ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ကုိ မၾကာမၾကာ အေမးခံရတဲ့ ေမးခြန္းေတြထဲမွာ ပိဋကတ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းေတြလည္း ပါပါတယ္။ ေမးတတ္တဲ့ ေမးခြန္းေတြမွာ တစ္ခ်ိဳ႕က ပိဋကတ္သုံးပုံဟာ ဘုရားရွင္ လက္ထက္ကတည္း ဘုရားရွင္ကုိယ္ေတာ္တုိင္ သတ္မွတ္ခဲ့တဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္လား..၊ တစ္ခ်ိဳ႕က ပိဋကတ္သုံးပုံဟာ ဘုရားရွင္ ၄၅ႏွစ္လုံးလုံး ေဟာၾကားထားတဲ့ တရားေတာ္အကုန္ပဲလား…၊ ပိဋကတ္သုံးပုံ၊ နိကာယ္ငါးရပ္၊ ဓမၼခႏၶာေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ဟာ တူသလား၊ ထူးသလား… စတဲ့ အေမးေတြကေတာ့ အေတာ္မ်ားမ်ား မသိလုိ႔ ေမးၾကတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ ခဏခဏ အေမးခံရတာေတြေၾကာင့္ အခြင့္သင့္ရင္ ပိဋကတ္အေၾကာင္းေလးေတာ့ ေရးဦးမွလုိ႔ စိတ္ကူးရၿပီး ဒီပိဋကတ္ မိတ္ဆက္ေလးကုိ ေရးျဖစ္ခဲ့တာပါ။
ဒီပိဋကတ္ဆုိတဲ့ အမည္ဟာ ၄၅၀ါပတ္လုံး ဘုရားရွင္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တဲ့ ဘုရားစကား (ဗုဒၶ၀စန)မ်ားကုိ ကုိယ္စားျပဳကာ အသုံးျပဳၾကတဲ့ အမည္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားေဟာ တရားေတာ္မ်ားကုိ ရည္ညြန္ၿပီး အသုံးျပဳတဲ့ စကားလုံး ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶသက္ေတာ္ ထင္ရွားရွိစဥ္ကေတာ့ ဗုဒၶဓမၼ၊ ဗုဒၶ၀စန စသျဖင့္ ဘုရားေဟာ တရား၊ ဘုရားေဟာ စကားအျဖစ္ အသုံးျပဳၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူၿပီး သုံးလေလာက္ အထိေတာင္မွ ပိဋကတ္ဆုိတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ မရွိေသးပါဘူး။ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳၿပီး (၃)လေျမာက္မွာ ဘုရားရွင္ရဲ႕ တရားေတာ္ကုိ တုိက္႐ုိက္ၾကားနာလုိက္ရတဲ့ အဘိညာဥ္နဲ႔ ပညာအားေကာင္းၾကတဲ့ ရဟႏၲာငါးရား စုေပါင္းၿပီး ဘုရားရွင္ တရားေတာ္မ်ားကုိ တစ္စုတစ္ေ၀းတည္း၊ စုေပါင္းတည္းျဖတ္ၾက၊ သုဓ္သင္ၾက၊ ရြတ္ဆုိၾကကာ သဂၤါယနာ တင္တုန္းကလည္း ပိဋကတ္ဆုိတဲ့ အမည္ကုိ အသုံးမျပဳၾကေသးပါဘူး။ ဒီတုန္းက ဆုိတာက ဓမၼနဲ႔၀ိနယကုိ သဂၤါယနာတင္တယ္လုိ႔ ဆုိၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီစကားကပဲ ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ ကုိယ္စားျပဳေနျပန္ပါတယ္။ ၀ိနယက ၀ိနည္းပိဋကကုိ ရည္ညြန္းၿပီး ဓမၼကေတာ့ သုတၱန္နဲ႔ အဘိဓမၼာ ပိဋကကုိ ရည္ညြန္းပါတယ္။
သဂၤါယနာတင္ပဲြ ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ ဘုရားရွင္ရဲ႕ တရားေတာ္မ်ား မေပ်ာက္ပ်က္ရေလေအာင္ ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးမ်ားက တာ၀န္အသီးသီး ခဲြေ၀ၿပီး ႏႈတ္တက္အာဂုံေဆာင္ထားၾကဖုိ႔ ဆုံးျဖတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလုိ ခဲြေ၀ၿပီး ႏႈတ္တက္အာဂုံ ေဆာင္ႏုိင္ေအာင္လည္း တရားေတာ္မ်ားကုိ စနစ္တက် အစုမ်ားဖဲြ႕ၾကပါတယ္။ ဘုရားေဟာတရာမ်ားဟာ အလြန္မ်ားျပားတဲ့အတြက္ အစုေလးေတြဖဲြ႕တဲ့အခါမွာလည္း အမ်ားႀကီး ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီဓမၼအစုကုိပဲ ပါဠိလုိ ဓမၼခႏၶာလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ၿပီး ၄၅ႏွစ္လုံး ေဟာၾကားခဲ့တဲ့ တရားေတာ္မ်ားဟာ ဓမၼခႏၶာေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္အထိ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဓမၼခႏၶာဆုိတာ တရားအစု၊ အေၾကာင္းအရာ အစုအေ၀းတစ္ခုကုိ ဆုိလုိၿပီး ဓမၼခႏၶာတစ္ခုလုိ႔ သတ္မွတ္မႈမွာ အစုအေ၀းတစ္ခုလည္း ျဖစ္ႏုိင္သလုိ စာမ်က္ႏွာေပါင္း မ်ားစြာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ ဓမၼခႏၶာေလးမ်ားကုိ တူရာစုေပါင္းၿပီး တစ္စုတစ္ေ၀းတယ္ စုထားတာကုိပဲ ပိဋကဆုိတဲ့ အသုံးနဲ႔ သုံးပါတယ္။ ပိဋကဆုိတာ ျခင္းေတာင္းလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ပစၥည္း၀တၳဳမ်ားကုိ မ်ိဳးတုစုၿပီး ေတာင္းထဲထည့္တဲ့ ပုံစံမ်ိဳး တရားအစုေတြကုိလည္း ပိဋကဆုိတဲ့ ေတာင္းထဲကုိထည့္ၿပီး အစုဖဲြ႕လုိက္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တူရာေပါင္းထည့္ရင္း တစ္ခ်ိဳ႕ဓမၼခႏၶာမ်ားက ၀ိနည္းထဲပါ၊ တစ္ခ်ိဳ႕က သုတၱန္ထဲပါ၊ တစ္ခ်ိဳ႕က အဘိဓမၼာထဲပါ၀င္ကာ ယေန႔အေခၚအတုိင္း ၀ိနယပိဋက၊ သုတၱႏၲပိဋက၊ အဘိဓမၼာပိဋကရယ္လုိ႔ ပိဋကသုံးပုံ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အတိအက် ေျပာရရင္ ၀ိနယပိဋကမွာ ဓမၼခႏၶာေပါင္း (၂၁၀၀၀)၊ သုတၱႏၲပိဋကမွာ ဓမၼခႏၶာေပါင္း (၂၁၀၀၀)နဲ႔ အဘိဓမၼာပိဋကမွာ ဓမၼခႏၶာေပါင္း (၄၂၀၀၀)ဆုိၿပီး စုစုေပါင္း ဓမၼခႏၶာေပါင္း (၈၄၀၀၀) ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီပထမသဂၤါယနာ ၿပီးေနာက္ စုေပါင္းလုိက္တဲ့ ဓမၼအစုမ်ားကုိ ရဟႏၲာမ်ား အသီးသီး ခဲြျခားတာ၀န္ယူကာ မေပ်ာက္ပ်က္ေအာင္ ႏႈတ္တက္အာဂုံ ေဆာင္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ အရွင္ဥပါလိနဲ႔ တပည့္အစဥ္အဆက္က ၀ိနည္းပိဋကတ္ကုိ တာ၀န္ယူ အာဂုံေဆာင္ခဲ့ၾကၿပီး အရွင္အာနႏၵာနဲ႔ တပည့္အစဥ္အဆက္က သုတၱန္နဲ႔ အဘိဓမၼာကုိ အာဂုံေဆာင္ခဲ့ကာ အဆင့္အဆင့္ လက္ဆင့္ကမ္း ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ဒီေန႔အထိ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားဟာ မေပ်ာက္မပ်က္ တစ္သမွတ္တည္း ရွိေနခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေန႔ေခတ္ေရာက္လာေတာ့ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားကုိ ပိဋကတ္သုံးပုံဆုိတဲ့အမည္၊ နိကာယ္ငါးရပ္ဆုိတဲ့ အသုံး၊ ဓမၼခႏၶာေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ဆုိတဲ့ အညြန္းေတြနဲ႔ အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးကာ အသုံးျပဳျဖစ္လာပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ အေခၚအေ၀ၚေတြ ကဲြေနေပမယ့္ အားလုံးဟာ ၄၅၀ါပတ္လုံး ေဟာေတာ္မူခဲ့တဲ့ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ ဗုဒၶဓမၼ၊ ဗုဒၶ၀စနေခၚ ဘုရားတရား၊ ဘုရားစကားမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေန႔ေခတ္အသုံးျပဳေနၾကတဲ့ ဘုရားစကားေခၚ ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ အမ်ားနားလည္ေအာင္ ေအာက္ပါအတုိင္း အက်ဥ္းမွ် မိတ္ဆက္ေပးလုိက္ရပါတယ္။
၀ိနယပိဋက
၀ိနည္းပိဋကတ္ဟာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ႕ တပည့္ရဟန္းသံဃာမ်ား လုိက္နာက်င့္သုံးရန္ ေဟာၾကားပညတ္ထားတဲ့ ပညတ္ေတာ္ အာဏာေဒသနာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔အသုံးျပဳ ျဖစ္ေနတဲ့ ၀ိနည္းပိဋကတ္မွာ ၀ိနည္းငါးက်မ္းနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းထားၿပီး ဒီငါးက်မ္းကုိပဲ ၀ိနယပိဋကဆုိတဲ့ အသုံးနဲ႔ ညြန္းဆုိသုံးစဲြၾကပါတယ္။ အဲဒီ၀ိနည္းငါးက်မ္းကေတာ့
(၁) ပါရာဇိက
(၂) ပါစိတၱိယ
(၃) မဟာ၀ဂၢ
(၄) စူဠ၀ဂၢ
(၅) ပရိ၀ါတုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
သုတၱႏၲပိဋက
သုတၱန္ ပိဋကတ္ဟာ ေ၀ေနယ်သတၱ၀ါေတြရဲ႕ စ႐ုိက္၀ါသနာအလုိက္ လူအမ်ား နားလြယ္လြယ္တဲ့ ေ၀ါဟာရမ်ားကုိ အေျခခံကာ ေဟာၾကားထားတဲ့ တရားေတာ္မ်ားနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းထားတဲ့ ေ၀ါဟာရ ေဒသနာ ျဖစ္ပါတယ္။ သုတၱန္ေဒသနာမ်ားရဲ႕ အစုအဖဲြ႕လုိလည္း ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ သုတၱဆုိတာ ဖ႐ုိဖရဲ႕ မကဲြျခင္း တစ္စုတစ္စည္းတည္း ျဖစ္ျခင္းလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့အတြက္ သုတၱႏၲပိဋကဟာ ဘုရားရွင္ ေ၀ါဟာရ ပညတ္အေနနဲ႔ ေဟာၾကားထားတဲ့ သုတ္ေတာ္မ်ား တစ္စုတစ္စည္းတည္း ျဖစ္ေစရန္ ဖဲြ႕စည္းထားတဲ့ ပိဋကလုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဒီပိဋကတ္မွာပါတဲ့ သုတၱန္တရားေတာ္မ်ားကုိပဲ နိကာယဆုိတဲ့ အမည္နဲ႔ အစုငါးစုဖဲြ႕ကာ တူရာတူရာ ေပါင္းၿပီး နိကာယ္ငါးရပ္အျဖစ္ ဖဲြ႕စည္းထားပါတယ္။
သုတၱန္ပိဋက၀င္ အဲဒီနိကာယ္ငါးရပ္က
(၁) ဒီဃနိကာယ (ဒီဃနိကာယ္)= ရွည္လ်ားတဲ့ သုတ္မ်ားရဲ႕ အစု
(၂) မစၨ်ိမနိကာယ (မစၨ်ိနိကာယ္) = မတုိမရွည္ အလယ္အလတ္ျဖစ္တဲ့ သုတ္မ်ားရဲ႕ အစု
(၃) သံယုတၱနိကာယ (သံယုတၱနိကာယ္) = ေဟာၾကားသည့္ အေၾကာင္းအရာ၊ နာၾကားသည့္ပုဂၢိဳလ္ စသျဖင့္ ဆက္စပ္မွတ္သားရေသာ သုတ္မ်ားကို က႑အလုိက္ ခဲြျခားစုစည္းထားတဲ့ အစု
(၄) အဂၤုတၱရနိကာယ (အဂၤုတၱရနိကာယ္) = အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကုိ ေဟာၾကားထားေသာသုတ္၊ အေၾကာင္းအရာ ႏွစ္ခုကုိ ေဟာၾကားထားေသာ သုတ္၊ အေၾကာင္းအရာ သုံးခုကုိ ေဟာၾကားထားေသာ သုတ္စသျဖင့္ တစ္မွ တစ္ဆယ့္တစ္အထိ အဂၤါရပ္မ်ား အစဥ္အတုိင္း တုိး၍ ေဟာၾကားထားေသာ သုတ္မ်ားရဲ႕ အစု
(၅) ခုဒၵကနိကာယ (ခုဒၵကနိကာယ္) = အထက္နိကာယ္ ေလးမ်ိဳးထဲတြင္ မပါ၀င္တဲ့ ေသးငယ္တဲ့ သုတ္မ်ားရဲ႕ အစု (ခုဒၵက=အငယ္၊ အေသး) တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင္ သုတၱန္ပိဋကေခၚ နိကာယ္ ငါးရပ္တြင္ ပါ၀င္တဲ့က်မ္းမ်ားမွာ အေရအတြက္အားျဖင့္ ဒီဃနိကာယ္ (၃) က်မ္း၊ မဇၥ်ိမနိကာယ္ (၃) က်မ္း၊ သံယုတၱနိကာယ္ (၅) က်မ္း၊ အဂၤုတၱရနိကာယ္ (၃) က်မ္း၊ ခုဒၵကနိကာယ္ (၁၁) က်မ္းအားျဖင့္ စုစုေပါင္း (၃၇)က်မ္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားေဟာဓမၼေတြကုိ ပိဋကနဲ႔ မေျပာဘဲ နိကာယ္နဲ႔ ေျပာမယ္ဆုိရင္ ၀ိနယပိဋကနဲ႔ အဘိဓမၼာပိဋကမ်ားကုိ ခုဒၵနိကာယ္ထဲမွာ ထည့္သြင္းေရတြက္ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
အဘိဓမၼာပိဋက
အဘိဓမၼာ ပိဋကတ္ဟာ သတၱေလာက သခၤါရေလာက ၾသကာသေလာကလုိ႔ ဆုိတဲ့ ေလာကသုံးပါးနဲ႔ နိဗၺာန္အေၾကာင္းကုိ ပရမတၳတရားေလးပါးအျဖစ္ ခဲြျခမ္းစိပ္ျဖာကာ သေဘာတရား ျဖစ္စဥ္မ်ားအတုိင္း အေၾကာင္းအရာ မွန္ကန္ျပည့္စုံစြာ ေဟာၾကားထားတဲ့ ပရမတၳ ေဒသနာေတာ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဘိဓမၼာပိဋကကုိ ေဟာၾကားပုံနည္းအရ က်မ္းအမည္ (၇)မ်ိဳးနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းထားပါတယ္။ အဲဒါကုိ အဘိဓမၼာ (၇)က်မ္းလုိ႔ ဒီေန႔သုံးစဲြေနၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ (၇)က်မ္းက
(၁) ဓမၼသဂၤဏီ
(၂) ၀ိဘဂၤ (၀ိဘင္း)
(၃) ဓာတုကထာ
(၄) ပုဂၢလပညတၱိ (ပုဂၢလပညတ္)
(၅) ကထာ၀တၳဳ
(၆) ယမက (ယမုိက္)
(၇) ပ႒ာန (ပ႒ာန္း) တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီမွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ပိဋကတ္သုံးပုံဟာ ပထမသဂၤါယနာ တင္ကတည္းက သံဃာ့မေထရ္ႀကီးမ်ား အစဥ္အဆက္ မေပ်ာက္ပ်က္ရေအာင္ လက္ဆင့္ကမ္း ထိန္းသိမ္းလာခဲ့ၾကတဲ့ မူရင္း ဗုဒၶဓမၼမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပိဋကတ္သုံးပုံဟာ ဘုရားရွင္ႏွင့္တကြ အရွင္မဟာကႆပ စတဲ့ မေထရ္ႀကီးမ်ားရဲ႕ အယူ၀ါဒမ်ား ျဖစ္တဲ့အတြက္လည္း ေထရ၀ါဒ (ေထရ- ဘုုရားအစရွိတဲ့ ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးမ်ားရဲ႕၊ ၀ါဒ- အယူ၀ါဒ၊ ေဟာေျပာသင္ၾကားခ်က္) ဓမၼမ်ားလုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ ယေန႔ေထရ၀ါဒ ငါးႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ ျမန္မာ၊ သီရိလကၤာ၊ ထုိင္း၊ ကေမၻာဒီယား၊ လာအုိႏုိင္ငံမ်ားမွာရွိတဲ့ ပိဋကတ္မ်ားဟာ ပထမသဂၤါယနာမွာ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့အတုိင္း ဘုရားေဟာ တရားေတာ္မ်ားကုိ ျပင္ဆင္ျခင္း ျဖည့္စြက္ျခင္း၊ ႏႈတ္ပယ္ျခင္းမရွိ အရွိအတုိင္း တစ္ေသြမတုိင္း လက္ခံလုိက္နာ က်င့္သုံးေနၾကတဲ့ ေထရ၀ါဒ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီကေန႔ လူအမ်ား ေျပာဆုိေနၾကတဲ့ ပိဋကတ္သုံးပုံ၊ နိကာယ္ငါးရပ္၊ ဓမၼခႏၶာေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ဆုိတဲ့ အေျပာအဆုိ အသုံးအႏႈန္းမ်ားဟာ စကားလုံးအားျဖင့္ အေခၚအေ၀ၚ ကဲြေနၾကေပမယ့္ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ၄၅၀ါပတ္လုံး မေနမနား ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဓမၼ (ဘုရားတရား)၊ ဗုဒၶ၀စန (ဘုရားစကား)ေတာ္ အစစ္အမွန္မ်ားသာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးမ်ား ကုိယ္ေတာ္တုိင္း အႀကိမ္အႀကိမ္ တည္းျဖတ္သုတ္သင္ကာ အမွားအယြင္းမရွိ အပုိအလုိမရွိေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ၾကတဲ့ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားသာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေ၀ါဟာရမ်ားအေပၚမွာ သုိ႔ေလာသုိ႔ေလာ ျဖစ္ေနၾကတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အခ်ိဳ႕အတြက္ သံသယ ကင္းေစဖုိ႔ ပိဋကတ္မိတ္ဆက္အျဖစ္ ဒီပုိ႔စ္ေလးကုိ အသိေပးတင္ျပ လုိက္ရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီပိဋကတ္ဆုိတဲ့ အမည္ဟာ ၄၅၀ါပတ္လုံး ဘုရားရွင္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တဲ့ ဘုရားစကား (ဗုဒၶ၀စန)မ်ားကုိ ကုိယ္စားျပဳကာ အသုံးျပဳၾကတဲ့ အမည္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားေဟာ တရားေတာ္မ်ားကုိ ရည္ညြန္ၿပီး အသုံးျပဳတဲ့ စကားလုံး ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶသက္ေတာ္ ထင္ရွားရွိစဥ္ကေတာ့ ဗုဒၶဓမၼ၊ ဗုဒၶ၀စန စသျဖင့္ ဘုရားေဟာ တရား၊ ဘုရားေဟာ စကားအျဖစ္ အသုံးျပဳၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူၿပီး သုံးလေလာက္ အထိေတာင္မွ ပိဋကတ္ဆုိတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ မရွိေသးပါဘူး။ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳၿပီး (၃)လေျမာက္မွာ ဘုရားရွင္ရဲ႕ တရားေတာ္ကုိ တုိက္႐ုိက္ၾကားနာလုိက္ရတဲ့ အဘိညာဥ္နဲ႔ ပညာအားေကာင္းၾကတဲ့ ရဟႏၲာငါးရား စုေပါင္းၿပီး ဘုရားရွင္ တရားေတာ္မ်ားကုိ တစ္စုတစ္ေ၀းတည္း၊ စုေပါင္းတည္းျဖတ္ၾက၊ သုဓ္သင္ၾက၊ ရြတ္ဆုိၾကကာ သဂၤါယနာ တင္တုန္းကလည္း ပိဋကတ္ဆုိတဲ့ အမည္ကုိ အသုံးမျပဳၾကေသးပါဘူး။ ဒီတုန္းက ဆုိတာက ဓမၼနဲ႔၀ိနယကုိ သဂၤါယနာတင္တယ္လုိ႔ ဆုိၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီစကားကပဲ ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ ကုိယ္စားျပဳေနျပန္ပါတယ္။ ၀ိနယက ၀ိနည္းပိဋကကုိ ရည္ညြန္းၿပီး ဓမၼကေတာ့ သုတၱန္နဲ႔ အဘိဓမၼာ ပိဋကကုိ ရည္ညြန္းပါတယ္။
သဂၤါယနာတင္ပဲြ ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ ဘုရားရွင္ရဲ႕ တရားေတာ္မ်ား မေပ်ာက္ပ်က္ရေလေအာင္ ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးမ်ားက တာ၀န္အသီးသီး ခဲြေ၀ၿပီး ႏႈတ္တက္အာဂုံေဆာင္ထားၾကဖုိ႔ ဆုံးျဖတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလုိ ခဲြေ၀ၿပီး ႏႈတ္တက္အာဂုံ ေဆာင္ႏုိင္ေအာင္လည္း တရားေတာ္မ်ားကုိ စနစ္တက် အစုမ်ားဖဲြ႕ၾကပါတယ္။ ဘုရားေဟာတရာမ်ားဟာ အလြန္မ်ားျပားတဲ့အတြက္ အစုေလးေတြဖဲြ႕တဲ့အခါမွာလည္း အမ်ားႀကီး ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီဓမၼအစုကုိပဲ ပါဠိလုိ ဓမၼခႏၶာလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ၿပီး ၄၅ႏွစ္လုံး ေဟာၾကားခဲ့တဲ့ တရားေတာ္မ်ားဟာ ဓမၼခႏၶာေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္အထိ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဓမၼခႏၶာဆုိတာ တရားအစု၊ အေၾကာင္းအရာ အစုအေ၀းတစ္ခုကုိ ဆုိလုိၿပီး ဓမၼခႏၶာတစ္ခုလုိ႔ သတ္မွတ္မႈမွာ အစုအေ၀းတစ္ခုလည္း ျဖစ္ႏုိင္သလုိ စာမ်က္ႏွာေပါင္း မ်ားစြာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ ဓမၼခႏၶာေလးမ်ားကုိ တူရာစုေပါင္းၿပီး တစ္စုတစ္ေ၀းတယ္ စုထားတာကုိပဲ ပိဋကဆုိတဲ့ အသုံးနဲ႔ သုံးပါတယ္။ ပိဋကဆုိတာ ျခင္းေတာင္းလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ပစၥည္း၀တၳဳမ်ားကုိ မ်ိဳးတုစုၿပီး ေတာင္းထဲထည့္တဲ့ ပုံစံမ်ိဳး တရားအစုေတြကုိလည္း ပိဋကဆုိတဲ့ ေတာင္းထဲကုိထည့္ၿပီး အစုဖဲြ႕လုိက္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တူရာေပါင္းထည့္ရင္း တစ္ခ်ိဳ႕ဓမၼခႏၶာမ်ားက ၀ိနည္းထဲပါ၊ တစ္ခ်ိဳ႕က သုတၱန္ထဲပါ၊ တစ္ခ်ိဳ႕က အဘိဓမၼာထဲပါ၀င္ကာ ယေန႔အေခၚအတုိင္း ၀ိနယပိဋက၊ သုတၱႏၲပိဋက၊ အဘိဓမၼာပိဋကရယ္လုိ႔ ပိဋကသုံးပုံ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အတိအက် ေျပာရရင္ ၀ိနယပိဋကမွာ ဓမၼခႏၶာေပါင္း (၂၁၀၀၀)၊ သုတၱႏၲပိဋကမွာ ဓမၼခႏၶာေပါင္း (၂၁၀၀၀)နဲ႔ အဘိဓမၼာပိဋကမွာ ဓမၼခႏၶာေပါင္း (၄၂၀၀၀)ဆုိၿပီး စုစုေပါင္း ဓမၼခႏၶာေပါင္း (၈၄၀၀၀) ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီပထမသဂၤါယနာ ၿပီးေနာက္ စုေပါင္းလုိက္တဲ့ ဓမၼအစုမ်ားကုိ ရဟႏၲာမ်ား အသီးသီး ခဲြျခားတာ၀န္ယူကာ မေပ်ာက္ပ်က္ေအာင္ ႏႈတ္တက္အာဂုံ ေဆာင္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ အရွင္ဥပါလိနဲ႔ တပည့္အစဥ္အဆက္က ၀ိနည္းပိဋကတ္ကုိ တာ၀န္ယူ အာဂုံေဆာင္ခဲ့ၾကၿပီး အရွင္အာနႏၵာနဲ႔ တပည့္အစဥ္အဆက္က သုတၱန္နဲ႔ အဘိဓမၼာကုိ အာဂုံေဆာင္ခဲ့ကာ အဆင့္အဆင့္ လက္ဆင့္ကမ္း ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ဒီေန႔အထိ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားဟာ မေပ်ာက္မပ်က္ တစ္သမွတ္တည္း ရွိေနခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေန႔ေခတ္ေရာက္လာေတာ့ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားကုိ ပိဋကတ္သုံးပုံဆုိတဲ့အမည္၊ နိကာယ္ငါးရပ္ဆုိတဲ့ အသုံး၊ ဓမၼခႏၶာေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ဆုိတဲ့ အညြန္းေတြနဲ႔ အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးကာ အသုံးျပဳျဖစ္လာပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ အေခၚအေ၀ၚေတြ ကဲြေနေပမယ့္ အားလုံးဟာ ၄၅၀ါပတ္လုံး ေဟာေတာ္မူခဲ့တဲ့ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ ဗုဒၶဓမၼ၊ ဗုဒၶ၀စနေခၚ ဘုရားတရား၊ ဘုရားစကားမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေန႔ေခတ္အသုံးျပဳေနၾကတဲ့ ဘုရားစကားေခၚ ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ အမ်ားနားလည္ေအာင္ ေအာက္ပါအတုိင္း အက်ဥ္းမွ် မိတ္ဆက္ေပးလုိက္ရပါတယ္။
၀ိနယပိဋက
၀ိနည္းပိဋကတ္ဟာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ႕ တပည့္ရဟန္းသံဃာမ်ား လုိက္နာက်င့္သုံးရန္ ေဟာၾကားပညတ္ထားတဲ့ ပညတ္ေတာ္ အာဏာေဒသနာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔အသုံးျပဳ ျဖစ္ေနတဲ့ ၀ိနည္းပိဋကတ္မွာ ၀ိနည္းငါးက်မ္းနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းထားၿပီး ဒီငါးက်မ္းကုိပဲ ၀ိနယပိဋကဆုိတဲ့ အသုံးနဲ႔ ညြန္းဆုိသုံးစဲြၾကပါတယ္။ အဲဒီ၀ိနည္းငါးက်မ္းကေတာ့
(၁) ပါရာဇိက
(၂) ပါစိတၱိယ
(၃) မဟာ၀ဂၢ
(၄) စူဠ၀ဂၢ
(၅) ပရိ၀ါတုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
သုတၱႏၲပိဋက
သုတၱန္ ပိဋကတ္ဟာ ေ၀ေနယ်သတၱ၀ါေတြရဲ႕ စ႐ုိက္၀ါသနာအလုိက္ လူအမ်ား နားလြယ္လြယ္တဲ့ ေ၀ါဟာရမ်ားကုိ အေျခခံကာ ေဟာၾကားထားတဲ့ တရားေတာ္မ်ားနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းထားတဲ့ ေ၀ါဟာရ ေဒသနာ ျဖစ္ပါတယ္။ သုတၱန္ေဒသနာမ်ားရဲ႕ အစုအဖဲြ႕လုိလည္း ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ သုတၱဆုိတာ ဖ႐ုိဖရဲ႕ မကဲြျခင္း တစ္စုတစ္စည္းတည္း ျဖစ္ျခင္းလုိ႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့အတြက္ သုတၱႏၲပိဋကဟာ ဘုရားရွင္ ေ၀ါဟာရ ပညတ္အေနနဲ႔ ေဟာၾကားထားတဲ့ သုတ္ေတာ္မ်ား တစ္စုတစ္စည္းတည္း ျဖစ္ေစရန္ ဖဲြ႕စည္းထားတဲ့ ပိဋကလုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဒီပိဋကတ္မွာပါတဲ့ သုတၱန္တရားေတာ္မ်ားကုိပဲ နိကာယဆုိတဲ့ အမည္နဲ႔ အစုငါးစုဖဲြ႕ကာ တူရာတူရာ ေပါင္းၿပီး နိကာယ္ငါးရပ္အျဖစ္ ဖဲြ႕စည္းထားပါတယ္။
သုတၱန္ပိဋက၀င္ အဲဒီနိကာယ္ငါးရပ္က
(၁) ဒီဃနိကာယ (ဒီဃနိကာယ္)= ရွည္လ်ားတဲ့ သုတ္မ်ားရဲ႕ အစု
(၂) မစၨ်ိမနိကာယ (မစၨ်ိနိကာယ္) = မတုိမရွည္ အလယ္အလတ္ျဖစ္တဲ့ သုတ္မ်ားရဲ႕ အစု
(၃) သံယုတၱနိကာယ (သံယုတၱနိကာယ္) = ေဟာၾကားသည့္ အေၾကာင္းအရာ၊ နာၾကားသည့္ပုဂၢိဳလ္ စသျဖင့္ ဆက္စပ္မွတ္သားရေသာ သုတ္မ်ားကို က႑အလုိက္ ခဲြျခားစုစည္းထားတဲ့ အစု
(၄) အဂၤုတၱရနိကာယ (အဂၤုတၱရနိကာယ္) = အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကုိ ေဟာၾကားထားေသာသုတ္၊ အေၾကာင္းအရာ ႏွစ္ခုကုိ ေဟာၾကားထားေသာ သုတ္၊ အေၾကာင္းအရာ သုံးခုကုိ ေဟာၾကားထားေသာ သုတ္စသျဖင့္ တစ္မွ တစ္ဆယ့္တစ္အထိ အဂၤါရပ္မ်ား အစဥ္အတုိင္း တုိး၍ ေဟာၾကားထားေသာ သုတ္မ်ားရဲ႕ အစု
(၅) ခုဒၵကနိကာယ (ခုဒၵကနိကာယ္) = အထက္နိကာယ္ ေလးမ်ိဳးထဲတြင္ မပါ၀င္တဲ့ ေသးငယ္တဲ့ သုတ္မ်ားရဲ႕ အစု (ခုဒၵက=အငယ္၊ အေသး) တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင္ သုတၱန္ပိဋကေခၚ နိကာယ္ ငါးရပ္တြင္ ပါ၀င္တဲ့က်မ္းမ်ားမွာ အေရအတြက္အားျဖင့္ ဒီဃနိကာယ္ (၃) က်မ္း၊ မဇၥ်ိမနိကာယ္ (၃) က်မ္း၊ သံယုတၱနိကာယ္ (၅) က်မ္း၊ အဂၤုတၱရနိကာယ္ (၃) က်မ္း၊ ခုဒၵကနိကာယ္ (၁၁) က်မ္းအားျဖင့္ စုစုေပါင္း (၃၇)က်မ္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားေဟာဓမၼေတြကုိ ပိဋကနဲ႔ မေျပာဘဲ နိကာယ္နဲ႔ ေျပာမယ္ဆုိရင္ ၀ိနယပိဋကနဲ႔ အဘိဓမၼာပိဋကမ်ားကုိ ခုဒၵနိကာယ္ထဲမွာ ထည့္သြင္းေရတြက္ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
အဘိဓမၼာပိဋက
အဘိဓမၼာ ပိဋကတ္ဟာ သတၱေလာက သခၤါရေလာက ၾသကာသေလာကလုိ႔ ဆုိတဲ့ ေလာကသုံးပါးနဲ႔ နိဗၺာန္အေၾကာင္းကုိ ပရမတၳတရားေလးပါးအျဖစ္ ခဲြျခမ္းစိပ္ျဖာကာ သေဘာတရား ျဖစ္စဥ္မ်ားအတုိင္း အေၾကာင္းအရာ မွန္ကန္ျပည့္စုံစြာ ေဟာၾကားထားတဲ့ ပရမတၳ ေဒသနာေတာ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဘိဓမၼာပိဋကကုိ ေဟာၾကားပုံနည္းအရ က်မ္းအမည္ (၇)မ်ိဳးနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းထားပါတယ္။ အဲဒါကုိ အဘိဓမၼာ (၇)က်မ္းလုိ႔ ဒီေန႔သုံးစဲြေနၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ (၇)က်မ္းက
(၁) ဓမၼသဂၤဏီ
(၂) ၀ိဘဂၤ (၀ိဘင္း)
(၃) ဓာတုကထာ
(၄) ပုဂၢလပညတၱိ (ပုဂၢလပညတ္)
(၅) ကထာ၀တၳဳ
(၆) ယမက (ယမုိက္)
(၇) ပ႒ာန (ပ႒ာန္း) တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီမွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ပိဋကတ္သုံးပုံဟာ ပထမသဂၤါယနာ တင္ကတည္းက သံဃာ့မေထရ္ႀကီးမ်ား အစဥ္အဆက္ မေပ်ာက္ပ်က္ရေအာင္ လက္ဆင့္ကမ္း ထိန္းသိမ္းလာခဲ့ၾကတဲ့ မူရင္း ဗုဒၶဓမၼမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပိဋကတ္သုံးပုံဟာ ဘုရားရွင္ႏွင့္တကြ အရွင္မဟာကႆပ စတဲ့ မေထရ္ႀကီးမ်ားရဲ႕ အယူ၀ါဒမ်ား ျဖစ္တဲ့အတြက္လည္း ေထရ၀ါဒ (ေထရ- ဘုုရားအစရွိတဲ့ ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးမ်ားရဲ႕၊ ၀ါဒ- အယူ၀ါဒ၊ ေဟာေျပာသင္ၾကားခ်က္) ဓမၼမ်ားလုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ ယေန႔ေထရ၀ါဒ ငါးႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ ျမန္မာ၊ သီရိလကၤာ၊ ထုိင္း၊ ကေမၻာဒီယား၊ လာအုိႏုိင္ငံမ်ားမွာရွိတဲ့ ပိဋကတ္မ်ားဟာ ပထမသဂၤါယနာမွာ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့အတုိင္း ဘုရားေဟာ တရားေတာ္မ်ားကုိ ျပင္ဆင္ျခင္း ျဖည့္စြက္ျခင္း၊ ႏႈတ္ပယ္ျခင္းမရွိ အရွိအတုိင္း တစ္ေသြမတုိင္း လက္ခံလုိက္နာ က်င့္သုံးေနၾကတဲ့ ေထရ၀ါဒ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီကေန႔ လူအမ်ား ေျပာဆုိေနၾကတဲ့ ပိဋကတ္သုံးပုံ၊ နိကာယ္ငါးရပ္၊ ဓမၼခႏၶာေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ဆုိတဲ့ အေျပာအဆုိ အသုံးအႏႈန္းမ်ားဟာ စကားလုံးအားျဖင့္ အေခၚအေ၀ၚ ကဲြေနၾကေပမယ့္ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ၄၅၀ါပတ္လုံး မေနမနား ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဓမၼ (ဘုရားတရား)၊ ဗုဒၶ၀စန (ဘုရားစကား)ေတာ္ အစစ္အမွန္မ်ားသာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးမ်ား ကုိယ္ေတာ္တုိင္း အႀကိမ္အႀကိမ္ တည္းျဖတ္သုတ္သင္ကာ အမွားအယြင္းမရွိ အပုိအလုိမရွိေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ၾကတဲ့ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားသာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေ၀ါဟာရမ်ားအေပၚမွာ သုိ႔ေလာသုိ႔ေလာ ျဖစ္ေနၾကတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အခ်ိဳ႕အတြက္ သံသယ ကင္းေစဖုိ႔ ပိဋကတ္မိတ္ဆက္အျဖစ္ ဒီပုိ႔စ္ေလးကုိ အသိေပးတင္ျပ လုိက္ရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
