရား ဆြမ္းကပ္တယ္ဘုရား။ ေန႔ခင္းလည္း ဘုရား ဆြမ္းကပ္ျပီးမွ စားပါတယ္ဘုရား။ အဲဒီကုသိုလ္ရဲ႔ ပထမေဇာက ယခု တပည့္ေတာ္ ဘယ္သြားသြား ဘယ္ေနရာေရာက္ေရာက္ ထမင္းေကၽြးမယ့္ လူေတြအျမဲရွိေနတယ္ဘုရား။ ေစတနာပါပါနဲ့ ေန႔တုိင္းကၽြန္ေတာ့္ကို ေကၽြးၾကတယ္ဘုရား။ ယခု ဘယ္သြားသြား သရဏဂံု ၃ ပါး အျမဲရြတ္ေနပါတယ္ဘုရား။
အရွင္ဘုရား ရိုေသစြာ ကန္ေတာ့ပါတယ္ဘုရား။
ဗိုလ္ေလာင္း ေ၀ဇင္မင္း (DSTA)
ျပင္ဦးလြင္။
A. မဂၤလာပါ ဒကာေ၀ဇင္မင္း
ဗုဒၶဘာသာကုိ လက္ေတြ႕လုိက္နာ က်င့္ႀကံေနထုိင္တာကုိ သိရတဲ့အတြက္ ၀မ္းသာပါတယ္။ တရားေတာ္ရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္ထဲကလုိ လက္ေတြ႕အားထုတ္ရင္ လက္ေတြ႕အက်ိဳး ရႏုိင္တာျဖစ္လုိ႔ အားထုတ္ေနတဲ့ သူေတြအတြက္ အက်ိဳးတရားကေတာ့ ရွိေနမွာ အမွန္ပါပဲ။ အခု ဒကာေလး သိခ်င္ေနတဲ့ ေမးခြန္းေတြကုိ အတတ္ႏုိင္ဆုံး အက်ဥ္းခ်ဳံ႕ၿပီးပဲ ေျဖၾကားေပးလုိက္ပါတယ္။ အေသးစိပ္ အက်ယ္ေျဖေပးမယ္ဆုိရင္ စာေတြအရမ္းမ်ားၿပီး ႐ႈတ္ေထြးသြားမွာ စုိးလုိ႔ပါ။
ဒကာေလးေမးထားတဲ့ ရဟႏၲာနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶ ကြားျခားခ်က္ကေတာ့ ရဟႏၲာဆုိတာ အရဟႏၲဆုိတဲ့ ပါဠိစကားကုိ ျမန္မာမႈျပဳထားတာျဖစ္ၿပီး ပေစၥကဗုဒၶဆုိတာက ပါဠိစကားလုံးကုိ တုိက္႐ုိက္အသုံးျပဳထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အရဟႏၲဆုိတဲ့ စကားမွာပါတဲ့ အရ, ဆုိတဲ့စကားက အဟန္႔အတား အကန္႔အေထာက္ ကိေလသာလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရၿပီး ဟႏၲ(ဟတ)ကေတာ့ သတ္ျခင္းလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရဟႏၲ (ရဟႏၲာ)ဆုိတာ တားျမစ္ပိတ္ပင္တတ္တဲ့ ကိေလသာမွန္သမွ်ကုိ အၾကြင္းအက်န္မရွိ အကုန္အစင္ သတ္ၿပီးသြားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကုိ ေခၚဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶဆုိတဲ့ စကားလုံးမွာပါတဲ့ ပေစၥကဆုိတာ = အသီးအျခား၊ သီးသီးသန္႔သန္႔ လုိ႔အဓိပၸါယ္ရၿပီး ဗုဒၶကေတာ့ သစၥာေလးပါးကုိ သိေသာဘုရားလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပေစၥကဗုဒၶဆုိတာ သာဝကမ်ားလုိ သဗၺညဳဘုရားရွင္ထံမွ တစ္ဆင့္ သစၥာေလးပါးကုိ သိတဲ့ ရဟႏၲာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ သီးျခားမိမိကုိယ္တုိင္ က်င့္ႀကံအားထုတ္ၿပီး သစၥာေလးပါးကုိသိတဲ့ ဘုရားမ်ိဳးကုိေခၚတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က ပေစၥကဗုဒၶဟာ ဘုရားေတာ့ဘုရားပဲ ဒါေပမယ့္ ဘုရားငယ္လုိ႔ ဆုိေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါက ရဟႏၲာနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶဆုိတဲ့ အေခၚအေ၀ၚစကားလုံးေတြရဲ႕ အဓိကအဓိပၸါယ္ျခားနားခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ရဟႏၲာနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶတုိ႔ဟာ သစၥာေလးပါးကုိသိၿပီး ကိေလသာမွန္သမွ်ကုိ အကုန္အစင္ ပယ္သတ္ကာ ေနာက္ဆုံးတြင္ နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳသြားၾကတာခ်င္း တူညီၾကေပမယ့္ ျဖည့္က်င့္ရတဲ့ ပါရမီနဲ႔ ရရွိတဲ့ အဆင့္အေျခအေန၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကေတာ့ ကြာျခားၾကပါတယ္။ သစၥာကုိ သိျမင္ၾကတာခ်င္း ကြာျခားမႈရွိတာကုိ ဆုိလုိတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါကုိ စာလုိေျပာေတာ့ ေဗာဓိလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ေဗာဓိဆုိတာ သစၥာေလးပါးကုိ ထုိးထြင္း၍ သိျမင္တဲ့ဉာဏ္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သာ၀ကေတြရဲ႕ သိျမင္မႈဉာဏ္ကုိ သာ၀ကေဗာဓိလုိ႔ဆုိၿပီး ပေစၥကဗုဒၶမ်ားရဲ႕ ထုိးထြင္းသိျမင္မႈဉာဏ္ကုိ ပေစၥကေဗာဓိလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ပေစၥကဗုဒၶလည္း ရဟႏၲာပဲ ရဟႏၲာလည္း ရဟႏၲာပဲလုိ႔ ေစာဒကတက္စရာ ရွိပါတယ္။ ရဟႏၲာေတာ့ ရဟႏၲာပါပဲ။ ရရွိတဲ့ ဉာဏ္နဲ႔ျဖည့္က်င့္တဲ့ ပါရမီေတြကုိလုိက္ၿပီး သဗၺညဳတဗုဒၶ၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ သာ၀ကဗုဒၶရယ္လုိ႔ ခဲြျခားသတ္မွတ္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အသုံးျပဳတဲ့ ရဟႏၲာဆုိတာကေတာ့ သာ၀ကေတြကုိ ရည္ရြယ္ပါတယ္။ သာ၀ကအျဖစ္နဲ႔ ပါရမီျဖည့္ၿပီး ကိေလသာကုန္ခမ္းကာ နိဗၺာန္၀င္စံၾကတဲ့ ရဟႏၲာမ်ားကုိ ဆုိလုိပါတယ္။ သာ၀ကေတြ ရရွိၾကတဲ့ ေဗာဓိေတြကုိ ဆုိလုိခ်င္ပါတယ္။
ဒီသာ၀က ေဗာဓိကလည္း သုံးမ်ိဳးသုံးစား ကဲြျပားျပန္ပါတယ္။ အဲဒီသုံးမ်ိဳးက
(၁) အဂၢသာ၀ကေဗာဓိ = အရွင္သာရိပုတၱရာ၊ အရွင္မဟာေမာဂၢလာန္ မေထရ္ျမတ္တို႔ ရရွိၾကတဲ့ ေဗာဓိမ်ိဳးကုိ အဂၢသာ၀ကေဗာဓိလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရဖုိ႔အတြက္ ဒါနစတဲ့ ပါရမီဆယ္ပါးကုိ ကမၻာေပါင္း တစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္းၾကာေအာင္ ပါရမီျဖည့္က်င့္ရပါတယ္။
(၂) မဟာသာ၀ကေဗာဓိ = ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ႕ လက္်ာေတာ္ရံ သာ၀က ေလးဆယ္၊ လက္၀ဲေတာ္ရံ သာ၀ကေလးဆယ္လုိ႔ ေခၚတဲ့ အသီတိရွစ္က်ိပ္ျဖစ္တဲ့ မဟာသာ၀ကမ်ား ရရွိတဲ့ ေဗာဓိကုိ မဟာသာ၀က ေဗာဓိလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရဖုိ႔အတြက္လည္း ဒါနစတဲ့ ပါရမီဆယ္ပါးကုိ ကမၻာတစ္သိန္း ကာလၾကာေအာင္ ပါရမီျဖည့္က်င့္ရပါတယ္။
(၃) ပကတိသာ၀ကေဗာဓိ = ပကတိသာ၀ကမ်ားအတြက္ ပါရမီျဖည့္က်င့္ရမယ့္ ကာလအပုိင္းအျခား သတ္မွတ္ခ်က္ကုိ အတိအက် မေဖာ္ျပထားပါဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕ အ႒ကထာမ်ားမွာေတာ့ ကမၻာတစ္သိန္းေအာက္ ကမၻာတစ္ရာ၊ ကမၻာတစ္ေထာင္ စသျဖင့္ အတိအက် သတ္မွခ်က္မရွိ ဒါနစတဲ့ပါရမီမ်ား ျဖည့္က်င့္ရဖြယ္ရွိတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ဒီေန႔ေခတ္ တရားအားထုတ္ေနသူမ်ား အေနျဖင့္ မိမိတုိ႔ဟာ ဆုႀကီးပန္မ်ား ဟုတ္ခ်င္လည္းဟုတ္ႏုိင္၊ မဟုတ္ခ်င္လည္း မဟုတ္ႏုိင္ေပမယ့္္ သာမန္ေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရၿပီး သစၥာေလးကုိသိကာ ရဟႏၲာျဖစ္ဖုိ႔အတြက္ အတိတ္ဘ၀ေတြက ျဖည့္က်င့္ခဲ့တဲ့ ပါရမီမ်ားလည္း ရွိႏုိင္တဲ့အတြက္ ဒီဘ၀မွာ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရင္ ရဟႏၲာအျဖစ္ ရႏုိင္ပါတယ္။ ေသခ်ာတာကေတာ့ အတိတ္ဘ၀ေတြက ဘယ္လုိျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိတာ မသိႏုိင္ေပမယ့္ ဒီဘ၀မွာ ႀကိဳးႀကိဳးစားစား မွန္မွန္ကန္ကန္ ျပင္းျပထက္သန္တဲ့ အားထုတ္မႈမ်ားနဲ႔ က်င့္ႀကံမယ္ဆုိရင္ ရဟႏၲာျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ မသိႏုိင္တဲ့ ပါရမီေတြကလည္း ရွိခ်င္ရွိေနႏုိင္မွာ ျဖစ္လုိ႔ပါ။
ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရရွိတဲ့အခါမွာလည္း ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈနဲ႔ ပါရမီေတြအရ စ်ာန္အဘိညာဏ္ တန္ခုိးမရွိ ပကတိ သူလုိငါလုိ ေနတဲ့ သုကၡ၀ိပႆက ရဟႏၲာႏွင့္ စ်ာန္အဘိညာဏ္၊ တန္ခုိးရွင္ျဖစ္တဲ့ စ်ာနလာဘီရဟႏၲာလုိ႔ ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားခဲြျခားႏုိင္ပါတယ္။ ပုိၿပီး အေသးစိပ္ခဲြျခားမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ၁။ လြန္ကဲေသာ သဒၶါျဖင့္ ကိေလသာမွ လြတ္ကင္းေသာ သဒၶါ၀ိမုတၱရဟႏၲာ ၂။ လြန္ကဲေသာ ပညာျဖင့္ ကိေလသာမွ လြတ္ကင္းေသာ ပညာ၀ိမုတၱရဟႏၲာ ၃။ ေလာကီ၀ိဇၨာ အဘိညာဏ္မပါ သဒၶါပညာႏွစ္ပါးျဖင့္သာ ကိေလသာမွ လြတ္ကင္းေသာ ဥဘေတာဘာဂ ၀ိမုတၱရဟႏၲာ ၄။ ၀ိဇၨာသုံးပါးႏွင့္ျပည့္စုံေသာ ေတ၀ိဇၨာပတၱရဟႏၲာ ၅။ အဘိညာဥ္ (၆)ပါးနဲ႔ျပည့္စုံေသာ ဆဠာဘိညရဟႏၲာ ၆။ ပဋိသမၻိဒါေလးပါးသုိ႔ ဆုိက္ေရာက္ေသာ ပဋိသမၻိဒါပတၱ ရဟႏၲာလုိ႔ (၆)မ်ိဳးခဲြျခားႏုိင္ပါတယ္။ ဒီကဲြျပားမႈေတြဟာ အားထုတ္တဲ့ နည္းစနစ္နဲ႔ လုိခ်င္တဲ့အရာကုိ အထပ္ထပ္က်င့္ႀကံ ပြားမ်ားမႈေတြကုိလုိက္ၿပီး အမည္နဲ႔ အဆင့္ကဲြျပားသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အားလုံးကေတာ့ အာသေ၀ါကုန္ခမ္း ရဟႏၲာမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမးခြန္းရွင္ ဒကာေလး ျဖစ္ခ်င္တဲ့ အဘိညာဏ္ေျခာက္ပါးနဲ႔ ျပည့္စုံတဲ့ ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရခ်င္ရင္ ၀ိပႆနာအလုပ္ကုိ နည္းစနစ္မွန္ကန္စြာ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရင္း အဘိညာဏ္ ရဖုိ႔အတြက္ ပထမစ်ာန္၊ ဒုတိယစ်ာန္ စတဲ့စ်ာန္မ်ားကုိ ၀သီေဘာ္ငါးပါးနဲ႔ ႏုိင္နင္းစြာပြားမ်ား အားထုတ္ႏုိင္မယ္ ဆုိရင္ေတာ့ ဆဠာဘိည ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရရွိႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဘိညာဏ္ေျခာက္ပါးထဲက ၁။ နတ္မ်က္စိကဲ့သုိ႔ သိလုိရာကုိ အထူးျမင္တတ္တဲ့ ဒိဗၺစကၡဳအဘိညာဏ္ ၂။ နတ္နားကဲ့သုိ႔ အထူးၾကားတတ္တဲ့ ဒိဗၺေသာတအဘိညာဏ္ ၃။ သူတပါး၏စိတ္ကုိ သိတတ္တဲ့ ပရစိတၱ၀ိဇာနန အဘိညာဏ္ ၄။ အထူးထူးေသာ တန္ခုိးမ်ားကုိ ျပစြမ္းႏုိင္တဲ့ ဣဒၶိ၀ိဓအဘိညာသ္ ၅။ ေရွးဘ၀က ျဖစ္ခဲ့ဖူးသည္မ်ားကုိ အစဥ္ေအာက္ေမ့ႏုိင္တဲ့ ပုေဗၺနိ၀ါသာႏုႆတိ အဘိညာဥ္ဆုိတဲ့ အဘိညာဥ္ငါးပါးကုိ ေလာကီအဘိညာဥ္လုိ႔ေခၚၿပီး ဒီငါးပါးကုိ သာသနာပ အခါမွာလည္း သမထကမၼ႒ာန္းတစ္ခုခုကုိ အားထုတ္ၿပီး ရယူႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးအဘိညာဏ္ျဖစ္တဲ့ ၆။ ကိေလသာအာသေ၀ါ ကုန္ခမ္းေစတတ္တဲ့ အရဟတၱမဂ္ဉာဏ္လုိ႔ေခၚတဲ့ အာသ၀ကၡယ အဘိညာဥ္ကေတာ့ သာသနာတြင္းကာလမွာ ၀ိပႆနာ တရားအားထုတ္ျခင္းျဖင့္ပဲ ရယူႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သာသနာနဲ႔ႀကဳံၿပီး ၀ိပႆနာကုိ ပြားမ်ားအားထုတ္ႏုိင္တဲ့ အခုလုိကာလမ်ိဳးမွာ အဘိညာဥ္ေျခာက္ပါးနဲ႔အတူ ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရယူႏုိင္ပါတယ္လုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက သာ၀ကေတြအေနနဲ႔ ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရေစႏုိင္တဲ့ အဆင့္အတန္းေတြကုိ ေျပာျပတာျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သဗၺညဳတေဗာဓိ၊ ပေစၥကေဗာဓိမွတပါး သာ၀ကေဗာဓိ အေၾကာင္းကုိ အက်ဥ္းတင္ျပရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ ပေစၥကဗုဒၶ အေၾကာင္းေျပာရရင္ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိရတဲ့ ပေစၥကဗုဒၶ ဘုရားရွင္ေတြဟာ သဗၺညဳဘုရားရွင္မ်ား မပြင့္တဲ့ သာသနာပ အခါမွာပဲ ပြင့္ေတာ္မူၾကပါတယ္္။ သဗၺညဳတ ဘုရားအေလာင္းေတာ္မ်ား လူ႔ျပည္မွာ ျဖစ္လာတဲ့အခါ ပေစၥကဗုဒၶ ဘုရားရွင္မ်ားဟာ ပရိနိဗၺာန္ စံဝင္ၿပီး ကြယ္ေပ်ာက္သြား ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ပေစၥကဗုဒၶ ဘုရားရွင္ေတြဟာ သစၥာေလးပါးတရားေတာ္ကုိ ကုိယ္တုိင္ပဲ သိျမင္ေလ့ရွိၿပီး သူတပါးတုိ႔သိေအာင္ မေဟာၾကားႏုိင္ပါဘူး။ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းတဲ့ သူေတြကုိေတာ့ လွဴၿပီးဆုေတာင္းတဲ့အခါ ေတာင္းတဲ့ဆုနဲ႔ ျပည့္စုံေစႏုိင္ပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶ ဘုရားရွင္တုိ႔ဟာ ဂုဏ္ေတာ္အဆင့္အားၿဖင့္ သဗၺညဳဘုရားရွင္တုိ႔ေအာက္ နိမ့္က်ၿပီး ရဟႏၱာတုိ႔ထက္ ျမင့္ျမတ္ပါတယ္။
ဒီပေစၥကဗုဒၶအျဖစ္နဲ႔ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ ရဖုိ႔အတြက္ ဒါနစတဲ့ပါရမီဆယ္ပါး၊ ဥပပါမရမီဆယ္ပါးဆုိတဲ့ ပါရမီေတြကုိ ႏွစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္းၾကာေအာင္ ပါရမီ ျဖည့္က်င့္ရပါတယ္။ ဒီပေစၥက ဗုဒၶမ်ားဟာလည္း ၁။ ပညာေရွ႕ထား ပါရမီပြားတဲ့ ပညာဓိက ပေစၥကဗုဒၶ ၂။ သဒၶါေရွ႕ထား ပါရမီပြားတဲ့ သဒၶါဓိက ပေစၥကဗုဒၶ ၃။ ၀ိရိယေရွ႕ထား ပါရမီပြားတဲ့ ၀ီရိယာဓိက ပေစၥကဗုဒၶလုိ႔ သုံးမ်ိဳးခဲြျခားႏုိင္ပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ကဲြျပားေပမယ့္ ႏွစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻတစ္သိန္းၾကာေအာင္ ပါရမီေတြကုိျဖည့္ၿပီး ပါရမီအထြတ္အထိပ္ကုိ ေရာက္တဲ့အခါ ဆရာမရွိဘဲ မိမိကုိယ္တုိင္ သစၥာေလးပါးကုိ ထုိးထြင္း၍သိေသာ မဂ္ဉာဏ္ကုိ ရေတာ္မူပါတယ္။ ဒီမဂ္ဉာဏ္ကုိ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ဒီလုိ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္မ်ားကုိ ပေစၥကဗုဒၶလုိ႔ ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေလာက္ဆုိရင္ ဒကာေလးသိခ်င္တဲ့ ရဟႏၲာနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶအေၾကာင္း အနည္းငယ္ေတာ့ သိႏုိင္ေလာက္ၿပီလုိ႔ ထင္ပါတယ္။ စာေပမွာအမ်ားႀကီး အက်ယ္ဖြင့္ထားေပမယ့္ ဒီေနရာမွာေတာ့ အဓိကက်တဲ့ အခ်က္ေလာက္ကုိပဲ ေရြးထုတ္တင္ျပလုိက္ပါတယ္။ မသိတာရွိရင္ နားမလည္တာရွိရင္ ေနာက္ထပ္ၿပီး ေမးျမန္းႏုိင္ပါတယ္။
က်မ္းကုိး
မဟာဗုဒၶ၀င္ (ပထမတဲြ၊ ပထမပုိင္း)၊ မင္းကြန္းတိပိဋကဓရ ဆရာေတာ္
လယ္တီဒီပနီေပါင္းခ်ဳပ္ (စတုတၳတဲြ၊ ဥတၱမပုရိသဒီပနီ)၊ လယ္တီဆရာေတာ္
သုေတသနသ႐ုပ္ျပ အဘိဓာန္၊ အရွင္ၾသဘာသာဘိ၀ံသ
၀ိသုဒၶိမဂ္၊ အ႒ကထာ၊ ျမန္မာျပန္ (ဒုတိယတဲြ)
တပည့္ေတာ္က အရွင္ဘုရားရဲ႕ စာဖတ္ပရိသတ္ တစ္ဦးပါ။ အရွင္ဘုရား စာအုပ္ေတြကို အားလံုးနီးပါး ဖတ္ျဖစ္ပါတယ္။ လိ္ုက္နာရမွာေတြကုိလည္း လိုက္နာပါတယ္။ မွတ္သားက်င့္ၾကံရမွာေတြကိုလည္း လိုက္နာ ပါတယ္။ အတုယူစရာေတြကိုလည္း အတုယူပါတယ္။ တပည့္ေတာ္ တရားအား ထုတ္ခ်င္ေပမယ့္ အေျခအေနက မေပးေသးလို႔ စာသင္ရင္း တရားစာအုပ္ေတြဖတ္ရင္း ၀ိပႆနာကိုလည္း က်င့္ၾကံေနပါတယ္။ တပည့္ေတာ္မွာ အလြန္ထက္သန္တဲ႔ စိတ္တစ္ခုရွိပါတယ္ဘုရား။ အဲဒါကေတာ့ တပည္႔ေတာ္ အဘိညာဥ္ (၆) ပါးနဲ႔တကြ ရဟႏၲာျဖစ္ခ်င္ ေနမိတယ္ဘုရား။ တပည့္ေတာ္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး တရားစာအုပ္ေတြဖတ္ ေလ့လာတယ္။ သူငယ္ခ်င္းေတြကိုလည္း ေဟာေျပာပါတယ္။ အရွင္ဘုရားေၾကာင့္ တပည့္ေတာ္ အမ်ားၾကီး ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ တပည့္ေတာ္ မနက္တိုင္း ဘုရား ဆြမ္းကပ္တယ္ဘုရား။ ေန႔ခင္းလည္း ဘုရား ဆြမ္းကပ္ျပီးမွ စားပါတယ္ဘုရား။ အဲဒီကုသိုလ္ရဲ႔ ပထမေဇာက ယခု တပည့္ေတာ္ ဘယ္သြားသြား ဘယ္ေနရာေရာက္ေရာက္ ထမင္းေကၽြးမယ့္ လူေတြအျမဲရွိေနတယ္ဘုရား။ ေစတနာပါပါနဲ့ ေန႔တုိင္းကၽြန္ေတာ့္ကို ေကၽြးၾကတယ္ဘုရား။ ယခု ဘယ္သြားသြား သရဏဂံု ၃ ပါး အျမဲရြတ္ေနပါတယ္ဘုရား။
အရွင္ဘုရား ရိုေသစြာ ကန္ေတာ့ပါတယ္ဘုရား။
ဗိုလ္ေလာင္း ေ၀ဇင္မင္း (DSTA)
ျပင္ဦးလြင္။
A. မဂၤလာပါ ဒကာေ၀ဇင္မင္း
ဗုဒၶဘာသာကုိ လက္ေတြ႕လုိက္နာ က်င့္ႀကံေနထုိင္တာကုိ သိရတဲ့အတြက္ ၀မ္းသာပါတယ္။ တရားေတာ္ရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္ထဲကလုိ လက္ေတြ႕အားထုတ္ရင္ လက္ေတြ႕အက်ိဳး ရႏုိင္တာျဖစ္လုိ႔ အားထုတ္ေနတဲ့ သူေတြအတြက္ အက်ိဳးတရားကေတာ့ ရွိေနမွာ အမွန္ပါပဲ။ အခု ဒကာေလး သိခ်င္ေနတဲ့ ေမးခြန္းေတြကုိ အတတ္ႏုိင္ဆုံး အက်ဥ္းခ်ဳံ႕ၿပီးပဲ ေျဖၾကားေပးလုိက္ပါတယ္။ အေသးစိပ္ အက်ယ္ေျဖေပးမယ္ဆုိရင္ စာေတြအရမ္းမ်ားၿပီး ႐ႈတ္ေထြးသြားမွာ စုိးလုိ႔ပါ။
ဒကာေလးေမးထားတဲ့ ရဟႏၲာနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶ ကြားျခားခ်က္ကေတာ့ ရဟႏၲာဆုိတာ အရဟႏၲဆုိတဲ့ ပါဠိစကားကုိ ျမန္မာမႈျပဳထားတာျဖစ္ၿပီး ပေစၥကဗုဒၶဆုိတာက ပါဠိစကားလုံးကုိ တုိက္႐ုိက္အသုံးျပဳထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အရဟႏၲဆုိတဲ့ စကားမွာပါတဲ့ အရ, ဆုိတဲ့စကားက အဟန္႔အတား အကန္႔အေထာက္ ကိေလသာလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရၿပီး ဟႏၲ(ဟတ)ကေတာ့ သတ္ျခင္းလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရဟႏၲ (ရဟႏၲာ)ဆုိတာ တားျမစ္ပိတ္ပင္တတ္တဲ့ ကိေလသာမွန္သမွ်ကုိ အၾကြင္းအက်န္မရွိ အကုန္အစင္ သတ္ၿပီးသြားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကုိ ေခၚဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶဆုိတဲ့ စကားလုံးမွာပါတဲ့ ပေစၥကဆုိတာ = အသီးအျခား၊ သီးသီးသန္႔သန္႔ လုိ႔အဓိပၸါယ္ရၿပီး ဗုဒၶကေတာ့ သစၥာေလးပါးကုိ သိေသာဘုရားလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပေစၥကဗုဒၶဆုိတာ သာဝကမ်ားလုိ သဗၺညဳဘုရားရွင္ထံမွ တစ္ဆင့္ သစၥာေလးပါးကုိ သိတဲ့ ရဟႏၲာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ သီးျခားမိမိကုိယ္တုိင္ က်င့္ႀကံအားထုတ္ၿပီး သစၥာေလးပါးကုိသိတဲ့ ဘုရားမ်ိဳးကုိေခၚတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က ပေစၥကဗုဒၶဟာ ဘုရားေတာ့ဘုရားပဲ ဒါေပမယ့္ ဘုရားငယ္လုိ႔ ဆုိေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါက ရဟႏၲာနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶဆုိတဲ့ အေခၚအေ၀ၚစကားလုံးေတြရဲ႕ အဓိကအဓိပၸါယ္ျခားနားခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ရဟႏၲာနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶတုိ႔ဟာ သစၥာေလးပါးကုိသိၿပီး ကိေလသာမွန္သမွ်ကုိ အကုန္အစင္ ပယ္သတ္ကာ ေနာက္ဆုံးတြင္ နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳသြားၾကတာခ်င္း တူညီၾကေပမယ့္ ျဖည့္က်င့္ရတဲ့ ပါရမီနဲ႔ ရရွိတဲ့ အဆင့္အေျခအေန၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကေတာ့ ကြာျခားၾကပါတယ္။ သစၥာကုိ သိျမင္ၾကတာခ်င္း ကြာျခားမႈရွိတာကုိ ဆုိလုိတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါကုိ စာလုိေျပာေတာ့ ေဗာဓိလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ေဗာဓိဆုိတာ သစၥာေလးပါးကုိ ထုိးထြင္း၍ သိျမင္တဲ့ဉာဏ္ကုိ ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သာ၀ကေတြရဲ႕ သိျမင္မႈဉာဏ္ကုိ သာ၀ကေဗာဓိလုိ႔ဆုိၿပီး ပေစၥကဗုဒၶမ်ားရဲ႕ ထုိးထြင္းသိျမင္မႈဉာဏ္ကုိ ပေစၥကေဗာဓိလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ပေစၥကဗုဒၶလည္း ရဟႏၲာပဲ ရဟႏၲာလည္း ရဟႏၲာပဲလုိ႔ ေစာဒကတက္စရာ ရွိပါတယ္။ ရဟႏၲာေတာ့ ရဟႏၲာပါပဲ။ ရရွိတဲ့ ဉာဏ္နဲ႔ျဖည့္က်င့္တဲ့ ပါရမီေတြကုိလုိက္ၿပီး သဗၺညဳတဗုဒၶ၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ သာ၀ကဗုဒၶရယ္လုိ႔ ခဲြျခားသတ္မွတ္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အသုံးျပဳတဲ့ ရဟႏၲာဆုိတာကေတာ့ သာ၀ကေတြကုိ ရည္ရြယ္ပါတယ္။ သာ၀ကအျဖစ္နဲ႔ ပါရမီျဖည့္ၿပီး ကိေလသာကုန္ခမ္းကာ နိဗၺာန္၀င္စံၾကတဲ့ ရဟႏၲာမ်ားကုိ ဆုိလုိပါတယ္။ သာ၀ကေတြ ရရွိၾကတဲ့ ေဗာဓိေတြကုိ ဆုိလုိခ်င္ပါတယ္။
ဒီသာ၀က ေဗာဓိကလည္း သုံးမ်ိဳးသုံးစား ကဲြျပားျပန္ပါတယ္။ အဲဒီသုံးမ်ိဳးက
(၁) အဂၢသာ၀ကေဗာဓိ = အရွင္သာရိပုတၱရာ၊ အရွင္မဟာေမာဂၢလာန္ မေထရ္ျမတ္တို႔ ရရွိၾကတဲ့ ေဗာဓိမ်ိဳးကုိ အဂၢသာ၀ကေဗာဓိလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရဖုိ႔အတြက္ ဒါနစတဲ့ ပါရမီဆယ္ပါးကုိ ကမၻာေပါင္း တစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္းၾကာေအာင္ ပါရမီျဖည့္က်င့္ရပါတယ္။
(၂) မဟာသာ၀ကေဗာဓိ = ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ႕ လက္်ာေတာ္ရံ သာ၀က ေလးဆယ္၊ လက္၀ဲေတာ္ရံ သာ၀ကေလးဆယ္လုိ႔ ေခၚတဲ့ အသီတိရွစ္က်ိပ္ျဖစ္တဲ့ မဟာသာ၀ကမ်ား ရရွိတဲ့ ေဗာဓိကုိ မဟာသာ၀က ေဗာဓိလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရဖုိ႔အတြက္လည္း ဒါနစတဲ့ ပါရမီဆယ္ပါးကုိ ကမၻာတစ္သိန္း ကာလၾကာေအာင္ ပါရမီျဖည့္က်င့္ရပါတယ္။
(၃) ပကတိသာ၀ကေဗာဓိ = ပကတိသာ၀ကမ်ားအတြက္ ပါရမီျဖည့္က်င့္ရမယ့္ ကာလအပုိင္းအျခား သတ္မွတ္ခ်က္ကုိ အတိအက် မေဖာ္ျပထားပါဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕ အ႒ကထာမ်ားမွာေတာ့ ကမၻာတစ္သိန္းေအာက္ ကမၻာတစ္ရာ၊ ကမၻာတစ္ေထာင္ စသျဖင့္ အတိအက် သတ္မွခ်က္မရွိ ဒါနစတဲ့ပါရမီမ်ား ျဖည့္က်င့္ရဖြယ္ရွိတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ဒီေန႔ေခတ္ တရားအားထုတ္ေနသူမ်ား အေနျဖင့္ မိမိတုိ႔ဟာ ဆုႀကီးပန္မ်ား ဟုတ္ခ်င္လည္းဟုတ္ႏုိင္၊ မဟုတ္ခ်င္လည္း မဟုတ္ႏုိင္ေပမယ့္္ သာမန္ေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရၿပီး သစၥာေလးကုိသိကာ ရဟႏၲာျဖစ္ဖုိ႔အတြက္ အတိတ္ဘ၀ေတြက ျဖည့္က်င့္ခဲ့တဲ့ ပါရမီမ်ားလည္း ရွိႏုိင္တဲ့အတြက္ ဒီဘ၀မွာ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရင္ ရဟႏၲာအျဖစ္ ရႏုိင္ပါတယ္။ ေသခ်ာတာကေတာ့ အတိတ္ဘ၀ေတြက ဘယ္လုိျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိတာ မသိႏုိင္ေပမယ့္ ဒီဘ၀မွာ ႀကိဳးႀကိဳးစားစား မွန္မွန္ကန္ကန္ ျပင္းျပထက္သန္တဲ့ အားထုတ္မႈမ်ားနဲ႔ က်င့္ႀကံမယ္ဆုိရင္ ရဟႏၲာျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ မသိႏုိင္တဲ့ ပါရမီေတြကလည္း ရွိခ်င္ရွိေနႏုိင္မွာ ျဖစ္လုိ႔ပါ။
ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရရွိတဲ့အခါမွာလည္း ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈနဲ႔ ပါရမီေတြအရ စ်ာန္အဘိညာဏ္ တန္ခုိးမရွိ ပကတိ သူလုိငါလုိ ေနတဲ့ သုကၡ၀ိပႆက ရဟႏၲာႏွင့္ စ်ာန္အဘိညာဏ္၊ တန္ခုိးရွင္ျဖစ္တဲ့ စ်ာနလာဘီရဟႏၲာလုိ႔ ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားခဲြျခားႏုိင္ပါတယ္။ ပုိၿပီး အေသးစိပ္ခဲြျခားမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ၁။ လြန္ကဲေသာ သဒၶါျဖင့္ ကိေလသာမွ လြတ္ကင္းေသာ သဒၶါ၀ိမုတၱရဟႏၲာ ၂။ လြန္ကဲေသာ ပညာျဖင့္ ကိေလသာမွ လြတ္ကင္းေသာ ပညာ၀ိမုတၱရဟႏၲာ ၃။ ေလာကီ၀ိဇၨာ အဘိညာဏ္မပါ သဒၶါပညာႏွစ္ပါးျဖင့္သာ ကိေလသာမွ လြတ္ကင္းေသာ ဥဘေတာဘာဂ ၀ိမုတၱရဟႏၲာ ၄။ ၀ိဇၨာသုံးပါးႏွင့္ျပည့္စုံေသာ ေတ၀ိဇၨာပတၱရဟႏၲာ ၅။ အဘိညာဥ္ (၆)ပါးနဲ႔ျပည့္စုံေသာ ဆဠာဘိညရဟႏၲာ ၆။ ပဋိသမၻိဒါေလးပါးသုိ႔ ဆုိက္ေရာက္ေသာ ပဋိသမၻိဒါပတၱ ရဟႏၲာလုိ႔ (၆)မ်ိဳးခဲြျခားႏုိင္ပါတယ္။ ဒီကဲြျပားမႈေတြဟာ အားထုတ္တဲ့ နည္းစနစ္နဲ႔ လုိခ်င္တဲ့အရာကုိ အထပ္ထပ္က်င့္ႀကံ ပြားမ်ားမႈေတြကုိလုိက္ၿပီး အမည္နဲ႔ အဆင့္ကဲြျပားသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အားလုံးကေတာ့ အာသေ၀ါကုန္ခမ္း ရဟႏၲာမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမးခြန္းရွင္ ဒကာေလး ျဖစ္ခ်င္တဲ့ အဘိညာဏ္ေျခာက္ပါးနဲ႔ ျပည့္စုံတဲ့ ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရခ်င္ရင္ ၀ိပႆနာအလုပ္ကုိ နည္းစနစ္မွန္ကန္စြာ ႀကိဳးစားအားထုတ္ရင္း အဘိညာဏ္ ရဖုိ႔အတြက္ ပထမစ်ာန္၊ ဒုတိယစ်ာန္ စတဲ့စ်ာန္မ်ားကုိ ၀သီေဘာ္ငါးပါးနဲ႔ ႏုိင္နင္းစြာပြားမ်ား အားထုတ္ႏုိင္မယ္ ဆုိရင္ေတာ့ ဆဠာဘိည ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရရွိႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဘိညာဏ္ေျခာက္ပါးထဲက ၁။ နတ္မ်က္စိကဲ့သုိ႔ သိလုိရာကုိ အထူးျမင္တတ္တဲ့ ဒိဗၺစကၡဳအဘိညာဏ္ ၂။ နတ္နားကဲ့သုိ႔ အထူးၾကားတတ္တဲ့ ဒိဗၺေသာတအဘိညာဏ္ ၃။ သူတပါး၏စိတ္ကုိ သိတတ္တဲ့ ပရစိတၱ၀ိဇာနန အဘိညာဏ္ ၄။ အထူးထူးေသာ တန္ခုိးမ်ားကုိ ျပစြမ္းႏုိင္တဲ့ ဣဒၶိ၀ိဓအဘိညာသ္ ၅။ ေရွးဘ၀က ျဖစ္ခဲ့ဖူးသည္မ်ားကုိ အစဥ္ေအာက္ေမ့ႏုိင္တဲ့ ပုေဗၺနိ၀ါသာႏုႆတိ အဘိညာဥ္ဆုိတဲ့ အဘိညာဥ္ငါးပါးကုိ ေလာကီအဘိညာဥ္လုိ႔ေခၚၿပီး ဒီငါးပါးကုိ သာသနာပ အခါမွာလည္း သမထကမၼ႒ာန္းတစ္ခုခုကုိ အားထုတ္ၿပီး ရယူႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးအဘိညာဏ္ျဖစ္တဲ့ ၆။ ကိေလသာအာသေ၀ါ ကုန္ခမ္းေစတတ္တဲ့ အရဟတၱမဂ္ဉာဏ္လုိ႔ေခၚတဲ့ အာသ၀ကၡယ အဘိညာဥ္ကေတာ့ သာသနာတြင္းကာလမွာ ၀ိပႆနာ တရားအားထုတ္ျခင္းျဖင့္ပဲ ရယူႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သာသနာနဲ႔ႀကဳံၿပီး ၀ိပႆနာကုိ ပြားမ်ားအားထုတ္ႏုိင္တဲ့ အခုလုိကာလမ်ိဳးမွာ အဘိညာဥ္ေျခာက္ပါးနဲ႔အတူ ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရယူႏုိင္ပါတယ္လုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက သာ၀ကေတြအေနနဲ႔ ရဟႏၲာအျဖစ္ကုိ ရေစႏုိင္တဲ့ အဆင့္အတန္းေတြကုိ ေျပာျပတာျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သဗၺညဳတေဗာဓိ၊ ပေစၥကေဗာဓိမွတပါး သာ၀ကေဗာဓိ အေၾကာင္းကုိ အက်ဥ္းတင္ျပရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ ပေစၥကဗုဒၶ အေၾကာင္းေျပာရရင္ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိရတဲ့ ပေစၥကဗုဒၶ ဘုရားရွင္ေတြဟာ သဗၺညဳဘုရားရွင္မ်ား မပြင့္တဲ့ သာသနာပ အခါမွာပဲ ပြင့္ေတာ္မူၾကပါတယ္္။ သဗၺညဳတ ဘုရားအေလာင္းေတာ္မ်ား လူ႔ျပည္မွာ ျဖစ္လာတဲ့အခါ ပေစၥကဗုဒၶ ဘုရားရွင္မ်ားဟာ ပရိနိဗၺာန္ စံဝင္ၿပီး ကြယ္ေပ်ာက္သြား ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ပေစၥကဗုဒၶ ဘုရားရွင္ေတြဟာ သစၥာေလးပါးတရားေတာ္ကုိ ကုိယ္တုိင္ပဲ သိျမင္ေလ့ရွိၿပီး သူတပါးတုိ႔သိေအာင္ မေဟာၾကားႏုိင္ပါဘူး။ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းတဲ့ သူေတြကုိေတာ့ လွဴၿပီးဆုေတာင္းတဲ့အခါ ေတာင္းတဲ့ဆုနဲ႔ ျပည့္စုံေစႏုိင္ပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶ ဘုရားရွင္တုိ႔ဟာ ဂုဏ္ေတာ္အဆင့္အားၿဖင့္ သဗၺညဳဘုရားရွင္တုိ႔ေအာက္ နိမ့္က်ၿပီး ရဟႏၱာတုိ႔ထက္ ျမင့္ျမတ္ပါတယ္။
ဒီပေစၥကဗုဒၶအျဖစ္နဲ႔ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ ရဖုိ႔အတြက္ ဒါနစတဲ့ပါရမီဆယ္ပါး၊ ဥပပါမရမီဆယ္ပါးဆုိတဲ့ ပါရမီေတြကုိ ႏွစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္းၾကာေအာင္ ပါရမီ ျဖည့္က်င့္ရပါတယ္။ ဒီပေစၥက ဗုဒၶမ်ားဟာလည္း ၁။ ပညာေရွ႕ထား ပါရမီပြားတဲ့ ပညာဓိက ပေစၥကဗုဒၶ ၂။ သဒၶါေရွ႕ထား ပါရမီပြားတဲ့ သဒၶါဓိက ပေစၥကဗုဒၶ ၃။ ၀ိရိယေရွ႕ထား ပါရမီပြားတဲ့ ၀ီရိယာဓိက ပေစၥကဗုဒၶလုိ႔ သုံးမ်ိဳးခဲြျခားႏုိင္ပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ကဲြျပားေပမယ့္ ႏွစ္သေခ်ၤနဲ႔ ကမၻတစ္သိန္းၾကာေအာင္ ပါရမီေတြကုိျဖည့္ၿပီး ပါရမီအထြတ္အထိပ္ကုိ ေရာက္တဲ့အခါ ဆရာမရွိဘဲ မိမိကုိယ္တုိင္ သစၥာေလးပါးကုိ ထုိးထြင္း၍သိေသာ မဂ္ဉာဏ္ကုိ ရေတာ္မူပါတယ္။ ဒီမဂ္ဉာဏ္ကုိ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ဒီလုိ ပေစၥကေဗာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူတဲ့ ပုဂၢိဳလ္သူျမတ္မ်ားကုိ ပေစၥကဗုဒၶလုိ႔ ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေလာက္ဆုိရင္ ဒကာေလးသိခ်င္တဲ့ ရဟႏၲာနဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶအေၾကာင္း အနည္းငယ္ေတာ့ သိႏုိင္ေလာက္ၿပီလုိ႔ ထင္ပါတယ္။ စာေပမွာအမ်ားႀကီး အက်ယ္ဖြင့္ထားေပမယ့္ ဒီေနရာမွာေတာ့ အဓိကက်တဲ့ အခ်က္ေလာက္ကုိပဲ ေရြးထုတ္တင္ျပလုိက္ပါတယ္။ မသိတာရွိရင္ နားမလည္တာရွိရင္ ေနာက္ထပ္ၿပီး ေမးျမန္းႏုိင္ပါတယ္။
က်မ္းကုိး
မဟာဗုဒၶ၀င္ (ပထမတဲြ၊ ပထမပုိင္း)၊ မင္းကြန္းတိပိဋကဓရ ဆရာေတာ္
လယ္တီဒီပနီေပါင္းခ်ဳပ္ (စတုတၳတဲြ၊ ဥတၱမပုရိသဒီပနီ)၊ လယ္တီဆရာေတာ္
သုေတသနသ႐ုပ္ျပ အဘိဓာန္၊ အရွင္ၾသဘာသာဘိ၀ံသ
၀ိသုဒၶိမဂ္၊ အ႒ကထာ၊ ျမန္မာျပန္ (ဒုတိယတဲြ)
