.ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအတြက္ ငါးပါးသီလဟာ ခါး၀တ္ပုဆုိးကဲ့သုိ႔ လုံၿခဳံရမယ့္ ကုိယ့္က်င့္သီလျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသီလဟာ ငါးပါးတည္းဆုိေပမယ့္ လုံၿခဳံေအာင္ ေစာင့္ထိန္းဖုိ႔ခက္ခဲပါတယ္။ ပုိၿပီးခက္ခဲတာက သီလသိကၡာပုဒ္တစ္ခု က်ဴးလြန္မိတာ ပ်က္ဆီးသြားတာကို မသိတာက ပုိဆုိးပါတယ္။ ဘယ္လုိအေၾကာင္း အဂၤါေတြနဲ႔ ညီညြတ္မွ ကံေျမာက္တယ္ သီလပ်က္တယ္ဆုိတာ မသိတဲ့အတြက္ သီလေစာင့္ထိန္းရာမွာ သံသယျဖစ္မႈေတြ တုိးပြားၿပီး စိတ္ကုိေလးလံေစပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဗုဒၶစာေပမ်ားအရ ဘယ္အလုပ္ပဲျဖစ္ျဖစ္ အေၾကာင္းညီညြတ္မွ အက်ိဳးျဖစ္တာပါ။ အေၾကာင္းခုိင္လုံမွ အက်ိဳးေပးမႈျဖစ္တာပါ။ ဒီသေဘာအတုိင္းပဲ သီလေစာင့္ထိန္းရာမွာလည္း အေၾကာင္းအဂၤါရပ္ေတြျပည့္စုံမွ ကံေျမာက္တဲ့အထိ က်ဴးလြန္ရာေရာက္တာပါ။ အဲဒီအဂၤါရပ္ေတြနဲ႔ ညီညြတ္မွသာ သီလပ်က္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား အေနျဖင့္ သိသင့္တဲ့ ငါးပါးသီလရဲ႕ အဂၤါရပ္ေတြကုိ ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။
.ပါဏာတိပါတ (သတ္မႈ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၅)ပါး
၁။ ပါဏ = သက္ရွိသတၱ၀ါျဖစ္ျခင္း
၂။ ပါဏသညိတ = သက္ရွိသတၱ၀ါဟု မွတ္သိျခင္း
၃။ ဃာတစိတၱ = သတ္လုိတဲ့စိတ္ရွိျခင္း
၄။ ဥပကၠမ = လုံ႔လျပဳျခင္း
၅။ မရဏ = ထုိလုံ႔လေၾကာင့္ ေသျခင္း
အဒိႏၷဒါန (ခုိးမႈ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၅)ပါး
၁။ ပရသႏၲက = သူတစ္ပါးဥစၥာျဖစ္ျခင္း
၂။ တထာသညာ = သူတစ္ပါးဥစၥာဟု မွတ္သိျခင္း
၃။ ေထယ်စိတၱ = ခုိးလုိေသာစိတ္ရွိျခင္း
၄။ ဥပကၠမ = လုံ႔လျပဳျခင္း
၅။ ေတနဟာရ = ထုိလု႔ံလျဖင့္ ခုိးယူျခင္း
ကာေမသုမိစၧာစာရ (ကာမကိစၥ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၄)ပါး
၁။ အဂမနိယ၀တၳဳ (အုပ္ထိန္းျခင္း) (၂၀) တုိ႔တြင္ပါ၀င္ျခင္း
(၁။ အမိအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၂။ အဘအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၃။ မိဘႏွစ္ပါးအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၄။ ေမာင္ႀကီးေမာင္ငယ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၅။ အစ္မႀကီးအစ္မငယ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၆။ ေဆြမ်ိဳးအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၇။ အႏြယ္တူအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၈။ အတူေနသီတင္းသုံးေဖာ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၉။ လက္ထပ္ၿပီးသူလင္ေယာက်္ား အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၁၀။ မင္းတို႔ေကာက္ယူရန္ သတ္မွတ္ထားၿပီးေသာမိန္းမ၊ ၁၁။ ဥစၥာျဖင့္၀ယ္ယူလ်က္ မယားအျဖစ္ထားေသာမိန္းမ၊ ၁၂။ သေဘာတူအလုိတူ၍ ညားေနေသာမိန္းမ၊ ၁၃။ စည္းစိမ္ေပး၍ ေပါင္းေဖာ္ေသာမိန္းမ ၁၄။ ပုဆုိးတန္းတင္ျပဳ၍ ေနေသာမိန္းမ၊ ၁၅။ ခြက္၌လက္ဆုံခ်၍ မိဘႏွစ္ပါး ထိန္းျမားေပးေသာမိန္းမ၊ ၁၆။ ေခါင္းခုကုိခ်၍ လင္မယားအျဖစ္ ေနေသာမိန္းမ၊ ၁၇။ ကၽြန္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာမိန္းမ၊ ၁၈။ အမႈလုပ္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာမိန္းမ၊ ၁၉။ စစ္ေျမျပင္မွ ေဆာင္ယူခဲ့ေသာမိန္းမ၊ ၂၀။ ခဏမွ်ေပါင္းေဖာ္ရန္ ငွါးရမ္းထားေသာမိန္းမ (ပါရာဇိကဏ္ပါဠိေတာ္၊ အ႒ကထာ၊ ဋီကာ) )
၂။ ျပဳက်င့္မွီ၀ဲလုိစိတ္ရွိျခင္း
၃။ ရႏုိင္ေသာနည္းျဖင့္ လုံ႔လျပဳျခင္း
၄။ ျပဳက်င့္ျခင္းကုိလည္း သာယာျခင္း
မုသာ၀ါဒ (လိမ္ညာမႈ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၄)ပါး
၁။ အတထ = မမွန္ေသာအေၾကာင္းအရာျဖစ္ျခင္း
၂။ ၀ိသံ၀ါဒစိတၱ = မွားယြင္းေစလုိေသာစိတ္ရွိျခင္း
၃။ တဇၨ၀ါယမ = ထုိစိတ္ျဖင့္လုံ႔လျပဳျခင္း
၄။ တဒတၳဇာနန = မိမိလိမ္ညာေျပာဆုိေနသည္ကုိသိျခင္း
သုရာေမရယ (မူးယစ္ေသစာေသာက္မႈ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၄)ပါး
၁။ မဇၨဘာ၀ = ေသအရက္ကေဇာ္ျဖစ္ျခင္း
၂။ ပါတုကမ်စိတၱ = ေသာက္လုိေသာစိတ္ရွိျခင္း
၃။ ၀ါယမ = ေသာက္ျဖစ္ေအာင္ လုံ႕လျပဳျခင္း
၄။ အေဇၥ်ာဟရဏ = ေသာက္မ်ိဳခ်ျခင္း
.ပါဏာတိပါတ (သတ္မႈ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၅)ပါး
၁။ ပါဏ = သက္ရွိသတၱ၀ါျဖစ္ျခင္း
၂။ ပါဏသညိတ = သက္ရွိသတၱ၀ါဟု မွတ္သိျခင္း
၃။ ဃာတစိတၱ = သတ္လုိတဲ့စိတ္ရွိျခင္း
၄။ ဥပကၠမ = လုံ႔လျပဳျခင္း
၅။ မရဏ = ထုိလုံ႔လေၾကာင့္ ေသျခင္း
အဒိႏၷဒါန (ခုိးမႈ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၅)ပါး
၁။ ပရသႏၲက = သူတစ္ပါးဥစၥာျဖစ္ျခင္း
၂။ တထာသညာ = သူတစ္ပါးဥစၥာဟု မွတ္သိျခင္း
၃။ ေထယ်စိတၱ = ခုိးလုိေသာစိတ္ရွိျခင္း
၄။ ဥပကၠမ = လုံ႔လျပဳျခင္း
၅။ ေတနဟာရ = ထုိလု႔ံလျဖင့္ ခုိးယူျခင္း
ကာေမသုမိစၧာစာရ (ကာမကိစၥ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၄)ပါး
၁။ အဂမနိယ၀တၳဳ (အုပ္ထိန္းျခင္း) (၂၀) တုိ႔တြင္ပါ၀င္ျခင္း
(၁။ အမိအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၂။ အဘအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၃။ မိဘႏွစ္ပါးအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၄။ ေမာင္ႀကီးေမာင္ငယ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၅။ အစ္မႀကီးအစ္မငယ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၆။ ေဆြမ်ိဳးအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၇။ အႏြယ္တူအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၈။ အတူေနသီတင္းသုံးေဖာ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၉။ လက္ထပ္ၿပီးသူလင္ေယာက်္ား အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊ ၁၀။ မင္းတို႔ေကာက္ယူရန္ သတ္မွတ္ထားၿပီးေသာမိန္းမ၊ ၁၁။ ဥစၥာျဖင့္၀ယ္ယူလ်က္ မယားအျဖစ္ထားေသာမိန္းမ၊ ၁၂။ သေဘာတူအလုိတူ၍ ညားေနေသာမိန္းမ၊ ၁၃။ စည္းစိမ္ေပး၍ ေပါင္းေဖာ္ေသာမိန္းမ ၁၄။ ပုဆုိးတန္းတင္ျပဳ၍ ေနေသာမိန္းမ၊ ၁၅။ ခြက္၌လက္ဆုံခ်၍ မိဘႏွစ္ပါး ထိန္းျမားေပးေသာမိန္းမ၊ ၁၆။ ေခါင္းခုကုိခ်၍ လင္မယားအျဖစ္ ေနေသာမိန္းမ၊ ၁၇။ ကၽြန္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာမိန္းမ၊ ၁၈။ အမႈလုပ္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာမိန္းမ၊ ၁၉။ စစ္ေျမျပင္မွ ေဆာင္ယူခဲ့ေသာမိန္းမ၊ ၂၀။ ခဏမွ်ေပါင္းေဖာ္ရန္ ငွါးရမ္းထားေသာမိန္းမ (ပါရာဇိကဏ္ပါဠိေတာ္၊ အ႒ကထာ၊ ဋီကာ) )
၂။ ျပဳက်င့္မွီ၀ဲလုိစိတ္ရွိျခင္း
၃။ ရႏုိင္ေသာနည္းျဖင့္ လုံ႔လျပဳျခင္း
၄။ ျပဳက်င့္ျခင္းကုိလည္း သာယာျခင္း
မုသာ၀ါဒ (လိမ္ညာမႈ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၄)ပါး
၁။ အတထ = မမွန္ေသာအေၾကာင္းအရာျဖစ္ျခင္း
၂။ ၀ိသံ၀ါဒစိတၱ = မွားယြင္းေစလုိေသာစိတ္ရွိျခင္း
၃။ တဇၨ၀ါယမ = ထုိစိတ္ျဖင့္လုံ႔လျပဳျခင္း
၄။ တဒတၳဇာနန = မိမိလိမ္ညာေျပာဆုိေနသည္ကုိသိျခင္း
သုရာေမရယ (မူးယစ္ေသစာေသာက္မႈ) ကံေျမာက္ႏုိင္တဲ့အဂၤါ (၄)ပါး
၁။ မဇၨဘာ၀ = ေသအရက္ကေဇာ္ျဖစ္ျခင္း
၂။ ပါတုကမ်စိတၱ = ေသာက္လုိေသာစိတ္ရွိျခင္း
၃။ ၀ါယမ = ေသာက္ျဖစ္ေအာင္ လုံ႕လျပဳျခင္း
၄။ အေဇၥ်ာဟရဏ = ေသာက္မ်ိဳခ်ျခင္း
