တစ္ေလာက ေက်ာင္းမွာအလွဴပဲြ ရွိတဲ့အခ်ိန္ ကုိရီးယားတစ္ခ်ိဳ႕လည္း ေရာက္လာပါတယ္။ အလွဴပဲြဆုိေတာ့ သိတဲ့အတုိင္း လာသမွ်လူေတြကုိ ဖြယ္ဖြယ္ရာရာ အားရပါးရ ေကၽြးေမြးဧည့္ခံၾကတာေပါ့။ ဒီလုိလွဴတာ၊ တမ္းတာေကၽြးေမြး ဧည့္ခံတာေတြ ေတြ႕ရေတာ့ ကုိရီးယားဧည့္သည္ေတြထဲမွ တစ္ခ်ိဳ႕က အံ့ၾသၾကပါတယ္။ ဘာသာမရွိတာလည္း ပါသလုိ သူတုိ႔ဆီမွာ အလကားရတာ၊ အလကားေပးတာဆုိတာ ဘာမွမရွိတဲ့အတြက္ ခုလုိအလကား ေပးေကၽြးေနတာေတြ လက္ေတြ႕ျမင္ရေတာ့ ထူးဆန္းေနတာလည္း ပါမွာေပါ့။ ဒါနဲ႔ပဲ မသိတာေတြ နားမလည္တာေတြ တစ္ခုၿပီး တစ္ခုေမးပါေတာ့တယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔ ဒီလုိေပးလွဴၾကတာလဲ…၊ ဗုဒၶဘာသာမွာ ဒီလုိ ေပးေနရင္ကုိပဲ အားလုံးၿပီးျပည့္စုံၿပီးလား..၊ ဒီလုိ ေပးလွဴျခင္းရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ဘာလဲ…စသျဖင့္ ေမးခြန္းေတြက စုံလွပါတယ္။
သူတုိ႔ေမးမယ္ဆုိလည္း ေမးခ်င္စရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားစုဟာ တကယ္ပဲ အလွဴဒါနျပဳရတာကုိ သေဘာက်ၾကပါတယ္။ ရွိလုိ႔ကေတာ့ လူမယ္ဆုိတာခ်ည္းပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစု ရွာေဖြစုေဆာင္းၾကတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြထဲမွာ စား၀တ္ေနေရးအတြက္ ပါသလုိ လွဴဖုိ႔တန္းဖုိ႔အတြက္လည္း ပါပါတယ္။ အလွဴေပးရတာကုိ သေဘာက်သလုိ လွဴေနရတာကုိလည္း ဂုဏ္ယူေလ့ရွိပါတယ္။ တစ္ဘက္ကလည္း အလွဴရွင္မွန္းသိေအာင္ မ႑ာပ္တုိင္ တက္ျပတာလည္း ၀ါသနာပါျပန္ပါတယ္။ ဘယ္မွာဘယ္လုိဘယ္ေလာက္ လွဴထားတယ္ဆုိတာကုိလည္း အၿမဲဂုဏ္ယူေလ့ ရွိပါတယ္။ အလွဴေပးတာကုိ သေဘာက်တဲ့စိတ္က ေကာင္းေပမယ့္ အလွဴနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၾကြားတာ၀ါတာေတြကေတာ့ ျပဳျပင္ရမယ့္ အပုိင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က အလွဴဒါနလုပ္တာ လုပ္သင့္တဲ့ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ တစ္ခုျဖစ္ေပမယ့္ ဒီလုိအလွဴေပးတာ တစ္ခုတည္းနဲ႔ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္အထိ သြားဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္သလုိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အဓိကလုပ္သင့္တဲ့ ကုသုိလ္ကေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ ဒါနအလုပ္ဟာ နတ္ရြာလားေၾကာင္း၊ သုဂတိေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေကာင္းတစ္ခု ျဖစ္ေပမယ့္ ဒါနသက္သက္နဲ႔ေတာ့ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္ျဖစ္တဲ့ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း လမ္းစဥ္ေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒါနလုပ္တာေကာင္းေပမယ့္ ဒါနတစ္ခုတည္းအားေကာင္းၿပီး က်န္တဲ့အဓိကက်တဲ့ ကုသုိလ္ေတြ အားမေကာင္းဘူး၊ မလုပ္ႏုိင္ေသးဘူး ဆုိရင္ေတာ့ မေကာင္းျပန္ပါဘူး။
ဗုဒၶဘာသာကေျပာတဲ့ ကုသုိလ္လုပ္ရမယ္လုိ႔ ဆုိရာမွာ ဒါနကုသုိလ္၊ သီလကုသုိလ္၊ ဘာ၀နာကုသုိလ္ဆုိတဲ့ ကုသုိလ္အမ်ိဳးအစား သုံးမ်ိဳးလုံးကုိ ဆုိလုိပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာေတြရဲ႕ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္ျဖစ္တဲ့ နိဗၺာန္ေရာက္ေရးကေတာ့ ဘာ၀နာကုသုိလ္ အထူးသျဖင့္ ၀ိပႆနာ အလုပ္ကုိ လုပ္မွကုိ ေရာက္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ နိဗၺာန္မရခင္ ဘ၀သံသရာ ခရီးကုိ က်င္လည္ရတဲ့အခါ သုဂတိဘ၀ကုိ ေရာက္ႏုိင္ေရး နံပါတ္တစ္အေရးႀကီးၿပီး အဲဒီသုဂတိဘ၀မွာ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ေနႏုိင္ေရးဟာ ဒုတိယ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဆုိေတာ့ကား ဒီဘ၀နိဗၺာန္ မရႏုိင္ေသးရင္ေတာ့ အရင္ဆုံး ငရဲ၊ တိရိစၧာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကာယ္ဆုိတဲ့ အပါယ္ေလးဘုံကုိ မလားေရာက္ရေရး ဦးစားေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဘ၀ေသၿပီး အပါယ္မလားဖုိ႔ အတြက္ကေတာ့ သီလကုသုိလ္ရွိမွ ျဖစ္မွာပါ။ သီလလုံၿခဳံမွ အပါယ္မသြားေရး အာမခံႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သီလလုံၿခဳံရင္ အပါယ္မသြားႏုိင္ေပမယ့္ သုဂတိဘ၀မွာ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ရွိေရးလည္း လုိအပ္လာျပန္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ဒါနကုသုိလ္ကုိ လုပ္ေပးရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ သီလလုံၿပီး ဒါနပါ ပါမယ္ဆုိရင္ေတာ့ သုဂတိဘ၀မွာ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ရွိေစမွာ အမွန္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေသခ်ာေတြးၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဗုဒၶဘာသာမ်ားအတြက္ လုပ္သင့္လုပ္ထုိက္တဲ့ ကုသုိလ္မ်ားဟာ သူ႔အပုိင္းနဲ႔သူ အကုန္လုိအပ္တဲ့ ကုသုိလ္ေရးေတြပဲ ဆုိတာ အလြယ္တကူ သိရွိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါနကုသုိလ္၊ သီလကုသုိလ္၊ ဘာ၀နာ ကုသုိလ္ဆုိတဲ့ ကုသုိလ္သုံးမ်ိဳးမွာ ပုထုဇင္ပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ အေျခခံအက်ဆုံးနဲ႔ အေရးအႀကိးဆုံးက သီလကုသုိလ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သီလလုံၿခဳံေရးဟာ နံပါတ္တစ္ ဦးစားေပးျဖစ္ၿပီး စြမ္းႏုိင္လုိ႔၊ ပါရမီရွိလုိ႔ နိဗၺာန္အထိ အေရာက္လွမ္းႏုိင္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဘာ၀နာကုသုိလ္ကုိ ထပ္ဆင့္ႀကိဳးစား လုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဘာ၀နာ အလုပ္ေတာင္မွ သီလကုိအရင္ဆုံး လုံၿခဳံေအာင္၊ သီလျဖဴစင္ေအာင္ အရင္ဆုံးလုပ္ၿပီးမွ ဘာ၀နာနဲ႔သြားတာ ပုိထိေရာက္တဲ့ သေဘာရွိပါတယ္။ သီလမလုံၿခဳံဘဲ ဘာ၀နာအလုပ္ အားထုတ္ေနရင္ေတာ့ ၀ိပႆနာဉာဏ္ရဖုိ႔ မလြယ္လွပါဘူး။ သီလျဖဴစင္မွ စိတ္ျဖဴစင္ၿပီး စိတ္ျဖဴစင္မွ သမာဓိျဖစ္ကာ သမာဓိရွိမွ ဉာဏ္တက္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိဆုိရင္ ဒါနကုသုိလ္ရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ စည္းစိမ္ဥစၥာခ်မ္းသာေရး တစ္ခုကုိပဲ လုပ္ေပးႏုိင္စြမ္း ရွိတယ္ဆုိတာ ရွင္းေနပါတယ္။ ဒါနသက္သက္နဲ႔ကေတာ့ အပါယ္မလားေရးကုိ မတားေပးႏုိင္သလုိ ဒါနမပါျပန္ရင္လည္း သုဂတိဘ၀ ရေနေပမယ့္ ဆင္းရဲတဲ့ဘ၀နဲ႔ ေနေနရတဲ့ အျဖစ္နဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာအမ်ား ႀကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ့ ဒါနကုသုိလ္ဟာ လုပ္ႏုိင္ရင္ ေကာင္းေပးမယ့္ ဒါနသက္သက္နဲ႔ေတာ့ အလုံးစုံ ျပည့္စုံၿပီလုိ႔ ယူဆလုိ႔ မရဘူးလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဒါနလုပ္ျခင္းျဖင့္ ဒါနရဲ႕ လက္ေတြ႕အက်ိဳးေတြကေတာ့ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ဟာ အရင္ဆုံး သဒၶါတရားရွိမွ ေပးႏုိင္ကမ္းႏုိင္တာ ျဖစ္လုိ႔ သဒၶါတရားေတြ တုိးေစႏုိင္သလုိ မိမိမွာရွိတဲ့ အရာကုိ စြန္႔လြတ္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ မေပးလုိမလွဴလုိတဲ့ ၀န္တုိမႈ မစၧရိယကုိ တုိက္ခုိက္တြန္းလွန္ေနတာ ျဖစ္လုိ႔႔ ကုသုိလ္တရားေတြလည္း တုိးေစတတ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းတဲ့သူဟာ လူခ်စ္လူခင္၊ နတ္ခ်စ္နတ္ခင္မ်ားၿပီး ေပးကမ္းတဲ့အတြက္ ေအာင္ျမင္မႈကုိလည္း ရေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အလွဴေပးတဲ့အတြက္ ခ်မ္းသာမႈကုိလည္း ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလုိ အက်ိဳးေတြ ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္လည္း ျမန္မာအမ်ားစုဟာ ဒါနျပဳရတာကုိ သေဘာက်တာ ျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ဘက္က ျပန္ေတြးၾကည့္ရင္လည္း ဒါနဟာ တစ္ျခားကုသုိလ္ေတြထက္ လုပ္ရတာ ပုိလြယ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္လည္း က်န္တဲ့ကုသုိလ္ေတြ မလုပ္တာထက္စာရင္ ဒါနေလးေလာက္ေတာ့ လုပ္မွဆုိတဲ့ အေတြးေလးေတြနဲ႔ လုပ္ေနၾကတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ သီလကုသုိလ္၊ ဘာ၀နာကုသုိလ္ေတြကေတာ့ လက္ေတြ႕က်င့္ႀကံ အားထုတ္၊ ေစာင့္စည္းမွသာ ရႏုိင္တဲ့အတြက္ သဒၶါပညာ၀ိရိယ တရားမ်ား အားနည္းလာတဲ့ ဒီေန႔ေခတ္မွာ အက်င့္တရားနဲ႔ လက္ေတြ႕အားထုတ္ဖုိ႔ထက္ ရွိတာေလးကုိ ေပးကမ္းစြန္႔ၾကဲၿပီး လွဴဒါန္းလုိက္တာက ပုိၿပီးလြယ္ကူထင္ေပၚတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဒါနလုပ္တာကုိ ပုိၿပီး သေဘာက်ၾကျခင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္မွာ က်င့္ႀကံအားထုတ္ ထိန္းသိမ္းဖုိ႔ဆုိရင္ မလုပ္ခ်င္ၾကေတာ့ဘဲ ျဖစ္ကုန္ပါေတာ့တယ္။ သီလလည္း မထိန္းခ်င္ ဘာ၀နာလည္း မလုပ္ခ်င္ျဖစ္ကုန္ပါတယ္။ က်န္တာေတြ မေျပာနဲ႔ တရားနာဖုိ႔ကုိေတာင္ မလုပ္ခ်င္ၾကေတာ့ပါဘူး။ ဘုန္းဘုန္းေက်ာင္းမွာ အပတ္စဥ္ တနဂၤေႏြေန႔ေတြမွာ အလွဴပဲြရွိရင္ တစ္ခ်ိဳ႕ကေလးေတြက ေ၀ယ်ာ၀စၥလုပ္ရတာ၊ ညလုံးေပါက္ခ်က္ျပဳတ္ရတာ၊ ဘုန္းႀကီးဆြမ္းကပ္ရတာ၊ လာသမွ်လူေတြကုိ ေၾကြးေမြးဧည့္ခံရတာေတြဆုိ အပင္ပန္းခံၿပီး တစ္ညလုံး မအိပ္မေန လုပ္တတ္ၾကေပမယ့္ တရားနာ ေရစက္ခ်ေတာ့မယ္ဆုိရင္ ၾကက္ေပ်ာက္ငွက္ေပ်ာက္ကုိ ေပ်ာက္ကုန္တတ္ၾကပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ဘုန္းဘုန္းတရားေဟာတာပဲ မေကာင္းလုိ႔လား၊ ဒါမွမဟုတ္ တရားေဟာတာပဲ ၾကာလုိ႔လားလုိ႔ ေတြးၾကည့္စဥ္းစားၾကည့္ေတာ့လည္း တရားေဟာတာ အလြန္ဆုံး မိနစ္သုံးဆယ္ေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။ တရားေဟာဘယ္ေလာက္ပဲ ေကာင္းေကာင္း တရားနာၾကမယ္ေဟ့ဆုိ ရွိကုိမရွိေတာ့ဘဲ အက်င့္ပါၿပီး ေပ်ာက္ေပ်ာက္သြားပါေတာ့တယ္။ သူတုိ႔ကုိ ေမးၾကည့္ ဒါနလုပ္မလား တရားနာမလားဆုိ ဒါနပဲလုပ္ၾကမယ့္ သူေတြမ်ားပါတယ္။ ဒါနလုပ္ရတာက လြယ္တာကုိး။ လွဴဖြယ္၀တၱဳကလည္း အဆင္သင့္ရွိေနေတာ့ ဒါနဆုိရင္ အခ်ိန္မေရြး လုပ္ေနႏုိင္တဲ့ သေဘာရွိေနတာကုိး။
အဲ… သီလေစာင့္ဖုိ႔၊ တရားအားထုတ္ဖုိ႔ ဆုိရင္ေတာ့ အဲဒါ ရန္သူပဲ။ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ဗုဒၶဘာသာမွာ မသိတာေတြ မ်ားလာတယ္ဆုိတာ အက်င့္တရားအားနည္းျပီး အလြယ္လုိက္ေနတာေတြေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။ လက္ေတြ႕က်င့္ႀကံအားထုတ္မွ ရတဲ့ဗုဒၶဘာသာမွာ အက်င့္တရားက အဓိကျဖစ္ေနေပမယ့္ အက်င့္တရားနဲ႔ေနဖုိ႔ မလုပ္ႏုိင္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဖာသိဖာသာ၊ မသိမသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ မ်ားကုန္ေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိသဒၶါ၊ ပညာ ၀ိရီယတရား ယုတ္ေလ်ာ့လာတာေတြေၾကာင့္လည္း ဗုဒၶဘာသာမ်ားဟာ သီလ၊ဘာ၀နာ ကုသိုလ္ေတြထက္ ဒါနကုသုိလ္မွာ ပုိၿပီးလုပ္ၾက၊ ဒါနလုပ္ရတာကုိ ပုိၿပီးႏွစ္သက္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာမွမလုပ္တာထက္ စာရင္ ဒါနေလးလုပ္တာက ေတာ္ေသးတယ္ဆုိတဲ့ အေတြးမ်ားနဲ႔ ဒါနေလးေတြေတာ့ ရသမွ် လုပ္ေနၾကတာ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
ဒါနလုပ္တာ မေကာင္းလုိ႔လားဆုိေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဓိကက်တဲ့ သီလ၊ ကုသုိလ္နဲ႔ ဘာ၀နာကုသုိလ္ေတြကုိ ပုိၿပီး ႀကိဳးစားအားထုတ္သင့္ပါတယ္။ ဒါနေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲလုပ္လုပ္ သီလမလုံၿခဳံရင္ မေကာင္းတဲ့ဘုံေတြမွာ ျပန္ျဖစ္ႏုိင္သလုိ၊ ဘာ၀နာ မပါျပန္ရင္လည္း လြတ္ေျမာက္မႈနဲ႔ အလွမ္းေ၀းေနျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဓိကက်တဲ့ သီလကုိ လုံေအာင္ထိန္းၿပီး ဒါနေလးနဲ႔ရံကာ ဘာ၀နာပါတဲြလုိက္ၾကဖုိ႔ အထူးသတိေပး တုိက္တြန္းရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သီလလုံမွ ဒါနအက်ိဳးေပး ေကာင္းႏုိင္သလုိ သီလလုံမွလည္း ဘာ၀နာဉာဏ္ အျဖစ္ျမန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒါနလုပ္တာ ေကာင္းေပမယ့္ ဒါနတစ္ခုတည္းေတာ့ မေကာင္းႏုိင္ဘူးလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ သီလ၊ ဘာ၀နာပါတြဲၾကဖုိ႔ အသိေပးလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာမွ ေနာက္ဆုံးအေနနဲ႔ ေျပာလုိတာက ဒါနလုပ္တာေကာင္းေပမယ့္ ဒါနတစ္ခုတည္းနဲ႔ပဲ ေက်နပ္မေနၾကဘဲ သီလေရာ၊ ဘာ၀နာပါ ေပါင္းၿပီး လုပ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါလုိ႔ ေျပာလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္သင့္တာက သီလကုိ အရင္လုံေအာင္ထိန္းၿပီး ဒါနေကာင္းမႈနဲ႔ ဘာ၀နေကာင္းမႈကုိ ရႏုိင္သမွ် ႀကိဳးစားၿပီး လုပ္ႏုိင္ေအာင္ အားထုတ္တာက အျဖစ္ႏုိင္ဆုံး၊ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သီလလုံရင္ အပါယ္လုံၿပီး ဒါနပါရင္ ခ်မ္းသာလာကာ ဘာ၀နပြားရင္ ကိေလသာပါးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါနတစ္ခုတည္းကုိပဲ အားမျပဳၾကပဲ သီလကုိ အေျခခံတဲ့ ဒါန၊ ဘာ၀နာေတြပါ လုပ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကည့္ၾကပါလုိ႔ ေစတနာစကား ပါးလုိက္ရပါတယ္။ အားလုံး သီလၿခဳံၿပီး ဒါနစုံနဲ႔ ဘာ၀နာထုံႏုိင္ၾကပါေစ
သူတုိ႔ေမးမယ္ဆုိလည္း ေမးခ်င္စရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားစုဟာ တကယ္ပဲ အလွဴဒါနျပဳရတာကုိ သေဘာက်ၾကပါတယ္။ ရွိလုိ႔ကေတာ့ လူမယ္ဆုိတာခ်ည္းပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစု ရွာေဖြစုေဆာင္းၾကတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြထဲမွာ စား၀တ္ေနေရးအတြက္ ပါသလုိ လွဴဖုိ႔တန္းဖုိ႔အတြက္လည္း ပါပါတယ္။ အလွဴေပးရတာကုိ သေဘာက်သလုိ လွဴေနရတာကုိလည္း ဂုဏ္ယူေလ့ရွိပါတယ္။ တစ္ဘက္ကလည္း အလွဴရွင္မွန္းသိေအာင္ မ႑ာပ္တုိင္ တက္ျပတာလည္း ၀ါသနာပါျပန္ပါတယ္။ ဘယ္မွာဘယ္လုိဘယ္ေလာက္ လွဴထားတယ္ဆုိတာကုိလည္း အၿမဲဂုဏ္ယူေလ့ ရွိပါတယ္။ အလွဴေပးတာကုိ သေဘာက်တဲ့စိတ္က ေကာင္းေပမယ့္ အလွဴနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၾကြားတာ၀ါတာေတြကေတာ့ ျပဳျပင္ရမယ့္ အပုိင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က အလွဴဒါနလုပ္တာ လုပ္သင့္တဲ့ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ တစ္ခုျဖစ္ေပမယ့္ ဒီလုိအလွဴေပးတာ တစ္ခုတည္းနဲ႔ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္အထိ သြားဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္သလုိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အဓိကလုပ္သင့္တဲ့ ကုသုိလ္ကေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ ဒါနအလုပ္ဟာ နတ္ရြာလားေၾကာင္း၊ သုဂတိေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေကာင္းတစ္ခု ျဖစ္ေပမယ့္ ဒါနသက္သက္နဲ႔ေတာ့ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္ျဖစ္တဲ့ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း လမ္းစဥ္ေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒါနလုပ္တာေကာင္းေပမယ့္ ဒါနတစ္ခုတည္းအားေကာင္းၿပီး က်န္တဲ့အဓိကက်တဲ့ ကုသုိလ္ေတြ အားမေကာင္းဘူး၊ မလုပ္ႏုိင္ေသးဘူး ဆုိရင္ေတာ့ မေကာင္းျပန္ပါဘူး။
ဗုဒၶဘာသာကေျပာတဲ့ ကုသုိလ္လုပ္ရမယ္လုိ႔ ဆုိရာမွာ ဒါနကုသုိလ္၊ သီလကုသုိလ္၊ ဘာ၀နာကုသုိလ္ဆုိတဲ့ ကုသုိလ္အမ်ိဳးအစား သုံးမ်ိဳးလုံးကုိ ဆုိလုိပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာေတြရဲ႕ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္ျဖစ္တဲ့ နိဗၺာန္ေရာက္ေရးကေတာ့ ဘာ၀နာကုသုိလ္ အထူးသျဖင့္ ၀ိပႆနာ အလုပ္ကုိ လုပ္မွကုိ ေရာက္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ နိဗၺာန္မရခင္ ဘ၀သံသရာ ခရီးကုိ က်င္လည္ရတဲ့အခါ သုဂတိဘ၀ကုိ ေရာက္ႏုိင္ေရး နံပါတ္တစ္အေရးႀကီးၿပီး အဲဒီသုဂတိဘ၀မွာ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ေနႏုိင္ေရးဟာ ဒုတိယ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဆုိေတာ့ကား ဒီဘ၀နိဗၺာန္ မရႏုိင္ေသးရင္ေတာ့ အရင္ဆုံး ငရဲ၊ တိရိစၧာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကာယ္ဆုိတဲ့ အပါယ္ေလးဘုံကုိ မလားေရာက္ရေရး ဦးစားေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဘ၀ေသၿပီး အပါယ္မလားဖုိ႔ အတြက္ကေတာ့ သီလကုသုိလ္ရွိမွ ျဖစ္မွာပါ။ သီလလုံၿခဳံမွ အပါယ္မသြားေရး အာမခံႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သီလလုံၿခဳံရင္ အပါယ္မသြားႏုိင္ေပမယ့္ သုဂတိဘ၀မွာ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ရွိေရးလည္း လုိအပ္လာျပန္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ဒါနကုသုိလ္ကုိ လုပ္ေပးရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ သီလလုံၿပီး ဒါနပါ ပါမယ္ဆုိရင္ေတာ့ သုဂတိဘ၀မွာ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ရွိေစမွာ အမွန္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေသခ်ာေတြးၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဗုဒၶဘာသာမ်ားအတြက္ လုပ္သင့္လုပ္ထုိက္တဲ့ ကုသုိလ္မ်ားဟာ သူ႔အပုိင္းနဲ႔သူ အကုန္လုိအပ္တဲ့ ကုသုိလ္ေရးေတြပဲ ဆုိတာ အလြယ္တကူ သိရွိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါနကုသုိလ္၊ သီလကုသုိလ္၊ ဘာ၀နာ ကုသုိလ္ဆုိတဲ့ ကုသုိလ္သုံးမ်ိဳးမွာ ပုထုဇင္ပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ အေျခခံအက်ဆုံးနဲ႔ အေရးအႀကိးဆုံးက သီလကုသုိလ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သီလလုံၿခဳံေရးဟာ နံပါတ္တစ္ ဦးစားေပးျဖစ္ၿပီး စြမ္းႏုိင္လုိ႔၊ ပါရမီရွိလုိ႔ နိဗၺာန္အထိ အေရာက္လွမ္းႏုိင္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဘာ၀နာကုသုိလ္ကုိ ထပ္ဆင့္ႀကိဳးစား လုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဘာ၀နာ အလုပ္ေတာင္မွ သီလကုိအရင္ဆုံး လုံၿခဳံေအာင္၊ သီလျဖဴစင္ေအာင္ အရင္ဆုံးလုပ္ၿပီးမွ ဘာ၀နာနဲ႔သြားတာ ပုိထိေရာက္တဲ့ သေဘာရွိပါတယ္။ သီလမလုံၿခဳံဘဲ ဘာ၀နာအလုပ္ အားထုတ္ေနရင္ေတာ့ ၀ိပႆနာဉာဏ္ရဖုိ႔ မလြယ္လွပါဘူး။ သီလျဖဴစင္မွ စိတ္ျဖဴစင္ၿပီး စိတ္ျဖဴစင္မွ သမာဓိျဖစ္ကာ သမာဓိရွိမွ ဉာဏ္တက္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိဆုိရင္ ဒါနကုသုိလ္ရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ စည္းစိမ္ဥစၥာခ်မ္းသာေရး တစ္ခုကုိပဲ လုပ္ေပးႏုိင္စြမ္း ရွိတယ္ဆုိတာ ရွင္းေနပါတယ္။ ဒါနသက္သက္နဲ႔ကေတာ့ အပါယ္မလားေရးကုိ မတားေပးႏုိင္သလုိ ဒါနမပါျပန္ရင္လည္း သုဂတိဘ၀ ရေနေပမယ့္ ဆင္းရဲတဲ့ဘ၀နဲ႔ ေနေနရတဲ့ အျဖစ္နဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာအမ်ား ႀကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ့ ဒါနကုသုိလ္ဟာ လုပ္ႏုိင္ရင္ ေကာင္းေပးမယ့္ ဒါနသက္သက္နဲ႔ေတာ့ အလုံးစုံ ျပည့္စုံၿပီလုိ႔ ယူဆလုိ႔ မရဘူးလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဒါနလုပ္ျခင္းျဖင့္ ဒါနရဲ႕ လက္ေတြ႕အက်ိဳးေတြကေတာ့ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ဟာ အရင္ဆုံး သဒၶါတရားရွိမွ ေပးႏုိင္ကမ္းႏုိင္တာ ျဖစ္လုိ႔ သဒၶါတရားေတြ တုိးေစႏုိင္သလုိ မိမိမွာရွိတဲ့ အရာကုိ စြန္႔လြတ္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ မေပးလုိမလွဴလုိတဲ့ ၀န္တုိမႈ မစၧရိယကုိ တုိက္ခုိက္တြန္းလွန္ေနတာ ျဖစ္လုိ႔႔ ကုသုိလ္တရားေတြလည္း တုိးေစတတ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းတဲ့သူဟာ လူခ်စ္လူခင္၊ နတ္ခ်စ္နတ္ခင္မ်ားၿပီး ေပးကမ္းတဲ့အတြက္ ေအာင္ျမင္မႈကုိလည္း ရေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အလွဴေပးတဲ့အတြက္ ခ်မ္းသာမႈကုိလည္း ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလုိ အက်ိဳးေတြ ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္လည္း ျမန္မာအမ်ားစုဟာ ဒါနျပဳရတာကုိ သေဘာက်တာ ျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ဘက္က ျပန္ေတြးၾကည့္ရင္လည္း ဒါနဟာ တစ္ျခားကုသုိလ္ေတြထက္ လုပ္ရတာ ပုိလြယ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္လည္း က်န္တဲ့ကုသုိလ္ေတြ မလုပ္တာထက္စာရင္ ဒါနေလးေလာက္ေတာ့ လုပ္မွဆုိတဲ့ အေတြးေလးေတြနဲ႔ လုပ္ေနၾကတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ သီလကုသုိလ္၊ ဘာ၀နာကုသုိလ္ေတြကေတာ့ လက္ေတြ႕က်င့္ႀကံ အားထုတ္၊ ေစာင့္စည္းမွသာ ရႏုိင္တဲ့အတြက္ သဒၶါပညာ၀ိရိယ တရားမ်ား အားနည္းလာတဲ့ ဒီေန႔ေခတ္မွာ အက်င့္တရားနဲ႔ လက္ေတြ႕အားထုတ္ဖုိ႔ထက္ ရွိတာေလးကုိ ေပးကမ္းစြန္႔ၾကဲၿပီး လွဴဒါန္းလုိက္တာက ပုိၿပီးလြယ္ကူထင္ေပၚတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဒါနလုပ္တာကုိ ပုိၿပီး သေဘာက်ၾကျခင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
မွန္ပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္မွာ က်င့္ႀကံအားထုတ္ ထိန္းသိမ္းဖုိ႔ဆုိရင္ မလုပ္ခ်င္ၾကေတာ့ဘဲ ျဖစ္ကုန္ပါေတာ့တယ္။ သီလလည္း မထိန္းခ်င္ ဘာ၀နာလည္း မလုပ္ခ်င္ျဖစ္ကုန္ပါတယ္။ က်န္တာေတြ မေျပာနဲ႔ တရားနာဖုိ႔ကုိေတာင္ မလုပ္ခ်င္ၾကေတာ့ပါဘူး။ ဘုန္းဘုန္းေက်ာင္းမွာ အပတ္စဥ္ တနဂၤေႏြေန႔ေတြမွာ အလွဴပဲြရွိရင္ တစ္ခ်ိဳ႕ကေလးေတြက ေ၀ယ်ာ၀စၥလုပ္ရတာ၊ ညလုံးေပါက္ခ်က္ျပဳတ္ရတာ၊ ဘုန္းႀကီးဆြမ္းကပ္ရတာ၊ လာသမွ်လူေတြကုိ ေၾကြးေမြးဧည့္ခံရတာေတြဆုိ အပင္ပန္းခံၿပီး တစ္ညလုံး မအိပ္မေန လုပ္တတ္ၾကေပမယ့္ တရားနာ ေရစက္ခ်ေတာ့မယ္ဆုိရင္ ၾကက္ေပ်ာက္ငွက္ေပ်ာက္ကုိ ေပ်ာက္ကုန္တတ္ၾကပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ဘုန္းဘုန္းတရားေဟာတာပဲ မေကာင္းလုိ႔လား၊ ဒါမွမဟုတ္ တရားေဟာတာပဲ ၾကာလုိ႔လားလုိ႔ ေတြးၾကည့္စဥ္းစားၾကည့္ေတာ့လည္း တရားေဟာတာ အလြန္ဆုံး မိနစ္သုံးဆယ္ေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။ တရားေဟာဘယ္ေလာက္ပဲ ေကာင္းေကာင္း တရားနာၾကမယ္ေဟ့ဆုိ ရွိကုိမရွိေတာ့ဘဲ အက်င့္ပါၿပီး ေပ်ာက္ေပ်ာက္သြားပါေတာ့တယ္။ သူတုိ႔ကုိ ေမးၾကည့္ ဒါနလုပ္မလား တရားနာမလားဆုိ ဒါနပဲလုပ္ၾကမယ့္ သူေတြမ်ားပါတယ္။ ဒါနလုပ္ရတာက လြယ္တာကုိး။ လွဴဖြယ္၀တၱဳကလည္း အဆင္သင့္ရွိေနေတာ့ ဒါနဆုိရင္ အခ်ိန္မေရြး လုပ္ေနႏုိင္တဲ့ သေဘာရွိေနတာကုိး။
အဲ… သီလေစာင့္ဖုိ႔၊ တရားအားထုတ္ဖုိ႔ ဆုိရင္ေတာ့ အဲဒါ ရန္သူပဲ။ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ဗုဒၶဘာသာမွာ မသိတာေတြ မ်ားလာတယ္ဆုိတာ အက်င့္တရားအားနည္းျပီး အလြယ္လုိက္ေနတာေတြေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။ လက္ေတြ႕က်င့္ႀကံအားထုတ္မွ ရတဲ့ဗုဒၶဘာသာမွာ အက်င့္တရားက အဓိကျဖစ္ေနေပမယ့္ အက်င့္တရားနဲ႔ေနဖုိ႔ မလုပ္ႏုိင္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဖာသိဖာသာ၊ မသိမသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ မ်ားကုန္ေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိသဒၶါ၊ ပညာ ၀ိရီယတရား ယုတ္ေလ်ာ့လာတာေတြေၾကာင့္လည္း ဗုဒၶဘာသာမ်ားဟာ သီလ၊ဘာ၀နာ ကုသိုလ္ေတြထက္ ဒါနကုသုိလ္မွာ ပုိၿပီးလုပ္ၾက၊ ဒါနလုပ္ရတာကုိ ပုိၿပီးႏွစ္သက္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာမွမလုပ္တာထက္ စာရင္ ဒါနေလးလုပ္တာက ေတာ္ေသးတယ္ဆုိတဲ့ အေတြးမ်ားနဲ႔ ဒါနေလးေတြေတာ့ ရသမွ် လုပ္ေနၾကတာ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
ဒါနလုပ္တာ မေကာင္းလုိ႔လားဆုိေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဓိကက်တဲ့ သီလ၊ ကုသုိလ္နဲ႔ ဘာ၀နာကုသုိလ္ေတြကုိ ပုိၿပီး ႀကိဳးစားအားထုတ္သင့္ပါတယ္။ ဒါနေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲလုပ္လုပ္ သီလမလုံၿခဳံရင္ မေကာင္းတဲ့ဘုံေတြမွာ ျပန္ျဖစ္ႏုိင္သလုိ၊ ဘာ၀နာ မပါျပန္ရင္လည္း လြတ္ေျမာက္မႈနဲ႔ အလွမ္းေ၀းေနျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဓိကက်တဲ့ သီလကုိ လုံေအာင္ထိန္းၿပီး ဒါနေလးနဲ႔ရံကာ ဘာ၀နာပါတဲြလုိက္ၾကဖုိ႔ အထူးသတိေပး တုိက္တြန္းရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သီလလုံမွ ဒါနအက်ိဳးေပး ေကာင္းႏုိင္သလုိ သီလလုံမွလည္း ဘာ၀နာဉာဏ္ အျဖစ္ျမန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒါနလုပ္တာ ေကာင္းေပမယ့္ ဒါနတစ္ခုတည္းေတာ့ မေကာင္းႏုိင္ဘူးလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ သီလ၊ ဘာ၀နာပါတြဲၾကဖုိ႔ အသိေပးလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာမွ ေနာက္ဆုံးအေနနဲ႔ ေျပာလုိတာက ဒါနလုပ္တာေကာင္းေပမယ့္ ဒါနတစ္ခုတည္းနဲ႔ပဲ ေက်နပ္မေနၾကဘဲ သီလေရာ၊ ဘာ၀နာပါ ေပါင္းၿပီး လုပ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါလုိ႔ ေျပာလုိရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္သင့္တာက သီလကုိ အရင္လုံေအာင္ထိန္းၿပီး ဒါနေကာင္းမႈနဲ႔ ဘာ၀နေကာင္းမႈကုိ ရႏုိင္သမွ် ႀကိဳးစားၿပီး လုပ္ႏုိင္ေအာင္ အားထုတ္တာက အျဖစ္ႏုိင္ဆုံး၊ အေကာင္းဆုံးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သီလလုံရင္ အပါယ္လုံၿပီး ဒါနပါရင္ ခ်မ္းသာလာကာ ဘာ၀နပြားရင္ ကိေလသာပါးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါနတစ္ခုတည္းကုိပဲ အားမျပဳၾကပဲ သီလကုိ အေျခခံတဲ့ ဒါန၊ ဘာ၀နာေတြပါ လုပ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ၾကည့္ၾကပါလုိ႔ ေစတနာစကား ပါးလုိက္ရပါတယ္။ အားလုံး သီလၿခဳံၿပီး ဒါနစုံနဲ႔ ဘာ၀နာထုံႏုိင္ၾကပါေစ
