Q. အရွင္ဘုရား… တပည့္ေတာ္ ဆရာေတာ္ႀကီးတစ္ပါး ေဟာၾကားေတာ္မူတဲ့ တရားေတာ္ကုိ နာတဲ့အခါ သိၾကားမင္းဟာ နတ္သက္ေၾကြခါနီး ဘုရားရွင္ထံ သြားေရာက္ၿပီး ေမးခြန္းမ်ားေမးလုိ႔ တရားနာလုိက္တာ တရားနာေနရင္းနဲ႔ပဲ နတ္သက္ေၾကြကာ နတ္သက္အသစ္နဲ႔ လက္ရွိသိၾကားရာထူးကုိ ျပန္ရလုိ႔ ႏွစ္ဘ၀တရား နာခဲ့ရေၾကာင္း မွတ္သားရပါတယ္ဘုရား။ တပည့္ေတာ္ သိခ်င္တာက သိၾကားမင္းေမးတဲ့ ေမးခြန္းေတြနဲ႔ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ႕ ေျဖၾကားခ်က္ေတြကုိ သိခ်င္ပါတယ္။ ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျဖၾကားေပးေတာ္မူပါဘုရား..
မနီနီမာ
A. မဂၤလာပါ… ေမးခြန္းရွင္ရဲ႕ အေမးကုိ တိတိက်က် ေျဖေပးႏုိင္ဖုိ႔ ေဟာၾကားေတာ္မူတဲ့ ဆရာေတာ္ရဲ႕ တရားကုိ နာၾကည့္တဲ့အခါမွာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ဣႏၵသာလလုိဏ္ဂူမွာ သီတင္းသုံးေနတဲ့အခ်ိန္ သိၾကားမင္းေရာက္လာၿပီး ေမးခြန္းေတြေမးကာ တရားနာတဲ့အေၾကာင္း သိခြင့္ရလုိက္ပါတယ္။ ဣႏၵသာလဂူမွာ ေဟာတဲ့တရားေတာ္ဆုိရင္ ပိဋကတ္ေတာ္လာ ဒီဃနိကာယ္၊ မဟာ၀ဂၢ သံယုတ္မွာပါတဲ့ သကၠပဥႇသုတ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပါဠိေတာ္မူရင္းမွာပါတဲ့ အေမးအေျဖေတြကုိ ေရတြက္ၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ (၁၄)ခ်က္မဟုတ္ဘဲ (၁၂)ခ်က္ပဲ ေတြ႕ရပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေမးခြန္းေတြက ေပါင္းေမးထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ခဲြလုိက္ရင္ေတာ့ (၁၄) ခ်က္ျဖစ္မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာမွာေတာ့ ပါဠိေတာ္ မူရင္းမွာပါတဲ့ သိၾကားမင္းနဲ႔ ဘုရားရွင္တုိ႔အေမးအေျဖ (၁၂)ခ်က္ကုိပဲ အက်ဥ္းခ်ဳံ႕ၿပီး ေျဖၾကားေပးလုိက္ပါတယ္။
သိၾကားမင္းအေမး… (၁)
“အရွင္ဘုရား ေလာကရွိ လူနတ္ျဗဟၼာ အသုရာႏွင့္ နဂါးဂႏၶဗၺစသူတုိ႔ဟာ တစ္ဦးအေပၚတစ္ဦး ရန္ၿငိဳးကင္းၾကေစဖုိ႔၊ ဒဏ္ထားျခင္းကင္းၾကေစဖုိ႔၊ ရန္ကင္းၾကေစဖုိ႔၊ စိတ္ဆင္းရဲျခင္းကင္းၾကေစဖုိ႔၊ အမ်က္ထြက္ျခင္းကင္းၾကေစဖုိ႔ စသျဖင့္ လုိလားေတာင့္တၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလုိ လုိလားေတာင့္တ ၾကေပမယ့္လည္း တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ရန္ၿငိဳးေတြဖဲြ႕ၾက၊ ဒဏ္ခတ္ၾက၊ ရန္ျပဳၾက၊ စိတ္ဆင္းရဲေအာင္လုပ္ၾက၊ အမ်က္ထြက္ေအာင္ လုပ္ၾကပါတယ္။ ဒီလုိေတာင္တေပမယ့္ ေတာင့္တတုိင္း ျဖစ္မလာတာဟာ ဘယ္လုိအေႏွာင္အဖဲြ႕ေၾကာင့္ပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“နတ္တုိ႔အရွင္ သိၾကားမင္း ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါေတြဟာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး သိၾကားမင္းေျပာတဲ့ ဆႏၵမ်ားနဲ႔ လုိလားေတာင့္တေပမယ့္ သူတုိ႔လုိလားေတာင့္တတုိင္း ျဖစ္မလာရတာဟာ သူတုိ႔သႏၲာန္မွာ ရွိေနၾကတဲ့ ဣႆာမစၧရိယ သံေယာဇဥ္ေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဣႆဆုိတာ သူတပါးအေပၚမနာလုိျခင္းျဖစ္ၿပီး မစၧရိယဆုိတာကေတာ့ မိမိမွာရွိတဲ့အရာေတြမွာ ၀န္တုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္“
သိၾကားမင္းအေမး… (၂)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဒီဣႆာမစၧရိယတုိ႔ရဲ႕ အေျခခံအေၾကာင္းတရား၊ တုိးတက္ျဖစ္ပြားရာ အေၾကာင္းတရား၊ ထင္ရွားျဖစ္ေပၚရာ အေၾကာင္းတရား၊ စတင္ျဖစ္ေပၚရာ အေၾကာင္းတရားဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရၿပီး ဘယ္လုိတရားမ်ားရွိရင္ ဒီဣႆာမစၧရိယ ျဖစ္တတ္ၿပီး ဘယ္လုိတရားမ်ား မရွိပါက ဒီတရားမ်ား မျဖစ္တတ္ပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“နတ္တုိ႔အရွင္ သိၾကားမင္း ခ်စ္ျခင္း မုန္းျခင္းဆုိတဲ့ သေဘာတရားဟာ ဒီဣႆာမစၧရိယတုိ႔ရဲ႕ အေျခခံစတင္ျဖစ္ေပၚရာျဖစ္ၿပီး ထင္ရွားတိုးတက္ရာလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းရွိရင္ ဣႆာမစၧရိယ ရွိတတ္ၿပီး၊ ခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းမရွိရင္ေတာ့ ဣႆာမစၧရိယလည္း မရွိတတ္ပါဘူး“
သိၾကားမင္းအေမး… (၃)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းတုိ႔ရဲ႕ အေျခခံစတင္ျဖစ္ေပၚရာနဲ႔ ထင္ရွားတုိးတက္ရာတုိ႔ဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရၿပီး ဘယ္လုိအရာက ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္း ျဖစ္မျဖစ္ကုိ ဖန္တီးေပးတယ္ဆုိတာ သိခ်င္ပါတယ္ဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း လုိခ်င္္ျခင္း ဆႏၵေၾကာင့္ ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းတုိ႔ စတင္ျဖစ္ေပၚ တုိးတက္ျပန္႔ပြားျခင္းျဖစ္ၿပီး ဒီလုိခ်င္ျခင္းဆႏၵရွိရင္ ခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္း ရွိတတ္ကာ လုိခ်င္ျခင္း ဆႏၵမရွိရင္ေတာ့ ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းလည္း မရွိတတ္ပါဘူး“
သိၾကားမင္းအေမး… (၄)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဒီလုိခ်င္ျခင္းဆႏၵရဲ႕ အေျခခံစတင္ျဖစ္ေပၚျခင္းနဲ႔ တုိးတက္ထင္ရွားျခင္းတုိ႔ဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရၿပီး ဘယ္အရာက ဒီလုိခ်င္ျခင္းဆႏၵ ျဖစ္မျဖစ္ကုိ ဖန္တီးေပးပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း ႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္ေၾကာင့္ ဒီလုိခ်င္ျခင္း ဆႏၵတုိ႔ စတင္ျဖစ္ေပၚ တုိးတက္ျပန္႔ပြားျခင္းျဖစ္ၿပီး ဒီႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္ရွိရင္ လုိခ်င္ျခင္း ဆႏၵရွိတတ္ကာ ၀ိတက္မရွိပါက ဆႏၵလည္း မရွိတတ္ပါဘူး…“
သိၾကားမင္းအေမး… (၅)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဒီႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္ရဲ႕ အေျခခံစတင္ျဖစ္ေပၚရာနဲ႔ တုိးတက္ထင္ရွားရာတုိ႔ဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚၿပီး ဘယ္အရာမ်ားက ဒီႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္ ျဖစ္မျဖစ္ကုိ ဖန္တီးေပးပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း သံသရာခ်ဲ႕ထြင္တတ္တဲ့ တဏွာ မာန ဒိ႒ိဆုိတဲ့ ပပဥၥတရားအစုေၾကာင့္ ဒီႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္တုိ႔ စတင္ျဖစ္ေပၚ တုိးတက္ျပန္႔ပြားျခင္းျဖစ္ၿပီး ဒီသံသရာ ခ်ဲ႕ထြင္တတ္တဲ့ ပပဥၥတရားမ်ားရွိရင္ ၀ိတက္ရွိတတ္ကာ ပပဥၥတရားမ်ား မရွိပါက ႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္လည္း မရွိတတ္ပါဘူး…“
သိၾကားမင္းအေမး… (၆)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဘယ္လုိအက်င့္မ်ိဳးကုိ က်င့္ႀကံအားထုတ္ရင္ ဒီသံသရာ ခ်ဲ႕ထြင္တတ္တဲ့ ပပဥၥတရားမ်ား ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေစၿပီး နိဗၺာန္သုိ႔ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကုိ က်င့္သည္မည္ပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း ၀မ္းေျမာက္ျခင္းဟူေသာ ေသာမနႆ၊ ႏွလုံးမသာျခင္းဟူေသာ ေဒါမနႆ၊ လ်စ္လ်ဴ႐ႈျခင္းဟူေသာ ဥေပကၡာလုိ႔ေခၚတဲ့ ခံစားျခင္း ေ၀ဒနာကမၼ႒ာန္းကုိ က်င့္ႀကံပြားမ်ား အားထုတ္ႏုိင္ပါက ဒီသံသရာ ခ်ဲ႕ထြင္တတ္တဲ့ တဏွာ၊ မာန၊ ဒိ႒ိဆုိတဲ့ ပပဥၥတရားမ်ားကုိ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေစၿပီး နိဗၺာန္သုိ႔ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကုိ က်င့္ရာေရာက္ပါတယ္။ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း ေသာမနႆမွာလည္း မွီ၀ဲအပ္တဲ့ ေသာမနႆ မမွီ၀ဲအပ္တဲ့ ေသာမနႆလုိ႔ ႏွစ္မ်ိဳးရွိၿပီး ဒီေသာမနႆကုိ အမွီျပဳျခင္းေၾကာင့္ မိမိသႏၲာန္မွာ အကုသုိလ္တရား တုိးပြားၿပီး ကုသုိလ္တရားမ်ား ဆုတ္ယုတ္ပါက အဲဒီေသာမနႆကုိ မမွီ၀ဲအပ္ဘဲ၊ ဒီေသာမနႆကုိ အမွီျပဳျခင္းေၾကာင့္ မိမိမွာ အကုသုိလ္တရားမ်ား ဆုတ္ယုတ္ၿပီး ကုသုိလ္တရားမ်ား တုိးပြားပါက အဲဒီေသာမနႆကုိ မွီ၀ဲအပ္ပါတယ္။ ႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္၊ သုံးသပ္ျခင္း ၀ိစာရႏွင့္ တကြျဖစ္တဲ့ ဒီ၀မ္းေျမာက္ျခင္းမွာ ၀ိတက္၀ိစာရမရွိတဲ့ ၀မ္းေျမာက္ျခင္းက ပုိၿပီးျမတ္ပါတယ္။
သိၾကားမင္းအေမး… (၇)
“အရွင္ဘုရား… ဘယ္လုိအက်င့္မ်ိဳးကုိ က်င့္တဲ့ရဟန္းဟာ ပါတိေမာကၡသံ၀ရ သီလကုိ က်င့္တယ္လုိ ေခၚဆုိႏုိင္ပါသလဲဘုရား…”
ဘုရားရွင္အေျဖ…
“သိၾကားမင္း… ကိုယ္အက်င့္ (ကာယသမာစာရ)၊ ႏႈတ္အက်င့္ (၀စီသမာစာရ)၊ ရွာမွီးျခင္း (ပရိေယသန) ဆုိတဲ့ တရားသုံးပါးမွာ မွီ၀ဲအပ္တဲ့ ကုိယ္အက်င့္၊ ႏႈတ္အက်င့္၊ ရွာမွီးျခင္းနဲ႔ မမွီ၀ဲအပ္တဲ့ ကုိယ္အက်င့္၊ ႏႈတ္အက်င့္၊ ရွာမွီးျခင္းလုိ႔ ႏွစ္မ်ိဳးစီရွိၿပီး ဒီတရားေတြကုိ မွီ၀ဲျခင္းေၾကာင့္ မိမိသႏၲာန္မွာ အကုသုိလ္တရား တုိးပြားၿပီး ကုသုိလ္တရား ဆုတ္ယုတ္မယ္ဆုိရင္ အဲဒီတရားကုိ မမွီ၀ဲသင့္ဘဲ ဒီတရားေတြ မွီ၀ဲျခင္းေၾကာင့္ ကုသုိလ္တရားတုိးပြားၿပီး အကုသုိလ္တရား ဆုတ္ယုတ္မယ္ဆုိရင္ အဲဒီတရားကုိ မမွီ၀ဲသင့္ပါဘူး။ ဒီလုိ မွီ၀ဲသင့္တာကုိ မွီ၀ဲၿပီး မမွီ၀ဲသင့္တာကုိ မမွီ၀ဲဘဲ က်င့္ႀကံေနထုိင္တဲ့ ရဟန္းကုိ ပါတိေမာကၡသံ၀ရ သီလကုိ က်င့္တဲ့ရဟန္းလုိ႔ ဆုိပါတယ္…”
သိၾကားမင္းအေမး… (၈)
“အရွင္ဘုရား… ဘယ္လုိအက်င့္မ်ိဳးကုိ က်င့္တဲ့ရဟန္းဟာ ဣၿႏၵိယသံ၀ရ (ဣေျႏၵေစာင့္စည္းျခင္း) သီလကုိ က်င့္တယ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါသလဲဘုရား..”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း… မ်က္စိနဲ႔ သိအပ္တဲ့ အဆင္းအာ႐ုံ၊ နားနဲ႔ သိအပ္တဲ့ အသံအာ႐ုံ၊ ႏွာေခါင္းနဲ႔ သိအပ္တဲ့ အနံ႔အာ႐ုံ၊ လွ်ာနဲ႔ သိအပ္တဲ့ အရသာအာ႐ုံ၊ ကိုယ္နဲ႔ သိအပ္တဲ့ အေတြ႕အထိအာ႐ုံ၊ စိတ္နဲ႔ သိအပ္တဲ့ သေဘာတရားအာ႐ုံ (ဓမၼာရုံ) တုိ႔မွာ မွီ၀ဲအပ္တဲ့ အာ႐ုံ၊ မမွီ၀ဲအပ္တဲ့ အာ႐ုံလုိ႔ အာ႐ုံတစ္ခုစီမွာ ႏွစ္မ်ိဳးစီ ရွိၾကပါတယ္။ ဒီအာ႐ုံကုိ မီွ၀ဲတဲ့အတြက္ မိမိသႏၲာန္မွာ အကုသုိလ္တရား ဆုတ္ယုတ္ၿပီး ကုသုိလ္တရား တုိးပြားမယ္ဆုိရင္ အဲဒီအာ႐ုံကုိ မွီ၀ဲအပ္ၿပီး မွီ၀ဲျခင္းေၾကာင့္ ကုသုိလ္တရားဆုတ္ယုတ္ၿပီး အကုသုိလ္တရား တုိးပြားမယ္ဆုိရင္ အဲဒါကုိ မမွီ၀ဲအပ္ပါဘူး။ ဒီလုိ မွီ၀ဲသင့္တာကုိ မွီ၀ဲၿပီး မမွီ၀ဲသင့္တာကုိ မမွီ၀ဲဘဲ က်င့္ႀကံေနထုိင္တဲ့ ရဟန္းကုိ ဣၿႏိၵယသံ၀ရသီလကုိ က်င့္တဲ့ရဟန္းလုိ႔ ဆုိပါတယ္…”
သိၾကားမင္းအေမး… (၉)
“အရွင္ဘုရား… သမဏျဗာဟၼဏ (ရဟန္း၊ ပုဏၰား) အားလုံးဟာ တူေသာအဆုံးအမ၊ တူေသာအက်င့္၊ တူေသာအယူ၊ တူေသာၿပီးဆုံးရာ ရွိပါသလားဘုရား..”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း. မရွိပါ…”
သိၾကားမင္းအေမး… (၁၀)
“အရွင္ဘုရား… ဘာေၾကာင့္ မရွိပါသလဲဘုရား…”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း… ေလာကမွာ ဓာတ္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၿပီး အဲဒီေျမာက္ျမားစြာရွိတဲ့ ဓာတ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကုိပဲ သတၱ၀ါေတြဟာ စြဲလန္းၾက၊ အဲဒီဓာတ္ကုိပဲ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ စဲြလန္းၾကၿပီး ငါ့အယူသာမွန္တယ္၊ သူ႔အယူမွားတယ္၊ သူအယူဟာ အခ်ည္းႏွီးသာျဖစ္တယ္လုိ ဆုိေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း သမဏျဗဟၼဏအားလုံးဟာ တူေသာအဆုံးအမ၊ တူေသာအက်င့္၊ တူေသာ အယူ၊ တူေသာ ၿပီးဆုံးရာ မရွိၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္…”
သိၾကားမင္းအေမး (၁၁)
“အရွင္ဘုရား… သမဏျဗာဟၼဏ အားလုံးဟာ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ မွီခုိအားထားရာ၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ ေယာဂကုန္ရာ၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ တရားအလုိ႔ငွါက်င့္ေသာ ျမတ္ေသာအက်င့္၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိ လြန္ေသာၿပီးဆုံးရာ ရွိပါသလားဘုရား…”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း.. မရွိပါ..”
သိၾကားမင္းအေမး… (၁၂)
“အရွင္ဘုရား… ဘာေၾကာင့္ မရွိပါသလဲဘုရား…”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း တဏွာကုိ ကုန္ခမ္းေစတတ္တဲ့မဂ္နဲ႔ ကိေလသာမွ လြတ္ကုန္ေသာ ရဟန္းတုိ႔သာလွ်င္ ပ်က္စီးျခင္းကုိ လြန္ေသာ မွီခုိအားထားရာရွိကုန္၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိ လြန္ေသာ ေယာဂကုန္ရာရွိကုန္၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ တရားအလုိ႔ငွါ ျမတ္ေသာအက်င့္ရွိကုန္၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ ၿပီးဆုံးရာ ရွိကုန္ၾကတဲ့အတြက္ သမဏျဗဟၼဏအားလုံး တစ္သမွတ္တမ္း အတူတူမရွိၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္…”
ဒီအေမးအေျဖ တရားမ်ားကုိ နာၾကားၿပီးေနာက္ သိၾကားမင္းဟာ အက်ိဳးတရားေျခာက္ပါးကုိ ရရွိသြားၿပီး အလြန္းႏွစ္သက္၀မ္းေျမာက္စြာျဖင့္ ဘုရားရွင္ကုိ ခ်ီးက်ဴးေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားရွင္နဲ႔ေတြ႕ ေမးခြန္းေမးကာ တရားနာခြင့္ရလုိက္တဲ့ သိၾကားမင္း ရရွိသြားတဲ့ အက်ိဳးေျခာက္ပါးကေတာ့…
(၁) တရားနာေနရင္းပင္ အသက္သစ္တစ္ဖန္ ျပန္ရသြားျခင္း
(၂) လက္ရွိနတ္ဘုံမွ ေသဆုံးၿပီးတဲ့အခါမွာလည္း မေတြမေ၀ သတိရွိလ်က္ အလုိရွိတဲ့ ဘုံမွာ ျပန္ျဖစ္ႏုိင္ျခင္း
(၃) ယုံမွားေတြေ၀ျခင္းကင္းကာ သတိသမၸဇဥ္ႏွင့္ ယွဥ္လ်က္ ေသာတာပန္ အရိယာအျဖစ္ႏွင့္ေလ်ာ္စြာ ေနထုိင္ႏုိင္ျခင္း
(၄) အရိယာအျဖစ္ႏွင့္ ေကာင္းမြန္စြာေနထုိင္ရင္း အထက္မဂ္ျဖစ္သည့္ သကာဒါဂါမိမဂ္ကုိ ရသည့္အခါ လူ႔ဘ၀၌ ျပန္လည္မျဖစ္ေတာ့ျခင္း (ေသာတာပန္သည္ သုဂတိဘုံမ်ားျဖစ္တဲ့ လူ႔ဘုံႏွင့္နတ္ျပည္၆ဘုံမွာ ျပန္ျဖစ္ႏုိင္)
(၅) လူ႔ျပည္လာေရာက္ၿပီး တရားနာရင္း လူ႔ဘုံမွ စုေတကာ ေသာတာပန္ အျဖစ္ျဖင့္ နတ္ျပည္၌ သိၾကားမင္း တစ္ဖန္ျပန္ျဖစ္ျခင္း
(၆) ေနာက္ဆုံးဘ၀တြင္ အကနိ႒ျဗာဟၼာဘုံတြင္ ျဖစ္ရျခင္း (ထုိဘုံမွပင္ နိဗၺာန္၀င္စံျခင္း) တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
မွတ္ခ်က္။ အထက္ပါ ေျဖၾကားခ်က္မ်ားသည္ ပါဠိေတာ္ မူရင္းလာ အႏွစ္ခ်ဳပ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ဒီအႏွစ္ခ်ဳပ္တြင္ မပါ၀င္သည့္ တရားေဟာဆရာေတာ္၏ ေဟာေျပာခ်က္အခ်ိဳ႕မွာ အ႒ကထာအဖြင့္မ်ား ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။ ဒီအႏွစ္ခ်ဳပ္ကုိ ေထာက္ဆၾကည့္လွ်င္လည္း ႏွစ္ဘ၀တရားနာသည္မွာ ျဖစ္ႏုိင္ၿပီး ေမးခြန္း (၇)ခုေျမာက္မွာ ေ၀ဒနာနဲ႔ တဏွာကုိ သိကာ ေသာတာပန္ တည္သြားသည္ကုိလည္း ေထာက္ဆသိႏုိင္ပါသည္။
မနီနီမာ
A. မဂၤလာပါ… ေမးခြန္းရွင္ရဲ႕ အေမးကုိ တိတိက်က် ေျဖေပးႏုိင္ဖုိ႔ ေဟာၾကားေတာ္မူတဲ့ ဆရာေတာ္ရဲ႕ တရားကုိ နာၾကည့္တဲ့အခါမွာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ဣႏၵသာလလုိဏ္ဂူမွာ သီတင္းသုံးေနတဲ့အခ်ိန္ သိၾကားမင္းေရာက္လာၿပီး ေမးခြန္းေတြေမးကာ တရားနာတဲ့အေၾကာင္း သိခြင့္ရလုိက္ပါတယ္။ ဣႏၵသာလဂူမွာ ေဟာတဲ့တရားေတာ္ဆုိရင္ ပိဋကတ္ေတာ္လာ ဒီဃနိကာယ္၊ မဟာ၀ဂၢ သံယုတ္မွာပါတဲ့ သကၠပဥႇသုတ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပါဠိေတာ္မူရင္းမွာပါတဲ့ အေမးအေျဖေတြကုိ ေရတြက္ၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ (၁၄)ခ်က္မဟုတ္ဘဲ (၁၂)ခ်က္ပဲ ေတြ႕ရပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေမးခြန္းေတြက ေပါင္းေမးထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ခဲြလုိက္ရင္ေတာ့ (၁၄) ခ်က္ျဖစ္မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာမွာေတာ့ ပါဠိေတာ္ မူရင္းမွာပါတဲ့ သိၾကားမင္းနဲ႔ ဘုရားရွင္တုိ႔အေမးအေျဖ (၁၂)ခ်က္ကုိပဲ အက်ဥ္းခ်ဳံ႕ၿပီး ေျဖၾကားေပးလုိက္ပါတယ္။
သိၾကားမင္းအေမး… (၁)
“အရွင္ဘုရား ေလာကရွိ လူနတ္ျဗဟၼာ အသုရာႏွင့္ နဂါးဂႏၶဗၺစသူတုိ႔ဟာ တစ္ဦးအေပၚတစ္ဦး ရန္ၿငိဳးကင္းၾကေစဖုိ႔၊ ဒဏ္ထားျခင္းကင္းၾကေစဖုိ႔၊ ရန္ကင္းၾကေစဖုိ႔၊ စိတ္ဆင္းရဲျခင္းကင္းၾကေစဖုိ႔၊ အမ်က္ထြက္ျခင္းကင္းၾကေစဖုိ႔ စသျဖင့္ လုိလားေတာင့္တၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလုိ လုိလားေတာင့္တ ၾကေပမယ့္လည္း တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ရန္ၿငိဳးေတြဖဲြ႕ၾက၊ ဒဏ္ခတ္ၾက၊ ရန္ျပဳၾက၊ စိတ္ဆင္းရဲေအာင္လုပ္ၾက၊ အမ်က္ထြက္ေအာင္ လုပ္ၾကပါတယ္။ ဒီလုိေတာင္တေပမယ့္ ေတာင့္တတုိင္း ျဖစ္မလာတာဟာ ဘယ္လုိအေႏွာင္အဖဲြ႕ေၾကာင့္ပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“နတ္တုိ႔အရွင္ သိၾကားမင္း ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါေတြဟာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး သိၾကားမင္းေျပာတဲ့ ဆႏၵမ်ားနဲ႔ လုိလားေတာင့္တေပမယ့္ သူတုိ႔လုိလားေတာင့္တတုိင္း ျဖစ္မလာရတာဟာ သူတုိ႔သႏၲာန္မွာ ရွိေနၾကတဲ့ ဣႆာမစၧရိယ သံေယာဇဥ္ေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဣႆဆုိတာ သူတပါးအေပၚမနာလုိျခင္းျဖစ္ၿပီး မစၧရိယဆုိတာကေတာ့ မိမိမွာရွိတဲ့အရာေတြမွာ ၀န္တုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္“
သိၾကားမင္းအေမး… (၂)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဒီဣႆာမစၧရိယတုိ႔ရဲ႕ အေျခခံအေၾကာင္းတရား၊ တုိးတက္ျဖစ္ပြားရာ အေၾကာင္းတရား၊ ထင္ရွားျဖစ္ေပၚရာ အေၾကာင္းတရား၊ စတင္ျဖစ္ေပၚရာ အေၾကာင္းတရားဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရၿပီး ဘယ္လုိတရားမ်ားရွိရင္ ဒီဣႆာမစၧရိယ ျဖစ္တတ္ၿပီး ဘယ္လုိတရားမ်ား မရွိပါက ဒီတရားမ်ား မျဖစ္တတ္ပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“နတ္တုိ႔အရွင္ သိၾကားမင္း ခ်စ္ျခင္း မုန္းျခင္းဆုိတဲ့ သေဘာတရားဟာ ဒီဣႆာမစၧရိယတုိ႔ရဲ႕ အေျခခံစတင္ျဖစ္ေပၚရာျဖစ္ၿပီး ထင္ရွားတိုးတက္ရာလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းရွိရင္ ဣႆာမစၧရိယ ရွိတတ္ၿပီး၊ ခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းမရွိရင္ေတာ့ ဣႆာမစၧရိယလည္း မရွိတတ္ပါဘူး“
သိၾကားမင္းအေမး… (၃)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းတုိ႔ရဲ႕ အေျခခံစတင္ျဖစ္ေပၚရာနဲ႔ ထင္ရွားတုိးတက္ရာတုိ႔ဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရၿပီး ဘယ္လုိအရာက ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္း ျဖစ္မျဖစ္ကုိ ဖန္တီးေပးတယ္ဆုိတာ သိခ်င္ပါတယ္ဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း လုိခ်င္္ျခင္း ဆႏၵေၾကာင့္ ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းတုိ႔ စတင္ျဖစ္ေပၚ တုိးတက္ျပန္႔ပြားျခင္းျဖစ္ၿပီး ဒီလုိခ်င္ျခင္းဆႏၵရွိရင္ ခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္း ရွိတတ္ကာ လုိခ်င္ျခင္း ဆႏၵမရွိရင္ေတာ့ ဒီခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းလည္း မရွိတတ္ပါဘူး“
သိၾကားမင္းအေမး… (၄)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဒီလုိခ်င္ျခင္းဆႏၵရဲ႕ အေျခခံစတင္ျဖစ္ေပၚျခင္းနဲ႔ တုိးတက္ထင္ရွားျခင္းတုိ႔ဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရၿပီး ဘယ္အရာက ဒီလုိခ်င္ျခင္းဆႏၵ ျဖစ္မျဖစ္ကုိ ဖန္တီးေပးပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း ႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္ေၾကာင့္ ဒီလုိခ်င္ျခင္း ဆႏၵတုိ႔ စတင္ျဖစ္ေပၚ တုိးတက္ျပန္႔ပြားျခင္းျဖစ္ၿပီး ဒီႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္ရွိရင္ လုိခ်င္ျခင္း ဆႏၵရွိတတ္ကာ ၀ိတက္မရွိပါက ဆႏၵလည္း မရွိတတ္ပါဘူး…“
သိၾကားမင္းအေမး… (၅)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဒီႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္ရဲ႕ အေျခခံစတင္ျဖစ္ေပၚရာနဲ႔ တုိးတက္ထင္ရွားရာတုိ႔ဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚၿပီး ဘယ္အရာမ်ားက ဒီႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္ ျဖစ္မျဖစ္ကုိ ဖန္တီးေပးပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း သံသရာခ်ဲ႕ထြင္တတ္တဲ့ တဏွာ မာန ဒိ႒ိဆုိတဲ့ ပပဥၥတရားအစုေၾကာင့္ ဒီႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္တုိ႔ စတင္ျဖစ္ေပၚ တုိးတက္ျပန္႔ပြားျခင္းျဖစ္ၿပီး ဒီသံသရာ ခ်ဲ႕ထြင္တတ္တဲ့ ပပဥၥတရားမ်ားရွိရင္ ၀ိတက္ရွိတတ္ကာ ပပဥၥတရားမ်ား မရွိပါက ႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္လည္း မရွိတတ္ပါဘူး…“
သိၾကားမင္းအေမး… (၆)
“အရွင္ဘုရား ဒီလုိဆုိရင္ ဘယ္လုိအက်င့္မ်ိဳးကုိ က်င့္ႀကံအားထုတ္ရင္ ဒီသံသရာ ခ်ဲ႕ထြင္တတ္တဲ့ ပပဥၥတရားမ်ား ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေစၿပီး နိဗၺာန္သုိ႔ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကုိ က်င့္သည္မည္ပါလဲဘုရား…“
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း ၀မ္းေျမာက္ျခင္းဟူေသာ ေသာမနႆ၊ ႏွလုံးမသာျခင္းဟူေသာ ေဒါမနႆ၊ လ်စ္လ်ဴ႐ႈျခင္းဟူေသာ ဥေပကၡာလုိ႔ေခၚတဲ့ ခံစားျခင္း ေ၀ဒနာကမၼ႒ာန္းကုိ က်င့္ႀကံပြားမ်ား အားထုတ္ႏုိင္ပါက ဒီသံသရာ ခ်ဲ႕ထြင္တတ္တဲ့ တဏွာ၊ မာန၊ ဒိ႒ိဆုိတဲ့ ပပဥၥတရားမ်ားကုိ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေစၿပီး နိဗၺာန္သုိ႔ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကုိ က်င့္ရာေရာက္ပါတယ္။ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း ေသာမနႆမွာလည္း မွီ၀ဲအပ္တဲ့ ေသာမနႆ မမွီ၀ဲအပ္တဲ့ ေသာမနႆလုိ႔ ႏွစ္မ်ိဳးရွိၿပီး ဒီေသာမနႆကုိ အမွီျပဳျခင္းေၾကာင့္ မိမိသႏၲာန္မွာ အကုသုိလ္တရား တုိးပြားၿပီး ကုသုိလ္တရားမ်ား ဆုတ္ယုတ္ပါက အဲဒီေသာမနႆကုိ မမွီ၀ဲအပ္ဘဲ၊ ဒီေသာမနႆကုိ အမွီျပဳျခင္းေၾကာင့္ မိမိမွာ အကုသုိလ္တရားမ်ား ဆုတ္ယုတ္ၿပီး ကုသုိလ္တရားမ်ား တုိးပြားပါက အဲဒီေသာမနႆကုိ မွီ၀ဲအပ္ပါတယ္။ ႀကံစည္ျခင္း ၀ိတက္၊ သုံးသပ္ျခင္း ၀ိစာရႏွင့္ တကြျဖစ္တဲ့ ဒီ၀မ္းေျမာက္ျခင္းမွာ ၀ိတက္၀ိစာရမရွိတဲ့ ၀မ္းေျမာက္ျခင္းက ပုိၿပီးျမတ္ပါတယ္။
သိၾကားမင္းအေမး… (၇)
“အရွင္ဘုရား… ဘယ္လုိအက်င့္မ်ိဳးကုိ က်င့္တဲ့ရဟန္းဟာ ပါတိေမာကၡသံ၀ရ သီလကုိ က်င့္တယ္လုိ ေခၚဆုိႏုိင္ပါသလဲဘုရား…”
ဘုရားရွင္အေျဖ…
“သိၾကားမင္း… ကိုယ္အက်င့္ (ကာယသမာစာရ)၊ ႏႈတ္အက်င့္ (၀စီသမာစာရ)၊ ရွာမွီးျခင္း (ပရိေယသန) ဆုိတဲ့ တရားသုံးပါးမွာ မွီ၀ဲအပ္တဲ့ ကုိယ္အက်င့္၊ ႏႈတ္အက်င့္၊ ရွာမွီးျခင္းနဲ႔ မမွီ၀ဲအပ္တဲ့ ကုိယ္အက်င့္၊ ႏႈတ္အက်င့္၊ ရွာမွီးျခင္းလုိ႔ ႏွစ္မ်ိဳးစီရွိၿပီး ဒီတရားေတြကုိ မွီ၀ဲျခင္းေၾကာင့္ မိမိသႏၲာန္မွာ အကုသုိလ္တရား တုိးပြားၿပီး ကုသုိလ္တရား ဆုတ္ယုတ္မယ္ဆုိရင္ အဲဒီတရားကုိ မမွီ၀ဲသင့္ဘဲ ဒီတရားေတြ မွီ၀ဲျခင္းေၾကာင့္ ကုသုိလ္တရားတုိးပြားၿပီး အကုသုိလ္တရား ဆုတ္ယုတ္မယ္ဆုိရင္ အဲဒီတရားကုိ မမွီ၀ဲသင့္ပါဘူး။ ဒီလုိ မွီ၀ဲသင့္တာကုိ မွီ၀ဲၿပီး မမွီ၀ဲသင့္တာကုိ မမွီ၀ဲဘဲ က်င့္ႀကံေနထုိင္တဲ့ ရဟန္းကုိ ပါတိေမာကၡသံ၀ရ သီလကုိ က်င့္တဲ့ရဟန္းလုိ႔ ဆုိပါတယ္…”
သိၾကားမင္းအေမး… (၈)
“အရွင္ဘုရား… ဘယ္လုိအက်င့္မ်ိဳးကုိ က်င့္တဲ့ရဟန္းဟာ ဣၿႏၵိယသံ၀ရ (ဣေျႏၵေစာင့္စည္းျခင္း) သီလကုိ က်င့္တယ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါသလဲဘုရား..”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း… မ်က္စိနဲ႔ သိအပ္တဲ့ အဆင္းအာ႐ုံ၊ နားနဲ႔ သိအပ္တဲ့ အသံအာ႐ုံ၊ ႏွာေခါင္းနဲ႔ သိအပ္တဲ့ အနံ႔အာ႐ုံ၊ လွ်ာနဲ႔ သိအပ္တဲ့ အရသာအာ႐ုံ၊ ကိုယ္နဲ႔ သိအပ္တဲ့ အေတြ႕အထိအာ႐ုံ၊ စိတ္နဲ႔ သိအပ္တဲ့ သေဘာတရားအာ႐ုံ (ဓမၼာရုံ) တုိ႔မွာ မွီ၀ဲအပ္တဲ့ အာ႐ုံ၊ မမွီ၀ဲအပ္တဲ့ အာ႐ုံလုိ႔ အာ႐ုံတစ္ခုစီမွာ ႏွစ္မ်ိဳးစီ ရွိၾကပါတယ္။ ဒီအာ႐ုံကုိ မီွ၀ဲတဲ့အတြက္ မိမိသႏၲာန္မွာ အကုသုိလ္တရား ဆုတ္ယုတ္ၿပီး ကုသုိလ္တရား တုိးပြားမယ္ဆုိရင္ အဲဒီအာ႐ုံကုိ မွီ၀ဲအပ္ၿပီး မွီ၀ဲျခင္းေၾကာင့္ ကုသုိလ္တရားဆုတ္ယုတ္ၿပီး အကုသုိလ္တရား တုိးပြားမယ္ဆုိရင္ အဲဒါကုိ မမွီ၀ဲအပ္ပါဘူး။ ဒီလုိ မွီ၀ဲသင့္တာကုိ မွီ၀ဲၿပီး မမွီ၀ဲသင့္တာကုိ မမွီ၀ဲဘဲ က်င့္ႀကံေနထုိင္တဲ့ ရဟန္းကုိ ဣၿႏိၵယသံ၀ရသီလကုိ က်င့္တဲ့ရဟန္းလုိ႔ ဆုိပါတယ္…”
သိၾကားမင္းအေမး… (၉)
“အရွင္ဘုရား… သမဏျဗာဟၼဏ (ရဟန္း၊ ပုဏၰား) အားလုံးဟာ တူေသာအဆုံးအမ၊ တူေသာအက်င့္၊ တူေသာအယူ၊ တူေသာၿပီးဆုံးရာ ရွိပါသလားဘုရား..”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း. မရွိပါ…”
သိၾကားမင္းအေမး… (၁၀)
“အရွင္ဘုရား… ဘာေၾကာင့္ မရွိပါသလဲဘုရား…”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း… ေလာကမွာ ဓာတ္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၿပီး အဲဒီေျမာက္ျမားစြာရွိတဲ့ ဓာတ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကုိပဲ သတၱ၀ါေတြဟာ စြဲလန္းၾက၊ အဲဒီဓာတ္ကုိပဲ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ စဲြလန္းၾကၿပီး ငါ့အယူသာမွန္တယ္၊ သူ႔အယူမွားတယ္၊ သူအယူဟာ အခ်ည္းႏွီးသာျဖစ္တယ္လုိ ဆုိေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း သမဏျဗဟၼဏအားလုံးဟာ တူေသာအဆုံးအမ၊ တူေသာအက်င့္၊ တူေသာ အယူ၊ တူေသာ ၿပီးဆုံးရာ မရွိၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္…”
သိၾကားမင္းအေမး (၁၁)
“အရွင္ဘုရား… သမဏျဗာဟၼဏ အားလုံးဟာ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ မွီခုိအားထားရာ၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ ေယာဂကုန္ရာ၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ တရားအလုိ႔ငွါက်င့္ေသာ ျမတ္ေသာအက်င့္၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိ လြန္ေသာၿပီးဆုံးရာ ရွိပါသလားဘုရား…”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း.. မရွိပါ..”
သိၾကားမင္းအေမး… (၁၂)
“အရွင္ဘုရား… ဘာေၾကာင့္ မရွိပါသလဲဘုရား…”
ျမတ္စြာဘုရားအေျဖ…
“သိၾကားမင္း တဏွာကုိ ကုန္ခမ္းေစတတ္တဲ့မဂ္နဲ႔ ကိေလသာမွ လြတ္ကုန္ေသာ ရဟန္းတုိ႔သာလွ်င္ ပ်က္စီးျခင္းကုိ လြန္ေသာ မွီခုိအားထားရာရွိကုန္၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိ လြန္ေသာ ေယာဂကုန္ရာရွိကုန္၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ တရားအလုိ႔ငွါ ျမတ္ေသာအက်င့္ရွိကုန္၊ ပ်က္စီးျခင္းကုိလြန္ေသာ ၿပီးဆုံးရာ ရွိကုန္ၾကတဲ့အတြက္ သမဏျဗဟၼဏအားလုံး တစ္သမွတ္တမ္း အတူတူမရွိၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္…”
ဒီအေမးအေျဖ တရားမ်ားကုိ နာၾကားၿပီးေနာက္ သိၾကားမင္းဟာ အက်ိဳးတရားေျခာက္ပါးကုိ ရရွိသြားၿပီး အလြန္းႏွစ္သက္၀မ္းေျမာက္စြာျဖင့္ ဘုရားရွင္ကုိ ခ်ီးက်ဴးေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားရွင္နဲ႔ေတြ႕ ေမးခြန္းေမးကာ တရားနာခြင့္ရလုိက္တဲ့ သိၾကားမင္း ရရွိသြားတဲ့ အက်ိဳးေျခာက္ပါးကေတာ့…
(၁) တရားနာေနရင္းပင္ အသက္သစ္တစ္ဖန္ ျပန္ရသြားျခင္း
(၂) လက္ရွိနတ္ဘုံမွ ေသဆုံးၿပီးတဲ့အခါမွာလည္း မေတြမေ၀ သတိရွိလ်က္ အလုိရွိတဲ့ ဘုံမွာ ျပန္ျဖစ္ႏုိင္ျခင္း
(၃) ယုံမွားေတြေ၀ျခင္းကင္းကာ သတိသမၸဇဥ္ႏွင့္ ယွဥ္လ်က္ ေသာတာပန္ အရိယာအျဖစ္ႏွင့္ေလ်ာ္စြာ ေနထုိင္ႏုိင္ျခင္း
(၄) အရိယာအျဖစ္ႏွင့္ ေကာင္းမြန္စြာေနထုိင္ရင္း အထက္မဂ္ျဖစ္သည့္ သကာဒါဂါမိမဂ္ကုိ ရသည့္အခါ လူ႔ဘ၀၌ ျပန္လည္မျဖစ္ေတာ့ျခင္း (ေသာတာပန္သည္ သုဂတိဘုံမ်ားျဖစ္တဲ့ လူ႔ဘုံႏွင့္နတ္ျပည္၆ဘုံမွာ ျပန္ျဖစ္ႏုိင္)
(၅) လူ႔ျပည္လာေရာက္ၿပီး တရားနာရင္း လူ႔ဘုံမွ စုေတကာ ေသာတာပန္ အျဖစ္ျဖင့္ နတ္ျပည္၌ သိၾကားမင္း တစ္ဖန္ျပန္ျဖစ္ျခင္း
(၆) ေနာက္ဆုံးဘ၀တြင္ အကနိ႒ျဗာဟၼာဘုံတြင္ ျဖစ္ရျခင္း (ထုိဘုံမွပင္ နိဗၺာန္၀င္စံျခင္း) တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
မွတ္ခ်က္။ အထက္ပါ ေျဖၾကားခ်က္မ်ားသည္ ပါဠိေတာ္ မူရင္းလာ အႏွစ္ခ်ဳပ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ဒီအႏွစ္ခ်ဳပ္တြင္ မပါ၀င္သည့္ တရားေဟာဆရာေတာ္၏ ေဟာေျပာခ်က္အခ်ိဳ႕မွာ အ႒ကထာအဖြင့္မ်ား ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။ ဒီအႏွစ္ခ်ဳပ္ကုိ ေထာက္ဆၾကည့္လွ်င္လည္း ႏွစ္ဘ၀တရားနာသည္မွာ ျဖစ္ႏုိင္ၿပီး ေမးခြန္း (၇)ခုေျမာက္မွာ ေ၀ဒနာနဲ႔ တဏွာကုိ သိကာ ေသာတာပန္ တည္သြားသည္ကုိလည္း ေထာက္ဆသိႏုိင္ပါသည္။
